Book Title: Kalpasutra Part 02 Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006482/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo arihaMtANaM namo sidhdhANaM namo AyariyANaM namo uvajajhAyANaM namo lee savva sAhurNa eso paMca namukakAro salva pAvappaNAsaNo maMgalANaM ca savvasiM paDhamaM havaI maMgala Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinAgama prakAzana yojanA pa. pU. AcAryazrI ghAMsIlAlajI mahArAja sAheba kRta vyAkhyA sahita DVD No. 2 (Gujarati Edition) :: yojanAnA Ayojaka :: zrI caMdra pI. dozI - pIeca.DI. website : www.jainagam.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SHRI KALP PART: 02 SUTRA zrI kalpa sUtra : bhAga 02 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Han Guo Yan Yuan Xiong Tai Wan Yun saMskRtaprAkRtajJa-priyavyAkhyAni - jainAgamaniSNAta - paNDita - munizrI - kanhaiyAlAlajI - mahArAja viracitayA kalpamaJjarI tyAkhyayA - vyAkhyayA samalaGkataM hindIgurjara bhASAnuvAdasahitaM pUjyazrIghAsIlAlajI mahArAjaviracitaM // kalpasUtram // ( dvitIyo bhAgaH ) KALPASOOTRAM prakAzaka: bambaI - ghATakoparanivAsI - zreSThi- zrI - mANekalAla - amUlakharAya-mehatApradattadravya sAhAyyena a. bhA. - zve. - sthA. - jainazAstroddhArasamitipramukhaH zreSThi zrI zAntilAla maGgaladAsabhAI -mahodayaH 0 rAjakoTa prathamA - AvRttiH prati 1000 vIra-saMvat 2485 Price Rs.20 / mUlyam - rU0 201 vikrama saMvat 2016 IsvI san 1959 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .................................................................... : Publishers : Shree A. B. S. Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti Near Green Lodge Rajkot (Saurashtra) ........................ mudrakaH ane mudraNa sthAna; jAdavajI mohanalAla zAha nIlakamala prInTarI dhokAMTA nagarazeTha vaDA Da amadAvAda. zrI kalpa sUtra : 02 ------- FIRST Edition Copies 1000 2485 2015 1959 Vir Samwat : Vikram Samwat : A. D. ------ Wan 5 .........................................*#*#*SUDA AUGSTUSUUTUUUUUS .......................................DES **** ke prAptiAna 1 zrI a. bhA. ve. sthAnakavAsI kAyAvAra samiti jaina cIna leAja pAse rAjakAta (saurASTra) pahelI AvRtti : prata 1 0 0 0 vIra vata : 2485 2016 vikrama sauMvata H isvIsana 1959 : Wan : Printer : Jadavji Mohanlal Shah at Nilkamal Printery Ghee kanta, Nagarseth Vanda Road Ahmedabad. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ === be bola A apUrva kalapasUtra A5 zrI saMghonA karakamaLamAM mUkAya che. tene prathama bhAga agAu bahAra paDela che. ane A bIjo bhAga pUrNa thAya che. jene aneka sUtro ane graMthanA AdhAre pUjya AcArya zrI ghAsIlAlajI mahArAjazrIe taiyAra karI samAja upara mahAna upakAra karyo che. tethI ApaNo samAja teozrIne sadA NI che. te aNuthI ApaNe kadI mukta thaI na zakIe. prathama bhAga ghATakoparanA rahIza samAja bhUSaNa mahAna sevAbhAvI, dhamaniSTa, parama udAra, saMgha AgevAna zeTha zrI mANekalAlabhAI amulakharAya mahetA taraphathI-rUA. 3001] maLatAM teozrInA vatI bahAra paDela che. tevI rIte A bIjo bhAga paNa zeTha zrI mANekalAlabhAIe samitine moTI rakama ApI potAnA ja vatI kalpasUtrane bIjo bhAga prakAzita karAvavAmAM je sahaga Apela che te badala samiti teozrIne dhanyavAda sAthe AbhAra mAne che. jema zeTha mANekalAlabhAIe udAratA batAvI, teja pramANe je ApaNA samAjanA dareka bhAI-baheno A samAjesthAnanA pavitra Agama kAryane vega ApavA jarA udAra bhAve guNAnurAgI banI hAtha laMbAve te A mahAna bhagIratha kArya vahelAmAM vahelI take pAra karI zakAya. A parama pavitra apUrva kalpasUtranuM vAMcana karI samAjanA dareka AtmAo AtthAna kare tevI AzA che. e ja liH maMtrI = = === zrI kalpa sUtraH 02 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya mATe khAsa sUcanA (1) A sUtranA mUlapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA prathama prahare tathA cothA prahare karAya che. (2) prAtaHuSAkALa, sandhyAkALa, madhyAhna, ane madhyarAtrimAM be-be ghaDI (48 miniTa) vaMcAya nahIM, sUryodayathI pahelAM 24 miniTa ane sUryodayathI pachI 24 miniTa ema be ghaDI sarvatra samajavuM. (3) mAsika dharmavALAM strIthI vaMcAya nahIM temaja tenI sAme paNa vaMcAya nahIM. jyAM A strIo na hoya te oraDAmAM besIne vAMcI zakAya. (4) nIce lakhelA 32 asvAdhyAya prasaMge vaMcAya nahIM. (1) AkAza saMbaMdhI 10 asvAdhyAya kAla. (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) ulkApAta--moTA tArA khare tyAre 1 prahara (traNa kalAka svAdhyAya na thAya.) (9) digdAha--koI dizAmAM atizaya lAlavarNa hoya athavA koI dizAmAM moTI Aga lagI hoya to svAdhyAya na thAya. garjArava--vAdaLAMno bhayaMkara garjArava saMbhaLAya. gAjavIja ghaNI jaNAya to 2 prahara (cha kalAka) svAdhyAya na thAya. nirdhAta--AkAzamAM koI vyaMtarAdi devakRta ghoragarjanA thaI hoya, athavA vAdaLo sAthe vIjaLInA kaDAkA bole tyAre ATha prahara sudhI svAdhyAya na thAya. vidyuta--vijaLI camakavA para eka prahara svAdhyAya na thA. yUpaka--zuklapakSanI ekama, bIja ane trIjanA divase saMdhyAnI prabhA ane caMdraprabhA maLe to tene yUpaka kahevAya. A pramANe yUpaka hoya tyAre rAtrimAM prathamA 1 prahara svAdhyAya na karavo. yakSAdIma--koI dizAmAM vIjaLI camakavA jevo je prakAza thAya tene yakSAdIpta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. (8) ghumika kRSNa--kAratakathI mahA mAsa sudhI dhUmADAnA raMganI je sUkSma jala jevI dhUmmasa paDe che tene dhUmikAkRSNa kahevAya che. tevI dhUmmasa hoya tyAre svAdhyAya na karavo. mahikAzveta--zItakALamAM zvetavarNavALI sUkSma jalarUpI je dhummasa paDe che. te mahikAzveta che tyAre svAdhyAya na karavo. (10) rajauddAta--cAre dizAmAM pavanathI bahu dhULa uDe. ane sUrya DhaMkAI jAya. te rajauddAta kahevAya. tyAre svAdhyAya na karavo. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) audArika zarIra saMbaMdhI 10 asvAdhyAya (11-12-13) hADakAM-mAMsa ane rUdhira A traNa vastu agnithI sarvathA baLI na jAya, pANIthI dhovAI na jAya ane sAme dekhAya to tyAre svAdhyAya na karavo. phUTeluM iMDu hoya to asvAdhyAya. (14) maLa-mUtra--sAme dekhAya, tenI durgadha Ave tyAM sudhI asvAdhyAya. (15) smazAna--A bhUminI cAre bAju 100/100 hAtha asvAdhyAya. (16) caMdragrahaNa-jyAre caMdragrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 8 muhUrta ane utkRSTathI 12 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (17) sUryagrahaNa--jyAre sUryagrahaNa thAya tyAre jaghanyathI 12 muhUrta ane utkRSTathI 16 muhUrta asvAdhyAya jANavo. (18) rAjavyagrata-najIkanI bhUmimAM rAjAonI paraspara laDAI thatI hoya tyAre, tathA laDAI zAnta thayA pachI 1 divasa-rAta sudhI svAdhyAya na karavo. (19) patana-koI moTA rAjAnuM athavA rASTrapuruSanuM mRtyu thAya to teno agnisaMskAra na thAya tyAM sudhI svAdhyAya karavo nahIM tathA navAnI nimaNuMka na thAya tyAM sudhI UMcA avAje svAdhyAya na karavo. (20) audArika zarIra-upAzrayanI aMdara athavA 100-100 hAtha sudhI bhUmi upara bahAra paMcendriyajIvanuM mRtazarIra paDyuM hoya to te nirjIva zarIra hoya tyAM sudhI svAdhyAya na karavo. (21thI 28) cAra mahotsava ane cAra pratipadA-ASADha pUrNimA, (bhUtamahotsava), Aso pUrNimA (indra mahotsava), kArtika pUrNimA (skaMdha mahotsava), caitrI pUrNimA (yakSamahotsava, A cAra mahotsavanI pUrNimAo tathA te cAra pachInI kRSNapakSanI cAra pratipadA (ekama) ema ATha divasa svAdhyAya na karavo. (29thI 30) prAtaHkAle ane sabhyAkALe dizAo lAlakalaranI rahe tyAM sudhI arthAta sUryodaya ane sUryAstanI pUrve ane pachI eka-eka ghaDI svAdhyAya na karavo. (31thI 32) madhya divasa ane madhya rAtrie AgaLa-pAchaLa eka-eka ghaDI ema be ghaDI svAdhyAya na karavo. uparokta asvAdhyAya mATenA niyamo mUlapAThanA asvAdhyAya mATe che. gujarAtI Adi bhASAMtara mATe A niyamo nathI. vinaya e ja dharmanuM mUla che. tethI AvA AvA vikaTa prasaMgomAM gurunI athavA vaDIlanI icchAne AjJAne ja vadhAre anusaravAno bhAva rAkhavo. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdhyAya ke pramukha niyama (1) (3) isa sUtra ke mUla pATha kA svAdhyAya dina aura rAtrI ke prathama prahara tathA cauthe prahara meM kiyA jAtA hai| prAta: USA-kAla, sandhyAkAla, madhyAhna aura madhya rAtrI meM do-do ghaDI (48 miniTa) svAdhyAya nahIM karanA cAhie, sUryodaya se pahale 24 miniTa aura sUryodaya ke bAda 24 miniTa, isa prakAra do ghar3I sabhI jagaha samajhanA caahie| mAsika dharmavAlI striyoM ko svAdhyAya nahIM karanA cAhie, isI prakAra unake sAmane baiThakara bhI svAdhyAya nahIM karanA cAhie, jahA~ ye striyA~ na hoM usa sthAna yA kakSa meM baiThakara svAdhyAya kiyA jA sakatA hai| nIce likhe hue 32 asvAdhyAya-prasaMgo meM vA~canA nahIM cAhie(1) AkAza sambandhI 10 asvAdhyAyakAla (1) ulkApAta-bar3A tArA TUTe usa samaya 1 prahara (tIna ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (2) digdAha--kisI dizA meM adhika lAla raMga ho athavA kisI dizA meM Aga lagI ho to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / garjArava-bAdaloM kI bhayaMkara gaDagaDAhaTa kI AvAja sunAI detI ho, bijalI adhika hotI ho to 2 prahara (cha ghaNTe) taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| nirghAta-AkAza meM koI vyantarAdi devakRta ghora garjanA huI ho athavA bAdaloM ke sAtha bijalI ke kaDAke kI AvAja ho taba ATha prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / vidyuta--bijalI camakane para eka prahara taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie yUpaka-zukla pakSa kI prathamA, dvitIyA aura tRtIyA ke dino meM sandhyA kI prabhA aura candraprabhA kA milAna ho to use yUpaka kahA jAtA hai| isa prakAra yUpaka ho usa samaya rAtrI meM prathamA 1 prahara svAdhyAya nahIM karanA cAhie (8) yakSAdIpta--yadi kisI dizA meM bijalI camakane jaisA prakAza ho to use yakSAdIpta kahate haiM, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / dhUmikA kRSNa-kArtika se mAgha mAsa taka dhuMe ke raMga kI taraha sUkSma jala ke jaisI dhUmasa (koharA) par3atA hai use dhUmikA kRSNa kahA jAtA hai isa prakAra kI dhUmasa ho usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) mahikAzveta-zItakAla meM zveta varNavAlI sUkSma jalarUpI jo dhUmasa par3atI hai vaha mahikAzveta kahalAtI hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (10) rajodghAta-cAroM dizAoM meM teja havA ke sAtha bahuta dhUla uDatI ho aura sUrya DhaMka gayA ho to rajodghAta kahalAtA hai, usa samaya svAdhyAya nahIM karanA caahie| (2) aitihAsika zarIra sambandhI 10 asvAdhyAya-- (11,12,13) hADa-mAMsa aura rudhira ye tIna vastue~ jaba-taka agni se sarvathA jala na jAe~, pAnI se dhula na jAe~ aura yadi sAmane dikhAI deM to svAdhyAya nahIM karanA cAhie / phUTA huA aNDA bhI ho to bhI asvAdhyAya hotA hai| (14) mala-mUtra--sAmane dikhAI hetA ho, usakI durgandha AtI ho taba-taka asvAdhyAya hotA hai| zmazAna--isa bhUmi ke cAroM tarapha 100-100 hAtha taka asvAdhyAya hotA (16) candragrahaNa-jaba candragrahaNa hotA hai taba jaghanya se 8 muhUrta aura utkRSTa se 12 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (17) sUryagrahaNa-jaba sUryagrahaNa ho taba jaghanya se 12 muhUrta aura utkRSTa se 16 muhUrta taka asvAdhyAya samajhanA cAhie / (18) rAjavyudgata-najadIka kI bhUmi para rAjAoM kI paraspara lar3AI calatI ho, usa samaya tathA lar3AI zAnta hone ke bAda eka dina-rAta taka svAdhyAya nahIM karanA caahie| patana-koI bar3e rAjA kA athavA rASTrapuruSa kA dehAnta huA ho to agnisaMskAra na ho taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie tathA usake sthAna para jaba taka dUsare vyakti kI naI niyukti na ho taba taka UMcI AvAja meM svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (20) audArika zarIra-upAzraya ke andara athavA 100-100 hAtha taka bhUmi para upAzraya ke bAhara bhI paJcendriya jIva kA mRta zarIra par3A ho to jaba taka vaha nirjIva zarI vahA~ par3A rahe taba taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (21 se 28) cAra mahotsava aura cAra pratipadA-ASAr3hI pUrNimA (bhUta mahotsava), Aso pUrNimA (indriya mahotsava), kArtika pUrNimA (skandha mahotsava), caitra pUrNimA (yakSa mahotsava) ina cAra mahotsavoM kI pUrNimAoM tathA usase pIche kI cAra, kRSNa pakSa kI cAra pratipadA (aikama) isa prakAra ATha dinoM taka svAdhyAya nahIM karanA cAhie / Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29 se 30) prAta:kAla aura sandhyAkAla meM dizAe~ lAla raMga kI dikhAI deM ta taka arthAt sUryodaya aura sUryAsta ke pahale aura bAda meM eka-eka ghar3I svAdhyAya nahIM karanA cAhie / (31 se 32) madhya divasa aura madhya rAtrI ke Age-pIche eka-eka ghar3I isa prakAra do ghar3I svAdhyAya nahIM karanA cAhie / uparokta asvAdhyAya sambandhI niyama mUla pATha ke asvAdhyAya hetu haiM, gujarAtI Adi bhASAntara hetu ye niyama nahIM hai / vinaya hI dharma kA mUla hai tathA aise vikaTa prasaMgoM meM gurU kI athavA bar3oM kI icchA evaM AjJAoM kA adhika pAlana karane kA bhAva rakhanA cAhie / Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI upasUtrahI vissyaanubhshiddaa|| anu. viSaya pAnA naM. opme bhagavAna tupanbhaThAla hA vArzana bhedhaM''rATi hiAbhAriyoM chA Agamana zahendra The Asana chApita onA aura bhagavAn harzanArtha usaThA AnA bhagavAn De harzanArtha Ate hase hevoM chA vAryAna bhagavAn tupanbha mahotsava he liye bhagavAn choleTara zahendra chA bhe3 para pNanA bhagavAn cho utsaMga meM leTara abhiSeTha siMhAsana para zahendraSThA jaiThanA / bhagavAn chAnbha mahotsava harane hI gharachAvAle hevoMThe bhanobhAva hA varzana hevoM tu Ananda, ATha prahAraThe saza, zachendraSThI ciMtA aura bhe3ThaMdhanaThA vAryAna bhezThe ThaMdhana se suvanatrayoM rahe huve chavoMTho laya honA, zachendraSThI thintA, bhpana De hArArA Tho pAnanA, prabhu se kSabhAyAyanA 10 sayyutendrAhISThoM se Thiye huye bhagavAn The abhiSeThaThA vAryAna, sarva hevoM chA zahendra sAtha trizalA mahArAnI he pAsa lagavAn cho rajahara apane apane sthAna para pAnA 11 siddhArthane bhanAyA huvA bhagavAn Denmabhahotsava ThA vArzana 12 trisatA dvArA hI gacha/ putra hI prasaMsA chA vAryAna lagavAn nAbhAThAvarzana 14 bhagavAnchI AlyAvasthAThA vAryAna 15 bhagavAn De lAyArtha De sabhIpa prasthAnachA vArzana aura lAyArtha ThA bhagavAnaDe mAgabhanaSThI pratItrA dharanA bhagavAn chA mulAyArtha ThesabhIpa adhyayana haranehI anuthitatA ThA pratipAhana dharanA bhagavAn ThA lAyArtha upAsanA-planara zahendraThAmAsana bhyAyabhAna honA, zandra chA bhrAmA 3pa se ATha prazna uraTelagavAn sarvazAstrajJa hone ThA prachAzana DaranA bhagavAn cho sarvazAstrAbhijJa pAnaTara chalAyArthAhiThoM chA parabha Ananti honA 19 chandra dvArA Thiye gaye praznoMchA uttara sunahara logoM chA aura chalAthArtha ThA Ananti honA chandra dvArA bhagavAn cho yarabhatIrthara 3pa se praSThAzita uranA 21 bhagavAn chA apane prAsAbhe AnA aura mAtApitA hA Ananti honA 22 bhagavAn De vivAhaTA vArzana bhagavAn ThesvapnoThA vAryAna bhagavAna bhAtApitA vigerahaThA vArzana aNPAGma P MKMAG 2 20 aaaa WWWPO zrI kalpa sUtra: 02 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ <<<<Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 56 zvetAbhimaSThA nagarI prati bhagavAn / vihAra hA vAyana viSTa bhArga meM yaM'ThauzisarpAMjI pAsa bhagavAna chAyotsarga karane ThA vArzana 58 zvetAMjiThAnagarI bhArgasthita yaM'Thauzisa ThA vArzana 58 viSTa eMgala bhArga se pyate hume bhagavAn chI goSoM dvArA niSedha dharanA 60 yaM'Thauzike viSaya meM bhagavAn / viyAra hA vAyana yaM'ThauziSThasaThI AjI pAsa bhagavAn chA chAyotsarga meM sthita honA yaM'SThozisa hA bhagavAn De para viSa prayoga aura bhagavAn he yaM'ThauziSTha Tho pratisodha urane ThA varzana uttaravAyAla gAbha meM nAgasena he ghara para bhagavAn he bhikSA graha hA varzana 64 bhagavAn / pratilAlita hone se nAgasena De gharameM pAMya hivyoM pragaTa hone chA vArzana 65 gaMgA nahIbhe sudaMSTradhvakRta bhagavAn De pasarga hA varzana GpaThAra aura sapaThAra prati bhagavAn samabhAva chA vAryAna 67 bhagavAn ThesaMgabhavakRta upasarga hA varzana bhagavAn yAturmAsa chA aura tapa ThA vArzana 68 bhagavAn chI saMgabhaTevakRta upasarga chA aura bhagavAn The thAturmAsa chAvArthAna 70 bhagavAn De manArtha dezameM prApta parISaha mevaM upasargaThA vArzana 71 dhora parISahamevaM upasarga prApta hone para bhI bhagavAna bhana avikRta sthiti chAvArzana 72 bhagavAn DI AyAravidhi ThA varzana 73 bhagavAn samabhAva ThA varzana 74 bhagavAn DI AyAravidhi ThA vAryAna 75 bhagavAn anAryazameM upasthita parISaha mevaM upasarga hA vArzana 76 bhagavAn De vihAra sthAnoM chA vAryAna 77 bhagavAn samabhAva chAvArzana 78 bhagavAn De vihArasthAna ThA vAryAna 78 bhagavAn / upasargoThA vAryAna bhagavAn chI AyAra paripAlana vidhiSThA vArzana bhagavAn The abhigraha hA vArzana abhigrahaThI pUrti he liye zirate have bhagAvana he viSayameM logoM hetaI virtaThaThA vAyana 83 abhigraha hI pUrti he liye jhirate huve bhagAvanDe yanTanAlA sabhISa pahu~thane chA varzana 84 bhagavAn cho AhAra graha liye yanTanAlA hI prarthanA M6WWWPOmmWPPA 81 1 zrI kalpa sUtra: 02 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 bhagavAn cho bhikSA grahaga Diye jinA hI pIche jhirate heara yanTanAlA azrupAta hA varzana dhanAvaha zeTha gharameM pAMya hivya pragaTa hone ThA vArzana yannAlA heyaritra chA vAryAna antibha upasargaThA vArzana bhagavAn De vihAra chA vArzana 80 bhagavAn za praThAra he mahAsvapnaharzana ThA vArzana Ahi pAMya samiti De lakSArA hA vAryAna bhanogupti ThA varzana vayogupti ThA vArzana 84 chAyagupti ThA varzana bhagavAn hI avasthA chA varzana 86 lagavAn ThA vihAra chA vArzana 87 haza bhahAsvapna harzana chA vArzana 88 haza bhahAsvapna ilaThA varzana bhagavAn cho ThevalajJAnarzana prApti ThA vArzana Thevalotpatti chA vAryAna 101 yaturthaAzcarya (aracherA 4) hA vArzana 102 AzcarthazaSTha (aracherA 10)ThA vArzana 103 pAvApurI aura vahAM chA rANA vArzana 104 pAvApurI me sobhita brAhamA chA yajJa ThA vArzana 105 bhagavAn ThA sabhavasaraza aura unakI zobhA chAvArzana 101 106 yajJa De vADe meM upasthita nAlAgoThA vAryAna 103 107 chandrabhUti prAmAzA AtmaviSayasaMzaya chA nivArAza aura unaSThIhIkSAgrahAzA vArzana 107 108 chandrabhUti hAhIkSAgraha aura unaSThA saMyabhArAdhana ThA varzana 110 109 agnibhUti bhrAhmAchA urbha viSaya chA saMzaya nivArAza aura unaThI hIkSAgrahAzA varzana 111 110 vAyubhUti prAmArAThA taDivataracharIra he viSaya meM saMzaya DA nivArAza aura unIhIkSAgrahaza varzana 114 111 vyasta nAbhaprAmArA chA paMyabhUta astitva viSaya saMzaya DA nivArA aura unaSThI TIkSAgrahAA aa varzana 116 112 sudharbhA nAbhaprAhamArA chA sabhAnalava viSayAsaMzaya chA nivArA aura unaThI hIkSAgraha hA varzana 00GMKRWWWGON 100 118 zrI kalpa sUtra : 02 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 120 121 122 17 122 123 113 bhAraDIunAbhaThapaMDita chAandhabhokSa TheviSayasaMzaya chA nivArAza aura unakI hIkSAgrahAzA varzana / 114 bhauryaputra paMDita DA hevoM astitva viSayAsaMzaya kA nivArAza aura unakI hIkSAgrahAThA varzana 115 bhAraDITha paMDita DA andhabhokSa he viSaya meM saMzaya chA nivArA aura unaThI hIkSAgrahAzA varzana 116 bhauryaputra chAvoM astitva he viSayameM saMzaya kA nivArAza aura unake hIkSAgrahAzA vAna ayanAtA nAbhA paMDitaSThA puzya pApa he viSayameM saMzaya hA nivArA aura unale hIkSAgrahAzA varzana 118 abhipata nAbhaTha paMDita ThA parabhava meM nAra nahIM hai usa viSaya he saMzaya ThA nivArAza aurahIkSAgrahAzA varzana 119 ayasabhAtA nAbhaTha paMDita chA pApa puzya viSaya saMzaya chA nivArAza aura unaSThI hIkSAgrahAzA vArzana 120 bhetArtha paMDitaSThA parato'viSaya saMzayaThA nivArA aura unaThI ghIkSAgraharA chA vAryAna 121 prabhAsa paMDita ThA nirvAha viSaya saMzaya ThA nivArA 122 bhetArtha hA paraloDa viSayAsaMzaya hA nivAraza aura unahIkSAgrahazA varzana 123 prabhAsa paMDita chIkSAgraha chA vArzana 124 garAgharoM chesaMha chA saMgraha 125 gArAgharoM he ziSya saMjyA chA vArzana 126 bhetArtha paMDita chA paraloSTha viSayaTha saMzaya ThA nivArA aura unaDe TIkSAgraharA chA vArzana 127 prabhAsa nAbhaTa paMDitaSThA nirvAza viSayasaMzaya chA nivArA aura ghIkSAgraharA chA vArzana 128 rAgharoM he saMghahachA saMgraha 129 rAgharoM The ziSyasaMdhyA ThA vArzana 130 yaturvidhasaMgha ThI sthApanA aura yAtRrbhAsa saMjyA jthana 131 gArAgharoM cho tripaTIpradhAna hA vArzana 132 navaprahAra he gAyoM mechA varzana aura bhagavAnahI dharbhazanA ThA varzana 133 lagavAna yAturmAsa saMjyA chA 5thana 134 yannamAlAghIkSAgraha hA varzana 135 yaturvidhasaMgha ThI sthApanA aura gArAgharoM cho tripaTIpradhAna ThA vArzana 136 navapraThAra he gAzoM chA bheTa pradarzana 137 bhagavAn DI dharbhazanA chA vArzana 124 125 125 125 125 126 127 127 128 129 129 1ra8 130 130 130 131 131 132 133 zrI kalpa sUtra : 02 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 138 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 gautamasvAmI hevazarma zrAhmA ko pratijodhita Darane ke liye nahI ke gAMva meM neva bhagavAn nirvAe DA varSAna gautamasvAmI ke vilApa aa varSAna gautama svAmI avadhijJAna prayoga Darane DAvAna gautama svAmI ThevalajJAna prApti aa varSAna hIpAvalI Ahi DI prasiddhi ke DArA DA varSAna gautama svAmI visAtha aa varSAna gautamasvAbhI avadhijJAna prayoga hA varSAna gautama svAmI ThevalajJAna prApti aa varSAna gautama svAmI ThevalajJAnaprapti se hevoM ke saDA mahotsava manAne varSAna hI pAvalyAhI prasiddhi prArA varSAna bhagavAn parivAra DA varSAna antata bhUmi varSAna bhagavAn pATA varSAna sudharbhasvAmI pariyayA varSAna bhaMjUsvAmI pariyayA varSAna pralavasvAmI pariyayA varSAna upasaMhAra aura granthasamApti zrI mahAvIra svAbhI tathA proSTa zrI kalpa sUtra : 02 // sabhAta // 134 135 136 136 137 137 138 138 138 139 138 140 142 143 143 144 146 147 149 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna ke janmakAla kA varNana paMcamavAcanAthI navamavAcanA paryanta bIjo bhAga mULane artha- " sama" ItyAdi. je samaye trizalA rANIe putrane janma Apyo te samaye, traNe lokamAM prakAza thayo. AkAzamAM devaduMdubhI vAgavA lAgyAM. aMtamuhUrta sudhI, nArakInA jInI vedanA zAMta thaI gaI. nArakIo aMdara aMdara vera bhAva bhUlI gayAM. varasAdanI gerahAjarImAM paNuM, caMdananI sugaMdhavALA suMdara kamale varasAda varasya. senA meharAnI paNa vRSTi thaI. sukhada sparza karavAvALe, manehara, anukuLa, malayAgirinA caMdana jevI zItalatA ApavAvALA, kamaLa je ThaMDa, ane sugaMdhita temaja AnaMdakArI pavana maMda maMda rIte vahevA lAgyo. jANe A pavana te bAlakano sparza karavA Avate na hoya! dee paMcavaNa pupane varasAda varasAvyA, temaja vastronI paNa varSA karI. " ahe janma! aho janma! "ema AkAzavANI thaI. udyAnamAM asamaye paNa, sarva RtuonA phenA bhaMDAra ubharAI gayA. vAvaDI, kuvAtalAva vigere jalAzanA pANI, nimala thaI gayAM. jevI rIte vAyunA saMcArathI, talAvanuM pANI, halI uThe che, tema janapadanA hRdaye, bhagavAnanA janmanA kAraNe, halahalI uThayAM, ne harSanA AvezathI samasta rASTramAM caM caLatAM vyApI rahI. jaMgalI janAvaro paNa, anyonyanA vaira bhAvene tyAga karI, ekI sAthe caravA lAgyAM. temaja ekaja sthAne rahevA lAgyAM. nabhamaDaLa paNa, megha-ghaTAothI rahita thayuM. vimala ane prakAzita vimAna vaDe, AkhuM AkAza camakavA lAgyuM. sAla, rasAla (AkhA) tathA tamAla vigerenA, vRkSanI DALIo para beThelI koyala, mIThe TahUkAra karavA zrI kalpa sUtra: 02 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAgI. te vakhate, teo AmanI maMjariyane rasAsvAda letI hovAthI, vadhAre AnaMdita jaNAtI hatI. A keyalo paMcama svaramAM avAja karavA lAgI. anaMta guNonA dhAma evA bhagavAnanA guNagrAma ane yaza gAvAvALA baMdijane, cAraNa ane bAroTane paNa guNa gAvAmAM TapI jatAM na hoya ! tema jaNAtuM hatuM. aneka vividha pakSione kuMjArava cAraNa bhATanI gAyana kaLAne paNa vaTAvI jAya tevo hate (sU055) TIkAno athaka para ItyAdi. bhagavAna mahAvIrane janma thatAMja,ga. mRtyu ane pAtAla eTale ane tirachAlakamAM prakAza chavAI rahyo. dee, potAnA divya vAjI vaDe, harSanAda karyo. traNe lokamAM ujajavalatA vyApI rahI. sarvatra Anada maMgala gavAI rahyAM, devabhInA nAda zaru thayAM. deve pitAne harSa vyakta karavA, "aho janma! aho janma!" no divya ivani karavA lAgyAM. samakiti dene te jANe geLanA gADAM anAyAse malI gayAM tevA harSavaMta teo banI gayAM, mithyAtvI de paNa, samakitI devanA AnaMdamAM, kutUhala duSTie, bhAga levA lAgyAM. devAMganAo paNa bhagavAnano janmotsava manAvavA lAgyAM. jene je phAve te utsava mANavA lAgyAM. pitAnI gUDha zakitaone bahAra kADhI, tenA vaikriyapaNA karI, pitAne hRdayagata harSa vyakta karavA lAgyAM. nArakInA ane anyanI vedanA hoya che. ane paramAdhamIo taraphathI paNa tIvra trAsa ApavAmAM Ave che. AvuM te duHkha anaMta che. te uparAMta sthAnAdhIna duHkha kAyamI rahelAM che, jenuM varNana vacana dvArA thaI zake tema nathI. temaja sAMsArika duHkhanI sAthe tenI sarakhAmaNI thaI zake tema nathI. nArakInA jIvane ThaMDI-garamI puSkaLa lAge che. tyAMnA nArakInA jIvane, ApaNuM himAlayanA TharelAM barapha upara kadAca suvADavAmAM Ave che, tene ghasaghasATa uMgha AvI jAya ! AthI kapI le ke tyAMnI sthAnika ThaMDI keTalI haze ! AvI rIte garamInA pramANanuM paNa samajI levuM. zIta 1, ane garamI 2, uparAMta, nArakInA chone, sudhA 3, tarasa 4, parAdhInatA 5, dAha 6, khujalI 7, bhaya 8, zeka 9, jarA 10, A prakAranI kSetra vedanA hoya ja che, A daza vedanAonuM nivAraNa, jema mRtyu lekamAM thaI zake che ne rAhata maLe che, tema narakamAM banatuM nathI. kAraNa ke, tyAM ekalA pApanuM ja pariNAma bhegavavAnuM hoya che, ahi pApa ane puNya bannenA pariNAmo bhegavAya che. nArakImAM, sudhA-tarasanuM nivAraNa karavAnA koI sAdhana pratyakSa nathI. zArIrika rega phATI nIkaLelA hoya che paNa kaI tenI zAMti mATe jonAra paNa nathI. parAdhIna paNa te kaI Aro tAre nathI ! kSaNa eka paNa, paramAdhamIo, nArakInA jIvone chUTo mUkatAM nathI, temaja mAra-pITathI, niraMtara bhayayukata rAkhe che. koI dayA khAnAra hotuM nathI. jIve, je nArakInA pAponA baMdha bAMdhyA hoya te sarve, bheLavIneja chUTA thavAnuM hoya che. temAM raja jeTalA paNa pharaka paDato nathI, A che tyAMnI sthAnika-niraMtara vartatI kSetra vedanA ! AvI vedanAothI taraphaDatAM nArakInA jIne, bhagavAna mahAvIrano janma thatAM, aMtamuhUrtA sudhI sarva zrI kalpa sUtra: 02 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetravedanAe zAMta paDI gaI. temaja, nArakIe kSaNa bhara parasparane verabhAva paNa bhUlI gayAM, ne zAMtacitte ubhAM rahyAM. janma sAthe ja keTalI adbhuta ghaTanAonuM sarjana thayuM ! tirachA loka (madhyaloka-mRtyuloka)mAM, bhagavAna janmatAMnI sAthe, evA menI vRSTi thaI ke, meha AvatA ja, pRthvI upara suMdara kamalenI sRSTi ubhI thaI gaI. jyAM jyAM juo tyAM dhagadhagatI grISma RtumAM lIluchama dekhAvA lAgyuM ! ne pRthvIe jANe lIlI sADInuM AcchAdana karyuM" na hoya! tema jovAmAM AvyuM. sonA-mahAranI vRSTi zaruM thaI. dhananI to kAMI jANe kiMmata ja na hoya tema tene dhedhamAra pravAha, suvarNa rUpe, uparathI paDavA lAgyA. A suvarNa pravAha jANe pRthvIne pitAmaya na banAvatA hoya ! tema tenI dhArAo atUTapaNe paDavA lAgI. malayagirimAM chUpAI rahela pavana paNa zItala maMda sudharUpe vAvA lAgyo. jANe bhagavAnanA darzana karavA mATe ubho na rahetA hoya tema lAgatuM hatuM. A pavanane sugaMdha ghaNu gAu sudhI prasArita thaI, aneka jIvone sparza karI, temane mugdha banAvate A pavana paNa, eTale mIThuM ane madhura mAluma paDatuM hatuM ke, bhUkha ane tarasa chipAI jAya ane romeroma tRpti AvI jatI, sADA traNa karoDa marAyathI bharelI kAyA, saMge tAjI ane praphullita thaI jatI. devoe, uparokata utsava uparAMta senA-moharo ane divya vastro paNa varSAvyA. chae hatuonA devI paMcaraMgI phUlo paNa varSovyA. bAga-bagIcAo, je grISma RtumAM sukAI gayAM hatAM, te paNa navapallavita thayAM. teomAM cetana ane jIvata AvyuM. raja-parAgaraja, raMga ane sugaMdhathI, sarva prakAranA phUla khIlI uThayAM. sarva prakAranI vanaspati pheTI nIkalI, anekanA akare pheTavA lAgyAM, ne aneka gAumAM AvelA udyAne, manahara ane AMkhane ThaMDaka Ape tevA ubharAvA lAgyAM. karamAI gayela kaLIo, jANe hasatI hasatI bahAra AvatI hoya tema jaNAvA lAgI. kalenI daniyAne paNa, A eka ane ane anero utsava ujavavAnuM hoya, tema jaNAvA lAgyuM. A phulee pitAnI saurabha, sarvazakita dvArA, khilavavA mAMDI, ne jagata ne pitAne paricaya ApavA taiyAra thayAM hoya tema teo dekhAvA lAgyuM. pANInA sukakA ane khAlI jalAzayo paNa vagara varasAde ubharAvA lAgyAM. pRthvIe potAnAmAM saMcaya karI rAkheluM ane saMgharI rAkheluM pANI, jharaNuM ane dhodha dvArA, vahetuM mukavA mAMDayuM. jenA pariNAme, Thera Thera kuvA, nadI, vAvaDI vigere pANIthI bharAI gayAM ne grISma Rtune varSA Rtu temaja vasaMta Rtu jevI banAvI dIdhI. zrI kalpa sUtra: 02 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pANI paNa svaccha, nirmaLa ane svAdiSTa hatAM. pANI paNa, khorAkanI garaja sAre tevAM hatAM. ne tRSAturane zItalatA Ape tevA mIThA ane guNayukta hatAM. jema pavananA kuMkAvAthI, pANI hiloLe caDhe ne mojAonuM tAMDavanRtya zaruM thAya, tema deza ane rASTra bharanA lekanA utsAhane juvAla, krame krame vadhavA mAMDayo. jaMgalanA prANuMoe pitAnA vaira yukta svabhAvanuM vismaraNa karavA mAMDyuM. eka bIjAne premathI cAhavA lAgyAM, ne AhAra-vihAra AdimAM, jarApaNa kSobha anubhavyA vinA, ekaja pradeze, caravA temaja hara-phara karavA lAgyAM. jANe premALu kuTuMba hoya. jagalo sava prANIo mATe utpanna thayelAM che, ema, jaMgalI prANIonA manamAM bhAva pragaTa thayA. darekane sukharUpa ane sahAyaka banavuM tema, temanI manovRtti thavA lAgI. jAtiveranI bhAvanA adRzya thavA lAgI. pitapotAnI bhASAo dvArA premasUcaka cinho batAvavA lAgyAM. pota potAnI rIte AnaMda vyakta karatAM jaNAvA lAgyAM. kadApi A AnaMda, jIvanamAM nahi Avyo hoya! temaja nahiM mAryo hoya ! tema teone jaNAvA lAgyuM. ne AvA udbhavelA AnaMdane bhagavaTo karI le, ema mAnI, temAM garakAva thayAM heya tema teo jaNAvA lAgyAM, AkAza mArgo paNa, cakacakita vimAnathI bharacaka bharelAM hatAM tema jaNAtuM hatuM, vimAnanI hAramALAo zyamAna thatI hatI. devavimAnethI, AkAza mArga rupAI gayo hoya tema jaNAtuM. vimAnanA aMdara thatAM nATayAraMbhano divya vani, pRthvI uparanA leke sAMbhaLI zake te tIvra ane ucca zreNIne hate. kinnara-gaMdha pitAnI gAyanakaLA ane nRtyo uccazreNInA devane batAvI rahyAM hatAM. vidyAdhare, potAnA pahADo paranI rAjadhAnIone, zaNagArI tene maya banAvI rahyAM hatAM ne potAnI putrIone, te samAraMbhanA utsava mANavA, preraNA karI rahyAM hatAM koyala-kokilA-popaTa vigere jAnavaro paNa kadI nahi jogavela e Amrarasa pAI rahyAM hatAM. prakRti (kudarata) paNa tRSAyamAna thaI rahI hoya tema jaNAtuM hatuM. kAraNa ke, jhADapAna paranA phaLe lacI rahyAM hatAM ne miThAzathI bharacaka banI rahyAM hatAM. jaMgalanA ane vanavagaDAMnA pakSIone, bhagavAnanA janma samaye, miSTa bhajana ApavAnA IrAdAthI, prakRtie kudarate paNa phaLa-kULonI ADe vagaDe, relamachela karI mUkI hatI. ane A phaLomAM bArebAra sAkara bharI dIdhI hoya tema jaNAtuM. AzramaMjarInA rasanI miThAzathI, dharAI gayela koyale, paMcama svarathI, gIte gAI rahI hatI. ne jIvananI anupama meja, sarva pakSIo mANI rahyAM hatAM. (sU055) zrI kalpa sUtra: 02 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULa ane TIkAne atha--'OM ni' ityAdi. je samaye bhagavAnanA janma thayA te samaye, ane te rAtrie, bhavanapati-vya tara-jayAtiSka ane vaimAnika devA ane devie, bhagavAna samIpa AvatAM, ane upara jatAM tethI eka mahAna adbhuta prakAza phelAi gayA. ane te prakAza divya hAi, tenI mahAn tejomaya ujajavalatA pRthvI para dekhavAmAM AvatI. devA adarA aMdara maLatA jhulatAM hatAM, tethI kala-kala' zabdane zera khakAra paNa thatA hatA. A zera asphuTa rahetA. ane deva-devIenI khUba bhIDa jAmI hatI. tyArapachI devA ane devIee eka ghaNI meTI amRtavarSA karI, sugaMdhavarSA karI, cUvarSA karI, puSpavarSA karI, seAnAcAMdI ane ratnAnI paNa varSA karI. (s056) mULanA aM--'taddana ' ityAdi. Asana kaMpAyamAna thatAM, chappana dizAkumArIe, avadhijJAnanA upayAga mUkI joyuM te, temane jANavAmAM ALyuM ke, saMsAranA tApa haravAvALA bhagavAna mahAvIra devane janma thayA che. AthI, teo ghaNI harSita thaine, utAvaLI-utAvaLI prasUtigRhamAM AvI pahoMcI. A dizAkumArIe keTalI ane kayA kayA prakAranI hatI te nIce mujaba varNavavAmAM Ave che, ne teenu zuM zuM kAya hAya che. tenI rUparekhA paNa batAvavAmAM Ave che. dizAkumAriAnA prakAra--(1) bhAga karA (2) bhAgavatI (3) bheAgA (4) bhAgamAlinI (5) suvatsA (6) vatsamitrA (7) vArisenA (8) balAhakA A ATha dizAkumAriA adhelAkamAMthI AvI. A kumArIkAe potAnI pharaja anusAra, tIthaMkara ane temanI mAtAne, bhAva bharyuM va dana kare che. tyArabAda, prasUti gRhane savattaka vAyu dvArA, sAsu karI zuddha kare che. zreSTha suga Mdhi padArtho dvArA tene suga Mdhita banAve che. tIrthaMkara ane temanI mAtAthI theADe dUra ubhI rahI tItha karane hAlaraDAM gAya che. (sU056) TIkAnA a'-'tUpa naM' ityAdi parama vItarAgI puruSanA janma thatAM, kudaratI kAnUna anusAra, chappana dizAkumArionA Asana hacamacI uThe che ane asthira mAluma paDe che. AvA Asane kadApi paNa calAyamAna thatAM nathI. chatAM temanu calitapaNu joi, ghaDI eka bhara vicAramagna banI jAya che. vicAramagna thatAM, kAMi samajaNu nahi paDavAthI, peAtAnA avidhajJAnane upayoga kare che. A jJAnadvArA, ghaNe dUra dUra banatAM banAvA joI, koIka niNaeNya para AvI jAya che. tadanusAra, upayeAga dvArA, jotAM jaNAyuM ke, bharatakSetramAM A cevIzInA aMtima tItha karane janma, trizaLA rANInI kUkhathI thayeA che. A jANa thatAnI sAtheja, tamAma kAma paDatAM mUkI, utAvalI-utAvalI doDatI AvI, prasUti gRhamAM hAjara thai gai. bhagavAnane jotAM, temanA deha-mana ane vANI praphullita thayAM. A ATha kumAri, nIce adheleAkamAM vAsa karIne rahe che. tenA vAsa, hAthInA tUzaLanA AkAre rahelAM patAnI nIce banelAM bhavanAmAM hoya che. zrI kalpa sUtra : 02 5 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teo paripUrNa bhAthI, AvA vItarAgI puruSane tathA temanI mAtAne, vaMdana-namaskAra kare che. ne pitAnI pharaja upara caDI jAya che. A kumArikAonI pharaja prathama vakhate prasUtigRhanuM meluM upADI, pheMkI daI, tene sAphasupha karavAnuM hoya che. A bAlAo, jhapATAmAM, nimeSamAtramAM, sApha karI nAkhe tevA cakkara cakkara pharatA saMvattaka nAmanA vAyuno upayoga kare che. tyArabAda, sugaMdhi padArthono chaMTakAva karI, prasUti gRhane, magha-madhAyamAna banAvI mUke che, ne mAtA temaja bALakane jAte sApha karI, bALakane pAraNAmAM suvADI paheluM hAlaraDuM gAya che, ane jarA dura ubhI rahe che. (sU057) medhArAdi dikakumAriyoM kA Agamana mULano artha-"mA " ityAdi. (1) methaMkarA (2) meghavatI (3) sumeghA (4) meghamAlinI (5) teya dharA (6) vicitrA (7) puSpamALA (8) aniMditA, A ATha dizAkumArikAo udgalokamAMthI utarI AvI. A bAlAe paMcaraMgI phUlonI vRSTi karI, bhagavAna ane tenI mAtAne hAlaraDAM saMbhalAvatI, jarA dUra ubhI rahI. (16) (1) nadattarA (2) naMdA (3) AnaMdA (4) naMdivardhanA (5) vijayA (6) vajayantI (7) jayantI (8) aparAjItA, e ATha, pUrva dizAmAM rahelI dizAkumArikAo, rucaka parvata uparathI utarI AvI teonA hAthamAM darpaNa hatAM. bhagavAna ane temanI mAtAne vidhiyukta vaMdana karI, jarA dura ubhI rahI, hAlaraDAM gAvA lAgI ne bhagavAnane hiMcoLavA lAgI. (24) (1) samAhArA (2) supratijJA (3) suprabuddhA (4) yazegharA (5) lakSmIvatI (6) zeSavatI (7) citraguptA (8) vasundharA; e ATha digavALAo dakSiNa dizAnA rucaka parvata uparathI AvI pahoMcI. A AThenI hAthamAM jhArI hatI. upara pramANe vidhi patAvI, gANAM gAvA lAgI. (32) (1) IlAdevI (2) surAdevI (3) pRthivI (4) padmAvatI (5) ekanAsA (6) navamikA (7) sItA (8) bhadrA A bALAo pazcima dizAnA sucaka parvata uparathI Ave che. teonA hAthamAM paMkhA hoya che. bhagavAna ane mAtAne vaMdana karI, gANAM gAtI jarA dura ubhI rahe. che. (40) (1) alaMbuSA (2) mitAkezI (3) puMDarIkiNI (4) vAruNI (5) hAsA (6) savagA (7) zrI (8) hI; A zrI kalpa sUtraH 02 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ATha dikumArIo, uttaranA cakapradeza parathI AvI. teonA hAthamAM 'camara' hatAM. teo gAyana karatI, najIkamAM ubhI rahI. (48) (1) citrA (2) citrakanakA (3) zaterA (4) saudAminI; A cAra kumArikAo vidizAo (kaNo) mAMthI utarI AvI. teonA hAthamAM nAnA nAnA "dIpaka hatAM. A cAre jaNuo khUNAomAM ubhI rahI hAlaraDAM gAI rahI. (52) (1) rUpA (2) rUpAMzA (3) surUpa (4) rUpavatI; e cAra kumArikAo sucaka parvatanA madhya bhAgamAMthI AvI rahI. A kumArikAoe, bhagavAnanA cAra aMguLa pramANu nALane kApI, bhUmimAM dATI dIdhe. (56) A chappana dizAkumArIe "bhagavAna parvatanI samAna cirAyu thAo" A prakAre kahI gANuM gAtI eka bAju ubhI rahI. (sU058) TIkAno artha dhar? ItyAdi. sUtrane artha spaSTa che. phakata bheda ATaluM ja che ke uqlokathI AvI eTale bhadrazALa vananI samabhUmithI pAMcaze je jana UMcuM naMdanavana che. tyAM pAMca pAMcase jana pramANavALA ATha kUTo AvelAM che te kUTathI AvI. adUrasAmate ne artha-nahi dUra nahiM najIka, te thAya che. (16) Rvotta' vigerene artha spaSTa che. kevaLa-sAvadattAtA ne artha evo thAya che ke teonA hAthamAM darpaNa hatAM. (24) sadArA ItyAdi spaSTa che. mRAradattAtA ne artha evo thAya che ke hatI. (3ra) rANI vigerene artha spaSTa che. phakata teonA hAthamAM tADanA paMkhA hatAM, te artha ahiM karAya che. (40) za m Adino artha paNa spaSTa che. vizeSatA eTalI ke A dizAkumArionA hAthamAM. "cAmara" rahelAM hatAM. (48) triA Adi spaSTa che. vizeSamAM te cArenA hAthamAM "dIvA' hatAM. (52) pa Adi spaSTa che. vizeSatA e ke-te cAra dizAkumArIe nALa cheda karavAvALI hatI. (56) rucaka pahADa, jaMbU dvIpanA prAkAra samAna lekhAya che. A sarva chappana dizAkumArikAo, bhagavAnane, he bhagavan! "tame parvatanI samAna cirAyu thAo" evA AziSavacane belI, gAtAM gAtAM ubhI rahI. (sU058) zrI kalpa sUtra: 02 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakrendra ke Asana kA kaMpita onA aura bhagavAna ke darzanArtha usakA AnA mULa artha 'tay " ItyAdi. zakrendranuM paNa siMhAsana calita thatAM te vicAra karavA lAgyA. avadhijJAnanA upayoga vaDe dRSTi pheMkatA, tene tIrthaMkarane janma thayo jaNAya. siddha bhagavAna ane tIrthakarane namoju je ne pATha bolI namaskAra karyA. tyAra bAda pAyadaLa senAnA adhipati harirjhegamethI devane, "suSA" nAmano ghaMTa bajAvavA hUkama karyo. A ghaMTa eka jajananA gherAvAvALe baneluM hatuM. ghaMTa vAgatAnI sAthe, saudharma devalokanA eka ochuM battIsa lAkha vimAnanA eka e battIsa lAkha ghaMTAone khaNakhaNATa thavA lAge. jema garIba mANase ne, Akasmika saMpatti maLI jAya ne, je AnaMda vyApI rahe, te e anubhavyuM. hariIgamelI deva dvArA, gheSita thayelI zakendranI AjJAne sAMbhaLI sarva de, khuza-khuzAla thayAM. badhA de harSonmatta thayAM. dareka jaNu, pitApitAnA vimAna para besI, cAlatAM thayAM. kaI de, IndranI AjJA thavAthI ravAnA thayAM, kaI de mitrenI preraNAthI prerAyAM, kaI pitAnI devInA cAyA, kei kautaka dekhavAnI utkaMThAthI AkarSAyA, keI AzcaryakAraka ghaTanAthI dorAyA, koI tIrthakarane janma mahesava jevAnI bhAvanAthI dedhyA, koI bhagavAnanA darzana karavAnA abhilASI thaI upaDayA, koI A bhagavAna mokSamArganA darzaka thaze ema jANIne ravAnA thayAM. A avasarpiNI kALamAM, ahiM bharatakSetre, bhagavAna aMtima tIrthakara che. ema samajI ke deve, prayANa karyuM', kaI bhaktibhAvathI kheMcAI cAlI nIkaLyAM. ema vividha dRSTikoNa rAkhIne saudharma devalokanA devAe, bharatakhaMDamAM AvavA ravAnagI lIdhI. (sU059) TIkAno artha 'ta " ItyAdi. tyArabAda Asana dhrujatA zaka nAmanA devAdhipati devanAyake avadhijJAnadvArA antima covIsamAM tIrthakarano janma thayAnuM jANune siddha bhagavAnane tathA tIrthakarane "namoju na" dIdhuM, eTale ke "namo, " no pATha bhaNIne namaskAra karyo. pachI pAyadaLa senAnA nAyaka harizaigameSa devane eka yojanA gherAvAvALA sughelA-manahara avAja vALe, yathAnAma tathA guNavALe ghaMTa vagADavAnI AjJA ApI. tyAra bAda harizaigamelI deve sASA nAmano ghaMTa bajAvatA ja saudharma kalpamAM batrIsa lAkhamAM eka eAchA vimAnamAM, batrIsa lAkhamAM eka ochA ghaTa eka sAthe ja vAgavA lAgyA. te vakhate samasta deva ane devIone prabhunA janmanA samAcAra sAMbhaLIne eTalA addabhuta AnaMdane anubhava thayo ke jeTale daridrane acAnaka saMpatti prApta thavAthI thAya che. rabAda hariNagamethI deva dvArA sUcita kendranI AjJA sAMbhaLIne badhA deva harSa ane saMteSa pAmyA eTale ke atyanta prasanna thayA. harSathI emanuM hRdaya khilI uThayuM. badhA pita potAnA vimAnamAM besIne cAlI nIkaLyAM. te devemAM keTalAka IndranI AjJAthI upaDayAM, keTalAka mitronI preraNAthI upaDayAM, keTalAka pitAnI devInA zrI kalpa sUtra: 02 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgrahathI upaDayAM, keTalAka kutuhala jovAnI utkaMThAthI upaDayAM, keTalAka Azcarya jevAne mATe upaDayAM, keTalAka tIrtha karane janma mahotsava jovAne mATe upaDayAM, ane keTalAka bhagavAnanAM darzana karavAne mATe ravAnA thayAM. koI koI ema samajIne gayA ke A bhagavAna mokSamArganA dazaka thaze, ane kaI kaI ema dhArIne gayA ke A avasarpiNI kALamAM, A bharatakSetramAM A ja antima tIrtha kare che. keTalAka deve AtmIyabhAvathI gayA te keTalAka bhakitabhAvathI prerAIne gayA. (sU059) bhagavAna ke darzanArtha Ate hue devoM kA varNana mUlano artha = sanadaM ra ja ItyAdi. je samaye de ravAnA thayAM te samaye, svargalokamAM, vividha divya vAdyone ivani thaI rahyo. ghaMTAonI vanivaDe, dhvanionA pratidhvanio vaDe, deva-devIonA "kalarava'nA nAdavaDe, saMpUrNa AkAzamaMDaLa gAjI uThayuM. te samaye, karoDo devavimAnethI AkAza saMkaDAI gayuM hoya ! tema jaNAvA lAgyuM. siMhAkAra vAlA vimAnamAM beThelAM deva, gajAkAra vimAnanA devone kahevA lAgyA ke "he de! tame AgaLa AgaLa cAlyA jAo cho paNa tamArA hAthiyone eka tarapha tAravI amane AgaLa javAde, nahitara amArA parAkramI siMho tamArA hAthIonI hatyA karI besaze!" A prakAre bheMsanA AkAravAlA deve temanI AgaLa nIkaLI cakelAM azvAkAra vimAnanA devane paDakAratAM, garuDAkAra vimAnIe, sarpAkAra vimAnine celeMja pheMkatAM, cittAnA AkAravALA vimAniyo, gheTAnA AkAravALA vimAni ne dhamakAvatAM. keTalAka deve utkaMThAthI ane hAMzanA kAraNe pitAnA mitrone paNa cheDI AgaLa-AgaLa nIkaLI jatAM. kaI kaI to eka bIjAne kahI paNa detA ke "bhAIo! jarA thaMbhI jAva, ame paNa tamArI sAthe AvIe chI kaI kaI te, AgaLa mArga kADhavA vADiyA ane dalIlabAja devAne sApha zabdomAM saMbhaLAvI paNa detAM hatAM ke "Aja utsavano divasa che mATe cUpacApa rahI, vakhatasara pahoMcI jAva, nahitara rahI jaze! AkAzamaMDaLamAM caMdranuM sthAna jyAM AvI raheluM che te sthAnanI najIka deve prayANa karI rahyAM hatAM. caMdramAnAM zveta kiraNa, denA mAthA para paDavAthI te deve nirja 2-eTalejara-gaDhapaNa-vagaranA hovA chatAM jarAvALA eTale vRddha jevA dekhAvA lAgyAM. devAnA mAthA para AvelA tArAo ghaDA jevA dIsatAM hatAM ne gaLA mAM AvelA tArAo jhagamaga jhagamaga thatAM hovAne kAraNe denA ratnamaya AbhUSaNo samAna dRSTigocara thatAM hatAM. A uparAMta, devonA zarIra para AvelA tArAe parasevAnA TIpAM jANe bAyAM na hoya! tema jaNAtAM; kAraNa ke deva A tArAmaMDaLonI vacamAM thaIneja pasAra thatAM hatAM (sU0 60) TIkAne artha- " ja ityAdi. je samaye de ravAnA thayAM, tyAre devenA mArgamAM thatA vividha prakAranA divya vAjItronA sAmAnya avAjathI tathA sArI rIte prasarI jatA avAjothI ghaTanA avAjathI, divya vAdyo ane ghaTanA pratidhvanithI zrI kalpa sUtra: 02 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devA tathA devIonA kalakalanAdathI AkhuM AkAza zu'jI uDayu, madhura ane aspheTa zabdothI chavAi gayuM. te samaye karADA vimAnAthI vastINu AkAza paNa deva-samUhathI bharAI javAne kAraNe sAMkaDuM thaI gayuM-eka seAya paNa samAI na zake evuM thai gayuM. te vimAnacArI devAmAM je siMhanI AkRtivALAM vimAneAmAM beThelA hatA temaNe hAthInA AkAranA vimAnamAM beThelA devAne kahyuM-"are AgaLa cAlanArA devA! pAta-potAnA hAthIone eka bAju karIne cAle, nahi te-eka bAju na karavAthI amArA baLavAna siMha tamArA hAthIenI hatyA karI nAkhaze. eja pramANe mahiSAkAra (bheMsanA AkAravALA) vimAnamAM beThelA devAe andhAkRtivALAM vimAnamAM rahelAone kahyuM. garuDAkAra vimAnamAM khaDelA devAe bhuja gAkRtinA vimAnavALAne kahyuM. cittAnA AkAranA vimAnamAM je beThelA hatA temaNe meSa (gheTA)nA AkAranA vimAnavALAone kahyuM, keTalAya devA utsukatAne kAraNe mitrone mUkIne AgaLa cAlI nIkaLyA. keTalAya kahevA lAgyA--"huM bhAie ! jarA thebhe, thAbhe, ame paNa AvIe chIe. ame paNa trizalAnandananA janmAtsava jovAnI IcchAthI tamArA sAthIdAra khIne sAthe AvIye chIe. keTalAya dhruve e, 'huM AgaLa cAluM, huM AgaLa cAlu' Ama kahIne vivAda karanArA devAne kahyuM 'Aja utsavanA divasa che, mATe tame leAkeA zAntipUrvaka Ave" have devAnA AgamananA samayanA svarUpane kahe che--pUrvokta prakAre jyAre devA AkAzamAM gamana karI rahyAM hatAM tyAre temanAM mastake candramAnI ghaNI najIka hovAthI, candramAnA prakAzita karA, temanA para cakacakita paNe prakAzita thatA heAvAne kAraNe temanA mastakenAM vALa, atyaMta zveta ane tejomaya lAgatAM hatAM, tethI jonArane ema lAgatu ke yuvAna deve paNa vRddha banI gayAM che! cakacakata tArAonAM jhUmakhAe paNa temanAM mAthAM para AvI rahelAM hoi, mAthA upara mUkelA ghaDAe jevAM lAgatA hatA, gaLApara AvelA tArAe mAtInAM hArAnI garaja sAratA hatAM. parasevA para sUryanA prakAza paDavAthI jema parasevAnAM biMdue caLakATa mAre che tema nAnA tArAo devenAM zarIra para biMdurUpe caLakATa mAratAM hatAM. (sU. 60) zrI kalpa sUtra : 02 10 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna ke janma mahotsava ke liye bhagavAna ko lekara zakendra kA merU para jAnA mUlano artha--'tA ja ItyAdi. tyArabAda devendra devarAja zaka, pAlaDyAna vimAna para ArUDha thaI, divya devaRddhi, divya devaghati ane divya devaprabhAva vaDe sajaja thaI, sarva parivArane potapotAnA vimAna para besADI naMdIzvara dvIpa madhye AvyA. A dvIpanA agnikoNamAM, ratikara parvata para, sarva divya Rddhi, devaghuti, devaprabhAva tathA sarvakuTuMba parivArane vimAna sahita tyAM mUkyAM. tyAMthI ravAnA thaI, jyAM tIrthakara bhagavAnanuM janmanagara hatuM, jyAM janmabhavana hatuM, tyAM AvI pahoMcyAM. pitAnA divyayAna-vimAnathI tIrthakaranA janmabhavananA IzAna koNamAM pRthvIthI cAra AMgaLanI uMcAIe pitAnuM vimAna sthApita karyuM A kArya patAvIne, jyAM tIrthakara bhagavAna ane tenI mAtA hatAM tyAM AvI traNa vAra pradakSiNA karI, ne temanI dRSTi paDe tema, traNa vakhata praNAma karyA. praNAma bAda mastaka para aMjalI karI bolyA "he udaramAM ratna dhAraNa karavAvALI, he jagatanA dIpakane pragaTa karavAvALI, tamane namaskAra karuM chuM; kemake samasta jagatanA hita karavAvALA, prANImAtranA netra samAna, akhila saMsAranA jIne vatsalasvarUpa, mokSamArganA prakAzaka, vizAlavacanarUpI addhinA svAmI, jIna, jJAnI, nAyaka, buddha, bedhaka, sarvalakanA nAtha, anAsakta, zreSThakulamAM utpanna, jJAtithI, kSatriya, ane sarvazreSTha bhagavAnanI janmadAtrI che. tethI tame dhanyavAdanA pAtra che. tamAruM jIvana kRtArtha che ! he devAnupriye! huM bhagavAna tIrthakarano janmamahotsava ujavIza, te tame divya prasAthI jarApaNa bhayabhIta thaze nahiM." Ama kahIne, Indra mAtAne gADhanidrAmAM suvADI dIdhAM ane svazakitanA baLe ke je zakitane "vaikriya" zakita kahe che te vaDe, potAnA jevA, pAMca Indro (zakrendro) banAvI dIdhA. A vaikriyarUpa dhAraNa karavAvAlA pAMca zakendromAMthI, eke tIrthakara bhagavAnane pitAnA komala karanI hatheLImAM uMcakI lIdhAM. bIjA Indra bhagavAnanI pITha pachavADe ubhA rahI bhagavAna upara chatra dhAraNa karyuM. A chatra haMsanI pAMkha karatAM paNa, adhika dhavala hatuM. bIjA be Idro beu bAju cAmara vIMjatA hatAM, have pAMcamAM zakendra hAthamAM vajA laI bhagavAnanI rakSA karavA mATe AgaLa cAlavA mAMDayuM. (sU061) TIkAne atha'ja ItyAdi. sAmAnya dave ravAnA thayA pachI, zaka nAmanA devendra devarAja pAlaka nAmanAM vimAnamAM besIne divya devatraddhi, divya devadhati, divya devaprabhAva sAthe tathA pitapatAnA vimAnamAM beThela saghaLA parivAranI sAthe, nandIzvara nAmanA dvIpamAM, dakSiNa-pUrva dizAnI vacce-agni keNumAM, ratikara parvata para, te divya addabhuta devaRddhine tathA potapotAnAM vimAnamAM beThela saghaLA parivArane mUkIne, tathA divya devadhati ane divya devaprabhAvane saMkelIne, je sthAne bhagavAna tIrthaMkaranuM janmanagara hatuM, jyAM janmagRha hatuM, tyAM AvyAM. AvIne te adbhuta vimAnathI tIrthaMkaranA janmagRhanI traNa vAra dakSiNanI taraphathI AraMbhIne pradakSiNA karI eTale dakSiNa taraphathI pradakSiNa zarU karIne dakSiNa tarapha jaIne ja te aTakayuM. A rIte pradakSiNA karI bhagavAna tIrthakaranAM zrI kalpa sUtra: 02 11 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janmabhavananA IzAna koNamAM bhUmitaLathI cAra AMgaLa UMce te vimAnane ubhuM rAkhyuM. pachI jyAM bhagavAna tIrthaMkara ane temanA mAtA hatAM tyAM te AvyA. AvIne traNa vAra pradakSiNA karI ane darzana thatAM ja praNAma karyo, praNAma karIne baMne hAtha joDIne mastaka para Avarta ane aMjali karIne A pramANe kahyuM "he ratnakukSidhArike eTale ke kaMpamAM bhagavAna rUpI ratnane dhAraNa karanArI ! he jagatpradIpadIpike ! eTale ke jagatanAM prakAzaka bhagavAnane janma ApIne prakAzamAM lAvanArI! tamane namaskAra ho, kAraNa ke tame traNe lokane mATe maMgaLasvarUpa, saghaLA jInAM netra samAna, jema netra ghaTa-paTa AdinA prakAzaka che eja rIte jinadeva satu-asat vastunA prakAzaka che, tethI cakSunAM jevAM, samasta saMsAravatI jIvonuM putranI jema pAlana karanArAM, samyaga jJAna-darzana-cAritra rUpa hitakArI mokSamArgane prakAza karanArI tathA samasta bhASAonAM rUpe pariNata thanArI hovAthI sarvavyApI vacanalabdhinA svAmI, eTale ke atizaya yukata vacana-labdhinA dhAraka, rAgadveSanA vijetA, atizaya jJAnanA dhAraka, dharmavaracakravatI, tanA jANakAra, bhavya jinene baMdha denAra, bedhibIja (samyakatva) nAM denAra ane rakSaka, kSemakara levAthI samasta lokanA nAtha, mamatvathI rahita, siddhArtha kSatriyanA zreSTha kuLamAM utpanna thanAra, jAti (varNa) thI kSatriya, ane samasta puruSomAM uttama (bhagavAna) nI mAtA che tethI dhanya che, kRtArtha ." A pramANe bhagavAnanI mAtA trizalAne vandanA tathA stuti karIne Indra pitAne aMtima Azaya kahe che "he devAnupriye ! huM bhagavAna tIrthakarane janma-mahotsava karIza, te Apa Daraze mA." A pramANe kahIne Indra temane avasthApanI nidrAmAM poDhADI dIdhA. pachI vaikiyazakitathI pitAnAM pAMca rUpa banAvyAM. te pAMca IndromAMthI eke bhagavAna tIrthakarane pitAnAM kamaLa karasapuTamAM upADI lIdhAM, eke zvatatAmAM haMsanI pAMkhane paNa mahAta karanAra chatra dhAraNa karyuM, be Indra bhagavAnane bane paDakhe cAmara DhALavAM lAgyAM. eka purandara Indra hAthamAM vajA laIne bhagavAna tIrthaMkaranAM rakSaNane mATe AgaLa-AgaLa cAlavA lAya mULa artha- "as " ItyAdi. tyArapachI naMdIzvara dvIpamAM pahelethI AvelA potapotAnA ratikara parvata para pitAnI Rddhi ane yAnavimAnane mUkavAvALA, ane pitAnA parivArathI yukata evA tresaTha Indrono sAtha melavI, te zaka deveMdra devarAja jyAM abhiSeka-siMhAsana hatuM tyAM AvyA. meru parvata upara cAra corANuM (494) jojananA vistAravAluM cuDInA AkAre raheluM cezu paMDakavana che. A vananI cAre bAju, zvetasuvarNamaya, ardhacaMdrAkAravALI, pUrva-dakSiNa-pazcima ane uttara dizAomAM anukrame AvelI pAMDukaMbalA, atipAMDukaMbalA, 2katakaMbalA ane atirakatakaMbalA nAmavAlI cAra zilA zilAo abhiSeka-zilAo kahevAya che. je sthAne atipArkabaLazilA che, ane jyAM abhiSeka siMhAsana che, tyAM devendra AvyAM, tyAM AvI palAMThIvALI beThA pachI, bhagavAnane khoLAmAM lIdhAM, ne pUrva dizA tarapha mAM karI pite sthira Asana karyuM (sU062) zrI kalpa sUtraH 02 12 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna ko usaMga meM lekara abhiSeka siMhAsana para zakrendrakA baiThanA TIkAno artha ja ItyAdi. tyAra pachI zaka devendra devarAja nandIzvara dvIpamAM pahelethI Avela, papetAnA ratikara parvata para jeo pitApitAnI addhi ane pitAnA parivArane mUkI gayA hatA ane jeo potapotAnA parivAranI sAthe hatAM, evAM tresaTha IndronI sAthe, temanAthI vIMTaLAyelA, meru parvatanI upara je sthAna para vartuLAkAre ubheluM tathA cArase corANuM pejananA vistAravALuM paMDaka nAmanuM cothuM vana che, te vananI cAre dizAomAM veta suvarNanI banelI, ardhacandrAkAranI pUrva, dakSiNa, pazcima ane uttaramAM anukrame vidyamAna cAra abhiSekazilAo che, eTale ke (1) pUrvamAM pAMDukambalA, (2) dakSiNamAM ati pAMDukambalA, (3) pazcimamAM rakatakambalA, ane (4) uttaramAM atirakatakabalA zilA che. e cAremAMthI tyAM dakSiNa dizAnI atipAMDukammalA zilA che ane jyAM abhiSeka-siMhAsana che, tyAM pahoMcyAM. tyAM pahoMcIne te abhiSeka-siMhAsana para sakaLa lokanA upakAraka, ane trilokanA nAtha tIrthakarane pitAnA kheALA rUpI palaMgamAM besADIne pote pUrva-dizAnI tarapha mukha karIne besI gayAM. (sU062) bhagavAna kA janma mahotsava karane kI icchAvAle devake manobhAva kA varNana mULane arthatA ' ityAdi. tyArapachI IzAna Adi tresaTha Idro potapotAnA kuTuMba sAthe potapotAnA Asana para besI gayAM. te samaye, sarva deva-devIe ekIsAthe maLIne pita-pitAnA kAmamAM parovAI gayAM. saMpUrNa riddhi, dhati, baLa, samudaya, Adara, vibhUti, aizvarya, saMbhama ane samArohathI ane puSa, gaMdha, mALA, alaMkAra ane hadayanA ullAsathI ane mahAna zabdothI eka mahAna tIrthakaranA janmAbhiSeka karavA mATe taiyAra rahIne, IdranI AjJAnI rAha jotAM ubhA hatAM. uparokata taiyArI pUrI thatAM sarva devo, bhagavAnanuM mukhAraviMda jovA talapApaDa thaI rahyAM hatAM. jema tarasyA pANInI pratIkSA karatA ubhA hoya che, jema daridrI Ivastu meLavavAnI lAlace vATa joI rahyo hoya che, jema regI roganA nivAraNanI rAha joI rahyA hoya che, jema nirAdhAra AdhArane vaLagavAnuM vicArI rahyo hoya che, jema zaraNahIne zaraNa prApta karavAne jhaMkhI rahyo hoya che, tema sarva deva-devAMganAo, bhagavAnanuM nirmaLa ane saumya mukha jevAnI tAlAvelI sevI rahyAM hatAM, (sU) 63) 1 TakAne arthatA " ItyAdi. tyAra bAda IzAna Adi tresaTha Indra paNa pitApitAnA parivArathI vIMTaLAIne atipaDakalazilAnI pAse potapotAnAM Asana para besI gayAM. tyAre saghaLA deva ane devIo eka sAthe maLIne potapotAnA kAme vaLagI gayAM. samasta saMpattithI, samasta prakAzathI, samasta parAkramathI, samasta senAthI, potapotAnA samasta parivArathI athavA samyaka udayathI, badhI jAtanA AdarathI, samasta eizvaryathI, pUrI tvarAthI, pUrNa samAroha-taiyArIthI, puSpo thI, samasta gadhe, samasta mALAo, samasta AbhUSaNe, ane zrI kalpa sUtra: 02 13 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samasta zebhAnI sAthe eTale ke viziSTa AbhUSaNathI, tathA saghaLAM divya vAjiMtronA vinithI, vizALa ddhithI, cittanA atyaMta ulalAsa (AnaMda)thI, mahAna zabdothI, tIrthaMkaranA janmAbhiSekane eka anupama utsava ujavavAne mATe IndranI AjJAnI abhilASA karavA lAgyAM. jyAre devagaNane jANa thaI ke bhagavAna tIrthakarane janmAbhiSeka thavAne che tyAre teo bhagavAnanA nirmaLa vadana-kamaLanA darzana mATe eTalA badhA Atura thaI gayAM jeTalA tarasyA pANIne mATe, jamadaridra icchita vastunI prApti mATe, regI Arogya meLavavAne mATe, nirAdhAra mANasa AdhAra meLavavAne mATe ane azaraNa zaraNa meLavavAne mATe Atura hoya che ! devoM ke Ananda, ATha prakArake kalaza, zakrendrakI ciMtA aura merUkaMpanakA varNana ahIM eka devagaNa upameya che ane tarasyA Adi bIjA badhA upamAna che. te kAraNe mAlepamA alaMkAra che. (sU) 63) mULane artha- "temAM zara" ityAdi. te kALe ane te samaye devone atizaya alaukika harSa thayo. "te samayanA devagaNanA AnaMdanuM varNana karavAne sarasvatI paNa zakitamAna nathI. e vakhate devo eTalA badhA zAnta thaI gayAM ke nIce paDatI seyane avAja paNa sAMbhaLI zakAya. ( 1 / tyAre devo ane devIonAM mana harSanA atirekathI ekAgra thaI gayAM. temanI palake eTalI badhI nizcala thaI gaI ke meTo parvata paDe te paNa jarAye calAyamAna na thAya ! tyAra bAda (1) suvarNanAM (2) cAMdInAM (3) ratnonAM (4) sonA-cAMdInAM (5) sonA-ratnanAM (6) cAMdI-ratnonAM (7) senA-cAMdI ane ratnonAM tathA (8) mATInA; e ATha prakAranA kaLazomAMthI eka eka prakAranA, pratyeka indranI pAse eka hajAra ATha kaLaza hatAM. A pramANe causaTha IdronA kula pAMca lAkha, seLa hajA2, chanuM (516096) kaLaza thayAM. ATalA badhA kaLazane joIne devendra devarAja zakrane evo AdhyAtmika, prArthita, citita, kapita, mane gata saMkalapa utpanna thaye ke zirISanA kula jevo sukumAra A bALaka (bhagavAna) ATalAM badhAM, jaLathI bharelAM mahAkaLazanI atyaMta vizALa jaLadhArAne kevI rIte sahana karI zakaze? zakanA A prakAranA pAMce vicArane avadhijJAnathI jANIne tenI zaMkAnuM nivAraNa karavA mATe, apAra baLa ane parAkramavALAM tIrthaMkara bhagavAne potAnA paganA aMguThAnA agrabhAgathI siMhAsananA eka bhAgane sparza karyo. tyAre bhagavAna tIrthakaranA aMguThAnA sparza mAtrathI ja meru parvata kaMpavA lAgyo. jANe "mahApuruSonAM caraNa sparzathI huM pAvana thaI gayA"-ema dhArIne harSathI DelavA lAgyo (sU) 64) TakAne artha-A ' ityAdi te kALe ane te samaye devone atyaMta lokottara AnaMda thayo. te zrI kalpa sUtraH 02 14 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avasare taddana zAnti hatI, te krarzAvavA mATe kahe che-- "tayAyaNaM devagaNappamoyaM, vAgIsarI natthi alaM pavanuM / aJcaMtatA yahavisu devA, sadAyaI jattha paDaMtasUI ||1|| iti | eTale ke te samaye devonA samUhane je harSa thayA tenu varNana karavAne sarasvatI paNa samatha nathI. tyAM devo eTalAM badhAM zAnta ane ekAgracitta thai gayAM ke nIce seAya paDe te tenA avAja paNa saMbhaLAyA vinA rahe nahI. tyAra khAda zAMtacitta te deva-devIe AnaMdanA atirekathI eTalAM khadhAM ekAgracitta thai gayAM ke ghaNA bhAre pavaMta paDe teA paNa te deva-devIonI dRSTi sheja paNa calAyamAna thAya nahIM. tyAra bAda (1) senAnAM, (2) cAMdInAM, (3) ratnAnAM, (4) mizrita seAnA-cAMdInA, (5) senA-ratnenAM (6) cAMdI--ratneAnAM, (7) sAnA-cAMdI-ratnAnAM, ane (8) mATInAM, ema ATha prakAranAM kaLaze hatAM. temAM pratyeka indranI pAse dareka prakAranA eka hajAra ATha kaLaza hatAM. badhA prakAranA kaLazeA maLIne pratyeka IndranI pAse ATha hajAra cosaTha kaLaze| hatAM. tethI ceAsaTha indronA badhAM maLIne ekadara pAMca lAkha, sALa hajAra, channuM kaLaza hatAM. kaLazenI ATalI badhI meATI sakhyA joIne zakra devendra devarAjanA manamAM A prakArane AdhyAtmika, prArthita,cintita, kalpita, maneAgata saMkalpa (vicAra) utpanna thayA ke prabhu khALaka che, zirISa-puSpanA jevAM atizaya kAmaLa che. te A pAMca lAkha seALa hajAra channuM (516096) jaLapUNuM mahAkaLazenI atyaMta vizALa jaLadhArAne kevI rIte sahana karI zakaze? A prakAranA zakanA AdhyAtmika, prArthita, cintita, kalpita, manogata saMkalpane, anupama baLa ane anupama parAkramavALA bhagavAna tIrthaMkare avadhijJAnathI jANIne tenI zaMkAne dUra karavA mATe, peAtAnA paganA aMguThAnA agrabhAgathI potAnA AdhArabhUta (jenA para teo virAjamAna hatAM) meruparyaMtanA avyavarUpa siMhAsananA eka bhAganA sparza karyAM. bhagavAna tIrthaM karanA a'guThAnA agrabhAgane sparzI thatAM ja "mahApuruSAnAM caraNa-sparzathI huM. pAvana thaI gaye." ema mAnIne jANe harSoMne lIdhe meru paryaMta ka pavA lAgyA. ahi dhAtakIkhaMDa AdinA jyAtiSI devendra Adi devAnA kaLazeAnI vivakSA karela nathI. (sU064) zrI kalpa sUtra : 02 15 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ merUke kaMpana se bhuvanatrayameM rahe have jIvako bhaya honA, zakrendrakI cintA, kampana ke | kAraNa ko jAnanA, prabhu se kSamAyAcanA mULane artha" sarva = 'ItyAdi. je samaye sumeru parvate kaMpana zaru karyuM te samaye AkhI pRthvI kaMpavA lAgI. samudro khaLabhaLI uThayAM. zikharo uparA-uparI paDavA maMDayAM. samasta saMsArI jInA hRdayane bhedI nAkhe tevo dAruNa avAja thaye. traNe lokamAM kolAhala macI gayo. loke DaranA mAryA bhayabhIta thavA lAgyAM. prANIo Ama tema doDadhAma karavA lAgyAM. sarva jIvajata bhayathI AkuLa-vyAkula thaI rahyAM. "trAhi trAhi"nA pokAra thavA lAgyA. zaraNa zodhavA Ama tema mathAmaNa karI rahyAM. sarva deva-devIonAM mana paNa bhayathI dhrujI uThayAM. A vakhate zakendrane A pramANe magata bhAva uThI AvyAM ke, kadAca Avo mahAna-vizAla ane UMcA meru parvata, A kemala zarIravALA bALa prabhu upara gabaDI paDaze te, temanI zuM dazA thaze ?, huM temanI mAtA pAse zuM meTuM laIne jaIza?, temane kaI hakIkatathI vAkepha karIza?, AvA prakAranA vicAronI paraMparAne lIdhe tenuM mana ugratAne pAmyuM, ne te ArtadhyAna karavA lAge. AvA bhAvo manamAM AvatAM, temanAmAM tIvra krodhAgni saLagI uThaya. krodhanI javALAone lIdhe, AkhuM zarIra baLavA lAgyuM. baLatarA thatAM teNe avadhijJAnane upaga mUko, temAM temane sarva hakIkata vidita thaI, ne pitAne deSa jaNAtAM, be hAtha joDI, mAthe aMjalI dharI, bhagavAna pAse gaLagaLA-hRdaye belavA lAgyA ke "he bhagavanta! huM sarva jANI cukaye, sArI rIte mane sarva samajAyuM, meM sAMbhaLyuM che ane atyAre anubhava paNa karI lIdhe che ke atIta, vartamAna ane bhAvI kALanA ahaMnta bhagavAne, anaMta vIryavAna, anaMta puruSAkAranA dhaNuM, ane anaMtaparAkramI hoya che. AvA prakAranuM kathana namrabhAve pragaTa karI, kendra bhagavAnane vaMdana-namaskAra karI, thayela aparAdhanI mAphI mAgI. (sU0 65) TIkAne artha- a ) ityAdi. meru parvata traNe lekane AvarI le tevo hovAthI, telaMbAI, pahoLAI ane uMcAImAM, saMpUrNa rIte vistRta che, AthI tenA kaMpanane sparza traNe lokamAM anubhavAya. kaMpananA lIdhe, dharatI paNa dhaNadhaNI uThI, dharatI dhaNadhaNAtAM, samudranuM pANI uchaLI AvyuM, ne A uchALAne lIdhe, cAre bAju jaLajaLAkAra thaI rahyuM. ukApAtathI, dharatInA AdhAre rahelA nAnA-moTA zikharo paNa savasthAnethI cuta thatAM jaNAvA lAgyA, ne gharabAra-meDI-mahelAta-havelIo sarve paDIne pAdara thayAM. mAnava, paza, prANI duHkhanA lIdhe athAga zeka-saMtApane pAme che, zaraNa ane Azraya vinAnA thaI javAthI, kolAhala karI mUke che. mAnavanA Azraya sthAno te, cala ane asthira che, te te kaM5 lAgatAM paDI jAya che. paNa devanA Azraya sthAne-davAla, vimAne, kIDAMgaNe sarve acala ane sthira che, chatAM temane paNa kaMpane sparza thatAM, paDavAne bhaya upasthita thaye ne DeluM-heluM thaI rahyAM. AvI sthiti sarva lokomAM vyApI rahI hatI. tyAre kendranA manamAM paNa citra-vicitra taraMga uThavA lAgyA. zrI kalpa sUtraH 02 16 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kadAca meru parvatanA zikharene te huM ADe hAtha daI, bhagavAnanA kamaLa-bALazarIra para paDatAM, aTakAvI daIza, paNa meru parvata gabaDI paDatAM huM bhagavAnane kevI rIte bacAvI zakIza?, ne temanI mAtAne vilAe jaI zuM javAba ApIza? AvA vicArothI temanuM mana gherAI gayuM, buddhi ane vicArazakti kuMThita thaI gaI, ne mUDha jevA thaI gayA. acAnaka pitAnI divyazakti "avadhijJAna'ne vicAra huze AvyuM, ne te zakitane kSaNa ekamAM upaga karatAM jaNAyuM ke, A sarvanA duHkhane kartA huM chuM. kAraNa ke, arihe tenI anata zakitamAM mAro vizvAsa DagamagI uThayo, tethIja bhagavAnanI sahanazakitamAM mane apUrNatA bhAsI. mane vizvAsa pUrNa karavA sAruM bhagavAne svayaM prerita thaIne A ghaDIbharanA tAMDavanRtyamAM potAnI vIratA dAkhavI. pitAnA ja dezanuM AropaNa karI, gaLagaLe haiye bhagavAna sAmuM joI thayela aparAdhanI mAphI mAgI, deSamukta thayA. AmAM kendrane vicAradeSa nathI, temaja tenI zraddhAmAM apUrNatA hatI tema paNa na hatuM, paraMtu bhaktaDado, AvAja komaLa hiMyAnAM ghaDAyelAM hoya che, tethI pitAnI apekSAe, bhagavAnanA duHkhanI gaNatrI kare che, ane te duHkhane kaMpa jAte anubhave che, ne anubhavatAM pratikAra karavAnA rastA paNa khoLI kADhe che. A che bhagavAnanA vAtsalyabhAvavALA bhakatonA zuddha hRdaya ! (sU0 65) acyatendrAdIka se kiye huye bhagavAna ke abhiSeka kA varNana, sarva devoM kA zakrendra ke sAtha | trizalA mahArAnI ke pAsa bhagavAna ko rakhakara apane apane sthAna para jAnA mULa artha-pa ItyAdi. harSathI vikasita thaIne tamAma indroe, pUrA ThAThamATha sahita, mahAna ghoSaNA karI, ne bhagavAnane abhiSeka karyo. A abhiSekanI kriyA acutendra zaru karI, ane phemapramANe uttaranI zreNInA Indro vaDe, pUrI karavAmAM AvI. bhagavAnanuM anupama baLa joIne, bhaviSyamAM paNa dAruNa duHkhene te sahanazIlatApUrvaka sAmane karaze, temaja upasargonI avagaNanA karIne paNa, avagaNanA karIne paNa, pitAnuM dhyeya hAMsala karaze, evI nIDaratA ane makkamatA bALapaNathI ja pArakhI laIne, kendra, temanuM nAma devonA agaNita samUhanI vacce, guNaniSpanna "mahAvIra evuM rAkhyuM. utsavanI kriyA saMpUrNa thayA bAda, zakrendra, potAnA devazarIranI vikRrvaNA karIne pAMca zakrendro saryA. eka zakendra, bhagavAnane pitAnI hatheLImAM upADayA. bIjAe bhagavAnanA mastaka upara chatra dhAraNa karyuM. trIjAe ane cothAe bane khabhA upara cAmara vIMjavA mAMDayA. pAMcamAM kendra hAthamAM vajI laI, bhagavAnanI AgaLa cAlavA lAgyA. A pramANenA saraghasa sAthe, zakrendranI sevAmAM, caurAsI hajAra sAmAnika deva hatA. tathA bhavanapati, vyantara, tiSika, ane vaimAnika deva pitAnI sarvottama riddhi sAthe hAjara hatA. te sarve A samArohamAM sAthe cAlatA hatA. zrI kalpa sUtra : 02 17. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaSaNa ane divyanAda karatA karatA, jyAM janmanagara hatuM, jyAM janmabhavana hatuM, jyAM mAtA nidrAdhIna thayelAM hatAM te sthAne teo badhA AvI pahoMcyA, ne bhagavAnane mAtAnI godamAM mUkayA. tyArabAda mAtAne AvaraNa karI rahelA avasthApanI nidrAne dUra karI sarva deva-devIo je sthAnethI AvyA hatA, te sthAne javA ravAnA thayA. (sU066) TIkAne artha-"HT ItyAdi. jyAre zakrendra, A dukhamaya ghaTanAothI vimukta thayA, ne thayela AzAtanAnI mATe prabhunI mAphI mAgI, tyAre jema deNadAra RNamAMthI mukta thAya tyAre chelle zAMtine zvAsa kheMce che, tema tenuM hadaya haLavuM phula thaI gayuM, ne agAunI mAphaka prakUlita-vadane ubhA rahyA. A badhuM kSaNavAramAM banI gayuM, ne kaMpa vigere adRzya thayA, tyAre deva devIoe paNa khuzIne dama kheMce ane aMge aMga teone zAtA vaLI. ghaDI bhara pahelAM te sarvenA jIva tALave coMTI gayA hatA, ne "zuM banyuM ne zuM banaze tenI kAgAroLa karI rahyA hatA, ne janma-maraNanI vacce jelAM khAI rahyA hatA, darekane hamaNAM gayAM ke jazuM' evoja bhaya vyApI rahyo hato, tyAM to sapATAmAM, kALanuM avaLadama cakkara pharI gayuM. sarva vedanAo nAza pAmI. AkaMdane ThekANe saMtoSa ane AnaMda chavAI gayAM. bhayanuM bhUMgaLa salAmatInA rUpamAM pheravAyuM, ne lokanA viSe jIva-jaMtuoe nirAMta anubhavI. bhaya dUra thatAM deva-devIoe AnaMdane ubhare ThAlavye. dareka prakAranI je je sAmagrIo, jude jude sthaLAethI, bhegI karI hatI, te savane upayoga, bhagavAnanA abhiSekamAM karyo. jema gAgeya munie, saMyati rAjAne "amo thilA tunna-he rAjan ! tuM bhayamukata che.-Ama kahyuM ne rAjA bhayathI mukata thAtAM abhayadAnanuM mahAsya samaye, tema dene paNa, "abhayadAna" nI mahattAno pUrepUro khyAla Avyo ne A bhagavAnanI vIratA atUTa che tevuM temane bhAna thayuM. AvuM baLa, vIrya ane parAkrama paNa mAnava dehamAM hoya che.-tema khyAla AvatAM teone garva gaLavA mAMDa, ne pUrNa bhakita pradarzita karIne, lagavAnano abhiSeka karyo. bhaya kevI rIte utpanna thAya tenuM khyAna jyAre zakendra ApyuM, tyAre devadevIo AzcaryamAM garakAva thaI gayAM. abhiSekanI kriyA pUrI thatAM, moTA samudAyanI vacce "bhagavAnanuM nAma "mahAvIra' rAkhavAmAM Ave che"evI divya ghoSaNA karI zakendra sarvane jANa karI, ane A jANa karatAMnI sAthe, bhagavAnanA atulabaLanuM vivaraNa karatA gayA, ane kaMpa thavAnA kAraNe khullA karI, darekane samajaNa ApatA gayA, bALapaNamAM ja potAnA parAkramane, ApaNane paraco batAvyuM, ne A ja bhavamAM, potAnA pUrve karela zubhAzabha karmone, vIratApUrvaka sAmane karI, khuDado karI nAkhaze, ne te karma cakacUra karavAmAM anaMta sahanazakita dhAraNa karI, ane pragaTa karI, sAme AvelA upasargo ane parISahene, AnaMdathI vadhAvI leze, mATe ja A prabhunuM nAma vAstavikarIte guNasaMpanna "mahAvIra hovuM joIe"--ema dRDhatApUrvaka jAherAta thatAM te "nAma" ne sarva devoe vadhAvI lIdhuM. zakendranI pAse keTale devasamudAya hate tenuM varNana karatAM TIkAkAra kahe che ke corAsI hajAra sAmAnya zrI kalpa sUtraH 02 18 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kakSAnA dhruve hatA, tetrIza trAyaspriMza devA hatA, cAra leAkapAla devA hatA, ATha agramahiSIe temanA parivAra sAthe hatI, traNa pariSado hatI, sAta anIkAdhipatio (senApatie) ane ceAzasI hajAra AtmarakSaka devA hatAM". A aMgata parivAra uparAMta, mULa arthAMmAM darzAvyA mujaba, cAra jAtanA deva, devI, bhavanapati vigere paNa hAjara hatAM. A jabarajasta samAreAha pUrNa rIte divya vAjIMtra AdinI sAthe sajja thaI, pU rIte zAbhAyamAna thai, mAnasika ullAsa ane utkaMThA dhAraNa karI, dRDhatA-pUrNAMka bhagavAnane laIne pAchA AvavA lAgyA! uparAkata samAreAhamAM deva-devIonI hAjarI hatI. (1) capalA, (2) ca'DA, (3) ugrA, ane (4) jayA, A cAra gatie veAne varelI ja hoya che, capalA eTale kAyathI caMcaLa, caDA eTale utkaSa~tAvALI, ugrA eTale siMhanI samAna dRDhatA ane sthiratAvALI tathA davALI, jayA eTale jayazIlA, A addabhuta-devagatithI gamana karIne, deve janmabhavanamAM pahoMcyA, bhagavAnane mAtAnI gAdamAM sthApita karI, peAtAnI pharaja yathAyeAgya khajAvAi gai tenA AnaMda ane utsAha lai, devA potapotAnA sthAne javA vidAya thayA. (s066) siddhArthane manAyA huvA bhagavAn ke janmamahotsava kA varNana mULanA a---"tapa naM" ityAdi. rAjA siddhArthe utsava manAvavAnuM zarU karyuM". prAtaHkAla thatAM, prabhunA janmAtsava nimitte, aMtaHpuranA nAkaravarganuM dAridra pITADI dIdhu-dAsa-dAsI nAkara-cAkara vigerene aDhaLaka dravya Apyu. ne teonI hamezanI ka`gAlIyata maTADI dIdhI. dezanA nAgarikanI daridratA dUra karavA, kuberanA bhaMDArane paNa caDI jAya teve temane bhaMDAra hateA. A bhaMDAra mAMhenu dhana, varasAdanI dhArAonI mAphaka vahetuM mukavAmAM AvyuM. A dhana dvArA, du:khAnA dAvAnaLa elavavAmAM AvyA, ne garIba vargane Arthika bhayamAMthI, ha Mmezane mATe mukata karyAM, ne A vaCmAM AnaMdanA aMkuro phUTavA lAgyA. jelanA kedIone baMdhanamukata karyA', uttarAttara utsAha vadhArIne, jeTalA aMze garIba-garamAMne dhana dvArA saMtASAya, teTalA aMze sateAkhyAM. kSatriyakuMDagrAma nagarane bahArathI ane aMdarathI, sAphasUpha karI, tamAma prakAre suzAbhita banAvyuM. zaheranI kuratI divAle raMgAvI dheALAvIne AkarSIka rIte cItarI. aMdaranA rastAo jevA ke zRMgATaka, trika, catuSka, catvara, caturmukha, mahApatha, patha, racyA vigerene sApha karI, tenA paranA kacarAne dUra karI pANI chaMTAvyu zaheranA madhyabhAga, khajArA ane galI-mucIemAMthI gaMdavADa vigere dUra karAvI, tenI para pANInu siMcana karyuM, ne uDatI dhULa ane tenI rajone besADI dIdhI. dhvajA ane patAkAo vaDe, zaheranI zAbhAmAM vRddhi karI, uttama prakAranA ra'garAgAna vaDe divAlA ane kamADA dhAvaDAvyAM ane raMgAvyA. geAzISa cadana ane lAlacaMdananA thApA dareka khArI khArA upara lagAvyAM, ne caMdanathI sugadhita manAvelA kaLazA, dareka peDhI, dukAnA ane kAryolaya-kacerIomAM mUkAvyA. zrI kalpa sUtra : 02 19 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dareka gharanA daravAje daravAje, caMdanathI lepAelA ghaDAonA tAraNeA badhAvyAM. teAraNu para, nIce upara laTakatI lAMbI ane pahoLI phUlamALAo laTakAvavAmAM AvI. pacaraMgI phUleAnI zobhAvaDe A tAraNAne vizeSa zAbhita karyAM. A phUlone raMga ane sugaMdha dhaNA ugra hatAM, ghera ghera uttama agarabattI, kunnuru (cIDA), turuSka (leAkhAna) nI uMcI khanAvaTavALA dhUpA saLagAvavAmAM AvyA, A dhUpomAM paNa ati suga Mdha chUTe tevAM cUrNa bhabharAvavAmAM AvyA. satra jANe sugaMdhanuM ja sAmrAjya hAya! tevI suvAsa phelAvavAmAM AvI. zerIe zerIe ane galIe-galIe, naTa-naka-jalla malla-mauSTika-vila baka-plAvaka-kathaka-pATheka-lAsaka AcakSaka-laMkha-tUNAvata-tumbhavINika tathA aneka tAlacaro rokavAmAM AvyA hajArA jotarAM ane hajArA sAMbelAM, AkhAe gAmamAMthI ugharAvI lIdhAM, ane eka ThekANe saghaLAM bhegAM karyA. matalaba e hatA ke, jethI bhagavAnanA janmamahotsavanA zubha avasara upara, kAipaNa maLadane, haLa ke gADA sAthe, joDI zakAya nahi, temaja sAMbelA vaDe khAMDI zakAya nahiM ane prANI mAtrane zAtA maLe. (sU0 67) TIkAnA a.----'tapa naM' ityAdi. mAbApane petAnA putranA janma-utsava ujavavAmAM AnaMda hoyaja, paNa AvA lekanAtha thavAvALA putrane janmautsava ujavavAmAM te Akhuye rASTra taiyAra thaI gayuM. rAjAe, peAtAnekhajAnA khullA mUkI dIdhA, ne garIbavanA duHkhA maTADavAmAM kAMipaNa maNA rAkhI nahiM. peAtAnA Azraye paDelA nAkarIyAta vargane teA, rAjAe nyAla karI dIdhA, ne tavaMgaranI kakSAmAM te sarvane mukI dIdhA. janmaparyaMta sudhInI thayela zikSAe paNa mAk karavAmAM AvI, ane dareka kedIne, pharIthI kei gunhAsara jelamAM javAnA avasara ubhA na thAya te arthe Arthika madada ane dhaMdhA rojagAra vigerenI vipula pramANamAM sagavaDatAo ApI. AthI jela-5'khIe paNu, Ana'dathI nAcI uThayAM, ane peAtAnuM khAkInu' jIvana suMdara rIte vitAvavA tatpara thayAM, A uparAMta aneka khAnadAna kuTumAnI garIba vyakitaone, joie teTalA pramANamAM, gupta rIte akhUTa dhana ApI sa MpattivAna banAvyA, jene pariNAme, temanI haMmezanI bhUkha bhAMgI. nagaranA rAjamahele, havelIo, raMgama DapA, udyAnazAlAe, sabhAgRha, mahemAnagRhA,aMtaH puranA baMgalA, rAjakacerIo, jAhera makAnA vigerene sa pUrNa rIte sudhArI, rezanakamAM lAvavAmAM AvyAM. khArA-jAhera rastAo temaja khAnagI gRhAnI zerIonA paNa, vALIceALI sughaDa banAvI, sugaMdhi dravye vaDe siMcita karI zaherane dhajA-patAkA vaDe zaNagAravAmAM AvyeA. jAhera rastAnA cauTAmAM ma`cA ane mAMcaDA upara, jAhera janatA esI, nATacArabhA-nAkA-khele-tamAsAe sukhapUrvaka joi zake tevI vyavasthAo ubhI karI. dhvajA ane patAkA upara citra vicitra citrAmaNA daravAmAM AvyAM hatAM. mATI dhvajAone, lAke 'vaijyantI' kahetA ane tAnI dhvajAone patAkA' nA nAmathI oLakhatA. aneka prakAre zaheranA AMtara temaja bAhya bhAgAne evI suMdara rIte zaNagAryA ane lalakAkhadha banAvyA zrI kalpa sUtra : 02 20 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatAM ke, ghaDIbhara ApaNe mohita thaI jaIe, ane bhramamAM paDIe ke zuM A pratyakSa svarga haze ke kema?, te oLakhavA paNa muMjhAvuM paDe! jema jema zahera bhAyukta thatuM gayuM tema tema tenI maMDanakiyA paNa vadhavA lAgI. navInatA ane bhapake vadhavA lAgyo. toraNadvAra para svargIya ane manorama dekhAvo thavA lAgyA. teraNAnI zobhA khUba kALajI levAmAM AvI. kAraNa A toraNomAM pacaraMgI phUle uparAMta paMcaraMgI mALAo paNa laTakatI rAkhIne, tenI aMdara hAMDI-takatA goThavavAmAM AvyA hatA. A hAMDI-takatA judA judAraMganA hoI, aMdara mUkelA dIpake, judAja raMgane AbhAsa ane teja ApatA hatA. A teja upara puche ane mALAonuM pratibiMba paDatAM jANe phUle e jAteja pacaraMgI nATayAraMbha zaru karyo hoya tema lAgyA vinA rahetuM nahiM. sugaMdhi phelAvavA mATe, kazI paNa kacAza rAkhI na hatI. sugaMdhi-jaLanA chaMTakAva uparAMta, sugaMdhi dhUpe ane uMcI banAvaTanI agarabattIo, cUrNo temaja sugaMdhI dravyone te kaI hisAba rAkhyo ja na hate. AkhuM zahera maheka-maheka banI rahyuM hatuM, ne khuzabonI suvAsa cera patharAI rahI hatI. maghamaghAyamAna thayeluM samasta pATanagara, sugaMdhane lIdhe, mahekI uThayuM hatuM. lekone jamavA mATe, rAjyanA rasoDAM khulelAM mUkI dIdhAM hatAM. jyAM sudhI utsava cAle tyAM sudhI, koIe paNa potAnA ghera, rasoI karavAnI hatIja nahi, jamyA pachI, AnaMda pramoda mANavA, Thera Thera cekamAM mace goThavI dIdhA hatA te maMca upara besI, loko potAne yogya lAge te jAtanI kalAo joI zakatA. A kalAonuM pradarzana divasa-rAta cAlu rahetuM hatuM. kalAonA prakAro ghaNA hatA ne te kalAonA niSNAta lekamAM judA judA nAmathI oLakhAtA hatA. viSa paridhAna karI, koI pUve thaI gayela vyaktine citAra raju karanArane loko "naTa" tarIke oLakhatA. svayaM nAca karavA vALAne "nRtyakAra" kahetA. A nRtyanI kalA, strI temaja puruSa bane bhajavI zakatAM, tethI puruSa kalAdharane "nRtyakAra" kahetA ane strIne "vRttikA" kahetA. "rasI para kUdavA vALo 'jalla' kahevAte. bAhubaLa batAvavA vALe "malla" tarIke oLakhAtuM. ThesA mAravAmAM kuzaLa hoya tene mauSTika tarIke oLakhatA. moDhAthI vikRta bhAva pragaTa karavA vALAne, "vilaMbaka athavA "vidUSaka' kahetA. chalAMga mArIne kudI janAra "ppAvaka tarIke oLakhAtuM. cAraNa bhATane "kathaka' kahetA. zAstronA zleke saMbhaLAvanArane "pAThaka kahetA. rAsagAna gAnAra "lAsaka tarIke oLakhAtuM. zabhAzubha zakunanA kahenArA naimittikene loko "AcakSaka kahIne saMbodhatA. vAMsa upara khela karanArane 'laMkha" kahetA. sAraMgI gAvAvALe varga "tuNAvaMta' nA nAmathI saMbedhAte. vINA vagADanAra 'tumbavINika kahevAta. hAthatALI bajAvavAmAM kuzaLa kalAdharane loko "tAlacara kahIne bolAvatA. bhagavAnanA janma prasaMganA mahotsava vakhate, nAnAprANuone paNa duHkha na thavuM joIe e IrAdAthI, baLada-pADA-hAthI vigerene chuTA mUkI saMpUrNa ghAsa cAre ApI, AnaMda karatA banAvI mUkyA hatA. te divase daramyAna, khAnagI rIte paNa kaI baLada Adine khetaramAM jIte nahi mATe jotarA" paNa rAjyamAM mUkAvI dIdhAM, ne bhAra kheMcatAM sarva prANIone baMdhana mukta karyo. zrI kalpa sUtraH 02 21 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAMDaNIyAmAM anAja vigere khAMDavAthI AraMbha thAya, te AraMbhane rokavA mATe sAMbelA vigere rAjamahelamAM mUkAvyAM. koIpaNa jAtanA kAmamAMthI mukata hoya te, manuSya janma-mahatsava mANI zake e irAdAthI, sarva jAtanA vyApAra baMdha karAvavA, utsavamAM bhAga levA rAjya taraphathI DhaDhere bahAra pADayAnuM sUcana karyuM. (sU067) trisalA dvArA kI gai putra kI prazaMsA kA varNana mUlArtha-sada vilIDhADhatA' ityAdi. zIlathI suMdara, strIonA kartavyamAM kuzaLa, ane uchaLatA. evA atyaMta caMcaLa AnaMdarUpI taraMgothI yukta mahAneharUpI samudramAM hiloLa khAtI, khIlelAM kamaLAnA jevA mukhavALI, strI-puruSanA sArAM-narasAM lakSaNone jANavAvALI, temaja bALakanA lakSaNone oLakhavAvALI trizalArANI, suMdara guNothI suzobhita vizAlabhAlavALA pitAnA bALakanI stuti karavA lAgI. guNa vagaranA dhaNu putrothI paNa zuM? paraMtu apramAdI kuLarUpI kairava-rAtri-vikAsI kamaLane khIlavavAmAM caMdra sarakhe tArA sarakhA anupama ujajavala guNavALe ekaja patra uttama che, je putra pUrvajanma pArjita aneka pazyanA yege prApta thAya che. jevI rIte gandhane laI janAra pavana puSponI sugaMdhine dizA-vidizAomAM phelAve che, tevIja rIte uttama putra potAnA mAtApitAnA nAmane sarvatra prasiddha kare che. jevI rIte sugandhayukta nirmala khIlelAM puSpanA bhArathI suzobhita kalpavRkSa naMdanavanane suvAsita kare che, tevI ja rIte suputra potAnA guNasamUhathI traNe lokane suvAsita kare che. tathA tela--vagarane maNidIpa jevI rIte hAdikane prakAzita kare che, tevI ja rIte tArA je putra traNe lekane prakAzamAna kare che, ane traNe lokamAM rahelA jInA hRdayarUpI guphAmAM saMcaraNa karavAvALA ghaNA lAMbA kALathI rahelA ajJAnarUpa andhakArasamUhane dUra kare che. kahyuM paNa che- je pAtrane saMtapta karatuM nathI, malane utpanna karato nathI. snehano nAza nathI karate, guNone vinAza nathI karato, temaja dravyanA vinAza kALamAM asthiratAne pAmate nathI, te A putrarUpa dI kuLarUpI gharamAM koI vilakSaNaja dIve che. je 1 | kuttio A lakattara guNagaNethI yukta putra ghaNAja Anandane ApavAvALo hoya che. vaLI paNa kahyuM che- caMdana zItaLa kahevAmAM AvyuM che, temaja tenAthI paNa zItaLa caMdra che, ane caMdra tathA caMdanathI paNa mahAna zItaLa putrane sparze che. je 2 / zrI kalpa sUtraH 02 22 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkara mIThI hoya che, tenAthI paNa mIThuM amRta che, ane tethI paNa mIThA putranA sparza che. // 3 // setu' A leAkamAM sukhadAyaka che, tethI paNa ratna adhika sukhadAyaka che. e khannethI paNa adhika sukha ApanAra A anupama putra mahA sukhadAyaka che. // 4 // (sU. 68) TIkA--have devA, asurA, ane manuSyAnA samUhathI jenu caraNakamaLa vandrita che evA peAtAnA bALakanu mukhakamaLa joine trizalAdevInA hRdayamAM je bhAva utpanna thayA tene sUtrakAra bada cilInALiya' ityAdi sUtra dvArA pradarzita kare che. tyArapachI suMdara-nirdoSa zIla-svabhAva athavA sArA vartanathI yukta, strIonA kanyamAM nipuNa, strI-puruSanA lakSaNu-parijJAnamAM kuzaLa ane potAnA putranA vItarAga lakSaNane jANanArI te trizalAdevI, maneAhara guNasamUhavALA, zubha lakSaNeAthI yukta lalATavALA potAnA putra mahAvIrane joIne uchaLatA evA atizaya caMcaLa AnandarUpI taraphUgavALA mahAsneharUpI samudramAM jhulatI arthAt parama AnaMdanA samUhathI yukta hRdayavALI, pUrvokta guNasamUhathI suzaeNAbhita peAtAnA te anupama putranI prazaMsA karavA lAgI. te AvI rIte- dhaiya audAya Adi sadguNAthI rahita ghaNA putrathI zuM? arthAt evA nirguCNa putrAnuM kaija prayAjana nathI. tenA karatAM te he putra! tamArA jevA advitIya vizuddhaguNathI yukta ataMdra eTale utsAhI, kuLarUpI kairava-zveta kamaLane khIlavavAmAM caMdrarUpa ekaja putra zreSTha che, ke je putra pU`janmanA puNyayeAgathI prApta thAya che. he putra! tArA jevA saputra dvArA mAtA-pitAnI khyAti dizA-vidizAomAM sa`tra phelAI jAya che, jema vAyudvArA dizA-vidizAomAM puSpAnI sugandhi, arthAt jevI rIte vAyudvArA puSponI sugandhi dizA-vidizAomAM satra prasArita thAya che tevIja rIte tamArA jevA saputrathI mAtA-pitAnI khyAti dizA-vidizAomAM satra phelAi jAya che. tathA he putra! tArA jevA saputrathI A traNe leAka guNagaNathI suvAsita thAya che, jema sugandhavALA khIlelAM puSpAnA gucchAthI zAlita kalpavRkSathI naMdanavana. arthAta jevI rIte kalpavRkSa peAtAnA puSponI sugandhithI samagra naMdanavanane sugaM dhavALuM kare che, tevIja rIte tArA jevA saputra peAtAnA guNethI A samasta leAkane suzAbhita banAve che. tathA he putra! tArA jevA putrathI A traNe leAka prakAzita karAya che, jema tela vagaranA maNidIpathI A ghara Adi, arthAt jevI rIte telarahita maNidIpa sarvAMdA samAna rUpathI gRha Adine prakAzita kare che, tevIja rIte tamArA jevA saputra traNa leAkane satata samAnarUpathI prakAzamAna kare che. tathA tArA jevA saputra traNa leAkamAM rahelA jIvAnA hRdayarUpI guphAnI aMdara saMcaraNa karavAvALA cirakAlika arthAt anAdikAlIna ajJAnarUpI aMdhakAranI para'parAne dUra kare che. vaLI kahe che-- pAtra na tApatti ItyAdi. zrI kalpa sUtra : 02 23 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enA a` e che ke kuLarUpa-vaMzarUpa gharamAM A saputrarUpI alaukika dIvA nizcaya keAI apUrva vilakSaNa dIvA che. je saputrarUpa dIvA pAtrane arthAt satpuruSane saMtApa pahoMcADatA nathI, athavA peAtAnA AdhArarUpa mAtApitA Adine potAnA AcaraNathI koipaNa vakhate sa Mtapta-duHkhita karatA nathI, kAIpaNu vakhate pApanuM AcaraNa karatA nathI. snehane-premane arthAt dayAne kAi vakhate che|DatA nathI. enA abhiprAya e che ke te kAinI paNa upara yArahita thatA nathI. dayAdAkSiNya-Adi sadguNane nAza te koipaNa samaye karatA nathI. te dravyanA avasAna kALamAM arthAt dhanano nAza thAya tyAre caMcaLatA-asthiratAne dhAraNa karatA nathI, arthAt koipaNa paristhitimAM te nItimAga nA tyAga karatA nathI. A aAkanA abhiprAya e che ke--dIpaka peAtAnA AdhArapAtrane saMtapta kare che, mala arthAt kanjala (kAjala maza) ne utpanna kare che, sneha-telanuM zeSazu kare che, guNane-battI (dIveTa) nA nAza kare che, ane telarUpI dravyanA abhAvamAM asthiratA pAme che, arthAt elavAI jAya che. paraMtu saputrarUpa dIpaka te evA hotA nathI, te te ha MmezAM enAthI vilakSaNa heAya che. // 1 // ahA! leAkeAttama guNAthI vibhUSita saputra atizaya AnaMda ApanAra hoya che. trizalArANI pharIthI kahe che-- A lekamAM caMdana zItala hoya che ane tethI paNa adhika zItala caMdramA che. para Mtu caMdana ane caMdranI apekSAe putranA aMganA sparza atyaMta zItala hoya che. // 2 // sAkara mIThI hAya che, ane sAkarathI amRta vadhAre mIThuM hoya che. para`tu sAkara ane amRta A bannethI paNa adhika mIThA putranA aMganA sparze che. // 3 // A leAkamAM kanaka-sAnuM sukha ApavAvALu che, paNa ratna seAnAthI adhika sukha ApavAvALuM hoya che. paraMtu putrane sparzI te e bannethI paNa mahAna sukhadAyI hAya che. // 4 // (s0 68) bhagavAn ke nAmakaraNa kA varNana mUlanA aM--'tapa I samaLalla' ityAdi. bhagavAnanA janmane agiyAra divase vyatIta thayAM, bAramA divasa AvI ubhuM rahyo. te divase janma-prasUtinu' sUtaka rahetuM nathI. A divase bhagavAnanA mAtA-pitAe aneka prakAranAM svAdiSTa ane miSTa bhejanA taiyAra karAvyAM. A bhejanAmAM bhAga levA, mitra-jJAtijanA-sa MbaMdhi, sagAvhAlAMAne AmaMtrita karyAM. sAthe sAthe zramaNa-brAhmaNa-dIna-yAcaka-bhikhArI tathA taddana sAmAnya koTinA gRhasthAne paNa bhejana vasra vigerenuM dAna karyuM". koIpaNa dIna-duHkhI-anAtha-apaMga-lulA-laMgaDAM anna-vastra vinA bAkI rahI na jAya, tenI khAsa takedArI rAkhI, sarvane bhAjanAdi pahoMcatA karyAM, jyAre jJAtijane, mitravarga, sagAsa khaMdhIe jamIne paravAryA ane ArAma gRhamAM lavaMga-sApArI vigere zrI kalpa sUtra : 02 24 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukhavAsa levA ekatrita thayAM, tyAre sarvanI samakSa, rAjA siddhArthe jAhera karyuM ke jyArathI A bALaka garbhamAM Avyo che tyArathI hiraNya-suvarNa-dhana-dhAnya-vaibhava-aizvarya-Rddhi-siddhi-samRddhi-satkAra-sanmAna-puraskArarAjya-rASTra-baLa-vAhana-koSa-keSThAgAra (koThAra)-pura-aMtaHpura-janapada-jAnapada-yazavAda-kIrtivAda-varNavAda-zabdavAda-okavAda-stutivAdamAM temaja vipula-dhana-suvarNa-ratna-metI-zaMkha-paravALAM-zilA-lAlaratna Adi vAstavika saMpattimAM, uttarottara vadhAro thataja game che. dina-pratidina AnaMdanI vRddhi thatAM, ame tenuM nAma guNamaya guNaniSpanna vardhamAna" rAkhIe chIe. A pramANe eka bAju devoe bhagavAnanuM nAma "mahAvIra" rAkhyuM, tyAre bIjI bAju mAtA-pitAe "vardhamAna' rAkhyuM. bhagavAna "kAzyapagetra" mAM janmela hovAthI te "kAzyapagotrI" paNa kahevAya che. sU069) TIkAne artha-tapa i mAlsa': ItyAdi. laukika vyavahAramAM, prasUti thayA bAda, agIAra divasa sudhI mAtAne tathA bALakane mATe "azauca' gaNAya che. sUtaka samaya vItyA bAda, vyAvahArika daSTie, bAramA divase, khuzAlI batAvavA, sagAM-vhAlAM-mitra-jJAtisaMbaMdhI-vargane jamADavAmAM Ave che. A pramANe bhagavAnano janma thatAM tenI khuzAlImAM siddhArtha rAjAe, vipula bhajananI sAmagrI taiyAra karAvI, khUba prema ane vAtsalya bhAvathI temane jamADyAM, teo paNa khUba-khUba AnaMdita thaI "vardhamAna" nAma pADavAmAM hArdika anumodana ApyuM. bhagavAnanA janma-nimitte verabhAva upazAMta thatAM, sarvatra AnaMda-maMgaLa vyApI rahyo. ane te AnaMdane pradarzita karavA garIba-gurabA vigerene paNa vipula pramANamAM miSTabhaMjana karAvI temane dareka rIte saMtoSavAmAM AvyAM. hiraNya kahetA cAMdI, suvarNa kahetA sonuM, dhana kahetA gAya-ghaDA-bheMsa AdinA dhaNa, athavA gokuLa, dhAnya kahetAM bIhi-zAli-javaghauM vigere, vibhava eTale AnaMda, aizvarya eTale dhana ane mAnava samudAyanuM adhipatipaNuM, addhi eTale saMpatti, siddhi eTale ISTa vastuonI prApti, satkAra eTale janatA dvArA prApta thayela sthAna, sanmAna eTale yegya Asana Adi arpaNa karI batAvAto pUjyabhAva, puraskAra eTale sAmAnyapaNe batAvAtA udyama, 2Ajya eTale 1 svAmI, 2 amAtya, 3 mitra, 4 kaSa, 5 rASTra, 6 durga, ane 7 senA, A sAta aMgo jemAM hoya che. rASTra eTale samasta deza, bala eTale hayadaLa-gajadaLa-rathadaLa ane pAyadaLanI senA, vAhana eTale jamIna-pANI ane havAmAM cAlatA musApharInA sAdhano, keSa eTale rekaDA sikkAthI mAMDI ratno Adino bhaMDAra, keDAgAra eTale dhAnya rAkhavAnA kaThAro, pura eTale nagara, aMtaHpura eTale rANIvAsa, janapada eTale prAMta, jAnapada eTale prajA, yazavAda eTale kIrtinI sAmAnya kakSA athavA zreNI, kIrtivAda eTale vyApakapaNe phelAelo yaza-re mAM je je kAryo prajAnA hitArthe temaja paropakArI kAryo thayA hoya te sarvane samAveza thAya che. jyAre "yaza" mAM chUTA-chuTA kAryonI sAmAnya gaNatrI karAtI hoya che, ne je kAma jenI dvArA paripakava thayuM hoya, tene bhAge te "jaza' jAya che. "yaza" eka-prAtavyApI hoya che, jyAre kIrti samasta pradezamAM vyApI rahela hoya che, ATalo "yaza" ane "kIrti " mAM pharaka che. sAdhuvAda eTale saguNenI vRddhi athavA satyu taraphanI ruci, varNavAda eTale prasaMzA, zabdavAda eTale ardha dizAmAM vyApta thayela suguNA-vakhANe ke zabda zrI kalpa sUtra: 02 25 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvArA mAnavasamUhathI je uccArAya te, kAda eTale bhATa-cAraNe vaDe chaMda-copAI ane dUhAo dvArA vakhANa thAya te. stutivAda eTale baMdijane guNakIrtana kare che. uparanI sava bAbatane ghAro thate gaye. te uparAMta vipula dhana, vipula svarNa, kaketana Adi sarvazreSTha ratna, caMdrakAMta Adi sarvottama maNiye, dakSiNAvartAdi zaMkhe ane rAjapaTTa vigere uttama zilAothI, vipula pravAla, vipula lAla eTale lAlaratna-vizeSathI ane ghaNA prakAranA uttama vastrothI rAjyabhaMDAra bharAvA lAgyo. tethI A bALakanuM nAma guNaniSpanna "vardhamAna rAkhavAmAM Ave che. bhagavAnanA traNa nAme A pramANe che-mAtA-pitAe rAkheluM vardhamAna" nAma, tapazcaryA AdinA sAmarthyane lIdhe "zramaNa', Indra rAkheluM "mahAvIra'. (sU) 69) (Iti paMcama vAcanA ) bhagavAnakI bAlyAvasthAkA varNana mUlano artha- 'na" ItyAdi. jema zukala pakSane caMdramA, dina-pratidina kalAomAM vadhatuM jAya che tema bhagavAna mahAvIra paNa, sadguNomAM vRddhi pAmavA lAgyAM. jema parvatanI guphAmAM ugela caMpaka vRkSa, kame kame vikAsa pAme che, tema bhagavAna paNa vayathI vRddhi pAmavA lAgyAM. moranI pAMkhathI suzobhita coTalIvAlA samAna vayanA suMdara mitro sAthe, bhagavAna pitAnuM parAkrama gopavI rAkhIne, bAlyAvasthAne anurUpa kIDAo ane ramata karavA lAgyAM. kei eka vakhate, devalokamAM, denA samUha vacce beThelA pahelA devalokanA Indra saudharmendra bhagavAnanA anupama guNenuM varNana karavAnuM zaru karyuM. A sAMbhalI, sarva deva-devIone ho harSathI pulakita thayAM. A deve madhye koI eka devane, prabhunA parAkramanA mahimA upara vizvAsa beThe nahi, tethI zIghapaNe mRtyulokamAM Avyo. A deva, te vakhate mithyASTi gaNAta, temaja tenA svabhAva IrSAvALA ane dubhavavALA hatA. - A deva, mRtyulokamAM AvIne, jyAM bhagavAna potAnA samAna vayaska bALako sAthe ramate 2matAM hatAM, tyAM pahoMcI gayo, pahoMcyA bAda, turataja bhagavAnane potAnI pITha para besADI dIdhAM, ne potAnI vaikiya zaktinA pratApe, pitAnuM zarIra sAta-ATha tADa-vRkSa jeTaluM, uMcu banAvI dIdhuM. kAraNa ke Ama karIne, te bhagavAnanuM hanana karavA mAMgato hato. Ama ucakIne, AkAzamAMthI nIce pRthvI para pachADavAnuM zaruM karyuM. AvuM dazya joI svabhAvathI Darapeka evA bALake, nAsabhAga karavA lAgyAM. prabhu te catura ane vicakSaNa hatAM. temaNe avadhijJAna-dvArA jANI lIdhuM ke, A upadrava devakRta che. A bALako mArA mAtA-pitA pAse jaI mArI dazAnuM vivaraNa karaze te, khinna thaze. zrI kalpa sUtraH 02 26 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvuM vicArI, bhagavAne, A devanA sAna ThekANe lAvavA mATe, tenI pITha para beThA beThA, pitAnuM zarI2nuM vajana vadhArI dIdhu; asahya bhArane lIdhe, A deva vAMko vaLI gaye, ne rADa nAkhI, pRthvI para paTakAI gayo. A tamAse jaI, AkAzanA dee "jaya jayakAra' zabdanI ghoSaNA karI. bheThe paDelo A deva, bhagavAnanA caraNamAM AvI namI paDyo, ne thayela aparAdhanI mAphI mAMgI. pitAno mithyAtvabhAva tajI, sAcI samajaNa laI svasthAne vidAya thaye. (sU070) TIkAne athag of ItyAdi, nAmakaraNa pachI bhagavAna mahAvIra kamazaH pitAnA sadaguNonA samUhathI evI rIte vadhavA lAgyA ke jema ajavALiyAmAM bIjane candra vadhe che. vaLI parvatanI guphAmAM rahela campaka vRkSa jema vadhe che tema vayamAM vadhavA lAgyAM. A rIte te bhagavAna mahAvIra pitAnA mahAna zaktimaya svarUpane chupAvIne mora pIMchAvALI zikhAothI zobhatAM samavayaska bALakanI sAthe krIDA karavA lAgyAM. eka vakhata devalokamAM devagaNethI suzobhita sudharmA nAmanI sabhAmAM saudharma devalokanA svAmI Indra beThela hatAM. temaNe pitAnA anupama guNethI vardhamAna (vadhatAM) vardhamAna prabhunAM baLa-parAkramanuM varNana karavA mAMDayuM. te parAkramanuM varNana kAnathI sAMbhaLIne tathA hRdayamAM dhAraNa karIne saghaLAM deva-devIonAM mana harSathI vikasita thayAM. te deva-devIomAMthI koI eka mithyASTi devane bhagavAna mahAvIranA parAkramanA mahimA para vizvAsa Avyo nahIM. te IrSALu hatA tethI tenA manamAM durbhAvanA utpanna thaI. te tarata ja manuSya lekamAM Avyo ane bALakonI sAthe kIDA karatAM bhagavAna viddhamAna svAmIne pitAnI pITha para besADI dIdhAM. teNe pitAnI vaikriya zaktithI potAnAM zarIrane sAta-ATha tADa jeTaluM UMcuM' banAvIne mahAvIra svAmInI hatyA karavAnI IcchA karI. teNe mahAvIra prabhune UMcA AkAzatalamAMthI nIce pheMkavAnuM zarU karyuM. A dRzya joIne Darapoka svabhAvanAM bALake te tarata ja nAsavAM lAgyAM. pitAnI caturAIthI prasiddha mahAvIra svAmIe, avadhijJAnano upayoga karIne jANyuM ke A uparAga deva vaDe karAyela pramANe vicAra karyo-te bALake mArAM snehAla mAtA-pitAne A AphatanI-devathI karAyela A upasarganI vAta karaze. te sAMbhaLIne mAtA-pitA mane saMkaTamAM mUkAyele jANIne ciMtA na kare, e vicAra karIne tarata ja te duSTa AzayavALA devane namAvavA mATe devanI pITha para rahelAM evAM temaNe pitAnAM zarIrane thoDuM bhAre karyuM. prabhanAM zarIrano thoDo bhAra vadhatAM ja te deva tene paNa sahana karI zakaze nahIM. duSTa deva ghaNuM UMcA svare cIsa pADIne bhUtala para AvIne paDaze. tene paDatAM ja AkAzamAM dee jayanAda karyo. tyAra bAda bhagavAnanAM caraNo para pitAnuM mastaka mUkIne te upadrava karanAra deva bhagavAna pAse potAnA aparAdhanI kSamA mAgIne tathA samyakatva pAmIne pitAnAM sthAne cAlyo gayo. (sU070) zrI kalpa sUtra: 02 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna ke kalAcArya ke samIpa prasthAnaka varNana aura kalAcArya kA bhagavAnake AgamanakI pratItrA karanA maLano artha "g f" ityAdi. tyAra bAda kaI samaye bhagavAnanA mAtApitAe sakaLa kaLAonA nAnathI yukta bhagavAnane atizaya vAtsalyane kAraNe kaLAo zIkhavAne mATe moTA utsava tathA ghaNI ja bheTa-sogAdo sAthe tathA vipula parivAranI sAthe kalAcAryanI pAse mokalyAM, te samaye vAjAM vAgatAM hatAM. bhagavAna avadhijJAnI hovA chatAM paNa ajANyA jevI mukhAkRti rAkhIne, mAtA-pitAnA anurodhathI kalAcAryanI pAse javA ravAnA thayAM. bhagavAnanuM zubha Agamana jANIne kaLAcArya prasanna thayAM, UMcA Asane besI gayAM, atizaya AnaMdathI khilI uThayAM. anupama hArane dhAraNa karanAra rAjakumAra vardhamAna parivAra sAthe hamaNAM ja mArI pAse AvavAnA che ema vicArIne temanI rAha jovA lAgyA, paNa thoDI evI kaLAne jANanAra te paMDita, saghaLI kaLAothI suzobhita, samasta samIcIta vidyAonA adhiSThAyaka devatA dvArA vaMdanA karavAne pAtra trizalAnA putra puruSottama bhagavAnane zuM bhaNAvI zakavAne hato? pUrNa rIte zuddha suvarNa tAvavAthI zuM vaLe? AMbAne teraNAthI zu zaNagArI zakAya! amRtane madhura dravyothI zuM svAdiSTa karI zakAya ! sarasvatIne zuM bhaNAvI zakAya! candramA para uparathI zuM saphedI lagADI zakAya ! senA pa2 sonAnuM pANI caDAvIne zuM tene vadhAre caLakatuM banAvI zakAya ! je bhagavAna traNa jJAnanuM mahAna sthAna hatAM, vipula vijJAnanAM sAgara hatAM, mahAna sAmarthyanAM bhaMDAra hatAM, mahAbuddhizALI, mahAdhara, ane mahAgaMbhIra hatAM, te alpajJAnInI pAse bhaNavA jAya te ghaNI ja aTapaTI vAta hatI. A pravRttithI devalokamAM, sudharmA sabhAmAM, zaka devendra devarAjanuM Asana calAyamAna thayuM. tyAre Asana calita thavAnuM kAraNa tarata ja avadhijJAnathI jANIne kendra tarata ja tyAMthI brAhmaNanuM rUpa laIne, prabhunI pAse AvIne ane prabhune UMce Asane besADIne, je prazno kalAcAryanAM hRdayamAM saMdigdharUpe rahelA hatA, eja prazno bhagavAnane pUchyAM. Indra pahelAM vyAkaraNanA viSayamAM prazna pUcho. bhagavAne tene javAba ApIne saMkSiptamAM AkhuM vyAkaraNa kahI dIdhuM. tyArabAda Indra "naya" ane "pramANa" nuM svarUpa pUchyuM. tyAre bhagavAne saMkSiptamAM samAdhAna karIne nyAyanuM samasta rahasya prakAzita karI dIdhuM. tyArabAda teNe dharmanA viSayamAM prazna pUchaye. dharmanuM svarUpa batAvatA bhagavAne upazama kaho. upazamanI sAthe viveka kahyo, vivekanI sAthe viramaNa kahyuM, viramaNanI sAthe pApakarmonuM akaraNa (na karavuM te) kahyuM, pApa-karmonAM akaraNanI sAthe nirjara, baMdha ane mokSanuM svarUpa kahyuM (sU071) zrI kalpa sUtra: 02 28 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAn kA kalAcArya ke samIpa adhyayana karanekI anucitatA kA pratipAdana karanA TIkAnA artha--sapanuM ItyAdi. tyArabAda kAi samaye bhagavAna mahAvIra svAmInAM mAtA-pitAe samasta kaLAone jANanAra prabhune paNa pragADha premane kAraNe kaLAonuM jJAna apAvavA mATe mahatsavanI sAthe tathA bhAre bheTa sAthe, maneAhara vAjAnI sAthe, tathA ghaNA mATA parivAranI sAthe kalAzikSakanI pAse meAkalyA. bhagavAna vamAna avadhijJAnI hovA chatAM paNa jANe ajANyA hoya evI ceSTA karIne, mAtA-pitAnA anurAdhathI kalAcA'nI pAse padhAryA. kalAcAya, zrI vamAna svAmInAM zubha Agamanane jANIne prasanna thayAM, ane UMcAM Asana para beThela te hanI tIvratAthI phUlI gayAM. anuSama hArane dhAraNa karanAra, gaMbhIratA Adi guNAthI suzAbhita, siddhArtha mahArAjAnA putra, rAjakumAra vardhamAna hamaNAM ja parivAra sAthe mArI pAse Avaze evA vicAra karIne kalAcA temanA AgamananI rAha jovA lAgyAM. paNa gheADI evI kaLAe jANanAra paMDita, samasta kaLAomAM nipuNa, puruSAmAM uttama, badhI zreSTha vidyAonA adhipati devatA vaDe paNa vanIya, eTale ke sarasvatI dvArA paNa stavanIya trizalAnandana bhagavanAne bhaNAvavAne zu' zaktimAna thai zakatA hatA!. Aja a khIjI rIte darzAve che. zu zuddha tadna sAnAne tAvavAmAM Ave che?, tAvavAmAM Avatu nathI; kAraNa ke te pete ja zuddha hoya che. AMbAne tAraNethI zuM zagArI zakAya che ?, nA, te te pote ja pAnavALA che. amRtane zuM madhura drabyAthI svAdiSTa karI zakAya che ?, nA, kAraNa ke te teA kudaratI rIte ja mIThuM hoya che. sarasvatI devIne zu pATha-vidhi zikhavavAnI AvazyakatA rahe che, nA, te te peAte ja e zIkhela hoya che. candramAmAM dhavalatAnuM AraipaNa zuM karI zakAya che?, nA, tenI AvazyakatA ja nathI, kAraNa ke temAM kudaratI rIte ja dhavalatA rahela hoya che. zu' seAnA para seAnAnuM pANI caDAvavAnI jarUra paDe che? nA, te te jAte ja parizuddha che. bhagavAn kA kalAcArya ke pAsa jAnA-jAnakara zakrendrakA Asana kampAyamAna honA, zakrendra kA brAhmaNa rUpa se Akara prazna karake bhagavAn ke sarvazAstrajJa hone kA prakAzana karanA je bhagavAna traNa jJAna-mati, zruta, avadhinA bhaMDAra, samasta kaLAnA sAgara, vizALa zaktinA nidhAna, mahAna pratimAn, mahApIra-dhIre mAM agragaNya ane atizaya gaMbhIratA Adi guNAvALAM hatAM, te vamAna svAmI, zrI kalpa sUtra : 02 29 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alpajJAnI kalAcAryanI pAse bhaNavA jAya, e vAta atyanta ayogya hatI. kalAcAryanI pAse vidyA prApta karavA javAnI bhagavAnanI pravRttithI devalokanI, sudharmA sabhAmAM, zakra devendra devarAjanuM Asana DolavA lAgyuM. Asana jatA avadhijJAnanA upayogathI zakendra Asana dhrujavAnuM kAraNa jANyuM. tyAre tarata ja zakendra devakamAMthI upaDayo ane brAhmaNanuM rUpa laIne bhagavAnanI pAse AvyA. prabhune ucca Asana para virAjamAna karIne, je prazno kalAcAryanAM hRdayamAM saMzayarUpathI rahetAM hatAM e ja prazno teNe bhagavAnane pUchayAM. te praznomAM sauthI pahelAM Indra vyAkaraNa viSe prazna pUchyo. bhagavAna vardhamAna svAmIe te praznanI yogya rIte vyAkhyA karIne, DAM ja akSaramAM AkhuM vyAkaraNazAstra kahI dIdhuM. tyArathI "janendra vyAkaraNa"nI prasiddhi thaI. vyAkaraNa saMbaMdhI prazna pUchaDyA pachI indra naigamAdi nAnuM tathA pratyakSa, pakSa pramANenuM svarUpa pUchyuM. bhagavAne TUMkANamAM tene javAba ApIne saMpUrNa nyAyazAstrane sAra prakAzita karI dIdhuM. tyAra bAda indra dharmanA viSayamAM prazna karyo bhagavAna zrI vardhamAne dharmanuM svarUpa batAvatAM upazama-manenigraha kahyo. upazamanI sAthe viveka (kartavya-akartavya padArthonuM vivecana) kahyo. vivekanI sAthe viramaNa (sAvadha vyApArane tyAga) kahyuM. viramaNanI sAthe prANAtipAta Adi pApi na karavA viSe kahyuM. pApa na karavAnuM kahIne nija, baMdha ane mokSanuM svarUpa kahyuM (sU071) bhagavAn ko sarvazAstrAbhinna jAnakara kalAcAryAdikoM kA parama Anandita honA mUlane artha "tti na" ItyAdi. kalAcAryanI rajA laI, brAhmaNanA rUpamAM zakendra pUchelA praznonA javAba, savanI zaMkAne vidArI nAkhe tevA AvavAthI, sarva samudAya cakita thaI gaye. kalAcAryuM paNa vizeSa prasanna thayAM. kalAcAryane Azcarya pragaTa thayo ke AvA nAnA bALakane AkhuM jJAna keNe ApyuM. cirakALathI ghara karI rahela mArA mananI zaMkAonuM nivAraNa A bALakanA pratyuttarathI saheje AvI gayuM. gaMbhIratAnuNa ane jJAnasaMpatti hovA chatAM, vadhAre jJAna meLavavAnI IcchAe A bALaka ahiM AvyuM. te vicArathI paNa kalAcArya ghaNA prasanna thayAM. kalAcArya, A bALakanI saralatA ane nirabhimAnapaNe joI, vicAravA lAgyAM ke, adhurAM ghaDAo ja chalakAya che, pUrA nahi !. nabalA mananA mANaseja kikiyArI pADe che, zUrA nahi !. kAMsuja avAja ane khaNakhaNATa karI mUke che, senuM nahi ! TUMkamAM, mahApuruSa, kadApi paNa, pitAnI zakita ane guNono AvirbhAva karatAM ja nathI. praznavidhi ane kaLagAyanA mananuM maMthana pUruM thayA pachI, brAhmaNarUpe AvelAM zakrendra, pitAnuM asala svarUpe pragaTa karyuM, ne tyAM AvelAM sarvajanane prabhunA atula, bala, vIya, buddhi ane prabhAvane paricaya karAvyo, ne kahyuM ke "sakala guNene bhaMDAra, sukumAra A bALaka kaI sAmAnya bALaka nathI, paNa samasta zAstromAM pAraMgata ane sarva prANIonuM cakSaNa karavAmAM sadA tatpara evA ca2ma tIrthaMkaranI padavI dhAraka che." zrI kalpa sUtra: 02 30 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ indra dvArA kiye gaye praznoMkA uttara sunakara logoM kA aura kalAcArya kA Anandita honA tyArabAda, zakendra, bhagavAnane vaMdanA-namaskAra karyAM, ne je dizAmAMthI AvyA hatAM, te dizAmAM cAlyA gayA. bhagavAna paNa, hAthI upara AruDha thaI, prasannacitta, mahela tarapha vaLyAM. rastAmAM leke bhagavAnane joI joIne paNa gharAMtAM na hatAM. tenA temanAmAM athAga prema hatA. mAbApa paNa prabhunuM ATaluM badhu atula jJAna joi, vismaya pAmyAM, te AnaMdanI laherIe!mAM samAi gayA. (sU072) TIkAnA atha'--'tti ' ityAdi. vyAkaraNa,naya, pramANa ane dhama sabaMdhI e praznAnAM cittamAM saMASa utpanna karanAra uttarAthI tyAM rahela badhA lAko Azcaya cakita thaI gayAM. kalAcAyanAM aMtaHkaraNamAM paNa sa MtASa thayA. tyAra bAda kalAcArya vicAra karyAM, je vicAra karyo te kahe che-ahA, A dUdhamukha komaLa khALa cittamAM camatkAra karanArI AvI vidyA kayA manuSya pAsethI zIkhI che? mArAM manamAM Aja sudhI je zaMkA rahela hatI ane Aja sudhI je zakAtu kAie paNa samAdhAna karyuM na hatuM, te badhI zaMkAonu Aja bALaka vamAne nivAraNa karI nAkhyuM, yathA ja che ke mahApuruSamAM AvA cittamAM camatkAra utpanna karanArA guNA hoya cheja, A bALakanI gaMbhIratA keTalI badhI che ke camatkArika guNAnA samUhavALa hovA chatAM paNa te mArI pAse vidyA prApta karavA mATe cAlyA Avye che. e barAbara ja kahela che ke adhuro ghaDoja avAja kare che pUrA bhareleA avAja karate nathI, duLa mANasa ja vadhAre gaje che zUra nahIM, kAMsu vAge che suvaNa nahIM, eja pramANe mahApuruSa petAnI mahattAne jAhera karatAM nathI. indra dvArA bhagavAn ko caramatIrthaMkara rUpa se prakAzita karanA tyAra bAda zaka devendra devarAje potAnA IndranAM rUpane pragaTa karIne, samasta guNAnA sAgara, bhagavAna mahAvIranA atula baLa, vIrya, buddhi ane prabhutAne tyAM Avela mANaseAne paricaya karAvce ke A yA, dAkSiNya-Adi saghaLA guNAne AlabAla (kyArI) sukumAra bALaka sAmAnya nathI, paNa samasta zAstronA pAra pAmanAra tathA AkhA saMsAramAM jIvAnI je manuSyAdi ceAnI che, temanI rakSA karavAne samartha zrI vardhamAna nAmanA antima-cAvIsamA tIrthaMkara che. zrIvIra bhagavAnane paricaya ApyA pachI zakra devendra devarAje zramaNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana karyAM, namaskAra karyo, khaMdana-namaskAra karIne je dizAmAM pragaTa thayAM hatAM eja dizAmAM cAlyA gayAM. zrI kalpa sUtra : 02 31 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna ko apane prAsAdameM AnA aura mAtApitA ko Anarjita honA zrIva mAnasvAmI sArI rIte zaNagArelA gajarAja para savAra thaIne sAthe Avela tathA zikSAsthAnamAM ekatra thayela janasamUhadvArA tathA parijanasamUhadrArA pharI-pharIthI animeSa najare jovAtAM prasannatApUrvaka pitAnA rAjamahelamAM cAlyA gayAM. indra dvArA pUchAyelA praznonuM samAdhAna, kalAcAyane saMtaSTa karavuM ane sadhaLA lokone prasanna karavuM, A prakAranI zrIvIrasvAmInI pravRttithI mAtA-pitAnA tathA Adi zabdathI bhAI vagerenAM manamAM prabaLa harSa rUpI sAgaranI vAraMvAra uchaLatI ane caMcaLa lahera samAI zakI nahIM. Azaya e che ke te harSa aMdara samAye nahIM to harSAzrurUpe bahAra nikaLI paDayo. (sU072) bhagavAna ke vivAha kA varNana / bhagavAn ke svapnonA varNana mUlane artha-as " ItyAdi. bALaka vardhamAna, bAlyAvasthAthI mukta thayAM, yuvAna vayane prApta thayAM, tenA nava aMge paripUrNa yuvAnIne lIdhe jAgyAM eTale vikasita thayAM, tenuM jJAna paNa paripakava thayuM. A badhuM jAtAM, mAtA-pitAe, sAketapura (ayodhyAnagarI) nA adhipati samaravIra rAjAnI putrI ane dhAriNI rANInI aMgajAta yazodA nAmanI kanyA sAthe "vardhamAna" nuM pANigrahaNa (lagna) karAvyuM. samaya vItatAM, "vamAna ne tyAM priyadarzanA nAmanI priya kanyAno janma thayo. A kanyAne prAptavaye vaddhamAna" nA bhANeja jamAli sAthe, paraNAvI devAmAM AvI. A priyadarzanane, zeSavatI nAmanI eka putrI paNa utpanna thaI. bhagavAna mahAvIranA kAzyapagetrI pitAnA, traNa nAma hatAM--(1) siddhArtha (2) zreyAMsa, (3) yazasvI. temanI vAziSThAtrI mAtAnA paNa, traNa nAma hatAM-(1) trizalA, (2) videhadattA, (3) priyakAriNI. bhagavAnanA kAkA supArzva, vaDila baMdhu naMdivardhana, ane moTI bahena sudazanA A sarva kAzyapagetrI hatAM. temanA patnI yazodAnuM gotra << kauDinya" hatuM. bhagavAnanI kAzyapagetrI dIkarInA be nAma hatA-(1) anavadyA, (ra) priyadarzanA. ane priyadanAnI putrI kauzikagetrI hatI. A dohItrInA be nAma hatAM-(1) zeSavatI, (2) yazasvatI. bhagavAnanA mAtA-pitA pArthApatyaya (pArzvanAtha bhagavAnanA anuyAyI) zramaNopAsaka hatAM. A banne jaNAe, varSo sudhI, zrAvakAryAyanuM yathArtha pAlana karI, aMtima-samaye mAraNatika saMkhaNAnuM sevana karyuM, kAla Abe kAla karI,bAramA azruta nAmanA devalokamAM devapaNe teo utpanna thayAM. tyAMthI cavI, mahAvideha kSetramAM AvI, tyAM te kSetra, siddha thaze. (sU73) TIkAne artha'taw if ItyAdi. tyAra bAda zramaNa bhagavAna mahAvIrane, bAlyAvasthA pasAra karyA pachI be kAna, be zrI kalpa sUtra: 02 32 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMkha, be nAka, jIbha, tvacA ane mana e nava aMge je suptAvasthAmAM hatAM te yauvanane kAraNe jAgRta thatAM paripakavavijJAnavALAM thayela joIne mAtA-pitAe adhyAnA rAjA samaravIranI putrI ane dhAriNI devInI aMgajAta yazodA nAmanI zreSTha rAjakanyAnI sAthe temane vivAha karyo. vivAha pachI kALakrame zramaNa bhagavAna mahAvIrane yazadAnI kUkhe "priyadanA" nAmanI kanyA thaI priyadarzanA dhIre dhIre yauvanAvasthAe pahoMcI tyAre bhagavAne potAnA bhANeja jamAli sAthe tene vivAha karyo priyadarzanAne paNa zeSavatI nAme putrI thaI. zramaNa bhagavAna mahAvIranAM pitA kAzyapagetramAM janmyAM hatAM. temanAM traNa nAma hatAM-siddhArtha, zreyAMsa ane yazasvI. vAziSThagotramAM utpanna thayela temanAM mAtAnAM paNa traNuM nAma hatA-trizalA, videhadattA ane priyakAriNI, bhagavAnanA kAkA "supArtha" kAzyapagetramAM utpanna thayela hatA. meTA bhAI kAzyapagotramAM utpanna thayela nandivardhana hatA. kAzyapagetrIyA sudarzana temanI moTI bena hatAM. patnInuM nAma yazodA hatuM, te kauDinyatramAM utpanna thayela hatI. temanI kAzyapagotrIyA kanyAnAM be nAma hatAM-priyadarzana ane anavadyA. kauzikagotramAM utpanna thayela nAtina (dIkarInI dIkarI) nAM be nAma hatAM-zeSavatI, yazasvatI. bhagavAnanA mAtA-pitA bhagavAna pArzvanAthanI ziSya paraMparA sAthe saMbaMdha rAkhanAra zrAvaka hatAM. teo ghaNAM varSo sudhI zramaNopAsakaparyAya pALIne, chevaTe maraNusamaye thanArI saMlekhanA-jeSaNathI zArIrane joSita karIne (samAdhimaraNanuM sevana karIne) kALamAsamAM kALa karIne azruta-nAmanA bAramA ka95mAM devarUpe utpanna thayAM. tyAMthI avIne mahAvideha kSetramAM utpanna thaze ane mokSa prApta karaze. (sU73) bhagavAna ke mAtApitA vigeraNakA varNana mULane artha--"te "i ityAdi. te kALe te samaye, traNa jJAnayukta zramaNa bhagavAna mahAvIranA mAtApitA devalokamAM padhAravAnA kAraNe temanI pratijJA pUrNa thaI gaI. aThThAvIsa varSa gRhavAsa (saMsAra)mAM rahyA pachI temaNe dIkSA aMgIkAra karavA nizcaya karyo. dIkSita honeke liye bhagavAna kA nandivardhana ke sAthakA saMvAda kA varNana prabhune A nirNaya jANI bhagavAnanA moTAbhAI naMdivardhana rAjAe bhagavAnane kahyuM ke "he bhAI ! mAtApitAnA viyoganuM duHkha hajI huM vIsarI zakayo nathI. ApaNA svajana-parijane paNa zokathI hajI mukta thayAM nathI. evA saMjogomAM tame dIkSA grahaNa karavAnI vAta na kare, mArA haiyAmAM paDelA ghA hajI rUjhAyA nathI tyAM mIThuM bhabharAvavAnuM sAhasa na kheDe. tame mArA prANathI paNa adhika vahAlo che. tamAro viyoga mArAthI sahana thaze nahi. zrI kalpa sUtra: 02 33 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAne javAba ApyA he bhAi ! mAtA-pitA ane bahena-bhAInA saMbaMdha te A jIve anatIvAra karyo che. mATe A viSayamAM have a MtarAya na nAkho te sArUM !" naMdiva ne AgaLa cAlI kahyuM ke he bhAI ! tame je kahyuM te satya che. paraMtu mArA Agraha mAnI jaI tame haju be varSe gRhavAsamAM vitAveA te sArUM' ! moTAbhAinA A pratyuttara sAMbhaLI nizcayajJAnI prabhu mahAvIre potAnA bhAi naMdivardhananI AvI icchA jANI, hRdayamAM utArI ane kIdhu ke 'je ApanI icchA ema ja hoya te! huM haju e varSa gRhavAsamAM rahIza, paNa zarata e ke mArA nimitte, gharamAM kaI paNa prakArane AraMbha-samAraMbha thavo na joIe. huM sAdhu-vRttivALA thaIne ja rahIza. ' naMdivardhane prabhunI A vAtanA svIkAra karyA. meATAbhAi sAthe A vAta thayA pachI, zramaNa bhagavAna mahAvIra gRhavAsamAM rahI divase vItAvavA lAgyA. te daramyAna A pramANe niyamenu pAlana karavA lAgyA. (1) dararoja kAryAtsaga karatA. (2) brahmacaryanuM pAlana karatA. (3) zarIrano AsA vadhAravAnA upAyeAthI dUra rahetA. (4) zarIranA pASaNa pUratA ja AhAra letA. e prakAre vizuddha dhyAna dharatAM dharatAM bhAvamuni jevI vRttine AcaratAM jema tema eka varSa sudhI agAravAsamAM ( saMsArI paNAmAM) rahyA. (s074) TIkAne atha seLa bheLa' ityAdi te kALe ane te samaye eTale ke prabhu mahAvIranA mAtA-pitA devalAka pAmatAM, mati, zruta ane avadhijJAnadhArI evA zramaNa bhagavAna mahAvIranI pratijJA have pUrNa thaI. aThAvIsa varSa saMsAramAM rahyA bAda temane saMyama levAnI eTale ke dIkSA levAnI bhAvanA jAgRta thaI. jyAre prabhu mahAvIranA moTAbhAi rAjA nandiva ne A jANyu' tyAre temaNe bhagavAna mahAvIrane bhAre haiye kahyuM --" bhAi, vadhu mAna ! mAtA-pitAnA virahanuM duHkha te hajI mArA haiyAne kotarI rahyuM che. haiyu duHkhathI zADAtura che. svajane ane rijanA paNa hajI A zokanI lAgaNImAMthI mukta thayA nathI. eka bAju zAkanAM vAdaLA tuTI paDayAM che, temAM vaLI tame sayama levAnI abhilASA darzAvIne mAtApitAnA mRtyune kAraNe AghAta pAmela mArA haiyAM upara tamArA viSeAganAM duHkha rUpI mIThuMna bhabharAvaze. rAjapATa maLavA chatAM huM duHkhI chuM. mane vadhAre duHkhI na karaze. tame mArA prANathI paNa vadhAre mane priya che! tamArA viyAgatuM du:kha amAre mATe asahya thai paDaze. " tyAre vardhamAna prabhue kahyuM-- jyeSTha maMdhu ! mAtA-pitA, bhAi ane bahenanA saMbaMdha A jIvane anaMtI vAra thayA che. A saMbaMdha kAMi navesave nathI, mATe pratrayA (dIkSA) levAnA mArA zubha kArya mAM aMtarAya na nAMkhatAM anumAdana Ape." A sAMbhaLIne nandrivane kahyu baMdhu! tame je kaheA che. te akSarazaH satya che-sanAtana satya che, paNa mArA anuSa-AgrahathI mArA du:khane haLavuM karavA paNa tamAre e varSe saMsAramAM avazya khecI kADhavAM joie. ' nizcayajJAnI prabhue jJAnanA prabhAve joyu ke hajI e varSoM sudhI mAre saMsAramAM rahevAnu khAkI che, tyAre peAtAnA bhAI nandivardhananI A vAtane pAchI na ThelatAM hadayamAM vizeSarUpe dhArIne kahyuM"-- Dila khaMdhu ! ApanI jo ema icchA che tA be varSa sudhI huM gRhavAsamAM te rahIza, paNa AjathI gharamAM mArA nimitte AhAra vigerenA pacana-pAcana rUpa AraMbha-samArabha thavA joIe nahi. huM munio jevI carcAthI nivAsa karIza, kALAM vAdaLAmAM dRzyamAna thatI tejarekhA jevI prabhunI vANI sAbhaLI rAjA nanTivardhanane TADhaka vaLI ane eTalethI satAya mAnI prabhunAM A vacanAnA svIkAra karyA. zrI kalpa sUtra : 02 34 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizcaya jJAnavAnuM bhagavAnakA do varSa gRhasthAvAsa meM sthita honA moTAbhAI nadivane prabhunA kathanane svIkAratAM, zramaNa bhagavAna mahAvIra saMsAramAM rahevA chatAM sAdhucaryA karavA lAgyA darareja kAtsaga karatAM, brahmacaryanuM pAlana karatAM, zarIrazebhA vadhAranArAM sAdhane ane jJAnane tyAga karyo, nirdoSa AhAra-pANI vigerethI zarIrane nIbhAvatA. A pramANe dhama dhyAna karatAM bhAvamuninA (muninI bhAvanAvALA) jevuM AcaraNa karatAM bhagavAnanuM eka varSa te saMsAramAM pasAra thayuM. (sU074 ) bhagavAna ko dIkSA ke liye lokAntika devoM kI prArthanA mUlane artha-te zai' ityAdi. te kALe ane te samaye parivArasahita sarva kAMtika denA Asane calAyamAna thayAM. avadhijJAna mukIne dee joyuM te prabhu mahAvIranI dIkSAbhAvanA dekhavAmAM AvI. A jANatAMnI sAthe te de bhagavAnanI samIpa AvyA. AkAzamAM sthira rahI bhagavAnane tyAM raho rahe vaMdanA namaskAra karyo. tyArabAda de kahevA lAgyA ke "bhagavAnanI jaya he ! bhagavAnanI vijaya ho !. he nAtha ! Apa jJAnanA svAmI bane ! samasta jagatavAsI jIvonuM rakSaNa arthe dharma tIrthanI sthApanA karo ! jethI karIne sarvalokamAM sarvaprANI-bhUta-jIva-sarvane mATe je kAMI sukhakara ane kalyANakArI hoya te pravartAvo !" bhagavAna pite te jJAnI che, paNa de AvIne pratrajyA grahaNa karavAnuM bhagavAnane samajAve che. te temane jItavyavahAra eTale paraMparAgata AcAra che. bhagavAna kA vArSika dAna, abhiniSkamANa aura zakrAdi devoM kA Agamana tyArabAta bhagavAna vaSIdAna devAmAM tatpara thayA. teo sUryodaya pahelAM eka pahoramAM eka karoDa ATha lAkha senaiyAnuM eka divasamAM dAna karavA lAgyA. A pramANe karatAM karatAM bIjA eka varSa daramyAna prabhue traNa se apheMsI kareDa eMsI lAkha sonA mahoronuM varSIdAna dIdhuM. tyArabAda naMdIvardhana rAjAe bhAre utsAha pUrvaka bhagavAnane abhiniSkramaNa mahotsava karyo. bhagavAnane abhiniSkramaNa samaya jANIne zakra vigere cesaTha indro, bhavanapati, vyaMtara, tiSka, ane vimAnavAsI deva devIo, pitA potAnA parivAra ane riddhi sAthe AvI pahoMcyAM. jevI rIte zaradaRtumAM, pa saravara zebhe che. temaja siddhAthavana, kaNikAravana ane caMpakavana kusumanA bhAra vaDe zele che. tevI rIte suragaNethI chavAeluM AkAza zulita ane ramya lAgavA mAMDyuM. (sU075) zrI kalpa sUtra: 02 35 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSAke liye lokAntika devoM kI bhagavAna se prArthanA TIkAne artha-hetu ItyAdI. jyAre jayeSTa baMdhu naMdivardhananI AjJA anusAra bhagavAne svIkArelA be varSanA grahAvAsa daramyAna eka varSa te vItI cukayuM ane bIjA varSano prAraMbha thatAM ja parivAra sahitanA lokAMtika devanAM Asane calAyamAna thavAM lAgyAM A deva deva5NamAM hovA chatAM paNa vairAgyavAna ane udAsIna vRttivAlA hoya che. teonA sthAno paNa nirAlA ane ekAMta jevA hoya che. A deva mokSa paMthanA nikaTa gAmI hoya che. teonuM divyajIvana paNa bheganI daSTie anAsakta jevuM hoya che. koI paNa mAnavI saMsAramAMthI mahA abhiniSkramaNa kare agara vAMchanA kare che. jyAre teonA khyAlamAM tarata AvI jAya che. ane tarata ja tenI pAse jaI bedhadAyaka vacano saMbhaLAvI, saMsAradazAmAMthI te mahApuruSane jAgRta kare che. AvI mahAna vyaktinuM sAmarthya joI, dharma pravRtti calAvavA temane vinaMti paNa kare che. kAraNa ke jagatanA cha Adhi vyAdhi ane upAdhithI saLagI rahyA che, temanA A duHkha maTADavAnI tIvra bhAvanA A devAmAM hoya che. A leka baLIjaLI rahyo che, tethI ekendriyathI mAMDI paMcendriya sudhInAM jIvonI rakSA mATe "(mA-haNo ma.-haNa) haNe nahi-haNe nahi-dayA karo-dayA kare" evA karUNa vacane vaDe A lekAMtika de, mahApurUSanA AtmAne jAgRta kare che. A eka temane kula paraMparAne vyahavAna mAge che. ane te mArgane anusarI, AvA prakAranuM kArya kare che A eka phakta teone ruDhi paraMparAne AcAra che. jAgRtine pokAra sAMbhaLatAM ja A jagatanA anitya dhanane, lokagI kAmamAM vAparavA, bhAvI tirthaka udyata thAya che, temaja "dAna" e dharmane mukhya siddhAMta che. ane mukhya pAye paNa che, tevuM jagatane ThasAvavA tenuM pratipAdaka karAve che. ane tethI ja varasIdAnanI akhaMDadhArA teonI mAraphata vahevA mAMDe che. dararoja eka karoDa ATha lAkha senA mahoronA dAnano hisAba karatAM varase dahADe te rakama, traNa abaja aDDAsI koDa eMsI lAkha sudhI pahoMce che. zrI kalpa sUtra: 02 36 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAnane varSIdAnameM dAna dI hui suvarNamudrAkI saMkhyAnA varNana jema loko vivAha prasaMge aDhaLaka dhana kharce che. tema dIkSAnA himAyatIo, tenA mahotsavane khUba ThAThamAThathI ujave che. A prazasanIya pagaluM che. jagatane lAta mArIne je nIkaLe che. tenuM bahumAna karavuM ja joIe. ane te mahAna puNya che, ane mukti mArgomAM A eka mukhya mArga che. Ane atireka karyA vinA, dravya kSetra kALa ane bhAva pramANe, tenuM AcaraNa karavuM joie. A apUrva prasaMga keI parama bhAgyazALIne ja lAdhe che; tethI naMdIvardhane, bhagavAnane dIkSA mahotsava dhAmadhumathI ujavyo. bhagavAna ke abhiniSkramaNa meM Aye have indradi devoM kA varNana bhagavAnanuM mahAbhiniSkama e kaI mAmulI nathI. rage ragamAM ane hADe hADamAM jene vairAgyano raMga lAgyo che, jene A bhava' sivAya anya koI bhavanathI, tevI mahAna vyaktinAM abhiniSkramaNanI vAta, avadhijJAna dvArA prApta thatAM cosaTha Indro, temanI sarva siddhi saMpatti sAthe AvavA lAgyAM, jota jotAmAM AkhuM AkAza bharapUra ane vyApta thatAM, talabhAra paNa jagyA bAkI rahI na hatI. A kAraNe te vakhate AkAzano dekhAva paNa akalapanIya ane avarNanIya hate. (sU075) bhagavAna kA dIkSA mahotsava kA varNana mULane artha -ttawi, ityAdi. te samaye, vizALa Dhola, bherI, jhAlara, ane zaMkha Adi vAjA vAgavA lAgyAM. tata vitata ghana ane zaSira Adi cAra prakAranAM lAkho vAdyayaMtre-vAjA vAgavA lAgyAM. seMkaDe zreSTha nartake nAcavA lAgyAM. samasta divya lokanAM vAjIMtro vAgavA lAgyAM. cesaTha Indro-deva ane devIoe mahAnaRddhimahAna vibhUti, ane mahAna hadollAsa sAthe, tIrthakarane dIkSA mahotsava ujavavAno AraMbha karyo. A prasaMga kevI rIte ujavAyo tenuM varNana A rahyuM. kendra caMdraprabhA nAmanI eka moTI zibikA (pAlakhI) taiyAra karI A pAlakhI vaikriya zaktidvArA banAvavAmAM AvI hatI. temAM hAthI-ghaDA-vigerenA aneka prakAranA citro vaDe citaravAmAM AvI hatI. tene hAratorAthI ardha caMdrahAra vigere AbhUSaNe dvArA suzobhita karavAmAM AvI hatI. motIyonA gokhalAo tenI zobhAmAM vRddhi karI rahyAM hatAM. A pAlakhI uttama prakArane AnaMda utpanna karavAvALI hatI. kamaLAvo karavAmAM AvelI racanAthI te adabhuta lAgatI hatI. aneka prakAranAM maNi ane ratnonA kiraNothI te citra vicitra bhAsatI hatI. tenI uparanuM zrI kalpa sUtra: 02 37 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikhara vividha raMganA ghaTa ane patAkAo vaDe zaNagAravAmAM AvyuM hatuM. tenI madhyamAM pAdapITha sahitanuM eka siMhAsana mUkavAmAM AvyuM hatuM. A pAlakhIne upADavA mATe eka hajAra puruSonI jarUra paDe tevI bhAre vajanadAra hatI. A pAlakhIne taiyAra karIne, jyAM zramaNa bhagavAna mahAvIra bIrAjatA hatA. tyAM kendra padhAryA, ane AdakSiNa-pradakSiNa pUrvaka zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNavAra vaMdanA-namaskAra karI ghaNAM mUlyavAna ane a5 vajanavALA AbharaNe ane vastrothI sajaja thayelA tirthaMkara bhagavAnane temAM besADayAM. saudharma ane IzAna devalokanA saudharmendra ane IzAnendra dee paDakhe ubhA rahI maNi ane ranathI jaDAela daMDavAlA cAmara bhagavAna upara vI jhavA lAgyA. A pAlakhIne sau prathama romaroma jenAM pratilata thayAM che, jenuM haiyuM harSathI vikasita thayuM che. tevA manoe upADI. tyArabAda tene vahana karavAmAM surendra asurendra, nAgendra ane supindra temanI A pAlakhInA cAra hAthA cAra dizAe hatAM. pUrvadizAne hAthe surendra pakaDa hate, dakSiNadizAne nAgendrae uThAvyo hato, pazcimadizAne hAthe asurakumArendranA hAthamAM hato jyAre uttaradizAne hAthe suvarNakumArendranA hAthamAM hate. (sU0 76) TIkAne arthe AvyA pachI te cosaTha Indroe devoe ane devIoe bhagavAna mahAvIrane dIkSAmahotsava ujavavAno AraMbha karyo. moTAM moTAM Dhola vAgavAM lAgyAM, leriyAnA nAda thavA lAge, jhAlare ane zaMkhane nAda thavA lAgyA. mRdaMga Adi:lAkho vAge vAgavA lAgyAM. vINu Adi tata (taMtu vAdya), paTa vigere vitata, kAMsAnA tAla Adi ghana ane baMsarI vigere suSira-e pramANenAM cAra prakAranAM vAdya vAgavA lAgyAM. kahyuM paNa che. bhagavAnakI zibikA (pAlakhI) kA varNana "tataM vINAdikaM jJeyaM, vitataM paTahAdikam / ghanaM tu kAMsyatAlAdi, vaMzAdi zuSiraM matam // 1 // iti vINA Adine tata, 5TeDa (DhAla) Adine vitata, kAMsAnA tAla Adine ghana ane baMsarI Adine zuSira mAnavAmAM AvyAM che. 1 seMkaDonI saMkhyAmAM uttamottama nata ke nATaya karavA lAgyo. samasta vAjItrAnAM zabdonAM nAdathI, mahAna zabdothI. vipula saMpattithI. vipula vibhUtithI tathA atizaya hArdika ullAsathI badhAMe tIrthakara mahAna dIkSAmotsava ujavavAno AraMbha karyo. te A rIte zaka devendra devarAje zikhikA (pAlakhI)nI vikuvaNa karI eTale ke vekiya zaktithI pAlakhI banAvI. te zrI kalpa sUtra: 02 38 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAlakhI kevI hatI te kahe che-te hAthI, ghaDA Adi ghaNAM prakAranAM pratIkavALI hatI. aDhArasaro hAra addhahAra navasare hAra Adi AbhUSaNothI zobhAyamAna hatI. metIonA samUhathI tenA gekhanI zobhA khUba vRddhi pAmatI hatI. cittamAM AnaMda utpanna karanArI ane atizaya mAnasika AhalAda utpanna karanArI hatI. kamaLA vaDe karavAmAM Avela racanA vaDe te anupama lAgatI hatI. aneka prakAranAM karkatana, Adi raheno tathA vaiDUrya Adi maNIonAM kiraNonAM tejathI jhagamagI rahI hatI. vividha raMganAM ghaTa ane patAkAothI tenA zikharano agrabhAga zasejita hato. tenI vacce pAdapITha sAthenuM siMhAsana goThaveluM hatuM. AvI eka hajAra puruSo vaDe ucakI zakAya tevI candraprabhA nAmanI moTI zibikA cikiya zaktithI zakendra banAvI. bhagavAnanI zibikA ko vahana karane kA prakAra kA varNana zibikA taiyAra karIne zakendra jyAM bhagavAna mahAvIra bIrAjamAna hatAM tyAM padhAryA AvIne zramaNa bhagavAna mahAvIrane traNavAra dakSiNathI AraMbhIne pradakSiNA karIne vandanA karI, namaskAra karyo, vandanA-namaskAra karIne jemaNe mahAmUlyavAna kSauma vastro dhAraNa karyA che evAM bhagavAna tIrthaMkarane pAlakhImAM besADayAM. tyAra bAda zaka ane IzAna e bane indro bhagavAnane jamaNe-DAbe paDakhe ubhA rahIne maNIo tathA 2 jaDIta cAmara prabhu mahAvIra upara DhALavA lAgyAM.. surendrAdi devakA pUrvAdi dizAoMkA krama se vahana karane kA varNana yAda bAda zrI vIra bhagavAna jemAM virAjamAna hatAM te pAlakhIne sau prathama romAMcita ane harSane kAraNe ulasita hadayavALA manuSyoe upADI. tyArabAda vaimAnikanA Indra, camara ane bali nAmanA asurendra, dharaNa ane bhUtAnaMda nAmanA nAgakumArendra, veNudeva ane veNudAli nAmanA suparNakumArendra-e cha bhavanapationAM Indra kramazaH vahana karavA lAgyAM. pAlakhIne upADanAra surendro, asurendronAgakumArendro, tathA suparNakumArendromAMthI surendra prabhunI te pAlakhIne pUrva dizA taraphathI upADI nAgakumAredra pazcima dizAnI taraphathI, dharaNa ane bhUtAnaMda nAmanA asurakumArendra dakSiNa taraphathI ane veNadeva tathA veNudAli nAmanA bane suparNakumArenke uttaranI taraphathI prabhunI pAlakhI upADI. 1 76 ! zrI kalpa sUtraH 02 39 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devendrAdi dvArA zibikAmeM bhagavAnako jJAtakhaNDodhAna meM lAnA mUlane artha-"ta' ityAdi. tyAra bAda manuSya-IndrothI vahana karAtI prabhunI A pAlakhI, uttara kSatriyakuDapura saMnivezanI madhyamAMthI nIkaLI jyAM jJAtakhaMDa" udyAna hatuM tyAM te pAlakhI pahoMcI. pahoMcyA pachI dharatIthI eka hAtha lagabhaga uMce, A pAlakhIne sthApita karavAmAM AvI. A pAlakhInuM nAma "caMdraprabhA' hatuM. pAlakhI thayA pachI prabhu dhIre dhIre pAlakhImAMthI nIce utaryA. utarone zreSTha sihAsana upara pUrva tarapha mukha rAkhIne birAjyA. tyAMthI uThI, bhagavAna IzAna khUNAmAM padhAryA, aDhAra serA, nava serA hAra Adi sarva alaMkAra ane AbhUpaNane utAravA lAgyAM. te vakhate vaizravaNa, uDatAM jetunI mAphaka AvI pahoMcI bhagavAnanAM sarva alaMkAra ane AbhUSaNone haMsanI pAMkha samAna sapheda bAstA jevA ujaLA vasamAM jhIlI lIdhAM. (sU077). zibikA dvArA bhagavAna kA jJAtakhamyodyAnameM Agamana cakAno artha-prabhunI pAlakhIne upADavI e paNa eka ahobhAgya che; ema mAnI deva-manuSya harSonmatta banI tene potAnA khabhe ucakatA hatA te bhAre vajanavALI pAlakhIne, potAnI kAMdha upara laIne, zaheranA madhya bhAgamAMthI saraghasa rUpe laI jatA hatA te vakhatanuM dazya anupama ane alaukika hatuM. pAlakhIne tyAMnA "jJAtakhaMDa" nAmanA udyAnamAM laI javAmAM AvI. bhagavAna te svayaM buddha hatAM; tethI temane koI gurunI samIpe dIkSA levAnI jarUra na hatI, tethI pote jAte pAlakhImAMthI nIce utarI pUrva dizAnA mukhe rahelAM siMhAsana upara beThA, bhagavAna kA sarva alaMkArakA tyAga karanA aura sAmAyika cAritrakA evaM mana:paryavajJAna kI prAptikA varNana chevaTane zaNagAra pitAne na hatuM, paNa yugalane hato tethI temaNe lokonI samakSa sarva alaMkAre utArI nAkhyAM. chevaTe tamAma zaNagAro-hIrAmotI-maNi vigerenA sago paNa cheDIne javAnuM hoya che, to pahelethI ja zA mATe pitAnI najara samakSa teno tyAga na kare ? e Adaza batAvavA mATe ja bhagavAne dhAraNa karela AbharaNuM vastro vigere lokasamudAyanI samakSa utAryA. A alaMkAro mAnavIkata na hatAM. kAraNa ke mAnavInI sarvazreSTha sarjana zaktinI bahAranI A vAta hatI. A AbhUSaNe te daivI hatAM. jevAM prabhue AbhUSaNe utAravA mAMDayAM ke jANe uDatAM jatu ke pakSInI mAphaka acAnaka vaizravaNadeva AvI pahoMcyA ane haMsanI pAMkha samAna ujajavaLa veta vastramAM prabhunAM alaMkArane jhIlI lIdhAM. (sU077) zrI kalpa sUtra: 02 40 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ malane artha- tef #aa' ItyAdi. te kAle ane te samaye hemanta Rtu (ziyALA)nA prathama mAsanuM thama aThavADiyuM cAlI rahyuM hatuM. e mAgazara (gujarAtI kArataka mAsa hatA ane vadInuM pakhavADiyuM hatuM. A mAgazara (ga. kArataka) mahinAnI vadI dazamanA sutratA divase, vijaya muhUrta, uttarA phAlgunI nakSatrane caMdramAne vega thatAM chAyA jyAre pUrva dizA tarapha DhaLI rahI te vakhate (sAMjanA pahore) jyAre divasane eka pahora bAkI rahyo hatA te samaye chakane upavAsa karIne jamaNA hAthe jamaNI taraphane ane DAbA hAthe DAbI taraphanA vALanuM paMcamuSThi leca karIne siddha bhagavAnane zrI mahAvIra deve namaskAra karyo. namaskAra karI kahyuM ke "havethI koI paNa prakAranAM pApa karavAM mArA mATe (akaraNIya) yogya nathI" Ama kahI temaNe siMhavRttithI sAmAyika cAritra aMgikAra karyuM. A samaye, suro-asuro ane manuSyonI medanIonI eTalI badhI jamAvaTa thaI hatI ke, jenuM kathana avanIya che ke zAMti paNa apUrva jaNAtI hatI; bhiMtemAM Alekhita citronI mAphaka, stabdha thaI coTAI gayela jevI mAnava ane devenI medanI jaNAtI hatI. kendra AvIne bhagavAnanAM kezane vajAmaya thALamAM jhIlI lIdhA, ane te rAvyAM. je samaye bhagavAne sAmAyika cAritra aMgikAra karyuM te vakhate, temane cAthuM mana:paryavajJAna utpanna thayuM. tyArapachI jJAnamAM u9lasita ane sAdhuvatamAM upasthita thatA bhagavAnane devadevioe abhinaMdananA varasAda varasAvavA mAMDayAM ane khUba jorazorathI prabhunI 'jaya bAlAvatAM kahevA lAgyA ke "he bhagavAna! tame jayavaMta che! zramaNa dhamanuM yathAtha pAlana kare! zakala dhyAna vaDe ATha prakAranA karmane nAza kare! rAga-dveSa rUpI malene jIte, ane mokSamahAla upara ArUDha thAo (bIrAje) ! " A prakAre vAraMvAra jayanAda pikAratAM pakAratAM je dizAmAMthI teo AvyAM hatAM te dizAmAM pAchA cAlyAM gayAM. bhagavAna kA zakrAdi devendrakRta abhinandana aura bhagavAna kA abhigrahadhAraNa karane kA varNana | bhagavAnakA paMcamuSTika lucana karanA aura sAmAyika cAritra aMgIkAra karane kA varNana zramaNa bhagavAna mahAvIre mitro-jJAtijano-snehisaMbaMdhIo, AtmIyajana, svajane ane parijanathI chuTA paDI A pramANe abhigraha dhAraNa karyo. "bAra varSa paryata kAyotsarga karI dehAdhyAsa choDavAmAM prayatnazIla rahIza. mArA abhigraha daramyAna je kaI deva, manuSya ane tiya"ca saMbaMdhI mane upasarga utpanna thaze te huM tene samyaka prakAre (zAMtabhAve) sahana karIza. upasaga ApanArAone huM kSamA karIza. mAro Atmika roga maTADavA, upasarganI titikSA karIza. mArA A nizcayamAM dRDha rahIza. huM koI paNa prakAranI sahAyatAnI koInI pAsethI paNa AzA rAkhIza nahiM. (sU78) TIkAne artha-te kALe ane te samaye jyAre hemaMta Rtune (ziyALAne) pahele mAsa mAgazara zrI kalpa sUtra: 02 41 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (gujarAtImAM kArataka) cAlatuM hatuM, prathama pakSa e-mAgazara-(kArataka) mAsanA kRSNapakSanI vidI) dasama hatI, sutrata nAmanA e zubha divasanA vize vijya nAmanA muhUrtamAM hasta nakSatrathI upalakSita uttarA nakSatramAM eTale ke uttarAphAgunI nakSatranI sAthe candrane vega thatAM paDachAyo jyAre pUvadizAmAM paDatuM hatuM tyAre eTale ke sAMjanA samaye, jyAre divasane eka pahora bAkI hato tyAre eTale ke divasanAM ceAthA pahore, nirjaLa SaSThabhaktanI (chaThanI) sAthe (be upavAsamAM pANIne paNa nyAya karIne) bhagavAne jamaNA hAthe jamaNI bAjunA ane DAbA hAthe DAbI bAjunA paMcamuSTika loca karIne (mAthAnA saghaLA vALa pAMca muThIthI ukheDIne) siddha paramAtmAne namaskAra karyA. namarakAra karIne "mAre mATe samasta prANAtipAta Adi aDhAre prakAranAM pApa-sAMvadha karma akartavya che." A pramANe jJa pariNAthI jANIne ane pratyAkhyAna parijJAthI tyAga karIne siMha vRttithI sAmAyicAritra aMgikAra karyuM. te vakhate de, asura tathA manukhene samUha citravata stabdha banI gayo. prabhue cAritragrahaNa karatAM ja zakra devendra devarAja AgaLa AvyAM ane temaNe zramaNa bhagavAna mahAvIranAM kezane ratnanA thALamAM jhIlI lIdhA ane vinayapUrvaka kSIra sAgaramAM padharAvyAM. bhagavAna ko mana:paryavajJAna prApti kA varNana je samaye bhagavAne samyaka cAritrane aMgIkAra karyuM. te veLAe bhagavAna vardhamAnane ceNuM eTale ke mati, zrata, avadhi, mana:paryaya ane kevaLa e pAMca jJAnomAMthI zuM mana:paryayajJAna utpanna thayuM. zaka Adi cosaTha Indra saghaLAM deva ane devIoe zrIvIra prabhune A rIte abhinandana karavA lAgyA. "bhagavAna ! Apano jaya he. zramaNadharmanuM yathArtha pAlana karaje, ATha prakAranA karmaripuone zukaladhyAna vaDe dUra karajo, rAgadveSa rUpI mallonAM mAnanuM mardana karaje, muktimahela para ArohaNa karajo" ityAdi prakAre cittamAM utsAha utpanna karanAra vacanothI pharI pharIthI abhinaMdana ane gaganabhedI jayanAda pikAratA je dizAmAMthI pragaTa thayAM hatAM teja dizAmAM pAchA cAlyA gayA. zakrAdi deva aura mitra svajana jJAtyAdi jAne ke pIche bhagavAna kA abhigraha grahaNa karanA indrarAjA vagere cAlyAM gayAM pachI zramaNa bhagavAna mahAvIre mitrajane, sajAtIo, nijajane (putrAdike) svajane (kAkA AdikA) saMbaMdhIjane (putra-putrInA sasarA Adi sagAM) tathA parijana (dAsa-dAsI vagere)thI chuTA paDayA ane pite A prakArano abhigraha-niyama karyo ke "huM bAra varSa sudhI kAryotsarga karIne, dehAbhimAnane tyAga karIne deva, manu athavA tiya saMbaMdhI je upasarga (trAsa) utpanna thaze te upasargone mAnasika daDhatA sAthe nirbhaya bhAvathI sahana karIza, krodha karyA vinA kSamA karIza, adIna bhAve sahana karIza ane nizcala rahIne sahana karIza te upasargo sahana karavA AdimAM koI paNa deva ke manuSyanI sahAyatAnI icchA paNa nahi karuM." (sU078) zrI kalpa sUtra: 02 42 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna ke viraha se nandivardhana Adi ke vilApa kA varNana mUlano artha- "ItyAdi. AvA prakAranA abhigrahane dhAraNa karI zarIranI zuzraSA ke mamatAne tyAga karyo. teja divase chellA muhUrtamAM bhagavAna "kura gAma tarapha cAlI nIkaLyA. jyAM sudhI bhaganAna daSTigocara thayAM tyAM sudhI naMdivardhana vagere svajanoe animeSa dRSTie Tagara Tagara joyA karyuM ne prabhunA dazanAmRtanuM pAna karatAM harSita rahyAM. paraMtu jyAre prabhu daSTi-maryAdAthI dekhAvA baMdha thatA gayA tema tema daridronI samAna svajanenA harSo ochA thavAM lAgyAM. jema unALAnA prakhara tApamAM sarovaranuM pANI sukAI jAya che tema sanehIjanene harSa sukAvA lAgyA. pANI vinA jema kamaLo karamAI jAya che tema prabhudazana vinA sarvanA mana karamAvAM lAgyAM. tene vikasita karanArA vahetA maMdamaMda zItala ane sugaMdhita pavane paNa teone sarSanA zvAsasama viSamaya lAgatA hatA. dIkSA mahotsava rUpI naMdanavanamAM prabhudazanarUpI kalpavRkSanA mUlamAM ISTaprAptithI je AnaMdanI laherIo uThatI hatI te badhI laherIe vIrabhagavAnanA viraha rUpI vaDavAnala-agnimAM baLIne khAkha thaI ga ca tUne viga sAle che tema prabhuno viyega sarvajanene sAlavA lAgyA. ane A viraha zalyanI mAphaka khUMcavA lAgyo. prabhuviyogane lIdhe comera prasarAela prabhuviraha rUpa saghana aMdhakArane lIdhe tyAM ubhelA badhA mANase meTI maTI AMkha hovA chatAM AMdhaLA bhIMta jevA thaI gayA. jevI rIte dIvo olavAtAM gharanI zobhA naSTa thaI jAya che tevI ja rIte tyAMnI prabhunA prakAzathI thatI nathI ane suMdara zobhA naSTa thaI gaI. jema nadIkAMThe devAI jatAM nadI beDoLa lAge che, jema rasa cusAI jatAM phaLaphUla patra phIkko lAge che tema prabhunA gayA bAda samasta janatAnAM mana rasahIna phIkkAM dekhAvA lAgyAM. zrAvaNa bhAdaravAnI varSonI dhArAnI mAphaka lokonI AMkhothI AMsuonI dhArA vahevA lAgI hamane rADa paDAvI de tevA temanA moTA bhAI naMdivardhana mUchita thaIne kApelA vRkSanI DALI mAphaka dharatI para paDI gayA. jema vRkSanAM phalo nIce gabaDavA mADe tema temanAM AbhUSaNe paNa eka pachI eka nIce gabaDavA mAMDayAM nisteja thayela naMdivardhanane bezuddha paDelA jeI sarvasAmaMta vagere paNa bezuddha thaI bhaya para paDavA lAgyA. zIta upacAra vaDe naMdivardhana jyAre hAzamAM AvyA tyAre temanI vyathAne pAra na hatuM. jANe duHkhanA vAdaLa tuTI paDayA. gaLAmAM Dume bharAyo hato. AMsuthI chalakatI AMkhene sApha karI AtmaniMdA karavA lAgyA. "dhikkAra che mArA pApanA pariNAmone ! A baMdhuviraha IndranA vajInA mAra samAna duHkha ApI rahyo che ! Ama kahI teo haiyAphATa rovA lAgyAM ne codhAra AMsu pADI vilApa karavA lAgyAM. gheDA, hAthI vagere prANIo paNa AMsu vahAvatAM prabala zeka anubhavavA lAgyAM. A samaye nAca karanAra mayUra paNa nAca karavAnuM bhUlI gayAM. vRkSe zAkanA cinTa tarIke pune tyAga karavA lAgyA. haraNee moDhAmAM lIdheluM ghAsa choDavA lAgyAM; pakSIoe cavAnuM choDI dIdhuM. A pramANe sarva prANIo paNa vilApa karavA lAgyAM. jhADapAna paNa zakanA mAryA guravA lAgyAM. zokathI duHkhita thayela naMdivardhana bhagavAnanuM ciMtana karatAM karatAM khInna bhAve potAnA mahele pahoMcyAM. (sU079) zrI kalpa sUtra: 02 43 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAnA a--'vrutta naeN' ityAdI. dIkSA lIdhA pachI zramaNa bhagavAna mahAvIra AgaLa batAvyA pramANenA abhigrahane aMgIkAra karIne zarIranI suzruSAne tyAgI zarIra uparane meha choDayA. jyAre e ghaDI divasa bAkI rahyo tyAre kurmAra" gAmanI tarapha vihAra karyo. jyAM sudhI najara pahoMcatI rahI-jayAM sudhI zrI vaheMmAna svAmI daSTigocara rahyA tyAM sudhI nadiva na vagere jane bhagavAna zrI vamAna prabhune jovAne mATe temanI tarapha mukha UMcuM karIne netra-puTAthI mITa mAMDI temanA dana rUpI amRtanuM pAna karatA rahyA ane prasanna thatAM rahyAM, paNa jema jema zrI vardhamAna svAmI STipathathI dUra dUra thatAM gayAM tema tema dIna mANasAnI jema tyAM ekaThA thaelA badhA leAkAnA te utkRSTa AnaMda vilAna thavA lAgyA. jema grISma RtumAM saoNAvarAnu pANI sUkAvA lAge che tema temaneA harSollAsa sUkAvA lAgyA. jema jAnA abhAve vikasita kamaLAnA samUha cImaLAI jAya che, eja pramANe tyAM upasthita thaelA mANasAnAM hRdaya asahya prabhuvirahathI-zrI vadhu mAnasvAmInA viyegathI jhuravA lAgyAM. sarvAMnAM hRdayane praphullita karI raheleA suMdara, zItaLa, mada ane suga Mdhita pavana paNa sApanA jherI zvAsanI mAphaka sa MtApI rahyo hatA. bhagavAna vadhamAna svAmInA dIkSAgrahaNa nimitte prakaTelA utsava rUpI nadanavanamAM zrI vardhamAnasvAmInAM darzana rUpI kalpavRkSanA mULamAM ISTa siddhithI AnaMdanI je lahero utpanna thai hatI te badhI prabhunA viraha rUpI dAvAnaLamAM bhasma thai gaI. jema candramAnA vicAga cakAra pakSIne sa`tApe che eja pramANe bhagavAnanA viceMga leAkeAnA haiyAmAM apAra vyathAM karavA lAgye athavA jema komaLa haiyAmAM khuMcI gaelA khANanI aNI mahAvyathA kare che eja pramANe te viyeAga saune satApavA lAgyA. prabhuvirahanA gADha aMdhakAra cAtarapha phelAvAne kAraNe meATI ane svaccha AMkheAvALA hovA chatAM paNa dIkSAsthAna para upasthita leAkeA jANe netrahIna thaI gayAM. bhagavAnanI hAjarIne kAraNe tyAMnI zAlAmAM je navInatA ane ramaNIyatA AvI hatI te jANe ke dIpaka bujhAI jatAM bhavananI zAbhA jema nAza pAme tema nAza pAmI. jema pANInuM vaheNa baMdha thatAM nadInA taTanI zebhA malIna thaI jAya che, athavA rasa sUkAI jatAM jema pAMdaDAM sukAM ane nisteja thaI jAya che eja pramANe leAkeAnAM haiyAM utsAha vinAnAM nirasa thaI gayAM, jema varSARtumAM varasAdanI dhArA paDe che tema leAkeAnI AMkheAmAMthI zrAvaNa bhAdaravA varasavA mAMDayA. jema kharatAM puSpavALu' vRkSa kapAine dharaNI para tUTI paDe che tema jenAM AbhUSaNA nIce paDI rahyAM che evA bhagavAnanA jyeSTha bhAI ane zatruonA vijetA rAjA nadinIvardhana virahavedanAthI zarIra uparanA kANu gumAvatAM ghaDIma karatAka dharaNI para DhaLI paDayAM, ane kheheza thai gayA. AjubAju ekaThA thaelA prajAjanAe temanI mUrchA TALavA zItaLa upacAra karIne tema ja pu'khA vaDe pavana vagere nAkhatAM rAjA nadivana bhAnamAM AvyAM. bhAnamAM AvatAM te atyaMta duHkhI jaNAtA hatA. AMkhAmAMthI codhAra AMsu vahI rahyAM hatAM. AMkhA luchavA chatAM puranI mAphka AMsu ubharAtAM hatAM, duHkhanI kAi sImA na hatI. duHkha mATe tee pAtAnA AtmAne dhikkAravA lAgyA. "dhikkAra ho amArAM pApanAM pariNAmane. A kayA bhavanAM pApa udaya AvyAM haze ke mArI AMkhA sAme mArA zrI kalpa sUtra : 02 44 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAIne viga . A bandhaviga te indranA vaja je kArI ghA mArI rahyo che." pitAnI prajAne AnaMdita karanAra rAjA naMdivardhana prabhuno viyoga thatAM pattharane paNa pIgaLAve tevA karUNasvare valopAta karavA lAgyuM. virahanI karUNatA cAre tarapha vyApI rahI hatI. pakSioe caNavAnuM mukI dIdhuM. hAthI ane ghaDAo je samAraMbhane zobhAvatA hatA te paNa A vAtAvaraNathI mukta na rahyA. temanI AMkhe apUrNa hatI. nartana karI rahelA mayuroe temanuM nartana cheDI dIdhuM vRkSe paNa vaMcita na rahyA. nayanemAMthI jema AMsuDA khare tema vRkSa uparathI puSpa AMsuDAnI mAphaka kharakhara kharavA lAgyA. vanamAM nirdoSa rIte pharatAM bheLAM mRgalAMoe hoMmAM lIdheluM kaDapa paNa choDI dIdhuM. hA, prabhu! tAro vigakone vyathA nathI upajAvate ? pazu zuM ? ne pakSI zuM? mAnavI zuM ke deva zuM? vAtsalyanA avatAra evA prabhunA virahathI sArI vanarAjI, pazu, pakSI, mAnavI ane devagaNa, kaI duHkhathI mukta na hatuM. prabhu te gayA. have raDe zo phAyado? ema vicArI bhAre haiye naMdivardhana rAjA ema kahevA lAgyA ke- " yatra tatra ca sarvatra, tvAmevA''lokayAmyaham / viDasati vIra ! , surAvakumAre" . arthAta-he bhAI huM jyAM tyAM badhI jagAe tane ja jouM chuM. te pachI koNa kahe ke tAro vicAra thaye che, mane te cAre tarapha tU tU dekhAI rahyo che, paNa he vIra ! jyAre aMtaramAM duHkha thAya che tyAre anumAna karUM chuM ke tAro viyoga thaI gayo che. A pramANe manamAM ne manamAM belatA nadivadhana rAjAe jJAtakhaMDa udyAnamAMthI pitAnA bhavananI tarapha DagalAM bharyA. (sU079) maLano artha - 'tatha' ityAdi. vilApa karatAM naMdivardhana kahe che ke, "he vIra! huM tArA vinA zUnya ane ramazAna jevA thaI paDelAM bhayajanaka bhavanamAM kevI rIte jAuM?" A viSayamAM traNa ke che te A pramANe che- "tae viNA vIra ! kahaM vayAmo, gihe'huNA suNNavaNovamANe / goTThIsuhaM keNa sahA'yarAmo, bhokkhAmahe keNa sahA'habaMdhU ! // 1 // "he vIra! tArA vinA have A bhavanamAM kevI rIte jAuM ? tArA vinA te A bhavana sunasAna vagaDA jevuM lAge che. he vIra ! tArA jatAM huM kenI sAthe goSThI karIza? vinoda karIza? he baMdhu! tArA jatAM huM konI sAthe besIne bhojana karIza? (1) sasu su ja vara-vIre-sAmaMtaLAdaMlago tA! pemappakiTTIi bhajI moyaM, NirAsayA kaM aha AsayAmo // 2 // aippiyaM baMdhava ! desaNaM te, suhaM jaNaM bhAvi kaya'mha akkhiNaM / nIrAga citto'vi kayAha amhe sarissasI savvaguNAbhirAmA" // 3 // iti. he Arya! dareka kAmamAM "he vIra! he vIra!karIne tamane pikArato ane tamArAM darzana karIne tamArA premanI prakRSTatAthI ame AnaMdano anubhava karatA hatA, paNa Aje ame nirAdhAra thatAM have kene Azraya laie? (2) * "he badhu! mArA netranA sukhakArI aMjana samAna, tathA ghaNA priya evA tArA darzana have mane kayAre thaze? he sarvaguNAbhirAma! tame te have virakta cittavALA thayA che, chatAM kaIka dahADo te amane yAda che karazone? kayAre karaze? (3) zrI kalpa sUtra: 02 45 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMdivarSoMna ane anyajanA, A prakAranA vividha vilApa karI rahyAM hatAM. temanAM netrAmAMthI tuTelI metInI mALAsamAna atrupravAha vahI rahyo hateA. netrA rUpI chIpamAMthI, azru rUpI meAtIDAM nIkaLI jayAM tyAM vera-vikhera thai rahyAM hatAM. rAjA, prajA ane samasta prANIonAM haiyAmAM bhaDabhaDatA zAkAgni joine sUrya paNa tha'bhI gayA. zekanA bhAgIdAra thayA. duHkhanA bhAra vadhu na jIravAtAM pazcima dizAmAM peDhI gayA. sUryAsta thatAM pRthvI upara aMdhArapaTa chavAI gayeA. zekAtura mukhe leAkeA paNa potapotAMnA sthAne javA bhAre haiye cAlI nIkaLyAM. (80) TIkAnA a--zAkAkula leAkeAmAMthI nantivane A pramANe vilApanAM vacanAnu uccAraNa karyuM, "he vIra, tamArA vinA sUna-sAna vananAM jevAM ane zmazAna samAna bhaya'kara rAjabhavanamAM kevI rIte rahI zakAze?" A viSe zlAka paNa che--tapa vinA' ItyAdi, he vIra ! tamArA vinA have zUnya vananAM jevAM bhavanamAM ame kevI rIte jaie ? hai baMdhu ! A samaye ame te goSThInu' sukha ane tattvavicAraNAthI thanAra AnaMdanA konI sAthe anubhava karazuM ane kAnI sAthe bheAjana karazu? uuu he Aya ! badhAM kAmemAM "he vIra, he vIra" A rIte tamane sakhAdhIne ane tamArAM dRzyUna karIne tathA tamArA premanI vipulatAthI ame AnaMda prApta karatAM hatAM. have tamArA vicAgathI nirAdhAra thai gayAM chIe. hAya, have keAneA AdhAra levA ? ArA he bhAI! amArI AMkhAne mATe sukhajanaka AMjaNanAM jevAM tathA atyaMta priya tamArAM darzana karI kayAre thaze ? he samasta guNeAthI suMdara bhAI ! rAgarahita cittavALA thaIne paNa tame kayAre amArU' smaraNa karaze? u A rIte vAraMvAra du:khamaya vacaneAnuM uccAraNa karanAra nandivardhana Adi sarve lokonAM netrAmAMthI metIenI mALA samAna mATI AMsuenI dhArA vahevA lAgI, tethI AkhA rUpI chIpAmAMthI azru rUpI metI Ama tema verAvA lAgyA. A prakAranA zekane avasara jANIne sUrya paNa mada kiraNu-astAnmukha thai gayA. ekakhIjAnAM duHkha joIne paraspara duHkhI thAya che. jANe evuM vicArIne ja sUrya asta astAcaLanI tarapha cAlyA gayo. sUya asta pAmatAM pRthvIe aMdhakAra rUpI vasrane dhAraNa karI dIdhu' eTale ke pRthvI aMdhakArathI DhaMkAI gai. saghaLA loko zAkathI vyAkuLa hatAM, tethI badhAnA caherA prIkAM paDI gayAM hatAM. tee peAtapeAtAne sthAne cAlyAM gayAM. AsU080nA zrI kalpa sUtra : 02 46 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gopa dvArA kiye huye bhagavAn ke upasarga kA varNana mUlanA atha. -- nathaLa ' ityAdi. jevA zramaNa bhagavAn mahAvIra kSatriyakuMDagrAmanagarathI vihAra karI 'kurmAra' grAmanI pAse paheAMcyA te samaye sUryAsta thayA. sUryAsta thatAM sAdhuone vihAra karavA kalpatA nathI ema vicArI bhagavAna gAmanI najIkamAM eka vRkSa nIce khAra paheAranA kAryAtsaga karI sthira ubhA rahyA. bhagavAne jAvajIva sudhI parISahAne sahana karavAnuM vrata lIdhuM hatu. te anusAra indre vaheArAvelA devaSya vaSathI paNa temaNe hemanta RtunA samaya hovA chatAM peAtAnuM zarIra DhAMkayu nahi. indre vaheArAvela devadRSya vajrane A vyavahAra sa`tI karI Acare che ema samajIne prabhue teneA svIkAra karyA hatA. dIkSA samaye bhagavAnanA zarIra upara sugadhI dravyeA tathA caMdananA lepa karavAmAM AvyA hatA. AthI te sugadhanA lAbhI evA bhramara-krIDio Adi jatuee cAra mAsathI paNa vadhAre vakhata sudhI prabhunA zarIre vaLagI rahI temanu mAMsa ane rUdhira cUsyuM, te chatAM bhagavAne temane aTakAvyA nahi. eka divasa eka gAvALa peAtAnA baLadone laIne AvyeA ane prabhunI pAse ubhA rAkhI kheAlyA ke ' ha bhikSu! tuM A mArA baLadonuM rakSaNa karaje ane te kayAMya cAlyA jAya nahi te jotA raheje. ' A pramANe kahI khAvA mATe geAvALa peAtAnA ghera cAlyeA gayeA. khAipIne te prabhunI pAse AnyA; tyAre baLada tenA jovAmAM AvyA nahi tethI teNe AkhA divasa ne rAta AkhA vanamAM tenI zodhamAM vitAvI. chatAM paNa maLado nahi maLavAthI te bhagavAna pAse AvI pahoMcyA. ahIM AvIne joyu te teNe baLadone beThelAM joyAM ane te ghAsa-cArA vAgALI rahyA hatA gopakRta upasarga ke nivAraNa ke liye indra kA Agamana AthI geAvALa ghaNA gusse thayA :ane koSathI dhamadhamatA prabhune kahevA lAgyA are bhikSu! zuM tuM mArA baLadene chUpAvI rAkhI mArI mazkarI karavA mAgatA hateA ? te| have tuM AvI krUra mazkarInu phaLa cAkha !' Ama khelI bhagavAnane mAravA taiyAra thayA. A samaye sva mAM zakendranuM Asana calAyamAna thayuM. Asana calita thatAMnI sAthe teNe avidhajJAnanA upayAga mUkayA. A jJAna dvArA tenA jANavAmAM AvyuM ke bhagavAna upara upasa AvyA che tethI tatkAla te manuSyaleAkamAM utarI AvyA ane govALane kahevA lAgyA-- huM aprAthi ta prAthI eTale mRtyunA cAhanAra, kulakSaNI, hINapuNya, kRSNa caudazanA jAyA, lakSmI, lajjA, dhaiya ane kItithI vata, adhama icchuka adharmI'nA pyAsA, pApanA kAmI, pApanA pyAsA, naraka-nigeAdanA icchuka zA mATe A pApa karI rahyo che ? tuM A trileAkInAtha, trileka vaMdita, traNe leAkanA hitakArI ane sukhakArI evA bhagavAnane duHkha ApI rahyo che?' Ama kahI zakendra tene mAra mAravA taiyAra thayA. A dRzya joI prabhue zakrendrane tema karatA aTakAvyA. te vakhate zakrendra prabhune prAthanA karI ke 'he bhagavanta ! ApanI upara AgaLa ghaNA parISahA ane duHkhA AvI paDaze, mATe tenA nivAraNa arthe huM ApanI sAthe rahe? zrI kalpa sUtra : 02 47 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahAyatA ke liye indrakRta prArthanA kA asvIkAra karanA zakendranuM kathana sAMbhaLI bhagavAna balyA, "he zakra! je je tIrthakare bhUtakALamAM thayA che, vartamAnamAM thAya che ane AgAmI kALe thaze te badhA pitAnA utthAna kamabalavIya-purUSakAra ane parAkrama vaDe kamane kSaya kare che ane asahAyapaNe vicare che. teo kadApi paNa deva-asura-nAga-yakSa-rAkSasa-kinnara-jiMpurUSa-garUDa gaMdharva ane moraga AdinI sahAyatA vinA ja vicAre che ane teonI madadanI leza paNa IcchA rAkhatA nathI tethI te zaka! mAre koInI paNa sahAyatAnI jarUra nathI. A pramANe sAMbhaLIne devarAje potAnI vinaMti kupha rAkhI ane bhagavAnane vaMdanA-namaskAra karyo. vaMdanA-namaskAra karIne je dizAmAMthI AvyA hatA te dizAmAM cAlyA gayA. (sU081) vizeSArtha-dravyuM ane bhAve sAdhupaNuM apanAvyA bAda kevaLa zuSkatA AdarI besI rahevuM bhagavAnane pAlave tema na hatuM. kAraNa ke pUrve asaMkhyAta bhavamAM bhramaNa karyuM hatuM. te bramaNa daramyA na bAMdhela zubhAzubha karmo dvArA Atmapradeza para je meha rUpI jALA baMdhAI gayA hatA tenuM chedana-bhedana karavA mATe nirava zAMtinI jarUra hatI. A nirava zAMti kaI ujajaDa ane verAna pradezamAM jaI kevaLa Atma utthAna athe bheLavavAmAM Ave te ja lekhe lAgI kahevAya. e irAdAthI kurmAra nAmanA gAmanI samIpe jaI bAra pahorane kAusagga karI zuddha ciMtavanamAM lagavAna ubhA rahyA. kAusagga AdaratAM mana e ciMtanamAM otaprota thavA lAgyuM. kAyA halana-calana vinAnI sthira thaI. vacana te sthira karavAnuM hatuM ja nahi kAraNa ke te to pahelethI ja maunapaNAmAM parAvRta pAmI gayuM hatuM. A mana-vacana-kAyAnA rUMdhanane jaina pAribhASika zabdomAM "kAyetsarga' kahe che. indradatta devadUSyavastra se bhI bhagavAna ne kabhI zarIra AcchAdita nahIM kiyA bhagavAna dvavyuM ane bhAve nagna hatA, paraMtu vyAvahArika rIte jyAre tIrthakara dravya sAdhupaNuM aMgikAra kare che tyAre temane devaduSya nAmanuM vastra zarIra DhAMkavA mATe vaherAvavAmAM Ave che. paNa A vasanuM arpaNa karavuM ane levuM te eka jInavyavahAra eTaleke kalpavyavahAra-AcAra thaI gayela che. bhagavAna kaI paNa RtumAM vastrane grahaNa karatA na hatA tema ja irachatA paNa na hatA. temaNe zarIrane pagalane piMDa pahelethI ja mAnyA hatA ane Atmadravya e zuddha-niraMjana-nirAkAra para dravyathI taddana nirALuM ane sarvathA bhinna che ema anubhavatA AvyA che eTale jJAna-darzananI zuddhatA ane nirmaLatAne mULathI ja zraddhApaNe apanAvI che eTale pudgala uparanI ruci ane bhAva svanirNayanI apekSAe chUTI gayA che. mAtra tenA para bAhya saMyoga ja cheDavAne rahe che tethI hemaMta ane anyatraRtumAM vastra AdinuM mAnasika grahaNa paNa temane rahetuM nathI. kevaLa AtmA taraphanI rUcine sthira karavA cAritra grahaNa karavAmAM Ave che. zrI kalpa sUtra: 02 48 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna ke upasarga kA varNana bhagavAnanA zarIra para dIkSA prasaMge caMdana AdinA zreSTha lepa karavAmAM AvyA hatA. jenI sugaMdha maheka maheka thatI hatI. mAnava paNa A sugaMdhathI temanI tarapha kheMcAtuM hatuM te jIvajaMtuonI vAta che ke jIvajaMtuone mAnava karatAM dhrANendriya zakti tIvra hoya che, tethI sAdhAraNa paNa gaMdha AvatAM teo te tarapha AkarSAya che. jyAre bhagavAnanA zarIra uparanI sugaMdha mane gamyuM hovAne kAraNe bhamarAo ane kIDio vagere jatuo kheMcAyAM. sugaMdhinuM pAna karatAM karatAM teone rasa paDe ne teo temanA zarIramAM kANA pADI, gharanI mAphaka temAM rahI cAra mahinAthI paNa vadhAre bhagavAnanA rUdhiranuM ane mAMsanuM bhakSaNa karatAM acakAyA nahi. kAraNa ke teone A uttama purUSanuM lehI-mAMsa sAkara jevAM mIThAM lAgyAM tethI teoe tRpta thatAM sudhI bhagavAnanuM rUdhira pIdhA karyuM.. AtmA sva-para prakAza kahevAya che. AtmAnuM ojasa ane prabhAva zarIranA sUkSma roma-rAya dvArA pragaTa thAya che. jema guNo dvArA AtmA zuddha thato jAya che tema zarIranA rajakaNe paNa malInatAmAMthI zuddhapaNAmAM prarAvRtta thAya che. AthI zarIranI aMdara rahelA hADa-mAMsa-carabI-lohI zvAsozvAsa paNa sugaMdhIvALA ane miThAzavALA thavA mAMDe che. lehI ane mAMsanuM AvuM cUsaNa thatAM bhagavAnane anaMta vedanA thavA lAgI, te paNa bhagavAne temane tema karatAM rokayAM nahi. svazarIrane teozrIe pitAnuM mAnyuM ja na hatuM tethI te zarIra para pitAne hakkapaNa mAnya na hatuM, kAraNa ke AtmabhAna thatAM teone deha ane AtmA judA ja bhAsyA hatA. bIje parISaha mAnavakRta ahIM varNavavAmAM Ave che. A grAmya pradezamAM vasatA grAmyajane kevA baMdhu ane mUkha hoya che tenuM dRSTAMta "govAla" nA dRSTAMta parathI maLI Ave che. teo zuddha Atmika ane nile padazAvALA sAdhu purUSone teonA bAhya AcAra-vicArathI paNa oLakhI zakatAM nathI eTale sudhI teo mUkha hoya che. jayAjANyA vinA te govALa bhagavAnane duHkha ApavA taiiyAra thaye te eka jaDapaNa che; ema A uparathI spaSTa tarI Ave che. AvA jaDabuddhivALA grAmya pradezamAM kevaLa duHkha svayaM upArjana karavA mATe ja bhagavAne vihAra zarU karyo. zrI kalpa sUtra: 02 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ indra dvArA gopakA tiraskAra karanA bhaktibhAvathI jenuM hadaya hamezAM uchaLI rahyuM che ane mRtyulokamAM je kAMI sUphama ke sthala banAva bane tenuM jene tatkAla jANa thAya che evA zahendra bhagavAnanI pAse AvI A mUkha ziromaNI bharavADane khUba Thapako Ape ane bhagavAna pAse hamezA temanA rakhevALa tarIke rahevA prabhune vinaMti karI, jethI tiryaMca ane mAnavakata upasargonuM pate nivAraNa karI zake. bhagavAna te svayaM buddha hatA teo jANatA hatA ke jeNe je je karma bAMdhyA hoya te te tene jAte ja bhogavavAM paDe che. pitAnA ja baLa ane vIrya vaDe anaMtakALanuM Atmapradeze lAgeluM ajJAna rUpI AvaraNa jAte ja khaseDavuM paDe temAM koInI sahAyatA kAma AvatI nathI. bA upasargo to nimitta rUpa che. bAhya upasargo aMdaranA karmonA udaya Avye bahAra dekhAya che ane AvI maLe che. AMtarika karmodaya ghaNA ja sUphama-pudgala paramANuo rUpa che; te anyajanathI kema aTakAvI zakAya? gopa ko mArane ke liye uddhata indra ko bhagavatkRta niSedha / sahAyatA ke liye indra kI prArthanA kA asvIkAra A karmodayane AtmA pote ja samajI zake ane tene phaLa ApatAM pote paNa aTakAvI zake tema nathI. kevaLa sArAmAThA phaLa rUpe pariNamatI vakhate pote temAM rAgadveSa karI jeDAya nahi; ane pitAnA svabhAva tarapha lakSa karI A udaya tarapha durlakSa kare ane vedanAne samabhAve bhagave. A jAtanuM sUkSmapaNe varatatuM AMtarika kArya pitA dvArA ja thaI zake. bIjo koI A arUpi racanA ane tenI kAryapaddhati zI rIte samajI zake? jyAre samaja paNa na paDI zake te tenuM nivAraNa paNa kema karI zake ? A nivAraNano sacoTa upAya mArA ja hAthamAM che ne mArA sivAya bIjuM kaI kaMI karI zakavAne jarA paNa samartha nathI evuM bhagavAne potAnA ananya bhakta zakedrane samajAvyuM tyAre teNe pitAnI bhUla ane gerasamajaNa kabUla karI bhagavAnanI mAphI mAMgI pitAnA sthAne pAchA pharyA. bhagavAne zakendrane baLa-vIryanA je je prakAra batAvyAM tenA prakAro pAMca che. temAM "utthAna' eTale kaI paNa prakAranI zArIrika, vAcika ane kAyika ceSTA dvArA purUSArtha pheravavuM tene "utthAna" kahe che. cAlavuM-besavuM-bolavuM Adi paddhatine "kama? kahe che. zArIrika zakti dvArA kAryanI saphaLatA meLavavI tene 'baLa' kahe che. aMtaranI zakti eTale "vIla pAvara" IcchA zaktine "vIya' kahe che. puruSakAra eTale mAnasika zaktine vikAsa karI tene upayoga karavo tene "puruSakAra" kahe che ane zarIra-mana ane AtmAnI sarva zaktio vaDe rokAI jaI kAryanI saphaLatA meLavavAmAM otaprota thavuM tene "parAkama' kahe che. A tamAma prakAro svayaMprerita hoya te ja kArya sAdhaka thaI zake che ema bhagavAne pitAnA bhaktane spaSTIkaraNa dvArA jyAre samajAvyuM tyAre zakrendra ghaNA rAjI thayA ane bhagavAna uparane ananya bhAva tenI AMkhamAM pragaTapaNe dekhAvA lAgyo. (sU082) zrI kalpa sUtra: 02 50 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bele ke pAraNeM meM bhagavAn kA bahula nAmaka brAhmaNa ke gharameM padhAranA mULanA a-- tapa ' ityAdi. tyArapachI zramaNa bhagavAna mahAvIra kurmIra grAmathI vihAra karI prAcIna tI karAnI paraMparA anusAra grAmAnugrAma cAlatA, sukhe samAye vicaratA jyA ' kAllAka' saniveza hatuM tyAM AvI pahAcyA. chaThanA pAraNe bhagavAna mahAvIra bhikSAcaryA mATe bahula nAmanA brAhmaNanA ghera dAkhala thayAM. A brAhmaNe bhaktibhAvapUrvaka pAtramAM khIra vaherAvI. A khIra vaDe bhagavAne belA (chaTha) upavAsanuM pAraNuM karyu.. khahule je dAna ApyuM te zuddha ane ni`la tema ja nirdoSa hatuM. dAna lenAra paNa pavitra hatA ne ApanAranA bhAva paNa taddana vizuddha ane phaLanI icchA vinAnA anAsakta hatA. traNe karaNa zuddha hAvAthI tyAM pAMca divyeA pragaTa thayA. divyeAnA nAma A pramANe che. (1) vasudhArAnA varasAda (2) pacara'gI kaLAnI vRSTi (3) vastronI varSA (4) AkAzamAM duMdubhInI gheASaNA (5) AkAzamAM 'aheAdAna-aheAdAna 'nA jayanAda thayA. kAllAka sannivezamAMthI nIkaLI bhagavAna mahAvIra AjubAjunA pradezamAM vicaravA lAgyA. (sU083) bhagavAn ko bhikSA dene se bahula brAhmaNa ke gharameM devakRta pAMca divyoM kA pragaTa honA TIkAnA a--zaka cAlyA gayA pachI zramaNa bhagavAna mahAvIre kura gAmathI vihAra karyo ane pUvartI tIrthaMkaronI paraMparAthI vicaratA eka gAmathI bIje gAma vihAra karatAM karatAM jyAM kAllAgasanniveza hatuM tyAM padhAryA. kollAgasannivezamAM zramaNa bhagavAna mahAvIre SaSTabhakta (cha) nAM pAraNAne divase, gAcarIne mATe pharatA pharatA, bahula nAmanA brAhmaNanAM gharamAM praveza karyAM. bahula brAhmaNe bhakti ane atyaMta satkAra sAthe bhagavAnanA kara-pAtramAM khIra vaherAvI. bhagavAna zrIvIraprabhue te khIrathI pAraNuM karyuM, pAraNAM pachI prAsuka eSaNIya azanAdi rUpa dravya zuddhithI, dravya ane bhAvathI zuddha evA dAtAne kAraNe tathA aticAra rahita tapa ane saMyamavALA grAhaka (pAtra)nA zuddha hovAne kAraNe A rIte dravya, dAtA ane pAtra traNenI zuddhi heAvAthI, tathA dAtAnA mana vacana kAya rUpa traNe karaNa zuddha hovAthI, bhagavAna mahAvIrane vaheArAvavAthI te bahula brAhmaNanAM gharamAM AgaLa je kahevAze te pAMca devI vastue pragaTa thaI. te A pramANe hatI-(1) devAe suvarNanI vRSTi karI (2) pAMca raMganA puSpA varasAvyAM (3) vonI vRSTi karI (4) duMdubhi nAda thayA (5) AkAzamAM "ahA dAna, ahe| dAna" nA uccavare nAda karyAM. tyArapachI zramaNa bhagavAna mahAvIre kAllAga sannivezamAMthI bahAra nIkaLIne janapada-vihAra karavA mAMDayA. (s083) ** zrI kalpa sUtra : 02 51 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAn ke yakSakRta upasarga kA varNana malano artha - an or" ItyAdi. vihA2 karatA karatA, bhagavAna prathama cAturmAsamAM asthika gAmamAM padhAryA. tyAM zulapANI nAmanA yakSanA yakSAyatanamAM rAtrInA samaye kAryotsarga mAM sthira rahyAM. duSTa bhAvanAvAlA te yakSe, potAnI prakRti anusAra, bhagavAnane upa Apyo tema ja upasargonI paraMparA zaru karI dIdhI. pahelA upasargamAM DAMsa-macchara utpanna karI bhagavAnane vipula pramANamAM DAMsa-macchara karaDAvyA. A vedanAmAM bhagavAna akSubdha rahevAthI, yakSe bIje upasarga taiyAra karyo. teNe pitAnI divya prabhAvaTe, jamIna upara seMkaDo viMchIone pedA karyo. A viMchIone DaMkha paNa, bhagavAna sahana karI gayA, ane dharmadhyAnathI A acala ane akaMpita dazAvALA bhagavAnane joI, yakSe, trIje prayoga karyo. A prayogamAM, teNe eka mahAna viSadhArI sarSanI utpatti karI. A sarpadaMzathI paNa bhagavAnane calita thatA na jovAthI, te vadhAre kopAyamAna thaI, jaMgalI pazuonI vikRvaNa karI. A vikuNAmAM riM che utpanna karyA, e riMchAe potAnA tINA ane ugra nakha vaDe bhagavAnanA zarIrane ujharaDI nAkhyuM. AvI vedanAmAM paNa bhagavAna aDola rahyAM. A aDolatAne yakSa sAMkhI zakaze nahi. bhagavAnane udvega vinAnA ane asaMvigna joI, teno mijAja pharyo ane tenA koinI pArAzIzI vadhavA lAgI. vikiya zakti dvArA, ghUra dUra karatA tIkSaNa dAMtavALA suvara (bhaMDe) ne utpanna karyA. A suvaro dvArA, bhagavAnanA zarIranuM vidAraNa karAvyuM. AmAM paNa prabhune daDha rahetA jaI, teNe ghaNo viSAda anubhavyo. vajAnI aNI jevA tIkhA tagatagatA dAMtavALe hAthI teNe saryo, ane te hAthI dvArA, tIvra dukha ApyuM. A duHkhathI paNa bhagavAna acala rahyA. A pahADa je acala AdamI joI tene pitto karyo. AthI teNe tINa nakha ane dADhavALA vAgha taiyAra karI, tenA dvArA atula duHkha ApyuM. jyAre yakSe ahiM paNa duHkhane hasI kADhatA bhagavAnane joyA, tyAre teNe kezarIsiMhanI vikuvaNa ubhI karI. tenA nakha vaDe, prabhunuM zarIra cIrAvyuM. ugra vedanA hovA chatAM teo madhyastha mukhevALA jaNAyA. tyArabAda tenuM vera ane kodha zAMta karavA pite vaitAlanuM rUpa dhAraNa karI, atyaMta vikarALatA batAvI aneka kaSTo dvArA temane calita karavA prayAso karyA. chatAM temane viSAdahIna to yakSa pite viSAdagrasta thaye ne atyaMta khedane pAmavA lAgyo. bhagavAna te viSAdavihIna, kaluSatAhIna, avyathita, adIna mAnasa, tathA mana-vacana-kAyAthI gupta rahI madhyasthatAne anubhavavA lAgyAM. AvA maraNAntika duHkhane paNa samyapha prakAre sahana karI, atulazakti pedA karavA lAgyAM. AvA ugrakaSTomAM paNa koIne zamAvI daI kSamAnA guNa khilavavA lAgyAM. duHkhanuM vedana karatAM paNa dinatA anubhavI nahi ne nizcalatAnA guNane vadhAre ne vadhAre pragaTa karatAM gayAM. A yakSe jyAre jANyuM ke bhagavAna te manathI paNa calita thatAM nathI, Ama jANI kSamAnA sAgara samA zrI kalpa sUtraH 02 52 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu pAse aparAdhanI mAphI mAgI. mArI maLatAM temane vaMdanA-namaskAra karyo. tyArapachI pitAnA sthaLe te cAlyo gayo. A kALa ane A samaye zramaNa bhagavAna mahAvIre A asthika gAmamAM cAturmAsa karyuM hatuM. comAsA daramyAna temaNe "ardhamAsa khamaNa' karyo. A pramANe A ATha "ardhamAsa khamaNa" cAturmAsamAM pUrA karI, teo asthika gAmamAMthI vihAra karI gayAM. vAyu samAna apratibaMdha vihArI banI teo zvetAMbI nagarImAM padhAryA. (sU084) TIkAno artha- tyArapachI krame krame vihAra karIne zrIvIraprabhu pahelA mAsAmAM asthika nAmanA gAmamAM padhAryA. tyAM zUlapANi nAmanA yakSanA yakSAyatanamAM rAtrine vakhate kAnsaga karIne ubhAM rahyAM. te yakSa duSTa bhAvanA vALA hatA. teNe pitAnA svabhAva pramANe bhagavAnane upasargo karyo. teNe potAnI vaikriyazaktithI DAMsa ane maccharanA aneka samUha utpanna karIne bhagavAnane te karaDAvyAM. bhagavAna DAMsa-macchare dvArA utpanna karAyela upasargathI kSubdha thayAM nahIM ane prazasta dhyAnamAM lIna rahyAM tyAre teNe vIMchIo utpanna karIne temanA dvArA DaMsa devarAvyAM. A upa sagathI paNa bhagavAnane calAyamAna ke kaMpita thatAM na joIne teNe vikriya zaktithI utpanna karela ugra viSavALA vi. zALakAya sarpa dvArA bhagavAnanA zarIra para DaMsa marAvyAM. jema pavananA samUha sAme parvata sthira rahe che tema bhagavAna tenAthI paNa akaMpita rahyAM tyAre te yakSe rIMchanuM nirmANa karyuM. rIMchAe pitAnA tIkSaNa nahorathI bhagavAnane pIDA ApI. yakSe joyuM ke bhagavAna tenAthI paNa trAsa pAmyA nathI ane AtmadhyAnamAM lIna rahyAM che tyAre teNe vaikiyazaktithI utpanna karela ghara ghara nAda karatAM kAMTAnI aNI jevA tIkSaNa dAMtavALA sUvara (bhaMDA) vaDe bhagavAnanuM vidAraNa karAvyuM, tethI paNa bhagavAnane viSAda na thayo ane teo dhyAnamAM sthira rahyAM tyAre teNe vajanA agrabhAga jevAM tINAM daMtAgrabhAgavALA hAthIo dvArA upasarga karyo, chatAM paNa bhagavAnane dRDha, thira tathA mana-vacana kAyA vaDe avicala joIne yakSe atyaMta tINa nakha ane dAMtavALA vAgha dvArA upasarga karyo, te paNa:prabhu calAyamAna na thayAM tyAre ya atizaya tINAM nakha ane dADhanAM agrabhAgavALA siho dvArA upasarga karAvyuM te paNa bhagavAnanuM citta calAyamAna na thayuM ane zarIra paNa calAyamAna na thayuM. teo kAryotsargathI vicalita na thatAM jyAre sthira ja rahyAM tyAre te joIne yakSe vikarALa vaitAla nAmanA vyaMtara devo dvArA bhagavAnane satAvyA. bhagavAna se yakSanI kSamAprArthanA A pramANe te duSTa svabhAvavALA yakSe AkhI rAta upasargo karyA. upasarga karIne pote ja thAkI gaye. te kAraNe tene viSAda thaze. paNa bhagavAna mahAvIra svAmIne viSAda na thayA ane dveSa temane sparzI zakaze nahIM. temanA para pIDAnI asara na thaI. temanA manamAM dInatAne praveza thaye nahIM. teo kutakArita anamedananA rUpa traNe kAra thI yukta mana-vacana-kAyAthI gupta rahyAM ane yakSa dvArA karAyela saghaLA upasargone nirbhaya bhAvathI zAntipUrvaka adInatA sAthe tathA nizcala rUpe sahana karatAM rahyAM tyAre te yakSe avadhijJAnathI jANyuM ke bhagavAnane manathI paNa dhyAnamAMthI vicalita thayAM nathI. eTaluM ja nahIM paNa temanI prabaLa sthiratA paNa teNe joi tyAre apAra kSamAnA sAgara-bIjA dvArA karAyela apakArane sahana karI levAnA guNanA sAgara-bhagavAna pAse teNe pitAnA aparAdha mATe kSamA mAgI temane vaMdanA karI namaskAra karyA. vaMdanA ane namaskAra karIne te pitAne sthAne cAlyA gaye. te kALe ane te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIre te athasika gAmamAM ATha ardhamAsa kSapaNa (ATha vAra paMdara paMdara zrI kalpa sUtra: 02 53 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divasanuM) tapazcaraNa karIne te cAturmAsa pasAra karyuM eTale ke cAra mAsamAM phakta ATha divasa AhAra-pANI lIdhAM. cAturmAsa pasAra karIne bhagavAna asthika gAmathI nIkaLyAM ane vAyunI jema apratibaMdha vihAra karatA karatA zvetAmbI nAmanI nagarImAM padhAryA. (sU084) zretAmbikA nagarI prati bhagavAna ke vihAra kA varNana mUlano atha-badu 4" ItyAdi. tAMbInagarInA be bhAga hatAM. eka ADo ane eka sIdhe. je mArga sIdho hato temAM eka mahAna aTavI AvatI hatI. A mahA aTavImAM caMDakauzika nAmano eka daSTiviSa phaNidhara nAga rahetA hatA. A sapa mahA vikarALa ane sAkSAt yamarAja je gaNAtA hatA. e mAge avarajavara karatA pathikavaTemArguone te sarSa kuratApUrvaka pitAnA daSTiviSa vaDe bALI nAkho, ghAta karata-mArata ane Dasa paNa hato. A aTavImAM je kaMI pakSI ahIMtahIM uDe tene paNa bALIne bhasma karI nAkhato. tenA viSanA prabhAve tyAMnuM ghAsa paNa baLI gayuM. jayAM ghAsa baLI gayuM hatuM tyAM navA aMkuro paNa phaTatA nahi. AvA upadravane lIdhe te mAga sadaMtara javA AvavA mATe baMdha thaI gaye hatuM tethI tyAMnuM AvAgamana vyavahAra aTavAI paDayA hatA. bhagavAnane sIdhe mAge tAMbI nagarI tarapha jatAM joI gAvALIAo A pramANe kahevA lAgyA ke " bhikSu ! A saraLamArga nahi pakaDatAM lAMbA mArge javAnuM rAkho. jenAthI kAnanI buTIo tUTI jAya te senAne (ghareNAne) paheravAthI lAbha? A sIdhA mArgamAM mahAna aTavI madhye eka kALe phaNidhara nAga rahe che te tamane khAI jaze." AvuM sAMbhaLI bhagavAne jJAna dvArA jANI lIdhuM ke A sapane phodha hajI sudhI dUra thayo nathI, chatAM te AtmA sulabha badhI to jarUra che. koI paNa jIvanI vartamAnadazA aniSTakArI pravartatI hoya ane A aniSTapaNa te jIva khUba batAvate hoya, tenuM vartana bahArathI ghaNu kharAba ane jherIluM hoya te loko kahe che ke A jIva kadApi paNa sadharI zakaze nahi; paraMtu vAstavika rIte A vAta barAbara nathI. manano kaI aMza kadAca vikata banI jAya te ucita upAya vaDe tene sudhArI zakAya che tema ja badalAvI paNa zakAya che. ATaluM ja nahi paNa aniSTa aMzanuM jeTaluM baLa pratikUla viSayamAM hoya che teTaluM ja tIvra te anukUla viSayamAM paNa palaTAI zakAya che. cittanI zakti evI che ke iSTatA paNa sAdhe ane aniSTatA paNa sAdhe ! mATe tenI zakti keI sadurasta vALavAthI tene suMdara upayoga thaI zake che. cittamAMthI ISTa ane aniSTa baMne bhAva nIkaLe che, paNa zaktinI apekSA e citta baMne-ISTa ane aniSTapaNAmAM samAnabala-vIryathI kAma kare che. zrI kalpa sUtraH 02 54 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cittane agni sAthe sarakhAvavAmAM AvyuM che. jema agni kAcA annane pakave che ane teja agni samasta padArthone bALI paNa zake che. AvI be dhArI zaktio jema agnimAM che, tema cittamAM paNa rahelI che. citta je savaLe mArge vaLe teM AtmAne ghaDIeka bharamAM mekSagatie laI jAya che ane zakti avaLe mAge kAma kare te sAtamI narake pahoMcADI de che. aniSTa utpanna karavAvALI cittazaktine vAraMvAra dhikkAra ApI teno bahiSkAra kare joIe ema je, manuSya mAnate hoya te tenI eka bhramaNA che. je cittazakti adhikamAM adhika aniSTatAne AdarI zake che teja zakti ISTatAne paNa teja pramANe AdarI zake che. je zakti dvArA cakavatI narakamAM javA yogya hiMsA AdinA prazasta kAryo karI mokSanI sAdhanA paNa karI zake che. je jIva sAmarthyahIna che. zubhaazubha kAMI karI zakavAnI zakti dharAvatuM nathI, gaLiyA baLadanI mAphaka tejahIna che; jaDa jevI jagatanI bhrAMtimAM dabAyele rahyo che, jene pAmaratA-bhegalAlasA-dharidratA ane pramAdanI kaI sImA nathI te AtmA jagatamAM kAMI paNa karI zakato nathI. jenAmAM A AtmabaLa hoya, zaurya Adi guNa hoya te bhale zabha-azubha game te avasthAmAM paDele hoya te paNa te vAMchanIya che. kAraNa ke AvA sAmarthyavAna AtmAne saddaste vALavAmAM vAMdho Avato nathI. A zakti bhale te saddabhAvanI hoya ke asadabhAvanI ! paraMtu te kSayopazamabhAva dvArA prApta thai che, eTale zakita to AdaraNIya che. phera eTalo che ke te azubha raste doravAI gaI che. tene pAchI vALI zubha rastAmAM gAThavavAnI che. AvI azubha mArge dorAelI zakti nimitta maLatAM pAchI vaLe che, ane tene saddaupayoga thaI zake che. mATe A sIdhe mArge javAmAM ghaNuM lAbha che; ema jyAre sapanA jIvana uparathI bhagavAne jANI lIdhuM tyAre teozrI sIdhA mArge prasthAna karI gayA. doravAI gaI che. tene che. mATe A sIna mAge derAelI zani vikaTa mArga meM caMDakauzikasarSa ke bAMbI ke pAsa bhagavAna ke kAyotsarga karane kA varNana A aTavImAM praveza karatAM bhagavAnanA khyAlamAM AvI gayuM ke A bhUmi pramANe ja vAtAvaraNa che. A bhUmi para kei paNa prANInAM pagalAM jaNAtAM nathI. pANInA nALAM ane garanALAM dhAriyA vagere pANInA abhAve sukAI gayelAM mAluma paDe che. purANAM jhADapAna caMDazikanA viSanI javAlAo vaDe baLI gayelA ane sukAIne khAkha jevA thaI gayelAM ja jaNAya che bhUmi paNa saDelAM ane jIrNa thayelA pAMdaDAthI DhaMkAI gayelI jaNAtI hatI ne Thera Thera moTA DhagalA jyAM tyAM paDelA jaNAtA hatA. A mArga ujajaDa ane verAna thaI gayo hato. agAunI nAnI kuTire paNa paDI-khakhaDI gaI hatI ane teno kATamALa bhoMyabhege thaI gayo hato. AvI bhayaMkara aTavImAM jyAM tyAM veLanA rAphaDA jAmI gayA hatA. A bhayaMkara nijana pradezamAM jyAM caMDakezikane rAphaDo hato tyAM bhagavAna pahoMcI gayA. caMDakezikanA rAphaDA pAse AvI AjubAju naja2 karI. je jagyA temane nirdoSa jaNAI, te jagyAe pote sAvadhapaNe kAyAne sthira karI kAnsaga dhAraNa kayo ane AtmasamAdhimAM manane joDI dIdhuM. (sU085) zrI kalpa sUtraH 02 55 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zvetAMbikAnagarI ke mArgasthita caMDakauzikasarpa kA varNana TIkAno atha vetAMbI nagarImAM javAnA je be mArgo hatA. temAM eka keDI mArga hate. lekenuM mAnasa haMmezA TUMkA raste thaI, Icchita sthaLe pahoMcavAnuM hoya che. AvA TUMkA rastA, pahADa-nadI-nALA vigere ajANyA raste thaIne ja stAM hoya che. pahele cIlo pADanAra mANasa muzkelI anubhave che. paNa tyArapachI mANasonA pagarava paDatAM, tyAM eka rItasaranI keDI paDI jAya che. tyArabAda, A keDIne upaga dhIme dhIme nAnA rastA tarIke thAya che. bIjo e gherI mAga zvetAMbI nagarI tarapha jatA hate. nagarajane te rastAno ja upayoga karI rahyA hatA. paraMtu kamabhAgye tyAMnA raste kei eka bhayaMkara sApa avAra navAra najare paDatAM AvavA javAne vyavahAra e che thavA lAgyo. A sApa pitAnA jhera vaDe manuSya-pazu, paMkhI vigerene mArI nAkhatA hovAnuM mAluma paDatAM A raste manuSya ane prANIonI avara javara taddana ochI thaI gaI. chatAM paNa duSTa prakRtivALA sApe, pitAnI duSTatA ochI karI nahi. have kaI hAthamAM na AvatAM pazu-paMkhIne badale, jhADa-pAna-phala-phela vigere upara jhera okavA mAMDaye. pariNAme A vanaspati paNa, sukAI ane nirboja banI gaI eTale lokomAM evI mAnyatA prasarI gaI ke A sarpanI daSTimA ja halAhala viSa raheluM che. je koI ekendriyathI mAMDI paMcendriya sudhInA jIvane te jue che ke tarata ja tenI para vakra dRSTi kare che, ane vakra dRSTi thatA, tenuM dRSTiviSa, manuSya tarapha pheMkAya che je te manuSya upara vakradRSTipAta kare che ke, manuSya agara prANI je koI hoya te baLavA mAMDe che, ane kSaNavAramAM baLIne khAkha thaI jAya che. AthI ke, te mAne cheDI, keDI mA grahaNa karI, vetAMbI nagarIe jatA. - jhera ravayaM kALuM hatuM ne tene lIdhe jhera dhAraNa karanAra A sarpa paNa kALe kALA bhammara jevo dekhAte hatuM. A sa5 mAM eTalI badhI bhayaMkara duSTatA bharI hatI ke mANasane viSathI mAryA pachI paNa te potAnI pUMchaDI vaDe, tenA upara prahAra karato hato. te uparAMta, tenA avayane, dAMtathI karaDI khAte. AkAzamAM uDanAra pakSI paNa, tenA dRSTiviSathI nIce paTakAI paDatu, ane maraNane Adhina thatuM. jyAre AvA u ce uDavAvALA pakSI sudhI, tenuM jhera uMce caDatuM to jamIna para cAlanAra prANIonI to vAta ja zI ? ghAsa AdinA aMkuro paNa navIna paNe phUTatAM nahi hovAne kAraNe Akho rasto verAna ane ramazAna bhUmi je thaI gayo hato. jANe ahi koI raNu ubhuthayuM na hoya! tema A pradeza niHsatva banI gayo hato. vikaTa jaMgala ke mArga se jAte hue bhagavAna zrI gopoM dvArA niSedha karanA jJAnIo ane sAdhujanane, gRhasthanI mAphaka, kAMI guptatA jALavavAnI na hovAthI ADe mArge javA AvavAnuM kAMI prayojana hotuM ja nathI-tethI, teo haMmezA sIdhA mAge ja javA TevAyelA hoya che. te anusAra bhagavAna paNu, sAdhu mAga hovAthI, jAhera rasto pakaDayo, ane te tarapha temaNe cAlavA mAMDayuM. ja bhagavAna to, A badhu prathamathI ja jANatAM hatAM. ane te sapane uddhAra temanA ja hAthe thavA lakhAyela hato ane A vAta temanA khyAlamAM ja hatI. vaLI yakSanA ugra paritApathI jeo DagyAM nahi, tene eka mAmulI sarpa zrI kalpa sUtra: 02 56 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ za karavAno hato? vaLI zarIra uparathI meha sau bhagavAne pahelethI ja kADhI nAkhyo hato, eTale zarIranA duHkhe duHkhA, thavAnuM temane hatuM ja nahi.A badhAno vicAra karI, bhagavAna te raste cAlI nIkaLyA. stAmAM vicAra karatAM gayAM ke, A caMDakezika ugra svabhAvavAlo che, chatA sulabha badhI che. tene samajAvatAM vAra lAge tema nathI. te vicArI A azubha karmanA udayamAM sapaDAye che, paraMtu tenI mAnasika vRtti nikhAlasa che to jarUra tenuM parivartana thaI zakaze. kadAca koI kAraNe cittano amuka aMza vikata thaI gayo to ema samajavAnuM nathI ke tenuM AkhuM citta vikRta banI gayuM che. amuka cittavRttio vikArI thaI jAya che, paNa bAkInI vRttio nirvakArI hovAthI, vikArI cittavRttine, nirvikAra avasthAmAM pheravI zakAya che. kAraNa citta-mana aneka vRttionuM baneluM hoya che. anaMta kAlanA bhava-bhramaNa daramyAna aneka zubhA zubha baMne vRttio ghaDAelI hoya che. eTale sArI ane narasI baMne vRttiothI vyApta thayela citta aneka suMdara ane suMdara bhAvane prakaTa kare che. caMDakauzika ke viSaya meM bhagavAna ke vicAra kA varNana bhagavAna caMDa kezikanI malinavRttine khaseDavA mAgatAM hatAM. tenuM citta je duSTa kArya mAM ramaNa kare che temAMthI tene haTAvI, anya bhAva upara najara paDatAM, tene pitAnuM nijasvarUpa samajAI jaze, ema mAnI, bhagavAne A vikaTa mAga pakaDayo. cittano camakAro ane jhakAva, jeTalo ane jeTalI zakti e aniSTatA-upara vaLe che. te ja camakAre ane jhukAva ane teTalI ja zakti e ISTa bhAva upara paNa paDe che. e mULabhUta zakti cittamAM kAma karI rahI che ane je zakti zubha ane azubha baMne vRddhiomAM kAma kare che te cittazaktine yathAyogya samajI tenuM parIvartana karavuM joIe. dhAnyana pakavavAnI ane dhAnyane bALI nAkhavAnI ema be zaktio agnimAM jovAmAM Ave che tevI rIte zubha ane azubha baMne kata mAM kAma karatI zakti AtmAnA eka ja aMzamAMthI utpanna thayelI che. have ApaNe jovAnuM e rahe che ke A zaktine zemAM upayoga kare ? A zaktine zubha ke azubha mAM upayoga karavAno adhikAra vyakti paratvene hoya che ane te kArya vyaktine Adhina rahe che. ghaNu cakravartioe pitAnI zaktine upayoga nija sAdhanamAM vAparI AmArtha prApta karyo ane bIjAo teja zaktine saMsAra arthe vAparI azubha karmo bAMdhI adhama gatimAM pahoMcI gayA. zrI kalpa sUtra: 02 57 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMDakauzika sarpakI bAMbI ke pAsa bhagavAna kA kAyotsarga meM sthita honA manuSya potAnI zakitane oLakhyA vinA pitAne pAmara mAnate thaI gayo che ane AtmoddhAra karavA tarapha agara guNavRddhi karavA tarapha tenuM valaNa rAkhavA jatAM te hiMmata khei bese che. dareka AtmAmAM zakita rahelI che ane te paNa saumAM sarakhA pramANamAM che. jeNe jeNe AtmavizvAsa keLavyA teNe teNe te zakti prApta karI. A zakita bahArathI AvatI nathI, paraMtu aMdara gupta rIte rahelI che ane teja bahAra Ave che. phakata teno AvirbhAva thavAmAM bahAranA sAdhana nimitta bhUta thAya che, eTale ApaNe kahIe chIe ke A sAdhanothI ja mArI zakita khIlI ! je zakita aMdara na hatI to khIlI kayAMthI ? A batAve che ke dareka AmAmAM anaMta zakitane piMDa paDe che. phakata kevI rIte bahAra lAve teja vicAravAnuM rahe che. - bhagavAna A badhuM jotAM jotAM sapanA rAphaDA AgaLa AvI pahoMcyA ane te rAphaDAnI AsapAsa ja dhyAnamagna thavA vicAra karyo, ane te sthaLe kAyotsarga karI ubhA rahyA. (sU085) caMDakauzikasarpa kA bhagavAna ke upara viSa prayoga aura bhagavAna ke caMDakauzika ko pratibodha karane kA varNana malano artha'taw i' ityAdi. caMDakauzikanArA bahAra nIkaLatA kodhathI dhuMvAkuvA thaya ne prabhune sthira ubhelAM joI vicAra karavA lAgyuM ke "A ko mAnavI che ke je metathI paNa Darato nathI ? ane juvAranA ThuMThAnI mAkaka sthira thaI ubhe che? hamaNAM ja huM tene javAlA vaDe bALIne bhasma karI nAkhuM chuM. caMDekozika nAga AvuM vicArI krodhathI dhamadhamI uThelo zIdhra kopAyamAna thato kodhAvezathI nIkaLatI javALAone dhAraNa karato, viSa rUpI agninuM vamana karate, pheNa vistRta karato, bhISaNa phUMphADA mAte, sUrajanI sAme dekhate bhagavAnanI sAme dRSTi karI, paraMtu anya mANasanI mAphaka prabhune bALI zako nahi. e pramANe caMDakezike bIjIvAra-trIjIvAra dRSTi bhagavAna tarapha karI, paraMtu prabhunA zarIrane unI AMca paNa AvI nahi. daSTi vaDe jayAre bhagavAnane kAMI paNa asara thaI nahi tyAre teNe prabhunA aMguThe DaMkha mAryo. DaMkha mAravAthI A mAnavI viSanA jore kadAca mArI upara paDe te bIkathI te dUra sarakI gayo. chatAM prabhune te kAMI paNa thayuM nahi. AvI rIte be traNa vAra DaMkha mAryo, paNa temane kaI paNa prakAranI asara jaNAI nahi, tema paDayA paNa nahi ane kAyotsargamAMthI paNa mRta thayA nahi, AthI tene ghaNe krodha vyApI rahyo ane krodhayukta dRSTithI e sarSe bhagavAna tadaka daSTipAta karyo. daSTipAta karatAM zAMta mudrAvALA atulakAntinA dhaNI, saumya, saumyamukhI, somyuNiyukata, madhura guNe zrI kalpa sUtraH 02 58 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vALA ane kSamAzIla bhagavAnane jotAM ca'DakeAzikanI viSamaya AMkhA zAMta thai gai! krodhanA piDa samAna evA caMDakAzika stabdha thai gayA. prabhunA zAMtikhaLa AgaLa enA koSa zAMta paDI gayA. tenI krodhayukata vALA upara prabhue kSamA rUpI jaLanu si Mcana karyuM. Ane lIdhe te zAMta ane zAMtasvabhAvI thai gayA tene zAMtasvabhAvI jotAM prabhue tene nIce pramANe kahyuM. " he caMDakAzika ! jIjha! bujha! jhujhIJA! krodhane tilAMjalI Apa! pUrvabhavamAM kAdhane vaza thavAthI ane maraNu vakhate ja tuM krodhI banyA hAvAthI kALa Avye maraNa pAmI tu' sarpa anyA. krodhanI AvI mADhI gati bhAgavI rahyo che, chatAM haju tu krodhane bhUlavA mAMgatA nathI. jo haju krodhane vaza thaI Avu pApI jIvana jIvIza tA AthI paNa vadhAre mAThI gatine pAmIza, mATe have tu. kalyANanA mArgane apanAva! ane kodhAvezamAMthI mezane mATe chUTI jA ! '' prabhune Ave! amRta samAna medha sAMbhaLI ca'DakAzika nAga vicArasAgaramAM DUbI gayA. vicArazreNI para caDhatAM tene pUjanmanuM smaraNa thai AvyuM. A smaraNathI teNe jANyuM ke pUrvabhave krodha prakRtimAM maraNa thavAthI A gatine huM pAmyo chuM. A vicArane pariNAme tene pArAvAra pazcAttApa thaye ane hiMsAmaya pravRttine tyAga karI zAMta svabhAvI banI gayA. zAMta svabhAvI thatAM teNe paMdara divasanu aNazaNa Apyu. zubhadhyAnamA rahI pUnAM pApAne hRdayapUrvaka pazcAttApa karatA, pApAne saMbhArIne yAda karI tenI AlocanA karatA kALa karI gayA maraNa pAmyA. ahIMthI marI te aDhAra sAgaropamanI utkRSTa sthitivALA sahastrAra nAmanA AThamA devalAkamAM, utkRSTa sthitivALe ekAvatArI deva thayA. tyAMthI cyavI mahAvidehakSetramA utpanna thaI ka nA sarvathA kSaya karI siddhagatine prApta karaze. (s086) TIkAnA artha " prANu ane prakRti sAthe ja jAya" e kahevata khATI nathI. game teTalA prayatna karavAmA Ave, game teTalu nukazAna thAya paNa peAtAnA asala svabhAva chUTatA ja nathI tadanusAra A sape saghaLe pradeza raNa jeve banAvI dIdhA to paNa tenA krodha zAMta thayo nahi. pazu rahita tathA pa`khInA uDDayana vinAnA banI gaye to paNa tene zAMti thai nahi. agnimAM jema jema ghAsa Adi nAkhatA jaIe tema tema agni vadhAre ne vadhAre bhabhUkato jAya che; tema jema jema mAtra verAna thato gayA tema tema teneA krodha zAMta thavAne badale vadhato ja gayA. bhagavAnane dekhavAthI to tene krodha ghaNA ja vyApI gayA. kAraNa ke ahIM pazupa`khI AvavAnI hiMmata karatuM nathI, to A kALA mAthAnA mAnavIe ahIM AvavAnI hiMmata kevI rIte karI? temAMya paNa jhADanI mAphaka sthira thaIne ubhuM rahyo che ? AvuM akalpanIya dRzya joi ghaNA dhamadhamI uThayA ane kSaNavAramAM te bhagavAnane hatA na hatA karI devA taiyAra thayeA. duSTa mANasa vakhata Avye peAtAnI duSTatA batAvavAmAM pAchI pAnI karato nathI, ane te aMge tenA saghaLA prayatno karI chUTe che tema caMDakeAzike dRSTi, pheNa, DaMkha, vagere dhamapachADA karyA. paNa jema jema te upAyA ajamAvato gayA tema tema tenA prayatno niSphaLa thavA lAgyA. AthI chevaTanu hathiyAra ajamAyaza karavA sarva zaktione kendrita karI bhagavAna sAme atUTa daSTipAta karyo; paraMtu temAM niSphaLatA anubhavatAM tene krodhI svabhAva zAMtapaNe pariNamavA lAgyA. zrI kalpa sUtra : 02 59 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtinuM sAmrAjya aMtaramAM vyApatAM tene vicAra karavAno avasara prApta thayuM. azAMtimAM koI vicAra Avato nathI, tema ja gya nirAkaraNa paNa thaI zakatuM nathI. zAMti ane krodhane uchALo bannenuM anukrame vyApaNuM ane TharI javuM thatAM tenI vicAradhArA badalAI. AvA parama dayALu kSamAvaMta ane zAMta mudrAvALA puruSane joI tenA aMtaramAM ThaMDaka vaLI ane mAnabharI dRSTie temanI tarapha joI rahyo. agni ThaMDA pANIthI bujhAya che, zIta garamIthI cAlI jAya che, dareka padArthano nAza tenA virUddha guNavALA padArthathI thAya che e prakRtine niyama che. jagatamAM yuddha be jAtanAM pravarte che (1) uSNuyuddha-dhamadhamATa pravRttivALu hoya che, tenAthI samasta jagata pravRttiothI dhamadhamI raheluM dekhAya che, jema halana-calana-DadhAma-mAre mArA-pikAra-kuratA-zastrasajAvaTa-lokonI deDaghAma vigere cArekora najaro najara dekhAya che. koIne ghaDI bharanI paNa phurasada hotI nathI. agnimAM jema jema kASThAdi nAkhavAmAM Ave, tema tema, te AgaLa dhapato hoya che, tema A garama yuddha, jema jema laDAtuM jAya che, tema tema te vistRta thatuM jAya che. (2) zIta yuddha judA ja prakAranuM mAluma paDe che. te bahAra dekhAtuM nathI, tenI doDadhAma najare paDatI nathI; te kaI prakAre halana-calana vALa jaNAtuM nathI, paraMtu AMtarika paNe prasaratuM hoI sarva dAvAnaLane ThaMDuM gAra banAvI de che. jema hima e ThaMDu kudaratI yuddha che; te zAkabhAjI jhADa-pAna vigerene bALIne bhasma kare che. temAM bahArane agni hato nathI, paraMtu aMdaranI sakhta tAkata hoya che. ThaMDA yuddhane bahArane ADaMbara hoto nathI, paNa te aMdarakhAnethI sacoTa kAma karI rahe che. ane game tevA padArthone jaDamULamAMthI ukheDIne nibIja karI nAkhe che, tema bhagavAnanI ThaMDI Atma zAtI rUpa zaktie, sarSanI kaSAya rUpa uSNa zakti para vijaya meLavyuM. A vijaya prasthAna rUpe, sarSane vicAra karatA karI mUko ane tene AtmAnA asala svabhAva tarapha laI gaye. bhagavAnanA be vacanee, tenA para jAduI asara karI. tenA pUrvabhavanuM smaraNa karAvyuM. naraka Adi bhanI prAptine yathAyogya khyAla karAvyuM. bhISaNa duHkhanI AgAhI karAvI. koIne choDavA vAraMvAra upadeza devA mAMDa. AvuM apUrva jJAna ane dIlane ThaMDaka vaLe tevA vItarAgI vacane sAMbhaLavAthI, tenuM mana zAMtarase pariNamavA lAgyuM. ane te rasamAM TharavA, nirAhArapaNe rahI, dhyAnamagna thayo. Atma citanamAM AyuSya pUruM karI, te AThamA devaloke utkRSTa sthitie, devapaNe utpanna thaye. tyAMthI AvI eka bhavakarI, te siddhagatine pAmaze. ahIMthI avIne mahAvideha kSetramAM janma leze. tyAno bhavaja phakta chello haze ! ane te bhavamAM, sAdhu paNuM aMgikAra karI pUrNa puruSArtha vaDe, Ama svabhAva pragaTa karI, zuddha dravyane prApta karaze. ane AyuSya puruM karI, siddha dazAne meLavaze. (sU086) zrI kalpa sUtraH 02 60 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttaravAcAla gAma meM nAgasena ke ghara para bhagavAna ke bhikSA grahaNa kA varNana maLane artha--" " ItyAdi. zramaNa bhagavAna mahAvIra, caMDakezika sarpa upara upakAra karI, aTavIthI bahAra nIkaLI gayA. tyAMthI prasthAna karI, "uttara vAcAla" nAmanA gAmamAM padhAryA. A gAmamAM "nAgasena" nAmane gAthApati raheto hato. tene eka putra hato, je videzamAM gayo hato. bAra varSa bAda, akAle vRSTisamAna te acAnaka pitAne ghera AvI pahocyA. putranuM zubha Agamana thatAM, nAgasena ghaNe rAjI thaI gaye. ane tenI khuzAlImAM teNe aneka prakAranAM miSTAnno banAvI, vividha prakAranA mevA miThAIo taiyAra karAvI, mitro-jJAtijano, svajane, pari jana, saMbaMdhIo ane oLakhANa pichANavALA sarvane notaryA, ane AnaMdapUrvaka bhojana karAvyAM. te kALe ane te samaye, bhagavAne "amAsa khamaNa" kayuM hatuM. ane temanA pAraNAne divasa Abe, acAnaka nAgasenanA gharamA te padhAryA. nAgasene pUrNa bhaktipUrvaka ane mAna sAthe, prabhune kSIranuM bhajana vahorAvyuM. bhagavAna ke pratilAbhita hone se nAgasena ke gharameM pAMca divyAM ke pragaTa hone kA varNana denAra-lenAra ane dAtavya traNe zuddha hovAthI, nAgasenane ghera pAMca divya vastuo pragaTa thaI. te A che(1) suvarNa vRSTi (2) pacaraMgI phUlonI vRSTi (3) divya vastronI vRSTi (4) duMdubhInAda (5) "ahodAna-ahodAna' nA jayanAda bharyA pakAro ane vani. (sU087) TIkAno artha-bhagavAna mahAvIre, caMDakauzikane pratibodha ApI, mokSane adhikArI banAvyuM, ne tene aneka rIte upakRta karyo. pitAnuM kArya saphaLa thayeluM joI, mahAna bhavI jIvane tenuM zuddhapaNuM batAvI, bhagavAna te sthAnane choDI gayA. prabhune to svayaM vikAsa sivAya bIjuM kAMI joItuM na hatuM. svayaM vikAsa daramyAna, je bIjA cha pitAnuM nimitta pAmI, savaLI dazA anubhave to, temane te vadhAre priya hatuM. jyAM tyAM prabhu svayaM utthAna mATe padhAryA, tyAM tyAM temane aneka duHkhamaya kaSTonAM bIja, pa te pUrve vAvelAM hatAM. ane teno udaya AvatAM, sama pariNAmI rahI, jJAtA-draSTA tarIke, temaNe te joyA karyA. AvI rIte vartatAM prabhumAM sthiratA vadhatI gaI ane bahAranAM duHkhanA nimitta utpanna karanAra jIvo paNa, bhagavAnanI atula kSamA ane dhIraja temaja sahana zakitane joI pratibaMdhita thayAM. temAMnA ghaNAM, sva5rAkama pheravI bhagIratha puruSArtha AdarI, pAMcamI gatie jaze. arthAt mokSa pAmaze. prabhu Atma-sthiratAmAM laya thavA tapazcaryA karatA ane te paMdara-paMdara divasa sudhI cAlyA karatI. AvI tapazcaryAne pAraNe kaI paNa yogya gharamAM bhikSArthe pahoMcI jatA. tyAM pitAnA hAthane pAtra banAvI, ubhA rahetA, ane ghara dhaNI nirdoSa AhAra je Ape tenuM grahaNa karatA. lenAra-denAra ane dAtavya vastu- A traNe mana, vacana, kAyArUpa traNa karaNathI zuddha hovAne lIdhe tyAM pAMca divya vastao pragaTa thatI "nA gasena" jevA keI mahAna puNyazALI heya tene tyAM ja AvA pAraNAne jaMga banato. (sU08) zrI kalpa sUtra: 02 61 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaMgA nadImeM sudaMrRdevakRta bhagavAna ke upasarga kA varNana mUlane arthatA " ItyAdi. tyArapachI bhagavAna uttara vAcALa nAmanA gAmamAMthI yathA samaye nIkaLI tAMbikA nagarInI madhyamAMthI pasAra thaI surabhipura nAmanA nagaramAM padhAryA, jANe pRthvIe dhavalavastra dhAraNa karyuM hoya tevAM nirmaLa hileLAM khAtAM pANI vALI ane vizALa kAya samudranI jema mejAe uchALatI evI gaMgA nadInA taTe prabhu padhAryA ane nadIne pele pAra javA icchA karI. tyAM paDelI naukAnA mAlikanI AjJA laI bhagavAna te naukAmAM beThA. pANIno paMtha kApatI A naukA agAdha jaLa madhye AvI pahoMcI. A madhya bhAgamAM "sudaMSTraka nAmano eka nAgakumAra deva nivAsa karI rahyo hato. tripRSThavAsudevanA bhavamAM bhagavAne je siMhane mAryo hato teja siMhane A jIva hato ane te 'sudaMrka" nAmanA nAgakumAra tarIke ahIM janmyA hatA. A sudUka deve bhagavAnane joyA ke tarata ja pUrvabhavanA veranuM smaraNa thaI AvyuM. smaraNa mAtrathI te krodhAgnithI baLavA lAgyo ane tarata ja bhagavAna pAse AvI havAmAM addhara ubhuM rahI "kila-kila" avAja karatAM bAlavA lAge che bhikSaka ! kayAM jAya che? ubhe rahe" Ama kahI pralaya nIpajAve tevAM saMvataMka nAmanA vAyune vaikiya zakti dvArA pedA karyo ane bhagavAnane upasarga ApavA taiyAra thaye. AkhA upasarganuM varNana nIce mujaba che - A pralayakArI pavanane lIdhe vRkSa ukhaDIne paDavA lAgyAM, parvate kaMpavA lAgyAM, dhULane vaMTeLa caDAvI teNe sarvatra aMdhakAra pAtharI dIdho. mojAo khUba uchaLavA lAgyAM, A mejAe jANe AkAzane sparzI rahyA hoya tema jaNAvA lAgyAM. A mejA o uce caDhIne nIce paTakAtI veLAe bhaya kara garjanAo thatI hatI. A mojAMene kAraNe gaMgAnA pANImAM vahetI A naukA paNa AkAzamAM uchaLatI ane pharI pAchI nIce gabaDI paDatI hatI. DagamagavAne kAraNe teno bha tUTI gayo, : lAkaDAnAM. pATiyAM paNa veravikhera thaI gayAM. havAne AdhAre pharapharate saDha paNa phATI gaye. halesAM kAMI kAmanAM na rahyAM. naukAmAM beThelAM mANaso bhayabhIta thaI gayAM. jIvanadorI tUTI javAnI zaMkAthI hAhAkAra thavA maMDayo. naukAne nAvika paNa ciMtAtura thaI gaye. bhayanA kAraNe tene khUba khinnatA vyApI gaI. te dimUDha ane vicArazUnya thaI gaye. te kALe ane te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIranA pUrvabhavanA kaMbala ane zaMbala nAmanA be vaimAnika devamitroe avadhijJAna dvArA bhagavAna upara varasatI A duHkhanI helI jANI lIdhI. "sudaMSTra', nAmane nAgadeva A vitaka varatAvI rahela che te paNa jJAnanA prabhAve jANyuM. A banne devamitro tyAM AvyA ane beMkAne kinArA para sahIsalAmata laI AvyA ane nAgakumAra devane vadhAre upasarga karato rokI pADayA. tyArabAda A bane dee nAgakumAra devane paDakAryo ane mAra mAravA taiyAra thayA; paraMtu karUNAnA sAgara bhagavAne A banne devene tema karatA rokyA. devoe pitAnuM mULa svarUpe pragaTa karyuM ane vaMdanA-namaskAra karI je dizAmAMthI AvyA hatA te dizAmAM cAlyA gayA. kSamAnA sAgara evA vItarAgI prabhue vitaka vitADanAra sadaMSTra deva upara jarA paNa dveSa karyo nahi; tema ja upakAra karavAvALA kaMbala ane zabala deve para jarA paNa anurAga bhAva karyo nahi. bhagavAne banne jaNa upara zrI kalpa sUtra: 02 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samabhAva ja pragaTa karyo. naukA sahIsalAmata AvatAM tenI aMdara beThelA musApharoe prabhune jIvanadAtA mAnI tema ja pra NI mAtranA rakSaka mAnI temanI bhakti ane bahumAna karyA. (sU088) TIkAno artha- acAnaka nAgasenanA puNyanA baLe tenA ghera prabhunuM pAraNuM thayuM. tyArapachI prabhu uttaravAcAla gAmamAM cAlI nIkaLyA. "uttaravAcAla" gAmathI surabhipura javAmAM vacce vetAMbikA nagarI AvatI hatI. raste nagarInI madhyamAM thaIne ja pasAra thato hato. surabhipura nagarInI najIkamAM thaIne hiloLA mAratI sapheda dUdha jevI gaMgA nadI vahetI hatI. A nadI oLaMgIne surabhipura nagaramAM pahoMcAya tema hatuM. loke A kAMThethI sAme kAMThe avarajavara hoDakA dvArA karI rahyA hatA. ane sAmasAme kAMThe AvelAM gAme tamAma jAtane vyavahAra nAvaDAMo mAraphata ja cAlI rahyo hato. bhagavAna sAme kAMThenA gAme javA IcchatA hatA tethI teo nAvikanI rajA laI temAM besI gayA. ahIM dariyA jevI vizAla gaMgA nadImAM sudaMSTra nAmane nAgakumAra deva vasato hate. veranI bhUmikA evI durghaTa hoya che ke tenuM bIja je eka vakhata paNa bhUlecUke vavAI gayuM hoya te te bIja vaDavAionI mAphaka phUTI nIkaLe che ane tenA cheDA paNa Avate ja nathI. eka vera vALatAM bIjuM vera ubhuM ja thAya che ane tenI paraMparA bhavabhava vadhatI ja jAya che, mATe jJAnIo pokArI pokArIne kahe che ke vera ubhuM thavA ja devuM nahi, ane kadAca ubhu thayuM hoya to tenuM nirAkaraNa turata lAva parasparamAM kSamApanA thaI javI joIe, nahitara enI bhUmikA vadhatAM tene pAra Avaze nahi. A pramANe bhagavAnane jIva jyAre tripRSTha vAsudevapaNe avataryuM hatuM tyAre tripRSTha vAsudeve lokone raMjADanArA eka kUra:siMhane cIrI nAkhyo hato. tenuM vera vadhatAM tenuM phaLa te sihe sudaMSTra devapaNe avatarI A vakhate bhagavAna pAsethI vasula karavA mAMDayuM. verI verIne turata ja oLakhI kADhe che te jIvane svabhAva ghaDAI gaye hoya che. ekabIjAno samAgama thatAM ja pUrvanA veranAM baMdhane uchaLI Ave che. vera e mAyAvI gAMTha che ane jIva pitAnI vaktA anusAra te gAMTha bAMdhe che, poSe che ane vadhArI-ghaTADI paNa zake che. A gAMTha baMdhAtA jIvamAM che eka pachI eka vadhatAM ja jAya che, jenA pariNAme kaSAya yukta thaI mahAna niviThaka upArjana karato te AtmA bhavabhavamAM pUrvanAM vera letA jAya che ane sAthe sAthe navAM veranAM baMdhane bAMdhatuM jAya che, mATe ja zAsakAro kahe che ke - zrI kalpa sUtraH 02 63 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "A bhavane bhavAbhava mahiM, thayu. vera virAdha, aMdha banI ajJAnathI, karyAM atizaya krodha, te savi micchAmi dukkaDa kSamA karo sadAya, akSayapada sukhadAya, samabhAvi Atama bhAre karmI jIvaDAM, pIve veranuM jhera, bhava aTavImAM te bhame, pAme nahi ziva lahera, dhanuM mavacArajo. " zrI kalpa sUtra : 02 jIva khamAvuM chuM. sava, vera virAdha TaLI jo, thaze. A pramANe prabhune jotAMja nAgakumArane atyaMta jhera vyApI gayuM ane dAMta pIsatA bhagavAnanI pAse AvI upasarga mAMDayA.A deve pracaMDavAyu viSuvIne jaLamAM aneka pahADa jeTalAM meAjA ubhAM karyA'. A meAjA enA uchALAne lIdhe nAvaDI paNa ahIMtahIM uchaLIne paDavA lAgI. tene kATamALa badhe tUTI phUTI gayA ane hamaNAM ja nadInA taLIe jai esaze ema AgAhI thavA lAgI. temAM beThelA musAfonA jIva taLIe besI gayA. lAkA khacAvo, bacAvo'nA pAkAra karavA lAgyA. keTalAka peAtAnA iSTa devanuM smaraNa karatAM jIvavAnI AzA paNa cheDIne beThAM hatAM. upakAraka aura apakAraka ke prati bhagavAn ke samabhAva kA varNana bhagavAna A darekanI sAme dayALu bhAve joi rahyA hatA. tee manamAM vicAratA ke A jIvoe paNa mArI ja sAthe A devanuM vera bAMdhyu haze. A badhA taraphaDATa devane ja che ema bhagavAna pAte jANatA hatA chatAM leAkeAne kAMI kahyu nahi, tema ja isArA paNa karyo nahi. bhagavAnanA khyAlamAM hatuM ke A verane badale. chellA ja che, tethI te kama pUrU thatAM ApoApa zAMti thai jaze. keTalAka te bhagavAnane A taphAna zAMta karavA vinaMti paNa karatA hatA; ane bhagavAna temane zAMta rahevA sUcanA paNa ApatA hatA. A karmInuM phaLa pUrU thatAM bhagavAnanA pUrva bhavAnA mitro AvI pahoMcyA ane teoe A devane tema karatA aTakAvI dnAnane zAMta pADyuM. naukAne kAMThe dorI gayA. sahisalAmatapaNe kinAre pahoMcI jatAM leAkAnA kheALiyAmAM jIva AvyeA. ghaDI pahelAM jIvana tUTavAnI aNI para hatu. te ghaDI pachI sadhAi jatAM leAmAM AnaMda Ana Mda vyApI rahyo ane prabhune bhaktibhAve prAthavA lAgyA. apAra vedanA ApanAra tarapha paNa bhagavAna adveSI rahyA; temaja du:khamAMthI cheADAvanAra tarapha paNa arAgI rahyA. AvuM temanuM vana beI devamitro vismaya pAmyAM ane temanI stuti karI nivAsasthAne pAchA pharyA. musAkaza AvuM dRzya joi. anubhavI A sAdhune aMtaranA AzIvAMDha ApatA temanI stuti karavA lAgyA. (sU088) 64 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna ke saMgamadevakRta upasarga kA varNana mULano artha-bata vi" ItyAdi. tyArapachI bhagavAna nAvaDAmAMthI nIce utarI eka mahAraNya tarapha cAlI nIkaLyA. A araNyamAM eka sunuM ghara hatuM. tyAM AkhI rAta kAyotsargamAM ubhA rahyA. tyAM madhyarAtrinA samaye mAyIka ane mithyA daSTivALo adhama deva jenuM nAma saMgama hatuM te bhagavAnanI pAse AvI pragaTa thayo. AvatAnI sAthe teNe lAlAza dhAraNa karI, rUchapuSTa zarIrano AkAra karI kopAyamAna dRSTie ubhuM rahyo tene dekhAva bhayaMkara raudratAvALe hatuM. teNe dAMta kacakacAvIne bhagavAnane kahyuM ke "are bhikSu! tu matane zaraNe AvyA che ! tuM lajA2hita thaI rahyo che. lakSamI, lAja, dhIraja ane kIrti vinAno banI gayo che ! are dhamaMDherI ! puNyavAchaka ! svarganI IchAvALA mokSa meLavavAvALA ! dharmanA Icchuka ! are dharmapipAsu ! tuM zuM mane oLakhatuM nathI ke huM tane paLavAramAM ja dharmabhraSTa karI nAkhIza? Ama kahI teNe dhULanI AMdhI caDAvI. A bhayaMkara adhIne lIdhe bhagavAnane zvAsocchavAsa teNe aTakAvI dIdhe, tema chatAM bhagavAna mahAvIra DagyA nahi. tyArabAda teNe tIrNa mukhavALI moTI moTI kIDio utpanna karI bhagavAnane karaDAvI. sAdhAraNa saMkhyAmAM A kIDio na hatI, paNa jANe kIDienA rAphaDo phATayA na hoya tema teo ekI sAthe caTakA bharavA lAgI. A caTakAone pariNAme bhagavAnanA zarIramAMthI rUdhiranI sere uDI. ATaluM thayuM chatA bhagavAna jarAye na DagyA. tyArabAda teNe ugra viSathI bharelA ane bhayaMkara AMkaDAvALA viMchIonI paraMparA ubhI karI. te dvArA saMgamadeve bhagavAnane apAra vedanA ApI. AthI paNa vadhAre bhayaMkara evA tINa sUMDhavALA ane dAMtazULavALA hAthIne pedA karyo. hAthIe bhagavAnane sUMDha vaDe uchALIne pachADayA ane tINA dAMta vaDe bhagavAnane cIyAM tema ja paga nIce cagadI nAkhyA. A pachI te saMgama deva bhayAnaka pizAcanuM rUpa dhAraNa karIne prabhune DarAvavA lAgyA. tyArabAda siMhanI vikuvarNA karI temanuM zarIra tIkSaNa nahora vaDe cIrI nAkhyuM. A uparAMta temanI upara bhAre vajanavALA leDhAnA goLA pheMkayA. uparokta saghaLA upadramAM saphaLa na thatAM saMgama deve sarpa, bhUMDa, bhUta, preta vagerene utpanna karI temanI mAraphata bhagavAnane pArAvAra duHkha ApyuM; chatAM prabhu te akaMpita, bhayarahita, trAsa vinAnA nirvina, udvegarahita kSubdha thayA vinA ane jarA paNa azAMti anubhavyA vinAnA sthira ubhA rahyA. prabhue A bhayaMkara ghera, tIvra, pracaMDa ane pragADha vedanAne samabhAvapUrvaka vedI anaMta dArUNa duHkhane samyaka prakAre sahana karyuM. A trAsanI AnaMdapUrvaka titikSA karI ane tenA pariNAmone vedI lIdhA. ATaATaluM thayA chatAM anaMta karUNAnA sAgara prabhue nanathI paNa te devanuM yaSicit azubha IrachayuM nahi. ane maunapaNe dharmadhyAnamAM ja lIna rahyA zrI kalpa sUtraH 02 65 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna ke cAturmAsa kA aura tapa kA varNana uparanA daSTa kAryone paNa TapI jAya tevA aghora duSkAryo dvArA saMgamadeve bhagavAnane upasargo ApyA. ane jyAM jyAM bhagavAna vicAravA lAgyA tyAM tyAM saMgama deve temanI pAchaLa pAchaLa jaI cha mAsa sudhI aneka aNucitavyA ane kalapanAmAM paNa na Ave tevAM ghaNA ja dArUNa duHkha ApyAM. chatAM paNa prabhunI prANahAnI na thaI tenuM kAraNa vARSabha nArAca saMhanana hatuM. A prakAre vicaratAM mahAvIra bhagavAna dIkSita thayA, bAda tera mAsa sudhI sacelaka rahyA. tyArabAda acalakapaNe vihAra karavA lAgyA.1 pUrvatIrthaMkaranI paraMparA anusAra grAmAnunagrAma vicAravA lAgyA. bIjuM comAsu ati suzobhita rAjagRhI nagarInA prakhyAta nAlaMdA nAmanA pADAmAM karyuM ahIM "mAsakhamaNa'nuM tapa AdarI AtmabhAve sthira thayA. ahIM prabhune pahelA mAsakhamaNanuM pAraNuM vijaya zeThane tyAM thayuM, bIjuM pAraNa naMda zeThane tyAM, trIjuM pAraNuM sunaMda zeThane ghera ane cothuM pAraNuM bahulabrAghaNane tyAM thayuM. thayuM. jene jene ghera bhagavAnane mAsakhamaNanA pAraNe ati bhAvapUrvaka AhAra maLe tene tene ghera pAMca divya pragaTa thayA.2, trIju cAturmAsa prabhue caMpAnagarImAM karyuM. ahIM prabhue bakhe "mAsaMkhamaNa tapa AdaryA ne dharmadhyAnamAM pitAne samaya vitAvatA.3, cothuM comAsuM pRSacaMpAnagarImAM ja karyuM ane tyAM cAra mAsanuM caumAsI tapa karyuM.4, pAMcamuM cAturmAsa bhadrikA nagarImAM caumAsI tapasyA sAthe pUruM karyuM.5, Aja nagarImAM chaThuM comAsu vividha prakAranA abhigraho ane caumAsI tapa sAthe paripUrNa karyuM. 6, sAtamuM comAsuM AlabikA nagarImAM pasAra karyuM. tyAM paNa teoe caumAsI tapanI ArAdhanA karI.7, AThamuM cAturmAsa rAjagRhI nagarImAM upara pramANenI tapasyA sAthe samApta karyuM.8 (sU089). bhagavAna kI saMgamadevakRta upasarga kA aura bhagavAna ke cAturmAsa kA varNana TIkAne artha--apAra vedanAone sahana karyA pachI paNa temanuM mana zAMta ane nijana bhUmimAM javA Atura hatuM tethI naukAmAMthI sahisalAmata utarI keI eka araNya tarapha prayANa karatAM paDatara ghara najaramAM AvyuM. tyAM rAtavAso gALavA nizcaya karI dhyAnamagna thayA, A badhA duHkhanI titikSA pAchaLa asIma sahanazakti pragaTa karavAno temano uddeza tarI Avate. kAraNa ke duHkhene teo eka jAtanI ka95nA samajatA. pete zarIrathI bhinna che, AtmA arUpI che, tene chedana-bhedana kAMI paNa thatuM nathI, tevA dRDha nizcayI hatA, chatAM pUrvI para taraphanI rUcine lIdhe je sago baMdhAyA hatA te saMge udayamAM AvatAM, tenAthI chUTA rahevuM ane te saMgI kAraNumAM karI rUci nahi karatAM taTastha bhAve sthita rahevuM, e temane manabhAva vartAte hate. joke pUrvanI para taraphanI rUcine lIdhe vedana ubhuM thAya, paNa te vedanane vAstavika vedana nahi mAnatAM kAlaMpanika vedana che, ema Atma anubhava karatAM bhagavAna sva-svarUpamAM AgaLa vadhatA hatA. zrI kalpa sUtra: 02 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvRddhine pariNAme duHkhAnI leza paNa paravA karyA sivAya, 'svAnubhava' vadhAye jatA hatA. A svAnubhava karavAmAM pUrva upArjita je je karmone udaya AvI rahyo hatA te te karmonI raja leAgavAine svaya' kharI paDatI hatI. peAtAmAM rAga-dveSa rUpI cikAza nahi heAvAne kAraNe badhAvA yeAgya ka`raja paNa karUpe baMdhAtI na hatI, eTale bhUtakALanu ka rUpI AvaraNa paNa tenI meLe phaLa utpanna karI nirmIja thaI jai khasI jatuM ane bhAvI AvaraNa paNa rAga-dveSanI cikAzanA abhAve akAraka thai rahetuM. ane bhUta ane bhaviSya dUra thavAthI vamAnadazAne ja bhagavAna bhegavI rahyA hatA. mRtyuleAkanA mAnavI AtmasthiratA pragaTa karavAmAM ATale badhA acaLa hoya che te mithyAbhimAnI devAnA manamAM vasI zakatu nathI tethI teo tenI kaseATI karavAmAM jarA paNa kacAza rAkhatA nathI. AvI kaseTIemAMthI pAra utaranAra ane AvI kaseTIe caDanAra sarva tI karAmAM bhaganAna mahAvIra eka ja hatA. temanA jevA paraSaheA bIjA koi tItha kare bhAgavyA hoya tema jaNAtuM nathI. ATale sudhI mithyAtvI devA, AtmajJAnione duHkha devAmAM asAdhAraNa zaktinA upayega karatAM haze, te te bhagavAna mahAvIranA jIvana uparathI jANI zakAyuM. Atmazakti pragaTa karavAmAM ATale sudhI taiyArI hovI joie ema A upasargo ApaNane sUcana karI jAya che. jJAnanuM aMtara pariNamana thatAM peAtAnu vAstavika svarUpa eLakhAya che; ane te vAstavika svarUpanI yathA eLakhANa thaye tenA 52 ruci vadhye jIva madakaSAyI bane che. madakaSAyI banatAM AsravanA bhAvA aMdha thAya che ane saMvara karaNI tarapha tenu lakSya jAya che. saMvara karaNI AdaratAM AdaratAM para padArtho uparane meAha ane tenI uparanA bhAva ocho thavA mAMDe che. samyajJAna ane samyak zraddhA temaja samyak cAritranu avalaMbana letAM nirA paNa thavA mAMDe che. mATe samajaNapUrvaka jJAna ane zraddhAne apanAvatAM udAsIna bhAva pragaTe che. meAkSanuM mukhya saMdhina saMsAra taraph vatatA udAsIna bhAvaja che. je bhAvanA AdhAre tyAra pachInI sarva kriyAe thatI jovAmAM Ave che. AvA tIvra duHkhA daramyAna zAstranA kahevA mujaba bhagavAne devaduSya dhAraNa karI rAkhyuM hatuM ane tyArabAda te vastra akasmikapaNe adRzya thatAM, bhagavAna acelaka rahevA lAgyA. deva-dRSya hatuM tyAM sudhI, bhagavAna sacelaka kahevAtA eTale vaSasahita kahevAtA ane vajra dUra thatA teo acelaka kahevAyA. macela avasthA prApta karyA mAda teoe rAjagRhI-caMpApurI vageremAM cartumAsa karI, cAmAsA daramyAna. sthiratA karI. cAmAsAmAM mAsakhamaNu; ne mAsakhamaNa ane chevaTe cAmAsI tapa sudhInA tapanI ArAdhanA karI. eka mAsathI mAMDI cAra cAra mAsa sudhInA mAsa khamaNanA tapane tapIne, tee pAraNAne divase judA judA sthaLe AhAra mATe upasthita thatA A pAraNAnI kriyAe upara jaNAvyA mujabanA mahAna puNyazALIone tyAM thatI A vakhate denAra lenAra ane dravya, e traNenI zuddhinA prabhAve, AhAra denArane tyAM pAMca divya vastue pragaTa thatI hatI. rAjagRhI caMpA bhadrikA vigere nagarIe te samaye vikhyAta hatI. A nagaramAM 'AbhikA' nagarIne paNa samAveza thAya che. A narienA cAturmAsa daramyAna mAsakhamaNeAnI tapazcaryA uparAMta, bhagavAna vividha prakAranA abhigraha paNa dhAraNa karatA hatA A abhigrahA eTale amuka sayeAgAmAM, amuka vastuo prApta thAya te tapanA aMte pAraNu' karavuM. AvA nizcayeA ghaNA dudhaTa che ane evA nizcaye paripUrNa thatAM ghaNA pariSahe temane sahana karavA paDatA. ghaNIvAra, AdarelAM mAsakhamaNa tA paNa, amaryAditapaNe vadhI jatAM. (sU089) zrI kalpa sUtra : 02 67 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAn ke anArya dezameM prApta parISaha evaM upasarga kA varNana / dhora parISaha evaM upasarga prApta hone parabhI bhagavAn ke mana ke avikRta sthiti kA varNana ' sap n 'ityAdi zramaNa bhagavAna mahAvIra rAjagRhI nagarImAMthI nIkaLI kiThana kameonA kSaya arthe anAya dezamAM padhAryA. tyAM caumAsI tapanI ArAdhanA karatAM thakAM caturmAsamAM sthira thayA. ahiM prabhu iryAsamiti vigere samitie vaDe yukta thaine vicaravA lAgyA. A sthaLe temane sAnukULa parISahA sahana karavA paDacA strIe temane prAthanA karatI hatI teA paNa prabhu virata bhAvamAMja rahetA hatA. A uparAMta mlecchajAtinA leAkeA taraphathI temane herAna karavAmAM paNa AvatA hatA AvA sAnukULa ane pratikULa baMnne parISahene sahana karatA hatA. temaja te parISahAnI titikSA karavA mauna dhAraNa karatA hatAM. sAnukULa parISahenA sAmanA karavA tIvra vairAgyane teo pALI rahyA hatA. temane kAI vaMdana karatu te tenAthI te khuzI thatA nahi. kadAca koI temane niMde te tenAthI temane nAkhuzI utpanna thatI nahi. keAi temanA tiraskAra karatuM temanI upara teo dveSa karatA nahi. dareka bAbatamAM samabhAva rAkhI samapariNAme sanuM vedana karatA. dareka prANI, bhUta, jIva, satva potapotAnA kamerganA prabhAva vaDe, saMsArarUpI bhayaMkara aTavAmAM bhramaNa karI rahyA che e prakAranI soMsAranI vicitratAnA vicAra karatA vicarI rahyA hatA. 'dravye ane bhAve upAdhimAM paDelA ajJAnI jIve pApamaya karmonA baMdha karyA kare che' evu vicArI bhagavAna pApa samUhathI vimukha rahIne varatatA hatA. chatAMya anA dezamAM nAnA bAlako bhagavAnane joi lAThI ane suSTinA prahAro karatA mAzamArA'nA pokArA karI temanA upara hallAe karatA ane temanI pachavADe hokArAe pADI rAkakaLa karI mArapITa karatA. te dezanA pukhta umaranA mANaso temane lAkaDIo vaDe mAratA temaja temanI vALane khe'cIne kaSTa ApatA te paNa bhagavAna dveSarahita thai vicaratA. A anAryAM lumimAM bhagavAnane gRhasthIe khelAvatA chatAM mauna sevatA ane temanA paricayanA tyAga karatA sahana karavA azakaya, evA prabhune AvI paDelA sakhyAba`dha parISahAne ahi gaNavAmAM paNa AvyA nathI. zrI kalpa sUtra : 02 68 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna zrI AcAravidhi kA varNana naya gIta raMga-rAgamAM te, prabhue, dRSTi paNa karI nathI. daMDayuddha muSTiyuddha Adiyuddho sAMbhaLavAnI utkaMThA bhagavAne sevI na hatI. strI samUho, bhagavAnane DelAyamAna karavA, ekatrIta thatAM tyAre kAmakathAmAM lIna thayela zrI vaganAM aMdaro aMdaranA vArtAlApa sAMbhaLIne paNa, bhagavAne temAM rAga-dveSa anubhavyuM nahi, paraMtu madhyastha bhAvanuM sevana karI Azraya rahita thaI vicaratA. ghara ane atighara saMkaTa AvI paDatAM, manane jarA paNa vikRta karatA nahi paraMtu saMyama ane tapanI bhAvanAothI bhAvita thaI vicaratA. bhagavAne, anyanA vastronuM sevana karyuM nathI, temaja gRhasthanA pAtramAM bhejana paNa ApyuM nathI. teo bhajana ane pANInI maryAdAne jANavAvALA hatA, rasalAlupI nahi hovAthI sarva rasadAyaka padArthomAM anAsakta rahetA ane apratijJa paNa hatA. zarIra zuzraSA mATe temaNe kadApi paNa, AMkhane sApha karI nathI, temaja kAyAne khajavALI paNa nathI. vihAra daramyAna, ADIavaLI najara nahi karatAM sAme dRSTi karI zarIra pramANa rastAne jotA jatA. IryAsamiti vigere samitinuM yatanA pUrvaka pAlana karatA karatA vicAratA hatA. zizira RtumAM, baMne hAtha uMcA karI saMyamamAM pitAnuM parAkrama dAkhavatA ane bhujAone kAMdha upara rAkhatA nahi, anya munijana paNa A pramANe vicare evo vicAra karI apratijJaevA bhagavAna, anekavAra AvI vidhinuM anusaraNa karatA hatA. (sU090) bhagavAna ke samabhAva kA varNana TIkAne artha-rAjagRhi nagarImAM AThamuM cAturmAsa vitAvyA bAda, zramaNa bhagavAna mahAvIra tyAMthI vihAra karI cAlI nIkaLyA. bhagavAna, potAnA gADha karmonI udIraNa karavA mAgatA hatA bhUmimAM vicaravAthI kameM cakacUra karI zakAze. A Azayane pUro karavA pite anArya bhUmimAM vicaravA lAgyA. ane anArya bhUmimAM caumAsI tapa sAthe navamuM comAsu vyatIta karyuM. bhagavAnanuM rUpa brahmacarya ane tapanA prabhAva vaDe dedIpyamAna lAgatuM hatuM. temanuM zarIra paNa kaThaNa loDhA jevuM majabUta ane sudaDha hovAthI te bhUminI svarUpavAna strio, bhagavAna upara moha pAmavA lAgI. ane te temane dareka rIte calAyamAna karavA prayatna karatI. dareka prakAranA hAva bhAva vilAsa, zarIra saudarya vigere batAvavA udyata rahetI. temanA sthaLanI AsapAsa, sugaMdhita dravya chAMTI RtanI sajAvaTa karatI; jethI bhagavAna lebhAI jAya! ema teo dhAratI hatI. zrI kalpa sUtraH 02 68 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAne Aja sudhI pratikUla saMyogono sAmano karI karma kSaya karyo hate. have kudarate temane sAnukla (manojJa. jIva lapasI paDe-jIvane game tevA) saMyogo ApyA. A saMyogamAM rahI temane karmakSaya karavAnuM hatuM. kevI aTapaTI karAmata ! AvA manojJa padArthomAM te saheje lapasI javAya ! anukUla saMyogomAM jIvane bamaNuM traNagaNuM, vIrya pheLavavuM paDe ! pratikUla saMyogomAM eka ja prakAranuM ane eka dhAruM vIrya dAkhavavAnuM hoya che. tyAre anukalatAmAM be jAtanA ane te paNa ulaTI dizAnAM vIryo (zakti) khUbakhUba pramANamAM dAkhavavAM paDe che. ekabAju eka zaktidvArA potAnA AtmAne sthira rAkhIne, aMtara pariNAmI karavAnuM hoya che, tyAre bIjI bAju ubhA thayelAM nimitto sAme Takkara jIlavAnI hoya che. pratikULatAmAM, AtmavIya aMdara gopavI, paDayA rahevAnuM hoya che, tyAre anukULatAmAM AtmavIrya vAraMvAra bahAra jatuM rahe che tene vAraMvAra samajAvI, rithara karI, aMtaHgati karavAnuM hoya che. A che eka sarva kaThina yoga sAdhanA ! bhagavAn kI AcAravidhi kA varNana AvA anukuLa saMge eka bAju hatA. bIjI bAju bhagavAna acela avasthAmAM vicaratA hatA te vakhate bhagavAne keTalo saMyamano bhAra vahyo haze ane AMtara idri para mUkI dIdho haze ? te kalpanAmAM paNa Avatu nathI, arthAta A anAya bhUminI strIo jagatanA sava dezamAM sarvazreSTha ramaNI tarIke paMkAtI. temanI vacce A merU parvatanI mAphaka, aDAla ane niSkapa ubhA rahyA kevu mahAna Azcarya ! A yoga sAdhanAne janazAstromAM pAMca samiti ane traNa guptimAM gaNI levAmAM AvI che. A pAMca samiti ane traNa gupti yukta sAdhu "gI" gaNAya che. yeganA sarva sAdhane A ATha pravacanamAtAmAM samAI jAya che. A mAtAno AdhAra laI bhagavAne anAya bhUminI strIonI bhegaprArthanAo upara vijaya meLavyo ane temanI vijayapatAkA garadama pharakavA lAgI leke paNa A sAMbhaLI digamUDha thaI gayA ane chevaTe AvA prakAranuM mAnasa batAvavAnuM teoe choDI dIdhuM. anukULa pariSahe uparAMta, mAra-tADana-tarjana-chedana-bhedana kutarAM karaDAvavA lAkaDInA prahAro -muSTi,-lAte, pagathI chUMdavA khUdI nAkhavA vigerenA duHkho to hamezanA thaI paDayAM hatAM. eTale badhA duHkhane samabhAvathI sahana karatA hatA. bhagavAna A anArya pradezamAM niraticAra paNe rahI vaMdana namaskAra-mAna-apamAna-pujA-zraddhA-niMdA prasannatA -aprasannatA vigeremAM sama pariNAme rahI vicaratA hatA maunapaNa e temane mukhya vega hato. A uparAMta, rAga-dveSanA bhAvothI virakta rahI chae kAyanA jIvonI rakSA karatA. jIva catugatimAM je bhramaNa karI rahyo che, janma; jarA; maraNanA duHkha anubhavi rahyo che te sarvanuM mULa zrI kalpa sUtra: 02 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenI pApamaya pravRtti che temaja jaDa padArtho taraphanI anargala rUci che. Ane lIdhe naraka. nigoda; ekendriyathI mAMDI pacendriya sudhInI jAtamAM paribhramaNa karI hyo che. A vividha paribhramaNa dvArA saMsAranI vicitratA paNa bhogavI rahyo che. A saMsAranI vicitratAne nAza karavA AMtarika ane bAhya saMyamanI prabala AvazyaktA che, ema bhagavAnane lAgavAthI temaNe pUrNa saMyamane mArga apanAvyo hato. sonuM-rUpu-hIrA-mANeka ratna-paravALA-maNi vigere bAhya dro upAdhi rUpa che, ane aMtaramAM tenI rUci karavI te AtmAnI dupraNidhAna vALI duSTa pariNiti che. A banne prakAranI aMtara ane bAhya upAdhimAM Asakta thayela bAlaajJAnI jIva prANAtipAta Adi nibiDa-gADha pApakarmone baMdha kare che. tevA pApathI bhagavAna vimukha hatA. anayi jAtinA maleche ke bhagavAnane zArIrika pIDA ApavAmAM koI kacAsa rAkhatA nahi; te paNa bhagavAna temanI tarapha TheSa dAkhavavAne badale karUNAjaLa varasAvatA te jANatA hatA ke A bicArA khAlaajJAnI ja che. te nakAmA kama bAMdhe che. A karmano udaya temane Avaze, tyAre keTalI vedanA teo anubhavaze? bhagavAna ke anAryadezameM upasthita parISaha evaM upasarga kA varNana manejha ane amanejJa vAtAvaraNamAM bhagavAna adhikArI rahI sattara prakAranA saMyama ane cAra prakAranA tapa vaDe AtmAne bhAvita karI, sukhe samAdhe vicaratA. sarva saMyamomAM ""mauna" saMyamane mukhya paNe teo AgaLa karatA. bhagavAna vastrapAtra adithI rahita hatA chatAM gRhasthanA vastra pAtronuM sevana karavAnuM manathI paNa IcchatA nahi. zIta-garamI vigerene sarakhA mAnI, samabhAve divase vitAvatA hatA saMsAranA keI paNa rasathI nirlepa hovAthI aleka ane paralakanI vAMchAthI teo rahita hatA. zarIra ane AtmavIya pheLavavAmAM sAdhana rUpa mAnatA hovAthI tenI zuzruSA taraphane meha temane maTI gayo hate. uparanA bhAvanuM vivaraNa karavAno Azaya eTalAM pUrato che ke, bhagavAna jevA mahApuruSo paNa vItarAga bhAva keLavavAmAM, keTalA samayathI vicare che? je sAdhu vItarAgatAM pragaTa karavA mAgatA hoya, teNe, vitarAga bhAva ne puSTi ApanArA sarva, bAhya ane aMtagata bhUmikAone apanAvavI paDaze ane kevala jJAna kriyA taraphaneja jhukAva lAvavo paDaze, bhagavAne mUlaguNe ane uttaraguNAnI ArAdhanArUpa AcAranA utkarSatAnI sAthe vAraMvAra pAlana karyuM te sAdhu-mAgIoe vismaraNa karavuM na joIe. bhagavAnanuM AkhuM jIvana, ane khAsa karIne chadmastha avasthAmAM vicaravAnuM te eka sAdhujane ane gRhastha mATe, namunedAra Adarza che. A Adarzane najara sAme rAkhavAthI sAdhu-gaNate pitAnuM zreya sAdhI zakaze temAM te jarAya saMdeha nathI! paraMtu mokSamAM IcchA dharAvate zrAvaka gaNa eTale mokSAthI paNa A temanA sAdhu jIvanamAMthI aneka preraNA meLavI, pote potAnuM jIvana ghaDI, mokSane lAyaka banI zakaze! sAdhuone jeTale ane jeTalA pramANamAM leka saMga taja evuM je bhagavAne batAvyuM che, teTaluM ne tenA pramANamAM mokSAthI zrAvake paNa vItarAgatA keLavavA lokasaMga taja paDaze (sU090) zrI kalpa sUtra: 02 71. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAn ke vihAra sthAnoM kA varNana prabhunuM vihArasthAna mULanA atha. cAra ava' ItyAdi. bhagavAnanAM vihAra sthAnA zilpakAronIzALAomAM, sabhAmAM, prapAomAM, sUnI dukAneAmAM, kArakhAnAomAM, ghAsanI gaMjIemAM, dhama zALAomAM, ArAmagRhamAM nagaramAM, mazAna bhUmimAM, sUnA gharomAM,ane vRkSeAnI nIce hatAM. A sthAneA ane evAja prakAranAM anya sthAnAmAM, zramaNa bhagavAna mahAvIra, yatanA pUrva, apramatta dazA ane samAdhimAM rahetA hatA. AvA sthAnamAM, bhagavAnane aneka prakAranA upasargo thatA hatA A upasargA kevA prakAranA hatA te jaNAvatAM zAstrakAra kahe che ke halanacalana karavAvALA prANIe ane pakSIApe|tAnI rIte temane kaSTa ApatA. bhagavAn ke samabhAva kA varNana / bhagavAna ke vihArasthAna kA varNana jaMgala ane AvA nirjana sthAneAnI mulAkAta letI halakI koTInI strIkhA, bhagavAnanA dedAra upara meAha pAmI, temane kaSTo upajAvatI, svarakSaNane mATe hAthamAM kuhADI laI pharanAra grAmajanA mauna dhAraNa karavAvALA bhagavAna mahAvIrane ceAra samajI, temane kuhADInA mAra mAratA bhagavAna A gAmaDIyAenA kaSTo sahana karI letA. Aleka ane paraleka sabaMdhI priya ane apriya zabdomAM vividha prakAranA mahA bhayaMkara rUAmAM bhAta bhAtanI sugaMdha ane dugandhAmAM, ane tarehatarehanA spardhAmAM rati ane aratI lAvyA sivAya mauna rahIne bhagavAna sahana karye jatA hatA. kAI koI sUnA gharamAM rAtrinA vakhate chUpI rIte kAmabhAganu sevana karavAvALA jAra strI puruSo paNa AvatA. teo, bhagavAnane dhyAnamagna joI 'tuM koNa che? zA mATe Avye che?' evA prazno pUchatA. bhagavAna nirUttara rahI, maunapaNAne sevatA A maunapaNu joI teo krodhAtura thatA ane judAjudI jAtanA duHkhe temane ApatA A sarva duHkhAne bhagavAna supariNAme sahana karatA ane kadAca bhagavAna javAba ApatA ke 'huM bhikSuka' chuM tA tA temanu AvIja banatu ! * bhikSuka ' zabda sAMbhaLI, teo kaSAya yukta thatA ne mArapITa karavA mAMDI paDatA. ghaNI vakhata " cAlyA jA ! " " haTA jA ! " vigere vAkayAthI paNa bhagavAnane navAjatAM. AvA vacana sAMbhaLI bhagavAna aMtargata vicAratA ke ' cAlyA javuM eja zreSTha che' AvuM vicArI melyA cAlyA vinA tyAMthI nIkaLI jatA hatA. zItaLa pavanavALI ThaMDI RtumAM jyAre ThaMDA pavane sUsavATA karatA phUMkAtA hoya tyAre koI sAdhu ThaMDImAMthI bacavA mATe ceAgya sthAnAnI zeAdha karatA, koI koInI cAdara (saghATI) eDhavAnuM pasaMda karatA te kAI ThaMDImAMthI chUTavA mATe chANAM saLagAvI tApaNuM karatA. AvA samayamAM paNa bhagavAna je muktinA abhilASI hatA ane apratijJa hatA te sama piraNAme zItanA pariSahane vedatA hatA. anya munie paNa bhaviSyamAM mArA jevuM ja AcaraNa karaze ema dhArI bhagavAna vAravAra AvAja prakAranA AcAranuM pAlana karatA. (s091) zrI kalpa sUtra : 02 72 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna ke upasargo kA varNana TIkAne artha-munine mahelAta ane masANa sarakhAM ja hoya che. temane mana baMne mATInI ja banAvaTa che. deha rahita evA siddha sukhe jIve che." e sUtra anusAra deha bhAnarahita thavAmAM ja teo AnaMda anubhave che. je draSTA che te dRSTine je jANe che rUpa, abAdha anubhava je rahe te che jIva svarUpa." uparanA vAkyanuM jene bhAna vatI rahyuM che evA bhagavAnane ucca jAtinI mATInI mahelAte kema pasaMda paDe? te te koI paNa ekAMta sthaLanA ja himAyatI hatA temane kaI paNa upAye pitAmAM samAI javAnI tAlAvelI lAgI hatI tethI evA evA sthaLe zodhatA ke jyAM koIno pagarava paNa hoya nahi! kaI temane parezAna kare nahi; keI temanA kAryamAM viddharUpa ke aMtarAyanuM kAraNa thAya nahi! chatAM AvA ekAMtika Atmika kAmamAM paNa tene ghaNuM viTaMbanAo ubhI thatI ane te viTananAone paNa keI Are hate nahi. bhagavAna luhAranI keDamAM, piyAvA jevI jagyAe, khaMDera smazAna ke paDatara ghara ke dukAnamAM jayAM jayAM jatA tyAM tyAM, vasavATa karI rahela pazupaMkhIo paNa upadra ubhAM karatAM, tema ja AvA sthaLoe durAcArI vyaktio AvatI ja hoya che tethI temanI dvArA paNa bhagavAnane kaTenA tIvra anubhavo thatA hatA. A khATA-mIThA saMsAramAM vividha mAnasa dharAvatI vyaktio pitAne ThIka lAge te rIte saMsArane lahAvo meLavavA Icche che, chatAM teonI AkAMkSA pUrI thatI ja nathI ane kutarAnA kAnamAM kIDA paDatAM jema kutarAne kayAMya cena paDatuM nathI tema saMsAra lAlupIne kayAMya paNa sukha ane zAMti nahi maLatAM AvAM nirjana sthAnamAM havAnebAcakAM bhare che. paraMtu bhagavAna te potAnA kAryamAM masta rahetA hovAthI AvA kaSTane taddana nirmAlya jevA gaNatA, ane potAnA svabhAvamAM lIna rahetA. AvI jagyAe cAmAcIDI,-ghuvaDa, DAMsa-vIMchI, gIdha, Adi puSkala pramANamAM rahetAM hovAne kAraNe teo, bhagavAnane judI judI rIte duHkha ApatAM hatAM. prabhunA zarIra sAthe mehanI AMdhithI cALA karanAra rUpasuMdarIone upasarga temane kevo thatA haze! te vakhate prabhue pitAnI kaI alaukika zakti vaDe indrio upara damana calAvyuM haze ? prabhune cAra tarIke TheravIne grAmya rakSakoe temanA zu hAla karyo haze? manuSyakRta-devakRta ane tiryaMcakRta upasargo maraNa upajAve tevAM hatAM, chatAM bhagavAna te savane udayabhAve gaNI pheMkI detAM, kAraNa ke, te upasargone upasargo tarIke mAnatA ja nahi. jene A deha uparanI sarvAgI mamatA uDI gaI hatI, tene deha rahe teya zuM ane na rahe te paNa zuM ? kAraNa ke temaNe to dehane eka jaDAtmaka bhAva tarIke ga hatA. te deha uparanA vitaka-duHkhe te te vakhatanA jaDanA pariNAmika bhAve ja hatA. te vakhate jaDa deha, te rUpeja pariNamavA sajAyela hatuM. ema Atma buddhie, bhagavAne nakkI karyuM hatuM. pachI te dazAne ApaNe ThIka paDe te arthamAM ghaTAvIe! paraMtu bhagavAnane deha sAthe te saMbaMdha (ruci) chUTI gayA hate. A vAta AMtarika bhAvane lakSamAM rAkhIne karavAmAM AvI che. jenI phakta bAya-daSTi che, tene A vAtanI gheDa besaze nahi. paNa vAstavika rIte te, A pramANe ja che. bhagavAnanA samayamAM, Atmadarzana karavAnA himAyatIo, potapotAnI zrI kalpa sUtra: 02 73 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte, AtmAnI vAteA karatA hatA. AcAra-vicArAnuM pAlana paNa peAtAnI dRSTi e ja karatA, chatAM zAMtaparISahane paNa sahana karavAmAM lAcAra hatA. zItaparISahane sahana nahi karanArA AtmAe, cAdara Adi vastro, tathA mAnava vasavATa vinAnA sthaLeAnI zeAdhamAM ja karatA hatA. kAraNa ke tene deha dRSTi gai na hatI. jaina dharmInA sAdhue sivAyanA anyamAgI sAdhue, agni vagere pragaTAvIne zIta sAme rakSaNa meLavatA kAraNa ke tee zarIrane, Atma-sAdhana mAnatA. ane "deha rakhA dha." mAnatA eTale dehanu astitva haze te dhama thaI zakaze. ema teeAnI dhAraNA hatI. AvAonu maMtavya, bhagavAnanA AcArathI juduM tarI Ave che! te uparAkta upasage) dvArA saheje jANI zakAya che. jene AtmabhAna jAgRta thayu che tene AtmAnI svataMtra zakti, sva-para prakAzakanA guNu anaMtarvIya ane anaMtasukhane anubhava thatAM, deha bhAnabhUlAI jAya che, ne kevala AtmA, nija zaktie nibhara thaI, Agala vadhe che. deha dazA ane AtmadazA vaccenuM aMtara, AkAza-pAtALa jeTalu hAya che. jenI dRSTi che, te game teTalI kriyAo karaze, zarIrane sukavI nAkhI khAkha banAvI deze, teA paNa, Atmadarzana nahi thAya. para Mtu jene AtmalakSa thayu' che, nija svabhAvanI jene pichANa thaI che, jeNe AtmAmAM rahela anata sukhA ane anaMta vIya upara vizvAsa mUkayA che. te, gheADI paNa zuddha kriyA karatA thakA, nija nivAsa dhAmamAM pahoMcI zakaze. bhagavAna teA, nijabhAna sAthe lai ne ja avataryAM hatAM. je ' utkRSTa AtmabhAna' ne kSAyika samyakatva kahevAmAM Ave che; te samyakatva, te ja bhavamAM, bhagavAnane siddha gaMtamAM laI jaze. AvA utkRSTa tyAgInA tyAgane, viSayamAM rAcI rahela viSayanA kIDA, kevI rIte samajI zake ? rUpa suMdarIonA jhalahalATa rUpa AgaLa, khAdya indriyAnA uzkerATanu bhagavAne kaI zakti dvArA, tenuM zamana karyuM haze ? AvA cega jeNe sAdhyA hoya, agara AvA yAgamAM je mAnatA hoya teja AvA yAganuM pArakhuM karI zake (s091) mULanA a-- to maLavuM' ityAdi. bhagavAne pharIthI vicAra karyo ke, haju mAre ghaNAM karmonI niza karavAnI bAkI che. mATe anA bahula lAdezamAM javu" joie. tyAM mArI helaNA-niMdA Adi thavAthI ghaNAM karmonI nirjarA thaze. AvA vicAra karI, temaNe lAdezamAM vihAra karyA. vihAra karatAM, mArgamAM bhagavAnane cAra lekAnA bheTo thayA. cAreAe, bhagavAnane joI, manamAM vicAra karyo ke, A muDie rastAmAM maLavAthI bhAre apazukana thayA. ! A apazukana tenA vadha mATe ja che.! AvA nirNaya karI, teee, bhagavAna upara lAThIo ane muThThIonA prahAra karyo. tyArabAda, gaDadA pATUthI mAra mAryo. A badhu bhagavAne samapariNAme sahana karI lIdhuM. du Mma lATadezamAM vicaravAvALA bhagavAna A dezanI vajAbhUmimAM ane zubhramamAM pahoMcI gayA. ahiM bhagavAnane kaTaka-kAMTA-kAMkaza garamI-Da'DI tathA DAMsa-macchara AdinA viSama prakAranA kaSTo upasthita thatA. te sane temaNe samabhAve sahuna karI lIdhA. A uparAMta, utaravAnA sthaLeA paNa ghaNA kaSTadAyaka hatAM temAM paNa bhagavAna anazana Adinu sevana karI zrI kalpa sUtra : 02 74 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahyA hatA A dezamAM, prabhune aNaciMtavyA duHkhe utpanna thayA. ahi AhAra lukhe-sukko aMta prAMta maLate. ahIMnA leke mArapITa ghaNI karatA. jaMgalI DAdhIyA kutarAone bhagavAna upara cheDI mUkatA. A kutarAo, temane karaDI nIce paTakI detA. keI viralA puruSe ja kutarAone hAMkI kADhatA. bAkI to kutarAone sIsakArI, bhagavAnanI pachavADe deDAvatA ane chUTAM mUkatAM. dhaNa anAryo te ema paNa kahetA ke, A navatara mANasa kayAMthI Avyo che? mATe tene ahiMthI kADha-ravAnA karo. A vajIbhUmimAM leke karaDI bhASA belatA hatA temaja vAta vAtamAM krodhe bharAI ThaMDA uDADavAvALA hatA. ahiM jaMgalI kutarAo temaja pALelA kutarAo, vipula pramANamAM dRSTigocara thatAM hatAM. tethI zramaNo ahiM ThaMDA-lAkaDI sAthe vihAra karatA hatA. te paNa kutarAe temane karaDI pagamAMthI mAMsanA lecA kADhI nAkhatA. A kAraNe lokomAM evI vAta pracalita thaI hatI ke, lATa dezamAM vicaravuM ghaNuM kaThaNa che. bhagavAna ahIM AvA vikarALa pradezamAM AvyA chatAM lAkaDI-DaMDA vigere kAMI paNa rAkhatAM nahi. teonuM maMtavya evuM hatuM ke "sAdhuone lAkaDI-DaMDa kAMI paNa rAkhavuM ka95tuM nathI. uMDe Adi rAkhyA vagara A vihArabhUmimAM bhagavAna vicaratA hatA, kAraNa ke temaNe dehanI mamatAne tyAga karyo hato. AthI teo dujane ane zvAnanA kaSTa sahana karavA tatpara thayA hatA. jema saMgrAmamAM hAthI mokhare hoya che tema bhagavAna upasargo rUpI saMgrAmamAM AgaLa rahI sarvakaSTomAM pAragAmI banI gayA hatA. keI eka samaye bhagavAna kaI eka gAmanI najIka pahoMcyA. gAmamAM te pUrepUrA pahoMcyA paNa na hatA tyAM to anArya leka sapATAbaMdha bahAra nIkaLI "cAla jA-cAlo jA' vigerenA pokAro pADavA lAgyA. bUmabarADAnI sAthe lAkaDIonA mAra paNa mAravA lAgyA, jyAM jyAM temane prahAro thayA hatA tyAM tyAM pharIthI teoe vihAra karavo zarU karyo. AvI kaThora bhUmimAM bhagavAnane DAMga, maThI, bhAlA, phaLa, DhephAM, ThIkarA vigerethI mArI-kUTI temano "rI" bolAvatA. keI koI vakhata to temanI vadhelI mUchane pakaDI AkhA zarIrane nIce vALI mUkatAM. kayAreka kayAreka temanI upara khUba dhULa uDADI temane dhULathI navarAvI mUkatA. ghaNI vakhata hAthathI temane AkhA ne AkhA upADI nIce paTakatA. temane TAMgAToLI karI dUra pheMkatA ane besavAnI jagyAe paNa besavA detA nahi. A badhuM hovA chatAM bhagavAna nirjarA pariNAmI rahI tamAma sahana karyuM jatA hatA. teoe te samULage mamatAne tyAga karyo hate. AvI rIte saMgrAmabhUmimAM mokhare rahI kamenI sAthe laDAI karatAM, pitAnI vRttio jarA paNa uchaLavA detA nahi. munijanono A dharma che ne A prakAre titikSA thaze te deha bhAna bhUlI jaI AtmabhAna pragaTa thaze ema samajI bhagavAne A Adarza pUro pADayo. (sU092) TIkAno artha-anAya dezamAM jAtajAtanA upasargo sahana karyA pachI bhagavAne pharIthI ciMtana karyuM ke mAre hajI ghaNAM karmone kSaya karavAnuM bAkI che, tethI mAre te lATa dezamAM pharIthI vihAra kare joIe, jyAM anArya leke vadhAre pramANamAM che. lATa dezamAM anAdara tiraskAra thavAthI ane gALo khAvAthI tathA e prakArane bIje anicchanIya vyavahAra thavAthI mArA ghaNu karmono kSaya thaI jaze" evuM vicArIne temaNe lATa deza tarapha vihAra karyo. lATa dezamAM je praveza karyo ke tarata ja mArgamAM cAra loko maLyA. cAree bhagavAnane joIne ema mAnyuM A mAthe muMDAvALe sAme maLavAthI ApaNane apazukana thayA. A apazukana mATe A muMDIye enuM mata ja mAge zrI kalpa sUtraH 02 75 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ema vicArIne cAree zrI prabhune uparAuparI lAkaDIe tathA gaDadApATune mAra mAryo. bhagavAne te trAsa samabhAve sahana karyo. tyArabAda du.ma lATa dezamAM vihAra karatA bhagavAna kramazaH lATa dezanA vabhUmi nAmanA pradezamAM tathA zubhrabhUmi nAmanA pradezamAM padhAryA. te vajAbhUmi tathA zubhrabhUmimAM bhagavAna mahAvIra svAmIe aneka prakAranA kAMTA AdinA ThaMDI ane garamInA DAMsa-macchara AdinA kaSTone samitiyukta thaIne samyak prakAre nira'tara sahana karyo. temaNe zarIrane kaSTa paheoMcADanAra sthAnAmAM nivAsa karyo ane kaSTakArI AsanAne upayega rAkhyA. te lATa dezanI vabhUmi ane zubhUmimAM bhagavAna mahAvIra svAmIne ghaNA upasarvAM naDayA. jema ke tyAM bhagavAnane lUkhA-sUkA AhAra maLatA. lATanA leAkeAe bhagavAnane lAkaDI tathA muThI vaDe mAryAM, temane kUtarAe karaDAvyA ane nIce pachADI nAkhyA. tyAMnA ghaNA leke tA 'kRtarA bhale A zramaNane karaDe" evu vicArIne kUtarAone sisakAratA hatA-karaDAvavAne mATe uzkeratA hatA ane te vAzubhrabhUminAM meTA bhAganA lako te kaThAra vacane ja khelatA hatA ane svabhAve ghaNA ja krodhI hatA. lATa dezanI te vAbhUmimAM bauddha Adi zramaNA kUtarAenA bhayathI bacavAne mATe Da MDA laine tathA yaSTi eTale ke potAnAM zarIranA mApathI cAra AMgaLa lAMbI lAkaDI laine cAlatA hatA, te paNa kUtarA pAchaLanI bAjuethI zramaNAne karatAM hatAM te kAraNe A vAta prasiddha thaI gaI hatI ke lATa dezamAM evI jagyAo che ke jayAM cAlavuM paNa muzkela che, evA lATa dezamAM jaIne paNa bhagavAne kadI DaMDA pAse rAkhyA nahi. temaNe vicAra karyA ke ThaMDA dhAraNa karavA sAdhuone kalpatA (khapata) nathI. bhagavAna te dehanI mamatA vinAnA thaIne duSTa leAkeA ane kUtarAe vaDe karAtA upasargo sahana karatA hatA. jema hAthI yuddhanA merace AgaLa ja vadhatA jAya che tema bhagavAna paNa AgaLa vadhatA gayA ane upasargAnA pAragAmI thayA. eka vakhata lATa dezanI duOma bhUmimAM koI eka gAmanA sImADe prabhu pahoMcyA. paheAMcatA veMtaja bhagavAnane joine mleccha lekA gAmamAMthI bahAra nIkaLIne " ahIMthI dUra bhAgI jAe, ahIthI pAchA pharo " ema kahIne lAkaDI ane muDI Adi vaDe mAravA lAgyA. jayAM pahelAM bhagavAna para prahArA thayA hatA, eja sthAne ma bhagavAna karmono kSaya karavA mATe vAravAra vicaratA hatA. te lATa dezamAM koI anAya DaMDAthI, te koi gaDadAthI, kAi bhAlA Adi zastronI aNIthI, teA kAi mATInA DhakAthI, koi paththarathI, teA koi DhekhALAthI bhagavAnane mAratA ane kAlAhala karatA hatA. kAI koI vAra tee leca karavA chatAM pharIthI ugelI TUMkI mUchone kheMcI kheMcIne bhagavAnane vividha prakAranA kaSTa pahoMcADatA hatA. zarIranuM vidAraNa karatA athavA dhULathI AcchAdita karI detA hatA. athavA ucakI uchALIne mAratA hatA athavA Asana parathI nIce pADI detA hatA. ATalA badhA upasargo thavA chatAM paNa niHspRha, zarIra pratye ni`ma ane haleAka-paraleAka saMbaMdhI pratijJA-kAmanAthI rahita prabhu te vedanAne sahana karatA hatA. A pramANe bhagavAne savaravALA thaIne, kaThAra ThaMDI-garamI AdinA parISahA tathA manuSyAdi vaDe karAyelA upasargIne sahana karatA karatA saMgrAmanA agrabhAgamAM rahela vIra puruSanI jema sthira bhAve vihAra karyAM. "mAdana" eTale ke koine paNa na haNA evA upadeza ApanAra tathA apratijJa matimAna bhagavAna mahAvIre "mArI jemaja badhA zravaNa AcaraNa kare" evuM vicArIne vAravAra te kalpa (vidhi)nu pAlana karyu. (s092) zrI kalpa sUtra : 02 76 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAn kI AcAra paripAlana vidhikA varNana mUlanA a` sapa naM' ItyAdi bhagavAna rogagrasta na hatA, chatAM uNeAdarI tapanu teoe ArAdha na karyuM. A sivAya temane kutarAe karaDI jatA te bhaviSyamAM enu jhera na caDhI jAya A bhAvanAthI temaja zvAsa kAsa Adi koI paNa rAge| hatA nahi, paNa bhaviSyamAM rAga na thAya e AzaMkAthI paNa zArIrika cikitsA temaNe kadi paNa karAvI nahi. maLa visarjana, namana, mAliza, snAna, mana; daMtadhAvana vigere ne kra baMdhananA kAraNeA jANI tenu sevana tee karatA nahi. ane te maithunathI sarvathA virakta hatA temaja maunavratane dhAraNa karatA hatA. zizira RtumAM, taDakAmAM ubhA rahI AtApanA letA. AtApanAnA samaye uThu Asana vALIne besatA hatA. bhagavAne cAkhA, beranA cUre, ane aDada A traNa ThaMDI ane vAsI vastuenu sevana karI ATha mAsa vitAvyA hatA. bhagavAne pakhavADiyu mAsa-aDhI mAsa-ane cha mAsa sudhInI tapasyA karI vihAra karyA, pAraNAnA samaye paNa temane vAsI bhejana karavu paDayu hatu. kAi keAi vakhate arUma ceAlA pAMca upavAsa vigere karIne, dravya-kSetra kAla bhAva ne joI apratijJa (nizcaya rIte nahi) bhagavAna vihAra karatA hatA. pApanA mAThAM piraNAme joI bhagavAne svayaM pApa karyuM. nathI, temaja koinI pAse karAvyuM nathI. temaja karanArane anumedana paNa ApyuM nathI. gAma agara nagaramAM jyAM jyAM bhagavAna padhAryA tyAM tyAM temaNe prAsuka AhAra grahaNa karyAM. prAsuka AhAra eTale, peAtAnA mATe banAvelA nahi. paNa nirdoSa AhAra AvA AhAranI gaveSaNA karI, jJAnayeAga dvArA tene joI tenA upayAga karatA. bhikSArthe bhramaNa karatI vakhate jo koi sthaLe 'kAgavAsa' apAtI hAya ane te sthaLe prANIe A 'kAgavAsa'nA khArAkane levA bhegAM thayAM hoya te tyAMthI bhagavAna AhAra lIdhA vinA pAchA vaLI jatA. A uparAMta je kAI sthaLe bhagavAna AhAra mATe praveza karatA ane tyAM je tee zramaNa, brAhmaNa, bhikhArI, atithi vigerene ubhA jotA tA tyAMthI AhAra lIdhA vinA cUpacApa pAchA vaLI jatA. pAchA vaLatI vakhate paNa evI rIte cAlI nIkaLatA ke koine paNa avizvAsa utpanna thAya. teo sadAya hiMsAthI bacavA mATe samitiyukta rahI dhIme dhIme cAlI anya sthaLe AhAra gaveSaNA mATe jatA hatA. khArAka vadhArelA hoya ke vadhArela na hoya tevA khArAka, DhIlA agara kaThaNa khArAka, junA aDada tathA tenA photarA athavA sattvahIna game te rUkSa leAjana maLI jAya tene bhagavAna samabhAvathI grahaNa karI letA. kAI vakhata khArAka maLe ke na maLe teA paNa teo samapariNAmI thai yatheccha vicaratA. akkaDa AsanathI besatA bhagavAna kadApi paNa mukhanI vikRti temaja anya koI ceSTAe karatA nahi ane tae apratijJa hatA. uvalAka, adheAlAka ane trIAlAkanu svarUpa vicArI te dhyAnamagna rahetA. chadmastha avasthAmAM paNa bhagavAna kaSAyahIna ane anAsakta rahI zabda, rUpa, gaMdha, sparza AdimAM mUrchAbhAva karatA nahi. peAtAnA zrI kalpa sUtra : 02 66 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama kSaya karavA mATe pitAnuM viya-parAkrama pheravatA, ane koI paNa samaye pramAdanuM sevana karatA nahi. AtmazodhanamAM Akho samaya gALatA. tenA jJAnapUrvaka samyapha yoganA vyApArane Azraya letA. ane A pramANe jAvajIva sudhI nivRtta rahI amAyI thaIne vatatA; tema ja pAMca samiti ane traNa guptinA yogane dhAraNa karI samaya vitAvatA. tevI ja rIte anya munio amArUM anukaraNa karaze ema dhArI teo sarva bAbatamAM AdarzarUpa pitAnuM cAritra ghaDatA. A namunArUpa cAritra bhAvI peDhIne eka Adarza puro pADaze ema temanuM sacoTa maMtavya hatuM. (sU093) TIkAne artha-bhagavAna vIraprabhue, tAva Adi rogathI rahita hovA chatAM phakta ka khapAvavAnA hetuthI udara (bhUkha lAgI hoya tenA karatAM ochuM khAvuM) tapanuM sevana karyuM. kayAreka kUtarA Adi karaDavA chatAM tathA zvAsa ane udharasa Adi regathI rahita hovA chatAM paNa bhaviSyamAM kadAca e roga na thAya te mATe tenA nivAraNanA uddezathI paNa bhagavAne cikitsAnuM kadI paNa anumodana ApyuM nahIM. bhagavAna vIraprabhu maLAzaya AdinI zuddhi, vamana (ulaTI), zarIranuM mAliza, snAna, zArIrika thAka dUra karavAne mATe mardana ane dAtaNa karavA vigere kriyAone karmabaMdhanuM kAraNa samajIne kadI tenuM sevana karatA nahIM. maithunano sarvathA tyAga karI mauna dhAraNa karI ane ahiMsAparAyaNa thaIne vicaratA hatA. ThaMDI RtumAM bhagavAna vRkSa AdinI chAyAmAM besIne dharmadhyAnamAM lIna rahetA hatA ane grISma RtumAM pracaMDa sUryanI AtApanA letA hatA. mAtApanA letI vakhate ukac Asane besatA hatA. bhagavAne edana ( bhAta), maMthu (bAra) Adine cUra ane aDada e traNa lukhA ane vAsI annonuM ja sevana karIne ATha mAsa pasAra karyo. bhagavAne ardhamAsa (eka pakhavADiyuM), eka mAsa, be mAsa upara keTalAka divase ane cha mAsa sudhI azana pAna khAdIma ane svAdima ane tyAga karyo ane apratijJa (nizcita rIte nahi) thaIne niraMtara vihAra karatA rahyA. pAraNAmAM vAsI annanuM sevana karyuM. kaI kaI vAra bhagavAna cittanI svasthatAno vicAra karIne apratijJa bhAvathI chaTha karIne, te kayAreka akUma karIne, te kayAreka caulA (cAra upavAsa) karIne ane kayAreka paMcelA pAMca upavAsa) karIne AhAra letA hatA. pApanA daSTa phaLane jANIne mahAvIra svAmIe prANAtipAta Adi pApakarmonuM ne te pote sevana karyuM ke na bIjA pAse sevana karAvyuM. tema ja pApanuM sevana karanArane kadI anudana paNa na ApyuM. gAma athavA nagaramAM praveza karIne mahAvIra bhagavAne bIjA loko mATe banAvela AhAranI gaveSaNa karI AdhAkarma (kevaLa sAdhunA nimitte banAvavuM te) Adi deze vinAnA tathA kape (svIkArI zakAya) tevA AhAranI gaSaNA karIne bhagavAne tenuM samyaka mana, vacana, kAyAnA vyApAra sAthe eTale ke samabhAvathI sevana karyuM. bhikSArtha bhagavAna jyAre vicAratA tyAre je kaI rasanA abhilASI eTale ke jIbhanA viSaya-rasanA lAlacu, kAgaDA vigere prANIone AhAranI zodhamAM ubhelA jotA te teo pote te jagyAethI pAchA pharI jatA hatA. taduparAMta pote tyAM pahoMcyA pahelAM tyAM ubhelA zAkaya Adi zramaNane, brAhmaNane athavA bhIkha mAgIne jIvananirvAha karanAra bhikhArIone athavA kaI khAsa gAmano Azraya lenAra bhikSukane, sAdhune ke cAMDAlane joIne te zramaNa Adine bhojanaprAptimAM vinarUpa na thAya tevA uddezathI vicAra karIne teo te sthAnethI pAchA pharI jatA hatA. tathA lekamAM pUrvokta zramaNa, brAhmaNa AdinA avizvAsano tyAga karatA prANAtipAta Adi pApathI bacatA sadaiva ISya Adi samitiothI yukta thaIne dhIre dhIre karIne bIjI jagyAe AhAranI gaveSaNA karatA hatA. bIjI jagyAe paNa cAhe zAka-bhAjI sahitanA AhAra maLe ke cAhe zAka-bhAjI vinA AhAra maLe, bhIne AhAra maLe ke zekelA caNA Adine lakhe-sUko 'S ''' , '; " S* AhAra maLe, vAsI maLe ke purANu aDada maLe, caNA AdinAM tirAM maLe ke niHsava anna maLe, je kaMI paNa * * nA, u kA zrI kalpa sUtra: 02 78 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kape evuM maLe ene ja AhAra karatA hatA. bhikSAcaryAmAM (gocarI) AhAra maLe ke na maLe te paNa saMyamazIla bhagavAna madhyasthabhAvathI ja vicaratA hatA. ukaDa Adi AsanothI rahetA vIraprabhu mukha Adi koI paNa aMga para vikAra thavA detA nahi. Ihaloka ane paralokanI pratijJAthI rahita thaIne traNe lekanAM svarUpanuM mana gapUrvaka cintana karIne dharmadhyAnamAM lIna rahetA hatA. jo ke te samaye bhagavAna kevaLa jJAnI na hatA paNa chavastha hatA, te paNa krodha Adi kaSA 2hita hatA, mamatva vinAnA hatA temaja zabda, rUpa, gaMdha, rasa ane sparzarUpa ema pAMca indriyanA viSayamAM anAsakta hatA. vizeSa rUpathI pitAnA AtmAnuM sAmarthya pragaTa karatA bhagavAne eka vAra paga pramAda sevyo nahi. AtmAnI zuddhipUrvaka, samyapha mana, vacana ane kAyAnA vyApArane pote ja Azrita karIne bhagavAna AjIvana nivRttibhAvavALA mAyA vinAnA ane pAMca samitiothI yukta rahyA. A pramANe medhAvI, ahiMsAparAyaNa ane Ileka-paraloka saMbaMdhI pratijJAthI rahita bhagavAne "bIjA munio paNa A rIte A AcAranuM pAlana kare" ema vicArIne A AcAranuM saMpUrNa rIte pAlana karyuM (sU093) bhagavAna ke abhigraha kA varNana mULane arthatA " ItyAdi. zramaNa bhagavAna mahAvIra, lATadezamAMthI vihAra karI, zrAvastI nagarImAM padhAryA. saMyama-tapa vigerethI AtmAne bhAvita karI dazamuM cAturmAsa tyAM karyuM. ahiM aDramanuM tapa AdarI, eka rAtrInI bhikSupaDimA aMgIkAra karI, dhyAnamagna thayA. ahiM paNa, deva-manuSya-tiyAnA upasargo bhalI bhAMtithI temaNe sahana karyo. A prakAre vicaratAM, agyAramuM caumAsuM vaizALI nagarImAM temaNe karyuM. tyArabAda zizumAra nAmanA nagaramAM teo padhAryA ane zizumAra nagarathI vihAra karI, kauzAmbI nagarImAM, temanuM Agamana thayuM. A kauzAmbI nagarImAM. zatAnIka nAme rAjA rAjya karatA hatA. tene mRgAvatI nAmanI rANI hatI. A rANIne vijayA nAmanI aMgarakSikA hatI. rAjAne "vAdI" nAmane dharmAdhyakSa hato. ane 'gupta' nAmane amAtya hatA. amAtyanI patnInuM nAma "naMdA" hatuM A naMdA zrAvikA hatI, ane mahArANI mRgAvatInI bahenapaNI hatI, prabhue piSa suda ekamanA, divase, dravya-kSetra-kAla ane bhAvano vicAra karI, tera balavALo abhigraha dhAraNa karyo. A abhigrahanI zarate nIce mujabanI hatI : je kaI vyakti nIcenA AcAra sahita mAluma paDe to huM mArA ta5nuM pAraNuM karIza. nahitara A tapane cha mahinA sudhI kheMcI, cha mAsika tapanI ArAdhanA karIza. (1) dravyathI sUpaDAna khUNAmAM (2) bAphelAM aDada hoya, (3) ApavAvAlI vyakti kArAgAramAM pUrAI heya (4) kArAgAramAM DelI para hoya, (5) te paNa beThI hoya (6) tene eka paga uMbarAnI bahAra ane eka paga uMbarAnI aMdara hoya (7) anya bhikSArthio gayA pachIno trIjo prahara cAlato hoya, (8) ApanAra vyakti vecAtI levAelI hoya, dAsI tarIke tenuM jIvana hoya, ane mULamAM te rAjakumArI hoya, (9) tenA hAtha-pagamAM beDInuM baMdhana haiya, (10) tenuM mAthuM muMDAvela hoya (11) tene kaccha bAMdhela hoya (12) te aThThama tapathI yukta hoya (13) te AMkhamAMthI AMsune pravAha vahevaDAvatI hoya! uparokta zarate mujaba, yathArtha AhAra male, teja tapanuM pAraNuM karI, te AhArane zarIrathe bheLavo. zrI kalpa sUtraH 02 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahitara, te tapanI vRddhi karI, chamAsa sudhI kheMcI javuM, evuM bhagavAne manathI nakakI karyuM hatuM. A abhigraha dhAraNa karI, bhikSAthe pharatAM hatA. paraMtu tenI pUrtine vega nahIM banatAM; temanuM AhAra arthenuM paribhramaNa cAlu rahayuM. (sU094) TIkAne artha-lATadezamAM vicaraNa karyA pachI zramaNa bhagavAna mahAvIre lATadezamAMthI vihAra karyo. vihAra karIne jyAM zrAvastI nagarI hatI tyAM padhAryA. tyAM aneka prakAranI tapazcaryA karIne potAnA AtmAne bhAvita karatA bhagavAne tyAM ja dasamuM comAsuM karyuM. tyAM bhagavAne aSTabhakta (aThThama)nI tapasyAnI sAthe eka rAtamAM pUrNa thanArI bhikSapratimA-muninA viziSTa abhigrahane aMgIkAra karIne dhyAna dharyuM. tyAM paNa bhagavAna zrI mahAvIre devakRta, manuSyakRta ane tiyacakRta jAtajAtanA upasargo krodha karyA vinA sahana karyA. A pramANe vihArane aMgIkAra karIne eka gAmathI bIje gAma vicaratA bhagavAna vIraprabhue vaizAlI nagarImAM agiyAramuM comAsuM karyuM. comAsuM pUrNa karyA pachI vIraprabhue vihAra karatA karatA zizumAra nagaramAM padhAryA. tyArabAda bhagavAna kauzAmbI nagarImAM padhAryA. kauzAmbI nagarImAM zatAnIka nAmanA rAjA hatA. temane mRgAvatI nAmanI rANI hatI. mRgAvatInI dvArapAlikAnuM nAma vijayA hatuM. zatAnIka rAjAne vAdI nAmane dharmAdhyakSa hatuM ane gupta nAme maMtrI hatA. gupta nAmanA maMtrInI patnInuM nAma nandA hatuM. nandA zrAvikA hatI ane rANI mRgAvatInI benapaNI hatI. vIrabhagavAne pioSa mAsanA zukala pakSanI paDavenI tithie, dravya, kSetra, kAla ane bhAvanI apekSAe tera bAbate vALo A prakArane abhigraha dhAraNa karyo. pahelA dravyanI apekSAe abhigraha batAve che- (1) sUpaDAnA khUNumAM (2) bAphelA aDada eTale ke bAkaLA hoya; kSetrathI abhigraha batAve che-(3) bhikSA denArI vyakti kArAgAramAM rahela hAya (4) kArAgAramAM paNa daravAjAnA uMbarAmAM hoya (5) te paNa beThela hoya (6) vaLI eka paga uMbarA bahAra mUkela hoya ane bIje uMbarAnI aMdara rAkhIne beThI hoya, kALathI abhigraha batAve che-(7) trIjA pahere bhikSakonA pAchA pharyA bAda, bhAvathI abhigraha batAve che-(8) bhikSA denArI vyakti kharIdAyela hoya, rAjAnI kanyA hovA chatAM dAsI banI hoya (9) tenA hAthapagamAM beDiye nAkhelI hoya, (10) mAthuM mUDeluM hoya (11) kacheTe bAMdhela hoya (12) aDramanI tapasyA sahita hAya (13) AMkhamAMthI AMsu vahetA hoya; A pramANenA abhigrahathI je AhAra maLaze te huM pAraNuM karIza A tera bolamAMthI ekanI paNa khAmI haze ane abhigraha pUra nahIM thAya te chamAsI tapasyA karIza. A pramANe manomana nizcaya karIne bhagavAna bhikSA mATe kauzAmbInA ghare ghare paribhramaNa karatA hatA, paNa ke gharamAM A tera belane abhigraha pUrNa thatuM na hato. (sU094). zrI kalpa sUtraH 02 80 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhigraha kI pUrti ke liye phirate huve bhagAvat ke viSayameM logoM ke tarka virtaka kA varNana mULanA a--'' ityAdi. A pramANe pratidina bhramaNa karatAM bhagavAnane joI, leAka tarkavitarka karavA lAgyA. lekenA keTalAka bhAga khelatA hatA ke, A bhikSu haMmezAM pharyAM kare che paraMtu bhikSA letA nathI, mATe keI paNa kAraNa hovuM joIe. kAi kAi tA khelatA hatA ke pAgala thaI javAne kAraNe ghUmyA kare che. koI koI ema paNa khelatA hatA ke rAjAnA jAsusa che; jethI kei viziSTa kAryaMne mATe ahiM tahiM karyA kare che. kAI kei te ema paNa khelatA ke A sAdhu cAra che, ane cArI mATe cAre tarapha joyA kare che. koI kAinu khelavuM ema paNa thatu ke A chellA tI kara che ane potAnA abhigraha pAra pADavA AvI rIte gamanAgamana karyA kare che. lAkhA vakhata pachI darekanA jANavAmAM Avyu` ke A bhikSu trileAkInAya che. jagatanA sarvAM jIvAneA hitakArI zramaNa bhagavAna mahAvIra che. ane pe|tAnA abhigrahanI pUrti mATe kare che paNa abhigraha pUre thatA lAgatA nathI. A prakAre avarajavara karatAM cha mahinAmAM pAMca divasa ochA eTaleA samaya pasAra thaI gayA. A vyatIta vakhatanA bIje ja divase kAi eka ghera AhAra arthe jai pahoMcyA, te tyAM leDhAnI eDiethI badhAela sthitimAM caMdanabAlA nAmanI koI eka kumArikAne temaNe dhanAvaha zeThanA makAnamAM joi bhagavAna jANe sAkSAt leAkhaMDanI eDI teDavAne badale anAdi kAlika saMsAranI eDIne toDavAvALA luhAra AvyA na hoya! tema caMdanabAlA bhagavAnane joI haSa~thI pulakita thaI. tenA cittamAM AnaMda vyApI gayA. tenuM haghya vikasita thayu ane te vicAravA lAgI ke " haju meM pApa karatAM pAchu vALIne joyu che ke zeSa puNyanA pratApe AvA mahAnapAtra mArI pAse AvI caDayA ! jANe A atithi rUpamAM kalpavRkSa ja mArA AMgaNA rUpI udyAnamAM ugI nIkaLyu. A prakAre vicArI teNIe prabhune prAthaeNnA karI ke he bhagavAna! A bheAjana grahaNa karavA cegya nathI, chatAM kalpavA yAgya hAya teA he bhagavAna, Apa maherakhAnI karI lyeA evI mArI prArthanA che. abhigraha kI pUrti ke liye phirate huve bhagAvat ke candanabAlA ke samIpa paheMcane kA varNana ahIM bhagavAne abhigrahanI khAra zarate pUrNa thatI joI, paNa teramI zarata jovAmAM AvI nahi, tethI bhagavAna pAchA vaLavA lAgyA. bhagavAnane pAchA pharatA joI caMdanabAlA zeka karavA lAgI ke 'AgaNe Avela sAkSAta devAdhideva pAchA pharI rahyA che, huM kevI abhAgaNI chuM ke hAthamAM AveluM ratna khoI beThI! huM kharekhara pApaNI chu, amRtA chu, puNyahIna chu, vibhavahIna chuM, mane mArA janma ane jIvananuM zubha phaLa na maLyuM. mane abhAgaNIne jIvanamAM duHkhapara parAonA ja lAbha maLyo. mArI e kamanasIbI che ke mArA aThThamanA pAraNe AvelA AvA abhigrahI muni bhagavAna mahAvIra AhAra vinA pAchA vaLI gayA. gharamAM AveluM kalpavRkSa hAthamAMthI cAlyu' gayuM. are ! meM teA hAthamAMthI AveluM ratna gumAvyuM! AvA prakAranA kavilApa karI caMdanabAlA raDavA lAgI, ane tenI AMkhamAM jhaLajhaLIyAM AvyAM, ca'danakhAlAnI AMkhamAM jyAM AMsunuM biMdu dekhAyu ke bhagavAna pAchA padhAryAM. kAraNa ke zrI kalpa sUtra : 02 81 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'AMkhamAM AMsu'e temanA abhigrahanI teramI zarata hatI. teretera khAla paripUrNa thatAM bhagavAne caMdanamAlAnA hAthe aDadanA bAkaLA karapAtramAM svIkAryo ane e rIte prabhue dIdha tapazcaryAnuM pAraNuM karyuM. A vakhate dhanAvaha zeThane tyAM pAMca divye pragaTa thayA. pAMca divye pragaTa thatAM deve e duMdubhI dhvani sAthe 'jayajayakAra'nI gheASaNA karI ane caMdakhAlAnA mahimA gAyA. tenA hAthanI beDIonA sthAne suvaCmaya kAMkaNA ane jhAMjharAnA alaMkArA dekhAyAM. tenA mAthAnA muMDanane badale su Mdara kezakalApa dRSTige cara thayA. tenu Akhu zarIra vividha prakAranA vastro ane alaMkArathI vibhUSita thayu. satra harSanAdo thavA lAgyA. devattuMdubhIne avAja sAMbhaLI leAke tyAM ubharAyA ane caMdanabAlAnI prazaMsA karavA mAMDayA. te vakhate leAkeA dhanAvaha zeThane dhanyavAda ane mUlA zeThANInI niMdA karavA lAgyA. leAkeAne A pramANe khelatA sAMbhaLI caMdanabAlAe temane aTakAvyA ane kahyu ke A mUlA mAtA ja mAre| mahAna upakAra karavAvALI che. jenA prabhAvavaDe Aje mane Ave! anupama avasara prApta thayA. (s095) TIkAnA asAmAnya khArAka e bhikSukanu bhAjana che. AvuM bhAjana tA game tyAMthI prApta thaI zake che, chatAM A bhikSu ghera ghera AthaDe che, ne bheAjana tenI AgaLa dharavA chatAM te lete nathI. mATe A bhikSune judo ja IMDha hovA joie ema leAkeA aMdara a Mdara vAta karatA hatA. A vAte sAmAnyapaNe AkhA gAmamAM carcAvA lAgI, ne A carcAmAMthI aneka prakAranA tarkavitarko ubhA thavA lAgyA. vAta vAyuvege prasaratAM lekA A bhikSukanI TIkA karavA lAgyA ane jAtajAtanA gapagALA phUMkavA lAgyA. A kalpanAnA kAI paN aMta hate nahi. kadAca A bhikSuka kAI duzmananeA jAsusI manuSya hovA joie! tema ja kAca cArI karavA nimitte cArekAra tapAsa paNa karI rahyo hoya ! bhagavAn ko AhAra grahaNa ke liye candanabAlA kI prarthanA / bhagavAn ko bhikSA grahaNa kiye binA hI pIche phirate dekhakara candanabAlA ke azrupAta kA varNana / dhanAvaha zeTha ke gharameM pAMca divya pragaTa hone kA varNana AvI duSita ni MdAo uparAMta sajjanAnA vicArapravAha paNa vahetA thavA lAgyo. A vicArapravAhamAM bhagavAnane tIrthaMkara tarIke sakhAdhI tee koi peAtAnA abhigrahane pAra pADavA prayAsa karI rahyA haze tema temane lAgavA mAMDayu. tI karI peAtAnA karmone teDavA mATe vividha prakAranA bhagIratha prayAse agAu karatA hatA, evuM maMtavya paNa vidvAnA jAhera karI rahyA hatA. nAnA prakAranA gapageALAnI vacce zuM satya che te zeAdhavuM ghaNuM muzkela thaI paDayuM hatu. AkhA gAmanI carcA A viSaya upara kendri thaI hatI. leke paNa carcA karatA karatA thAkI gayA hatA, kAraNa ke lagabhaga cha mAsane vakhata vyatIta thatAM te vAta junI ane purANI banI gaI hatI ane kAlanA itihAsamAM navanavA prakaraNA dinapratidina upasthita thatAM lokone rasa A bAbatamAM ghaTavA lAgyA. bhagavAna paNa icchita AhAranA hamaNAM joga nathI ema vicArI zAMta rahI AhAra mATe jhAjhI mathAmaNu nahi karatAM zAMtacitte AtmamathanamAM citta parAvA lAgyA. sajjanene mana A vAta hRdayamAM khUMcavA lAgI ke ATaATale vakhata pasAra thaI gayA chatAM ame bhagavAnane icchita AhAra ApI zakayA nahi! te amArUM' kharekharUM kamabhAgya che. bhagavAnane te A bAbatanuM du:kha hatuMja nahi. kAraNa ke temane teA AvA khAnA nIce vadhAre ka kSaya thatA hovAthI, temaja Atma-svabhAvanuM prAbalya vadhavAthI zrI kalpa sUtra : 02 82 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apUrva AnaMdanI helI varasatI hatI, chatAM zarIra sAtheno pUrva saMga kaI kaI vAra DokIyuM kADhatAM chatAM AhAranI IrachA pragaTa paNa thatI chatA te IcchAne jJAnayoga dvArA vivekathI zAMta pADatA ane vicAratA ke, kALa jyAre paripakava thaze tyAre ja AhAranI jogavAI ApoApa thaI jaze! A pramANe kALa vyatIta thatAM cha mahinAmAM pAMca divasa ochA rahetAM dhanAvaha zeThane tyAM AhAra arthe bhagavAnanuM Agamana thayuM tyAre temaNe icchita vastuo samagrapaNe ekatra thayelI joi. paraMtu eka mukhya vastuno abhAva jotAM te pAchA vaLavA lAgyA. A vastu e ke hRdayane tIvra ullAsa. ane te ullAsanI niSphaLatAnI pachavADe azupAta. A baMne bhAve bhaktinA pUraka che. je bhaktamAM pitAnA ISTadevane mATe hadayane ullAsa uchaLatuM hoya tenAmAM A be vAnAM te jarUra hovA ghaTe! uparokta bhAva bhagavAne jyAre pAchA vaLatI vakhate jo ke tarata ja potAno abhigraha pUro thayela joyo ane bhaktane lukha-suke AhAra vahorI bhaktanA hRdayanA ane tenA saMsAranAM tIvra baMdhane teDI nAkhyAM temaja bhakta caMdanabALAne maraNanA asahya bajAmAMthI mukta karI. agAdha duHkhanA gartAmAM dhakelI denAra tenI kahevAtI mUlA mAtAnI niMdA karanAra lekene aTakAvI caMdanabALA belI ke, mArI mAtAe mane A pramANe na karyuM hota to huM zI rIte sAkSAt bhagavAnanA darzana karI zakata! ane AvuM mAruM pheMkI devA lAyaka tucha dhAnya bhagavAnanA karapAtramAM zI rIte paData! A badhe saMga meLavI ApanAra mArI mUlA mAtAne jeTale upakAra mAnuM eTale thoDo che ! Ama kahIne mUlA zeThANIne gadagada kaMThe bAjhI paDI. (sU095) candanabAlA ke caritra kA varNana mULano artha "' ityAdi A vakhate AkAzamAM divya ghoSaNA sAMbhaLavAmAM AvI ke "A caMdanabALA zramaNa bhagavAna mahAvIranI prathama ziSyA thaze." jenA hAthe bhagavAne AhAra grahaNa karyo te caMdanabALA ke hatI ? tene saMkSepa hevAla nIce varNavavAmAM Ave che-- koI eka samaye kauzAmbI nagarInA adhipati rAjA zatAnIke caMpAnagarInA nAyaka rAjA dadhivAhana upara AkramaNa karyuM. tene harAvI caMpAnagarIne lUMTI lIdhI, dadhivAhana rAjA rAjya choDI nAsI gayA. tyArabAda zatAnIka rAjane eka yoddho dadhivAhana rAjAnI rANI dhAriNI ane tenI putrI vasumatIne rathamAM besADI kauzAmbI nagarI tarapha upaDI ga. mArgamAM teNe dhAriNI rANIne kahyuM ke, "huM tane mArI rANI banAvIza." A sAMbhaLI zIlabhaMganA bhayathI rANI jIbha karaDI marI gaI. dhAriNI rANInI AvI dazA joI yoddhAe vicAra karyo ke kadAca vasumatI paNa A pramANe karI bese che ? AthI teNe vasumatIne kAMI paNa kahyuM nahi ne sIdhI kozAmbI nagarImAM laI jaI tene ceka vacce ubhI rAkhI ane tenuM lilAma karI paisA upajAvyA. A vasumatInuM vecANa eka vezyAne tyAM thayuM. kAraNa ke teNIe vadhAre mUlyanI AMkaNI mUkI hatI. A dazya joI vasumatIe vezyAne prazna karyo ke "he mAtA ! tame keNa che ane kayA prajanathI tame mArI kharIdI karo che ?" vezyAe A sAMbhaLI pratyuttara Ape ke "huM gaNikA chuM ane parapurunA manaraMjana mATe tArI kharIdI karUM chuM." gaNikAnuM AvuM anarthakArI hadayavidAraka ane vajapAta yazAjanaka vacana sAMbhaLI vasumatI hadayaphATa rUdana karavA lAgI. tenuM kapAta sAMbhaLI tyAM ubhA rahelA dhanAvaha zeTha manamAM vicAra karavA lAgyA ke A kanyA keI uttama rAjAnI athavA keI zeThanI hovI joIe. jethI A ApattinuM pAtra na thAya te sAruM eTale A vezyAne tyAM na vecAya te IcachavA yogya che. ema vicArIne te zeThe zrI kalpa sUtra: 02 83 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNikAne samajAvI, vadhAre dhana ApI tenI pAsethI vasumatIne meLavI lIdhI. zeTha ane tenI patnI mUlA tene potAnI putrI samAna ucheravA lAgyA. kaMI eka unALAnI RtumAM dhanAvaha zeThe agatyanA kAmane lIdhe bahAra gayA hatA. garamI ane pracaMDa tApane lIdhe akaLAtA tee gharamAM dAkhala thayA. te vakhate kaI paNa nakara ke zeThANInI hAjarI jovAmAM AvI nahi. peAte garasIthI ghaNA AkuLa-vyAkuLa thatA hatA. A joI vasumatI bahAra AvI ane zeThe nA pADavA chatAM peAtAnA pitAtulya dhanAvaha zeThanA paga dheAvA lAgI. paga khetI vakhate vasumatInA akhADA chUTA thaI javAthI tenI laTo nIce paDI kharAba thaze ne ragadoLAze evA vicArathI abADAne potAnA hAthamAM laI zeThe bAMdhI dIdheA. Aja samaye mUlA zeThANa khArImAM beThI hatI. teNe A badhuM najarezanajara nihALyuM, AthI tenuM mana cagaDoLe caDayu. ane vicAravA lAgI ke A kanyAnuM pAlana-peSaNa karavAmAM mega...bhIra bhUla karI che. kadAca zeTha A che!karI sAthe lagnagraMthIthI joDAI jaze te mArI kaphoDI sthiti thaI jaze. rega ane duzmanane ugatAM ja DAmavA joie! AvA vicAra manamAM ANI vasumatInuM kAsaLa kADhI nAkhavA te tatpara thaI. koI eka vakhate zeThane bahAragAma javAnuM thayuM. samayanA lAbha laI teNIe eka hajAmane belAbyA ane vasumatInA mastakanuM muMDana karAvI nAkhyuM. tenA hAthapagamAM beDIe nAkhI tene leyarAmAM haDaselI mUkI ane bheAMyarAne tALuM vAsI pAte meDI para caDI gaI. meDI para AvI kapaDAMlatAthI sajja thaI potAnA piyera pahoMcI gaI. A bhoMyarAmAM vasumatI bhUkha ane tRSAthI pIDita thaI vicAravA lAgI ke-- << kayAM te rAjakula mArU, kayAM A durdazA mArI; kayA e pUrvakarmAe, karI che A dazA mArI, " eTale ke 'kayAM mArU' rAjakuLa ane kayAM A bheAMyarAnu kedakhAnu...? kayA azubha karmonA A vipAka haze' Ama vicAre caDatAM teNIe kedamAMthI mukta thAuM tyAM sudhI tapanI ArAdhanA karIza' evA nizcaya karyo. ane A ArAdhanA sAthe teNe namaskAra maMtranA jApa zarU karyA. Ama karatAM teNIe traNa divasa pasAra karyo. ceAthe divase zeTha ghera AvyA. vasumatIne nahi dekhavAthI nokaravane pUchyuM. nekaravargane zeThANIe manAi karela hAvAthI tee kAMI javAba ApI zakayA niha. nAkarA taraphathI javAba nahi maLatAM zeTha krodhe bharAyA ane gharanI bahAra cAlyA javAnA sarvene hukama karI. A nAkaravarganI aMdara eka vRddha dAsI hatI. teNe jIvanA jokhame paNa vasumatIne bacAvI levA dRDha nizcaya karyAM. mana majabUta karI te dAsIe zeThane sarva hakIkatathI vAkepha karyA. A sAMbhaLI zeTha bhoMyarA pAse pahoMcyA, tALuM teDI vasumatIne bahAra kADhI. be traNa divasathI bhUkhI-tarasI che' ema jANI gharamAM annane mATe zeAdha karI, paNa kayAMya koI paNa prakAranuM anna temane hAtha AvyuM nahi. tapAsa karatAM karatAM bheMsane khANamAM ApavAnA aDadane cule ukaLatA joyA. jhaDapa laine temaNe sUpa hAthamAM lIdhuM, ane temAM aDadanA bAkaLA laI sumatI pAse AvI tenI sAme dharyA. 'huM hamaNAM AvuM chuM' ema vasumatIne kahI te kheDI tADavA mATe luhArane khAlAvavA gayA. vasumatI A aDadanAM khAkaLAvALA supaDAne hAthamAM laI vicAravA lAgI ke 'Aja sudhI te koI paNa prakAranA tapanI pUrti pahelAM annadAna AvyuM che, ane annanu' dAna ApyA pachI ja meM pAraNu kayu che, te A zrI kalpa sUtra : 02 84 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aThThamatapanuM pAraNuM keIne dAna dIdhA vinA kevI rIte karUM? A keI niviDa azubha karmone udaya che ke mane AvI durdazA prApta thaI ! atyAre koI atithi arthAta mahAmA AvI paDe ne tene dAna dauM to kevuM sArUM? ane AvuM dAna lenAra kaI tathA rUpano AtmAthI muni hoya to kevuM suMdara ! AvA prakAranI citavanA karatI ane bhAva pragaTa karatI te eka paga uMmarAnI bahAra ane eka paga uMmarAnI aMdara karI muninI rAha jovA lAgI. vasumatIne svabhAva cadana jevA zItaLa ane caMdramA jevA ThaMDo hovAnA kAraNe tenuM nAma "caMdanabAlA" pADavAmAM AvyuM hatuM ane A nAmathI te prasiddhine pAmI hatI. (sU096) TIkAne artha-bhagavAne pAraNuM karyA pachI dee AkAzamAM evI ghoSaNA karI ke "Aja caMdanabALA zramaNa bhagavAna mahAvIranI sauthI pahelI ziSyA thaze." jenA hAthe bhagavAne pAraNuM karyuM e caMdanabALa keNu hatI ? jijJAsuone A vAtane paricaya karAvavA mATe caMdanabALAnuM saMkSipta vRttAMta ApavAmAM Ave che- eka vakhata kauzAmbInagarInA rAjA zatAnIke caMpAnagarInA rAjA dadhivAhananA rAjya para pitAnAM sinya sAthe AkramaNa karyuM ane chaLano Azraya laIne caMpAnagarIne luMTI. caMpAnagarImAM luMTaphATa zarU thatAM rAjA dadhivAhana bhayabhIta thaIne nAsI gayA te vakhate zatAnaMkine kaI caddho dadhivAhana rAjAnI dhAriNI nAmanI rANIne ane vasumatI nAmanI putrIne rathamAM nAkhIne kauzAmbInI tarapha uThAvI gayo. rastAmAM te yoddhAe rAjA dadhivAhananI rANI dhAriNIne kahyuM ke "huM tane mArI patnI banAvIza." ye ddhAnuM A kathana dhAriNI rANIe sAMbhaLatAM tene pitAnuM ziyaLa bhaMga thavAne Dara lAge, tethI teNe pitAnI jIbha bahAra kheMcI kADhIne prANatyAga karyo. dhAriNIne mRtAvasthAmAM jaIne te ddho bhayabhIta thayo. teNe vicAra karyo ke kadAca evuM bane ke vasumatI paNa dhAriNInI jema anicchanIya kArya karI bese-prANatyAga kare. Ama vicArIne teNe pitAnA mananI kaI paNa vAta vasumatIne na kahetAM kauzAkhInA cokamAM laI jaIne tene vecI dIdhI. eka vezyAe ddhAe nakkI karelI kIMmata ApIne vasamatIne kharIdI lIdhI. tyArabAda vasumatIe te vezyAne pUchayuM, "mAtAjI, tame keNa cho ? ane zA udezathI tame mane kharIdI che ?" vasumatInA A prazna bAda te gaNukAe kahyuM, "ha vezyA chuM. para-puruSane prasanna karavA, vilAsa Adi dvArA temanuM manoraMjana karavuM te vezyAnuM kAma che. hRdayanuM vidAraNa karanAra-manamAM kheda utpanna karanAra, Aryajanene mATe anucita tathA vajapAta jevAM asahya vacana sAMbhaLIne vasumatI AkaMda karavA lAgI raDatI vasumatInI duHkhabharI vANI sAMbhaLIne eja cekamAM ubhelA dhanAvaha nAmanA eka zeThe vicAra karyo, "mukhAkRti parathI lAge che ke A raDatI bALA kAMte kaI moTA rAjAnI athavA koI pisAdAranI dIkarI hovI joIe. A bicArI bALA duHkhI na thAya to sAruM." evuM vicArIne vezyAne meM mAgyA dAma cUkavIne teNe vasumatIne laI lIdhI. te tene potAne ghera laI gaye. ghera laI gayA pachI dhanAvaha zeTha ane tenI patnI mUlAe vasumatInuM potAnI ja putrInI jema pAlanapoSaNa karavA mAMDayuM. ekavAra grISma Rtuno samaya hate. dhanAvaha zeTha bIje gAma jaIne pitAne ghera pAchA pharyA. jyAre teo ghera AvyA tyAre keInakara hAjara na hatuM tethI vasumatI ja dhanAvahane pitAnA pitA gaNIne temanA paga devA lAgI. dhanAvahe nA pADI, paNa te mAnI nahIM jyAre vasumatI dhanAvahanA paga dhatI hatI tyAre tene kezakalApa zrI kalpa sUtra: 02 85 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMbADo) chUTI gayo. zeTha dhanAvahe manamAM tenA vALanI laTe kAdavavALI jamIna para rakhene paDe." Ama vicArIne temaNe nirvikAra bhAve-yaSTi (lAkaDI)nA jevA pitAnA hAthamAM laIne te kezakalApa bAMdhI dIdhe. A bAju teja vakhate dhanAvaha zeThanI patnI mUlA bArImAM beThI hatI teNe vasumatInA kezakalApa bAMdhatA dhanAvahane joyA. teNe vicAryuM ke "A chokarInuM pAlana-poSaNa karavAmAM meM mAruM potAnuM ja aniSTa karyuM che. kAraNa ke A kanyA yauvananA uMbare pahoMcI che. je A chokarI sAthe mArA pati lagna karaze te tenI sAthe lagna thatAM ja huM adhikAra rahita banI jaIza. tethI mAre evo upAya karavo joIe ke jethI mArA pati tenI sAthe vivAha karI zake nahi. roga ane duzamana utpanna thatAM ja tene ilAja karavo joIe. mUlAe A pramANe nirNaya karyo. thoDA samaya pachI tene taka paNa maLI. eka vAra dhanAvaha zeThane bIje gAma javAnuM thayuM. temane bahAra gayelA jANIne malAe hajAmane bolAvI tenI pAse vasumatInuM mAthuM muMDAvI nAkhyuM. ane hAthamAM hAthakaDI ane pagamAM beDI nAkhI. pachI vasumatAne eka bhAyarAmAM pUrI dIdhI, bhoyarAne tALuM vAsI dIdhu. A badhuM karIne te kauzAmbImAM ja pitAne piyara cAlI gaI. hAtha ane pagathI baMdhAyelI vasumatI te bhaMyarAmAM keda-avasthAmAM manomana vicAra karavA lAgI. te ze vicAra karavA lAgI te batAve che kayAM mAro e rAjavaMza, jemAM mAro janma thayo ane kayAM mArI A samayanI durdazA ? bannemAM jarI paNa samAnatA nathI. ahA ! pUrvabhavamAM meM upArjita karela azubha karma zuM khabara kevAM che, ke jenuM AvuM phaLa bhegavavuM paDe che ! A durdazAnA rUpe ja te udayamAM AvyA che." A pramANe vicAra karatI vasumatIe e nirNaya karyo ke "jyAM sudhI A kArAgAramAMthI mAre chuTakAro na thAya tyAM sudhI huM anazana tapasyA karIza." A pramANe vicAra karIne te "namo ariMtaLa" ItyAdi rUpa paMca parameSThI maMtrano jApa karavA lAgI. A rIte traNa divasa pasAra thayA. ethe divase dhanAvaha zeTha bIje gAmathI pAchA pharyA. temaNe zeThANI ke vasumatI keIne na jotAM nokara Adi parijanane tenA viSe pUchaparacha karI A pramANe zeThe pUchavA chatAM paNa mUlA zeThANI taraphathI manA karAyela hovAthI nokara-cAkara vasumatIne viSe kaMI paNa bolyA nahIM tyAre dhanAvaha zeTha gusse thayA. temaNe kahyuM, "tame leke jANavA chatAM ane mArA pUchavA chatAM paNu vasumatI viSe kaMI paNa kahetA nathI mATe mArA gharamAMthI bahAra nIkaLI cAlyA jAo." zeThanA evAM vacana sAMbhaLIne eka vRddha dAsIe vicAra karyo, "mAro prANa jAya te bhale jAya paNa vasumatIne jIva bacAve ja joIe." Ama vicArI teNe AkhuM vRttAMta dhanAvaha zeThane kahI dIdhuM. A vRttAMta sAMbhaLIne dhanAvaha tarata ja bhayarAnA dvAranI pAse gayA bheMyarAnuM tALuM toDI nAkhyuM. dvAra khoyuM ane vasumatIne AzvAsananAM vacane kahIne sAMtvana ApyuM. mUlA jyAre pitAnA pitAne ghera gaI hatI tyAre vAsaNa-kusaNu badhuM gupta jagyAe mUkIne gaI hatI, tethI zeThane utAvaLamAM kei vAsaNa paNa na jaDayuM tema ja bhejana paNa najare na paDayuM. phakta Dherene mATe bAphelA aDada jene lekabhASAmAM "bAkaLA" kahe che teja maLyA. bIja vAsaNa na jaDavAthI sUpaDAmAM ja bAkaLA laIne dhanAvaha zeThe vasumatIne ApyA. ane zeTha jAte ja beDI vagere teDavAne mATe luhArane bolAvavA mATe lahArane ghera gayA. jakaDAyela hAtha-pagavALI vasumatIe bAphelA aDadavArtha sUpaDuM hAthamAM laIne vicAryuM, "A pahelAM meM sAdhuone azana, pAna, khAdima ane svAdimanuM dAna daIne ja pAraNAM karyA che, Aje dAna ApyA vinA pArANuM kevI rIte karUM? kevA upArjita kamane mAre udaya thayo che ke jenA darvipAkane kAraNe huM dAsIpaNuM vagere vagere bhegavI A dazA pAmI zrI kalpa sUtra: 02 86 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chuM ! je huM koI munine A bhejana-sUpaDAmAM rahela bAphelAM aDada rUpa azana-vaherAvIne pAraNuM karUM te mAruM kalyANa thaI jAya. A pramANe vicAra karIne te eka paga gharanA umarAnI bahAra ane bIjo paga aMdara rAkhIne muninA AgamananI rAha jovA lAgI. e ja rAjakumArI vasumatI zrIkhaMDa candana jevI zAMta svabhAvavALI hovAthI te "caMdanabALA"nA nAmathI prakhyAta thaI. (sU096) antima upasarga kA varNana aMtima upasarga mUlane artha--'ttai " ItyAdi. A pachI zramaNa bhagavAna mahAvIra, kauzAmbI nagarImAMthI vihAra karI, dezanA judA judA bhAgamAM vicaravA lAgyAM. bAramuM cAturmAsa karavA teozrI caMpAnagarImAM padhAryAM ne tyAM caumAsI tapanI ArAdhanA karI, A cAturmAsa pUruM karyuM. A comAsu pasAra karyA pachI, teo "SamAsika" nAmanA gAmanI bahAra udyAnamAM kAryotsarga karI sthita thayAM. tyAM koI eka govALa AvI bhagavAnane dekhatAM belavA lAgyo ke he bhikSaka ! tuM A mArA banne baladenuM rakSaNa karaje" Ama kahI te gAmamAM ravAnA thayo. gAmamAMthI pAchA vaLatAM, te govALe baLadane joyAM nahIM. tethI teNe bhagavAnane pUchayuM ke "he sAdhu ! mArA baLada kayAM?" dhyAnamagna prabhue kAMIpaNa javAba vALe nahIM. AthI pUrvabhavanA vairAnuMbaMdhI karmanA vege, te govALa krodhAyamAna thaye. krodhathI lAla pILA thA, zakaTa nAmanA kaThaNa vRkSanI DALImAMthI, be khIlAM banAvyAM. A khIlAne bhagavAnanA kAnamAM kuhADAnA ghA vaDe ghAMcI majabUta karI dIdhA, ne te khIlAnA bahAra dekhAtAM bhAgone kApI nAkhyAM. Ama karavAnuM kAraNa e hatuM ke, AvA kAryanI koIne jANa thAya nahIM. temaja AvA baMdhabestA khIlAne keI kADhI paNa zake nahi. AvuM nikAcita kama, brahmAe potAnA aDhAramAM bhavamAM bAMdhyuM hatuM. ne teno udaya temane A aMtima bhavamAM jaNAya. ne tenuM paripakava phaLa paNa bhogavavuM paDayuM. A durAzayI govALa tyAMthI nikaLI jaI, keI ajANyA sthaLe cAlyo gayo. bhagavAna ahIMthI nIkaLI, madhyama pAvA nagarImAM bhikSAthe aTana karatAM karatAM, siddhArtha zeThane tyAM jaI caDyAM. A zeThane tyAM "kharaka nAmane eka vaiidya hato. teNe prabhune jotAMja kAnamAM ThekelAM khIlAne oLakhI lIdhAM. ne vicAra karatAM tene khyAlamAM AvyuM ke, kaI durAtmAe jANI joIne, duHkha devA nimitta AvuM duSTa kArya karyuM che. temaja prabhune thatI atula vedanA paNa, teNe jANI lIdhI. A dRzya pArakhI vece te vAta zeThane karI, bhagavAna bhikSA grahaNa karI, udyAnamAM padhAryA. ne tyAM teo pitAnA dainika kAryakrama mujaba kAryotsargamA ubhAM rahyAM. teTalAmAM zeTha ane vaidya tyAM AvI pahoMcyAM ne prabhunA kAnamAMthI muktipUrvaka khIlA kheMcI lIdhA. A khIlA kheMcAtI vakhate, prabhune asahya vedanA thaI te paNa prabhue, AvI jAjavalyamAna tIvra ane ghera vedanAone samyapha prakAre sahI lIdhI. khIlA kADhayA, ane 5 auSadha upacAro karIne bhagavAnanA kAnane vedanArahita banAvI zeTha ane vidya ghara tarapha vaLyA. sArAnarasA kAryonA ghAta-pratyAdhAta hoya ja che. tadanusAra pitAnAM duSkRtyAnuM phaLa bhegavavA, A govALane narakagatimAM javuM paDayuM. jyAre vaidya tema ja zeTha zubhakAryonA phaLa rUpe bAremAM devalokamAM devapaNe utpanna thayAM. (sU097) TIkAno atha- caturmAsa pUruM thayA bAda te sthaLa choDIne dezanA anya sthaLoe vihAra karavAno sAdhuono zrI kalpa sUtra: 02 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAra che. te sadAcAra mujaba bhagavAna paNa anya sthAnamAM vicAravA lAgyA. kauzAmbI-caMpApurI vigere nagarIomAM rahyA bAda bhagavAna te pradezamAM AvelA " vamAnika nAmanA gAmanI bahAra kAyetsarga karI sthira raho. ahIM temane chele upasarga Avyo, ane te tripRSTa vAsudevanA bhave zamA pAlakanA kAnamAM reDelA zIzAnuM paripakava phaLa hatuM. nikAcita karma bAMdhatI vakhate je bhAvo dvArA baMdhAyuM hoya te bhAvenA rasa rUpe ja A karma pariName che. tenA rasamAM koI pheraphAra paDato nathI, chatAM je AtmA vIrya phelave te tenA anubhAgamAM phera paDe che. A phera eTale ke rasanI tIvratA maMdatAmAM pheravAI jAya che. paNa rasa tadana uDI jato nathI. nikAcita karmavALAnI gati karatI nathI, paNa jAti pharI zake che. narakanAM sthAne sAta jAtanAM batAvelAM che. te sthAnenI kakSA AtmavIya vaDe nIce AvI zake che, paraMtu game tevA prayAsa dvArA paNa narakagatithI mukta thavAnuM nathI. niddhatta karmonuM jaDa uMDuM hotuM nathI, tethI te nirdUla karI zakAya che. paNa nikAcita karmone jaDamULathI kADhI zakAtAM nathI. prakRti, sthiti, anubhAga ane pradeza e cAra bheda che. niddhata karmomAM A cAre prakAre bhasmIbhUta thaI zake che, jyAre nikAcitamAM pradezavedana jarUra rahe che. bhagavAne pUrve bAMdhelAM nikAcita karma A bhave te mULa 2samAM udaya AvyuM ane tenA phaLa rUpe temanA kAnamAM khIlA ThokAyA. kama barAbara bhegavAI rahyuM ane teno aMta AvatAM siddhArtha zeTha ane vaidyanuM milana thayuM. A banane dharmAtmAonAM mana bhagavAnanuM duHkha joI ghaNA ja vihavala thayA. khIlA paNa evI rIte nAkhavAmAM AvyA hatA ke dekhanArane te kAnanA zaNagAra rUpa lAge ! koIne paNa A vedanAnuM svarUpa samajAyuM nahi. phakta A be ja puNyazALI puruSane bhagavAnanI vedanAnI pIDA samajAI. AthI yukti-prayukti vaDe kAnamAthI khIlAone bahAra kADhI nAkhyA kADhatI vakhate bhagavAnanA mukhamAMthI nIkaLelI cIsa eTalI vedanApUrvakanI tIvra hatI ke AsapAsanAM prANIo prajI uThayAM. leketi e pramANe hatI ke bhagavAne pADelI cIsathI pAsenA parvatamAM cirADa paDI gaI. evI prabala vedanA prabhu te samaye jogavI rahyA hatA. saMyamI munionI zuzraSA tIrthaMkara gotra paNa baMdhAvI Ape che; prakhara saMyamI muni hoya, sAdhanAmAM otaprota thayela hoya, temanI sevA karavAvALI vyakti, tyAga bhAvanI Icchaka ane poSaka hoya te jarUra puNyAnubaMdhI puNya baMdhAya te nizcita vAta che. A baMne puNyAtmAe yathA samaye maraNa pAmI, ayuta nAmanA bAramAM devalokamAM devapaNe utpanna thayA. verano svabhAva kareLIyAnI lALa je hoya che. jema karoLIyAnI lALa bahAra nIkaLatAM vadhavA ja mAMDe che. ane tene AretAre AvatuM nathI, ane temAM sapaDAyela jIvajaMtu temAMthI koI kALe nIkaLI zakatuM nathI. te pramANe veranI paraMparA vadhatI ja rahe che ane te vairAnubaMdhI kame eka pachI eka baMdhAtA ane bhegavAtA jAya che. mATe verane badalo vALavAnI icchA na rAkhavI; paraMtu tenI kSamApanA karatAM te nirmULa ane nirjIva thaI jAya che. bIja baLI gayA pachI jema tenAmAMthI aMkuro phUTatA nathI teja pramANe ve2nuM upazama thatA te zamI jAya che, mATe je je bhavamAM vera utpanna thayAM hoya te sarvenuM upazama mAnava bhavamAM viveka ane samajaNapUrvaka karI nAkhavuM joIe. anya bhavamAM AvI sAmagrI hotI nathI, tema ja jIvane paNa kSapazamabhAva mAnavabhAva jeTale te nathI. (sU097) zrI kalpa sUtra: 02 88 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAn ke vihAra kA varNana mULanA atha--Anase' ityAdiSTharyA samiti saMpanna, bhASA samiti Adi ghaNA guNAthI saMpanna ane gupta brahmacArI, ni`ma, akiMcanI, akrodhI, amAnI, amAyAvI, nirbhrAbhI, zAMta, prazAMta, upazAMta piinavRtta, nirAkSavI, agranthI, chinnagranthI, chinnaotI, nile`pI, Atmasthita, Atmahitecchu, AtmaprakAzaka,AtmavIryavAna, samAdhiprApta niHsnehI, nira Mjana, avyAhatagati, dedIpyamAna, tattvaprakAzaka, guptendriya, nirlipta, nirAvalakhI, nirAlayI, saumbalezyA tejasvI, gaMbhIra, satA, vipramukta, akaMpa, svacchahRdayI, advitIyajanma, apramatta, vIra, vijJAna, ajeya, sarvAMsaha jAvavamAna, varSAkAla sivAya grISma ane hemaMtanA ATha mahInAmAM gAmamAM eka rAtri ane nagaramAM pAMca rAtri sudhI rahevAvALA, vAsI cadana samAna, mATI ane senAne samAna STie jonAra, sukhaduHkhamAM samAna, ihaleAka paralekanI Asakita rahita, apratijJa, sAMsAra parigAmI, parAkramazIla evA upa2Akata guNAvALA zramaNu bhagavAna mahAvIra, vicaravA lAgyA. prabhune kayAMya paNa pratibaMdha hatA nahi. ahIM niHsnehI Adi zabdoneA artha karavAmAM Ave che-- bhagavAna, kAMsAnA pAtra samAna snehuvati heAvAthI, tee ni:snehI kahevAyA. zaM kha samAna maLa rahita hAvAthI tee niraMjana kahevAyA. jIvanI samAna hovAthI anyAhutagati kahevAyA. uttama suvarNa samAna temanI kAyA hAvAthI te dedIpyamAna kahevAyA. datru samAna tatvo ne prakAzIta karavAvALA hovAthI, teA tatva prakAzaka kahevAyA. kAcabAnI samAna indriyAne geApavAvALA hovAthI tee guptendriya kahevAyA. kamalapatranI mAphaka lepa rahita hAvAthI nilima *hevAyA. AkAza mAphaka AdhAra vinAnA hovAthI, teo nirAvalaMbI kahevAyA. patrananI samAna gharavagaranA hAvAthI nirAlI kahevAyA. caMdramA samAna saumya hovAthI teo saumyalezyI gaNAyA, sUnA teja jevuM temanu teja hevAthI teo tejasvI lekhAyAM. sAgara samAna hAvAthI ga'bhIra gaNuAyA, pakSI samAna game tyAM jaI zakavAvALA hAvAthI teo sarvAMtA vipramukata kAipaNa jAtanI rUkAvaTa-vagaranA lekhAyA, sumerUnI samAna nizrcayamAM maDAla hAvAthI akapa-manAyA, zaradURtunA jaLa jevA svaccha hRdayavALA gaNAtA, geDAnA zIMgaDAnI samAna advitIyaeka janma lenAra kahevAyA; bhAra DapakSI samAna jAgRta hovAnA kAraNe teo apramatta gaNAyA, gaja jevA heAvAthI 'vIra' kahevAyA; vRSabha samAna hovAthI vIya vAn-parAkramI-kahevAyA, si'hu samAna joradAra heAvAthI ajeya gaNAyAM; pRthvI samAna sanA bhAra khamavAvALA hAvAthI teo sava saha-sahanAvI manAyA. dhI heAmelA agni jevA tejasvI hAvAthI jAjavalyamAna gaNAyA; varSAkALa sivAyanA grISma ane hemaMtanA ATha mahInAomAM gAmamAM eka rAtri ane nagaramAM pAMca rAtri zrI kalpa sUtra : 02 re Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhI rahevAvALA apakArI ne upakArI mAnavAthI suvAsita caMdana samAna, mATI ane senAne samAna dRSTithI jenAra, sukhaduHkhamAM samAna, Ihaloka paralokanI Asakita rahita aprati-keIpaNa jAtanI pratijJA vagaranA, saMsAranA pAragAmI ane AThakarmone nAza karavA mATe parAkramazIla kahevAyA. bhagavAna ke daza prakAra ke mahAsvapnadarzana kA varNana uparanA guNethI virAjita evA zramaNa bhagavAna mahAvIra kevA kevA adhyavasAyathI AtmAne bhAvita karatA hatA to kahe che ke, anattara-sarvottama) jJAna, anuttara darzana, anuttara tapa, anuttara saMyama, anuttara utthAna, anuttara kriyA, anuttara baLa, anuttara vIye, anuttara puruSakAra, anuttara parAkrama anuttara kSamA, anuttara nirlobhatA, anuttara lezyA, anuttara Arjava anuttara mArdava, anuttara lAghava, anuttara satya, anuttara dhyAna ane anuttara adhyavasAye vaDe pitAnA AtmAne bhAvita karatA hatA. AvI rIte AtmAne bhAvita karatAM, karatAM temane bAra varSa ane tera pakhavADIyAM pasAra thaI gayAM. dIkSA payayanA teramA varSe grISma Rtune bIjo mAsa ane ceNuM aThavADiyuM eTale vaizAkha suda navamIne divasa cAlato hato. bhika nAmanA gAmanI bahAra, Rju pAlikA nadInA uttara kinAre, sAmaga nAmanA gAthA patinA kSetra maLe, sAla vRkSanI nIce, rAtrInA samaye kAryotsargamAM teo sthita thayA. A chadmastha avasthAnI chellI rAtrI hatI. A rAtrInA samaye, bhagavAne daza mahAsvapna joyAM, ane jotAnI sAthe teo pratibuddha thayA. te svapna A pramANe hatAM- svanenuM jJAna-(1) eka mahAna aghArI dIsarUpadhArI tAlapizAcane svapnamAM pite harAvyA che ema bhagavAne joyuM. (2) eka atyaMta sapheda pAMkhavALA puruSa jAtinA kokilane joye. (3) eka vizALa citra-vicitra pAMkhevALA nara-kokilane temaNe joyo. (4) eka suvarNamaya ane ratnamaya mALAnI joDI joI. (5) eka vizALa sapheda varNavALuM gAyanuM dhaNuM dekhyuM. (5) cAre tarapha puSpothI bhareluM eka vizAla padma saravara dekhyuM. (7) hajAre jAMvAlA mahAna samudrane pote bhujAothI tarI gayA hoya tevuM svapna temaNe je yu. (8) mahAna tejasvI sUryane joye. (9) pILA raMganA ane lIlA raMganA nIlama maNienI kAMtinI samAna kAMtivALA AMtaraDAthI mahAn "mAnuSettara parvata ne cAre bAjuthI viMTaLAela je. (10) merU parvata uparanA "maMdAracUlIkA" nAmanA zikhara upara eka uttama siMhAsananI upara pite beThelA joyA. A pramANe dekhatAMnI sAtheja bhagavAna jAgRta thayA sU098nA zrI kalpa sUtraH 02 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iryAdi pAMca samiti ke lakSaNa kA varNana / manogupti kA varNana TIkAnA a--te samaye bhagavAna mahAvIra iryAsamiti, bhASAsamiti, eSaNAmamiti, AdAnabhAMDa mAtra nizceSaNA samiti, uccAra pravaNu zleSmazidhANujala paSThiApanikA samitithI yukta hatA tathA manegupti, ane vacanagupti, ane kAyaguptithI sapanna hatA, gupta hatA ane guptendriya hatA. prANIonI rakSA karatAM yatanA pUrvaka cAlavuM te ircosamiti che, nirdoSa vacanAnA prayAga karavA te bhASAsimita che, eSaNAmAM eTale ke AhAra AdinI gaveSaNAmAM udgama aAdvi 4ra doSono tyAga karavA te eSaNA samiti che. bhAMDa-pAtra tathA mAtra-vastra Adi upakaraNAne grahaNu karavAmAM tathA rAkhavAmAM athavA bhAMDa ke vastra Adi upakaraNa tathA amatra eTale ke pAtranA AdAna-nikSepamAM yatanA karavI eTale ke pratilekhana ane pramAna karIne pravRtti karavI te AdAna-bhAMDa mAtra nikSepaNA samiti che. uccAra maLa prasravaNa-mUtra, zleSma-kaka, zidhANu-(lIMTa) jala-parasevAnA mela, che badhAnA pariSThApana paraDavAmAM catanA karavI tene uccAra prastravaNa zrleSmazi dhANajalla-pariSThApanikA samiti kahe che. bhagavAna maneAgutivALA hatA. maneApti traNa prakAranI che-(1)A dhyAna saMbaMdhI kalpanAonA abhAva hAvA. (2) zAsrane anukULa, paraleAkane sAdhanArI dharmadhyAnane anukULa madhyasthabhAvarUpa paraNita (3) saLI mAnasika vRttionA nirodhathI yoga nirdedha avasthAmAM utpanna thanArI AmaramarUpa pravRtti. yogazAstramAM kahyu' che-- vimuktakalpanAjAlaM, samatve supratiSThitam / AtmArAma manastajJa, manodyutiSThAtA // ? | tti / kalpanAonI jALathI sarvathA mukta, samatvamAM supratiSThita ane AtmAmAM ramaNa karanAra mana ja, mane gupti che, evuM maneAgrutinA jANakAroe kahela che. 515 bhagavAna vacanamivALA paNa hatA. vacana gupti cAra prakAranI che, kahyu paNa che-- vacogupti kA varNana saccA taheva mosA va saccA mosA taheva ya / 23thI gamakhya motA 3, muttI savi" // // tti / (1) satyA vacana gupti (2) mRSA vacana gupti (3) satyAkrRSA vacana gupti ane (4) asatyAmRSAvacana gupti, A pramANe vacanagupti cAra prakAranI che. (1) tenA bhAvA A che. vacana cAra prakAranAM che, jemake-jIvane "A jIva che." ema kahevu te satya vacana che. jIvane "A jIva che." ema kahevu' te mRSAvacana che. Aje A nagaramAM sA bALaka janmyAM" A pramANe pahelAM niNaeNya karyA vinA kahevuM te satyASA vacana che. gAma AvI gayu" A pramANe kahevuM te satya paNa nathI ane mRSA (asatya) paNa nathI. tethI te asatyAmRSA vacana che. e cAre prakAranAM vacana meganA tyAgane vacana gupti eTale ke mauna kahe che. athavA prazasta vacanAnA prayAga karavA ane aprazasta vacanene tyAga karavA te vacana gupti che. bhagavAna A vacanaguptivALA hatA. zrI kalpa sUtra : 02 66 91 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyamurti kA varNana bhagavAna kAyasivALA paNa hatA. kAyagupti be prakAranI che -(1) kAyika ceSTAono tyAga karo ane (2) ceSTAonuM Agama pramANe niyamana temAM paraSihaka upasarga Adi utpanna thatAM kAsaga kriyA Adi vaDe zarIrane acaLa karI levuM athavA yoga mAtrane nirodha thaI javAnI avasthAmAM pUrNarUpe kAyika ceSTAnuM aTakI javuM te pahelI kAyamurti che. gurunI AjJA laIne zarIra, saMthAre, bhUmi AdinI pratilekhanA tathA pramArjana kriyAo karIne ja zayana Asana Adi karavuM joIe. tethI zayana, Asana, nikSepa, ane AdAna Adi kriyAomAM chApUrvaka ceSTAone parityAga karIne zastrAnusAra kAyanI ceSTA hovI te bIjI kAyagupti che. kahyuM paNa che- "upasarga prasaMgepi, kAyotsargajuSo muneH / zimAtra zarIrahya, yaSinivAre zA zayanAsananikSeSA''dAna saMkramaNeSu c| sthAneSu ceSTAniyamaH kAyaguptistu sA parA" // 2 // upasarganA prasaMge paNa kAtsarganuM sevana karanAra muninA zarIranuM sthira hovuM te pahelI kAyagupti kahevAya che. 11 zayana, Asana, nikSeSa (kaI vastune rAkhavI), AdAna (grahaNa karavuM), tathA saMkramaNa (Ama tema karavuM) Adi sthAnomAM ceSTAnuM niyamana hovuM te bIjI kAyamurti che. bhagavAnane guru na hatA tethI temanI kAyagupti gurune pUchayA vinAnI samajI levI joIe. A rIte teo banne prakAranI kAmaguptivALA hatA. e traNe guptivALA hovAthI bhagavAna kI avasthA kA varNana / bhagavAna kA vihAra kA varNana teo gupta hatA. tathA guendriya hatA. viSayamAM pravRtta thanArI indriyane nirodha karI cUkyA hatA. bhagavAna gupta brahmacArI hatA. eTale ke AjIvana maithuna tyAgarUpa cethA brahmacarya vratanuM anuSThAnU karanAra hatA. tathA mamatA vinAnA hatA, akiMcana hatA krodha, mAna, mAyA ane lAbhathI rahita hatA. AntavRttithI zAMta hatA, bahArathI prazAMta hatA ane aMdara tathA bahArathI upazAMta hatA. badhA prakAranA saMtApathI rahita hatA. AsravathI rahita hatA. bAhA ane Abhyantara granthithI rahita hatA. dravya-bhAva grantha (parigraha)nA tyAgI hatA. AmravanA kAraNeno nAza karI cUkayA hatA. dravya ane bhAva maLathI rahita hatA. AtmaniSTha hatA. athavA "gAdinI "AtmArthika" evI chAyA hoya che. tene atha che-AtmAthI, AtmAbhilASI, eTale ke- mumukSa hatA. bhagavAna Atmahita jIvanikAyanA paripAlaka hatA. Ajano-Atmaja tivALA athavA mAno eTale ke mana, vacana, tathA kAyogane vaza karanAra hatA. AtmabaLathI saMpanna hatA. samAdhi-mokSamArgamAM sthita hatA. kAMsAMnAM pAtranI jema zrI kalpa sUtra: 02 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ neha (rAga vinAnA hatA. zaMkhanA jevAM nirmaLa hatA. jIvanA jevAM akuMThita abAdha gativALA hatA. uttama suvarNa jevA suMdara rUpavALA hatA. darpaNanI jema jIva-ajIva Adi samasta padArthone prakAzita karanAra hatA. kAcabAnI jema pitAnI indriyone gepAvanAra-vaza karanAra hatA. kamaLanAM pAnanI jema svajana AdinI Asakti vinAnA hatA AkAzanI jema kuLa, gAma, nagara AdinuM avalaMbana letAM nahIM. pavananI jema gRha vinAnA hatA. candramAnI jema saumya vezyAvALA eTale ke krodhAdijanya saMtApathI reDita mAnasika pariNAmanA dhAraka hatA sUryanI jema dItatejavALA hatA eTale ke dravyathI zArIrika dIptithI ane bhAvathI jJAna vaDe dedIpyamAna hatA. sAgaranA jevA gaMbhIra hatA. harSa-zaka AdinA kAraNono saMyoga thavA chatAM paNa nivikAra cittavALA hatA. pakSInI jema badhI jAtanAM baMdhanothI mukta hatA. merU parvatanI jema parISaha ane upasarga rUpI pavanathI calAyamAna thatA nahI. zaradaRtunAM jaLa jevA nirmaLa cittavALA hatA. geMDAnA ziMgaDAnI jema eka ja advitIya utpanna thayela hatA. bhAkhaMDa nAmanA pakSInA jevA pramAda rahita hatA. hAthI jevA parAkramI hatA. vRSabhanI jema vIryavAna hatA. siMha jevA ajeya hatA. pRthvInI jema sarveda-zIta, uSNa Adi sakaLa sparzone sahana karanAra hatA. jevAM ghInI Ahuti apAI hoya evA agni jevA tejasvI hatA. vAsa-varSARtunA cAra mahInAo sivAya grISma ane hemanta RtuonA ATha mahinA mAM gAmamAM eka rAta ane nagaramAM pAMca rAtathI vadhAre rahetA nahI. bhagavAna vAsI candana ka5 hatA, eTale ke vAMsalAnI jema apakArI puruSo paNa prabhune candananI jema upakAraka mAnatA hatA jemake kahyuM che ___ "yo mAmapakarAtyeSa, tattvenopakarotyasau / zirAmokSAdyupAyena, kurvANa iva nIrujam / / jema zirAmAkSa eTale ke caDi gayelI nasane utAravA Adi upAthI rogIne nIrogI karanAra upakAraka thAya che, eja pramANe je mArA para apakAra kare che, te vAstavamAM te upakAra kare che." athavA vAsI eTale ke apakArI vAMsalA pratye je candananA TukaDAnI jema upakArI rUpe vartAva kare che, eTale ke apakArI upara paNa upakAra kare che, te vAsI candana ka9pa kahevAya che. kahyuM paNa che- "apakArapare'pi pare, kurvantyupakArameva hi mhaantH| surabhIkaroti vAsIM, malayajamapi takSamANamapi // 1 // " iti * jema malayaja-candana kApavA chatAM paNa vAMsalAne sugaMdhita kare che tema mahAna puruSa apakAra karanAra upara paNa upakAra ja kare che. bhagavAna evA "vAlIcaMtana ' hatA. tathA bhagavAna mATI ane paththaranA TukaDAne tathA senAne samaSTie jotA hatA. sukha-duHkhane samAna gaNatA hatA. A lokamAM yaza-kIrti AdinI tathA paralaukika svarga Adi sukhonI AsaktithI rahita hatA. A leka palaka saMbaMdhI pratijJAthI rahita hatA. saMsArarUpI mahAsAgaranA pAragAmI hatA. karmone mULamAMthI ja chedavAne tatpara thaIne vicaratA hatA. A pramANe vicaratA bhagavAnane koI paNa sthAne pratibaMdha na hate. anuttara eTale ke lakattara-sarvotkRSTa jJAna, anuttara dazana (jIva Adi padArthonuM zraddhAna) anuttara bAra prakAranAM anazana Adi tapa, sattara prakAranAM anuttara saMyama, anuttara utthAna-udyama, anuttara kama-kiyA, anuttara baLa-zArIrika zaktino upacaya, anuttara vIya-Atmajanita sAmarthya, anuttara puruSakAra-puruSArtha anuttara parAkama-zakita anuttara kSamA ! sAmarthya hovA chatAM paNa bIjAe kahela apakAra sahana karavA) anuttara mukita, zrI kalpa sUtra: 02 93 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirlobhatA, anuttara gulalezyA-jIvanA zubha pariNAma, anuttara saralatA, anuttara mRdutA, anuttara lAghava-dravyathI alapa upAdhi ane bhAvathI gauravano tyAga, anuttara satya-prANIone hitArtha yathArtha bhASaNa, anuttara dharmadhyAna ane anuttara Atmika pariNAmathI pitAnA AtmAne bhAvita karatA tathA e prakAranA vihArathI vicaratA zrI vIra prabhune bAra varSa ane tera pakhavADiyA pasAra thaI gayAM. jyAre teramuM varSa cAlatuM hatuM, tyAre te teramAM varSanI te grISmaRtune bIjo mAsa-cothuM pakhavADiyuM-vaizAkha sudI eTale ke vaizAkha mAsanA zukalapakSa hatuM, tenI nAmanI tithie vaMbhika nAmanA gAmanI bahAra trAjupAlikA nadInA uttara kinAre sAmaga nAmanA gRhasthanA khetaramAM, sAlavRkSanI nIce rAtre bhagavAna birAjayAM. te sAlavRkSanI nIce rAtrine samaye, kAtsargamAM chadmastha avasthAnI aMtima rAtrinA aMtima prahare, bhagavAna AgaLa kahevAnAra dasa mahAsvapna joIne jAgyA. jema ke daza mahAsvapna darzana kA varNana 1. prathama svapna-te dasa svapnAomAMthI prathama svapnamAM bhagavAne eka vizALa tathA bhayAnaka rUpavALA tAlapizAcana-tADanA jevA khUba lAMbA pizAcane pitAnA parAkramathI parAjita thato joyo. 2. bIjuM svapnaeja pramANe eka atyaMta sapheda pAMkhovALA narajAtinA kAyalane je. 3. trIjuM svapna-eka vizALa citravicitracitrothI citrita hovAne kAraNe aneka raMganI pAMkhavALA, eTale ke vividha prakAranA varNavALI pAMkhovALA narakoyalane joyo. 4. cothuM svapna-eka meTA sarvaratnamaya mALAonI joDI joI. 5. pAMcamuM svapna-sapheda raMganI gAyanA eka samUhane je. 6. chaThThuM svapna-eka vizALa padmasarovarane joyuM je cAre bAjue kamaLothI chavAyeluM hatuM. 7. sAtamuM svapna-hajAro mejAevALA eka mahAsAgarane potAnI bhujAethI pAra karatA pitAne joyA. 8, AThamuM svapna-tejathI jAjavalyamAna vizALa sUryane joyA. 9 navamuM svapna-hari piMgala varNanI) maNI ane virRrya (nIlavarNanA) maNInA vaNu jevI kAntivALAM pitAnAM AMtaraDAMthI mAnuSattara parvatane cAre taraphathI sAmAnyarUpe vIMTaLAyela ane vizeSarUpe pariveSTita joyo. 10, dasamuM svama-eka, mahAna, merU parvatanA zikhara para zreSThasiMhAsane pitAne bIrAjatA joyA, e dasa svapro joIne bhagavAna jAgyA che sU098 5 daza mahAsvapna pha mUlane artha--"" ityAdi. A daza mahAsvapronAM zuM zuM mahAnaphaLa che. te kahevAmAM Ave che. (1) zramaNa bhagavAna mahAvIre pahelA svapramAM, je divya ane agherarUpa dhAraNa karela pizAca je, ane tenA pitA saMgrAmamAM harAvyo, teno artha e ke, bhagavAna "meha" rAjAne samULago ucheda karI, mehanIya kamane naSTa karaze. ) bIje svane sapheda pAMkhavALA nara kokilane jovAthI bhagavAna zukala dhyAnayukta thaze. (3) trIje svapna citra-vicitra pAMkhovALA nara-phokilane dekhavAthI bhagavAna, svasamaya-parasamayanA nirUpaNa karavAvALA thaze, ane dvAdazAMgInA kathana karavAvALA banaze. A dvAdazAMgInuM jJAna prarUpaze, tenuM darzana karAvaze. nirdezana karAvaze temaja upadarzana paNa karAvaze. (4) ceAthe svane sarvaratnamaya mALAnI joDIne dekhavAthI bhagavAna AgAra ane aNagAra zrI kalpa sUtraH 02 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane dharmonuM kathana karaze. (5) pAMcame svapne zvetaraMganI gAyAnA dhaNane dekhavAthI bhagavAna cAravavALA dharmanI sthApanA karaze eTale te sAdhu-sAdhvI zrAvaka ane zrAvikA rupI tInI sthApanA karaze. (6) chaThThuM svapne kamaLAvALu sarAvara dekhavAthI, bhagavAna, bhavanapati, vyatara, jayotiSika ane vaimAnika devAne upadeza Apaze. (7) sAtame svapne mahAsAgarane, svabhujAe vaDe pAra karatA jovAthI anADhi-anaMta-catutirUpa sa MsAra samudranA teo pAra pAmaze. (8) AThame svapna tejomaya sUya ne jovAthI bhagavAna, anaMta, anuttara, pratipUrNa, apratiSThAtI, ane nirAvaraNu zreSTha kevaLajJAna ane kevaLadarzInane prApta karaze. (9) navamA svapne hari nAmanA maNa ane lilama eTale vaiDU^maNInI kAMtivALAM peAtAnA AMtaraDAMthI cArebAju viMTAela mAnuSAttara pahADane dekhavAthI bhagavAnanI kIrti, vaNu zabda ane zlAka devA manuSyA ane asuromAM gavAze. (10) dazame svapne meru parvatanA zikhare si hAsana upara ArUDha thayela peAtAne jovAthI bhagavAna, deva-manuSya ane tiya caiAnI pariSadamAM esI-kevalI prarUpita dhanA upadeza karaze, ne dharmanI prajJApanA-darzana-nirdezana ane upadanapi pAMca rIti nIti samajAvaze. (sU099) TIkAnA a---bhagavAne jeelAM te pUrvokata dasa mahAsvapnAnu` zu` atimahAna phaLa maLaze ? A prakAranI jijJAsA thatA te phaLane A pramANe varNave che--(1) zramaNa bhagavAna mahAvIre svapnamAM je bhayAnaka ane praca'Da rUpavALA tADa jevA pizAcane harAjye enA bhAva e che ke tethI bhagavAna meAhanIya ka`ne mULamAMthI ukhADI nAkhaze. A pahelA mahAsvapnanu phaLa che. (ra) bhagavAne je zveta pAMkhAvALA nara-kAyalane joyA, tenA bhAva e che ke bhagavAna zukaladhyAnamAM lIna thaine vicaraze. A bIjA mahAsvapnanuM phaLa che. (3) bhagavAne je citra-vicitra pAMkhAvALA nara kAyalane joyA, bhagavAna svasiddhAMta ane pasiddhAMtathI yukta khAra aMgAvALA gaNipiTaka (AcAryone mATe ratnAnI peTI samAna AcArAMga Adi)nuM sAmAnya vizeSarUpathI kathana karaze, paryAyavAcI zabdothI athavA nAmAdi bhedothI prajJApana karaze, svarUpathI prarUpaNA karaze, upamAna upameya bhAva Adi batAvIne kathana karaze, bIjAnI anukaMpAthI ke bhavya jIveAnA kalyANanI apekSAe nizcayapUrvaka karI karIne batAvaze, tathA upanaya ane nigamananI sAthe athavA badhA nayAnA daSTikANathI, ziSyAnI buddhimAM niHzaMkarUpe ThasAvaze. A trIjA svapnanuM phaLa che. (4) bhagavAne samasta ratnAvALI mALAnI joDI joI, tenA bhAva e che ke bhagavAna gRhasthadharma ane munidhama e be prakAranA dharmanuM sAmAnya ane vizeSarUpathI kathana karaze, prajJApana karaze prarUpaNA karaze, darzita karaze, nirdezita karaze. A ceAthA mahAsvapnanuM phaLa che. (5) bhagavAne je zveta gAvaJa (gAyAnuM dhaNu) dekhyu tene bhAva e che ke sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikArUpa cAra prakAranA saMghanI sthApanA karaze. A pAMcamA mahAsvapnanu phaLa che. (6) padmovALu' je sarovara joyuM, tenA bhAva e che ke bhagavAna bhavanapati, vyaMtara, jyotiSika, ane vaimAnika e cAra prakAranA devAne sAmAnya vizeSa rUpathI upadeza Apaze, prajJApana karaze, darzita, nidarzita tathA upata karaze. A chaThThA mahAsvapnanuM phaLa che. (7) bhagavAne mahAsAgarane peAtAnI bhUjAe vaDe pAra karyA, tene bhAva e che ke AhiM tathA antavinAnA, cAra gativALA sasArarUpI sAgarane pAte pAra karaze. A sAtamA mahAsvapnanuM phaLa che. (8) bhagavAne tejathI daidipyamAna sUrya joyA, tene bhAva e che ke bhagavAnane pradhAna, saMpUrNa ane sakaLa padArthone jANavAne kAraNe avikala (kRtsna), pratipUrNa (sakala azAvALu) badhI jAtanI sarjAvaTa vinAnuM tathA AvaraNa vinAnu` kevaLajJAna prApta thaze. A AThamA mahAsvapnanu zrI kalpa sUtra : 02 95 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaLa che. (9) bhagavAne je lIlA raMganA ane vaiDU maNInI kAnti jevA peAtAnA AMtaraDAMthI mAnuSAttara patane badhI taraphathI AveSTita ane pariveSTita joyA, tenA bhAva e che ke sakaLa lokamAM devA manuSyA ane asurA sahita saMpUN lekamAM bhagavAnano kIrti gavAze. vadhu zabda ane kSeAkanA paNa gIta gavAze. " ahA !A puNyazALI che " ityAdi saghaLI dizAomA prasaranAra sAdhuvAda-prazaMsAvacanene 'kIti ' kahe che. eka dizAmAM prasaranAra sAdhuvAdane "varNa" kahe che. adhI dizAmAM phelAvanAra sAdhuvAdane 'zabda' kahe che ane je sthAne vyakti heAya tyAMja tenA guNNAnA vakhANa thAya tene kSeAka" kahe che. A navamAM mahAsvapnanu che. (10) merU parvata para, meru parvatanA zikhara upara uttama siMhAsana para peAtAne bIrAjelA joyA, tenA bhAva e che ke bhagavAna mahAvIra svAmI devA, manuSyA ane asuro sahitanI madhyamAM virAjIne sarvaijJa prarUpita dharmAMnuM kathana, prajJApana, prarUpaNa karaze, dhane darzita ane upadarzita karaze. e padonI vyAkhyA Aja sUtramAM pahelAM karAyela che. tethI siMhAvalAkana-nyAyathI jIjJAsuoe eja vyAkhyA joi levI joie. A dasamA mahAsvapnanuM phaLa che. AsU099A bhagavAn ko kevalajJAnadarzana prApti kA varNana mUlanA a-- saphLa ' ityAdi zramaNa bhagavAna mahAvIrane tapa saMyamanI ArAdhanA karatAM, bAra varSa ane tera pakhavADiyA vyatIta thayAM hatAM, ne teramuM varSa cAlatuM hatuM. grISmaRRtunA bIjo mahinA, cAkSu' pakhavADiyu eTale vaizAkha zudghi vatI hatI. te divase zukala pakSanA dazamA divasa AvI rahyo hatA. sAthe sAthe divasa paNa sArI, vijayamuhUta, ane uttarAphAlgunI nakSatranA yoga hatA. divasanA brIjo prahara cAlatA hatA. A samaye bhagavAna, 'gAdoDu' nAmanu' ukaDU Asana jamAvI rahyA hatA te Asane sthita thaI, 'AtApanA' letA hatA. caturvidha AhAranA tyAga sAthe temaNe chaThThanI tapasyA AdarI hatI. prabhue banne ghUMTaNeA upara peAtAnA hAtha rAkhyAM hatAM. ane mAthu nIce jhukAvyuM hatu. dhyAnanA kAThAmAM mazkula hatA. te vakhate teo zukaladhyAnamAM ArUDha thayelA hatA. A samaye prabhune muktinA hetubhUta, avikaLa, pratipUrNa, avyAbAdha, anAvaraNu, anaMta, ane anuttara evuM kevalajJAna-kevaladeza'na utpanna thayuM. kevaLa jJAna-kevaLa dana utpanna thatA, bhagavAna at jIna-kevalI kahevAyAM. tee sajJa ane sadazI thayA. teo deva-manuSya-tiryaMca sahita lAkanA jIvAnI, Agati, gati, sthiti, cyavana, upapAta, vigere, caryAene jANavA ane dekhavA lAgyA. dareka jIvanI khAna-pAna AdinI kriyAe paNa, temanA jJAna dvArA jaNAtI jatI hatI. pragaTaka' rahasyaka, parasparanA bhASaNA, kathana ane maneAgata bhAvA vigerene te jANavA temaja dekhatA thakA vicaravA lAgyA. tyAre zramaNa bhagavAna mahAvIrane kevaLajJAna-kevaLadarzIna utpanna thatA bhavanapati, vyaMtara, jyeAtiSika tathA vimAnavAsI deva-devIe AvavAM lAgyAM. A avarajavarane pariNAme, eka mahAna divya deva prakAza paDavA lAgyA. devAnA saMgha kala-kala' avAja karatA bhagavAnanA dana karavA bhIDa karI rahyo hatA. (sU.100) vizeSA -- bhagavAnane ugra tapa-sa MyamanI ArAdhanAnA aMte, sADAbAra varSe ane paMdara divasanA vakhata pUrA thayA hatA. A sayamanI chellI avasthAmAM, temane je daza mahAsvapnAne anubhava thayA hatA, te temanA niAvaraNIya jJAnanA ughADanI pUrvabhUmikAnuM digdarzIna hatu. A svapno sukhada anubhavanA AgAhIrUpe hatAM. A svapnAbAda paNa zrI kalpa sUtra : 02 96 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna dhyAnamAM ArUDha thayA hatA. A dhyAna zreSTha bhUmikAnuM hatuM A zreSTha bhUmikA zukla dhyAna kahe che. A zukala dhyAnanA cAra prakAra che. (1) pRthakatva vitaka suvicAra (2) ekatva vitarka avicAra (3) sUmakiyA apratipAti (4) samRchinna kriyA anivarti zakala dhyAnano pahelo pAyo thakatva ekatva savicAra che, jemAM tamAma Atmika bhAvane pRthapha pRthak karI tenA para saMpUrNa vira karatAM karatAM tamAma bhAvane ekarUpa banAvI, Atma pariNatimAM sthira kare che bIjA "zukala dhyAnanA pAyA rUpe 'ekatva pRthakatva avicAranI zreNI para jIva caDe che. A zreNImAM jagatanA sarva padArthonI sAmadAyika aMtara avasthAo ane tenI pariNatione judI judI karI, te sarva upara sUkSama bhAve vicAra kare che ane temanA varNa--gaMdha-rasa-sparza Adine Atma pariNati ane Atma zaktithI bhinna kevalotpatti kA varNana karI, kevaLa Atama avalaMbane jIva sthira thAya che. A kriyAo pahelA ane bIjA zukaladhyAnanA pAyA upara thAya che. A bIjA pAyAnA aMta samaye, ane trIjA pAyAnA pahelA samaye, nirvANunA kAraNabhUta, samasta aMzathI yukta, avyAhata ane AghAta rahita, nirAvaraNavALuM anaMta vastuonA sUkSma paryAya ane tenI rUpAMtara avasthAone jANavAvALuM, anuttara kevaLa jJAna-kevaladarzana, bhagavAnane prApta thayuM. A prApta thatAM azokavRkSa Adi ATha mahA pratihAryo yogya bhagavAna thayA. rAga-dveSano kSaya karavAvALA "jina" thayA kevalajJAna saMpanna, sarva padArthonA jJAtA ane draSTA thayA. sarvajagatavAsI jatu jIvonI sakala avasthAo ane tenA rupAMtarene bhagavAna jANuvA-dekhavAvALA thayA. temaja jaDa paryAyanA sUkSma bhAvane paNa jANavA-dekhavAvALA thayA. pitAne jJAnaguNa ane nijAnaMdI svabhAva, je anaMtAkAlathI apragaTa hatAM. te pragaTa thaye. Ane lIdhe anaMta sukha je DhaMkAI raheluM hatuM te bahAra AvyuM; pitAnI dRSTi anaMtakALathI para padArtharUpe pariNamI rahI hatI te "sva" tarapha vaLI tyAM sthira thaI zuddhAzuddha paryAyane piMDa gaNAte AtmA, samasta paryAne zuddha nirAvalaMbI ane nijaguNa yukta banAvI, pitAmAM samAI gaye. "samajIne samAI javuM e avyakta "bhAva" je dIkSA paryAya vakhate bhagavAnane pragaTa thayo hato, te bhAve vyaktarUpa dhAraNa karyuM. sarva paryAye ane bhAva, nijAnaMdamAM AvI javAthI te sarva kevaLa jJAna svarUpe pariNamavA lAgyA ane A paryAya sthira ane ekarUpa thatAM AtmA akhaMDa banI, kevaLa ekarUpa saMpUrNa jJAnamaya thayo je jJAna ane AnaMda tene nija svabhAva che. (sU0-100) zrI kalpa sUtraH 02 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturthaAzcarya (accherA 4) kA varNana mULa artha--'ta ItyAdi utpanna nANa daMsaNaghare arahAjina kevalI" zramaNa bhagavAna mahAvIra sva ane paranA yathArtha jANakAra banyA. A jJAnanI sAthe, temane alaukika divyavANInI paNa prApti thaI A vANInuM zravaNa, eka yojana sudhI thaI zakatuM hatuM temaja A vANIno prabhAva e hato ke sarva prANIo A vANI dvArA vyakta thatA bhAvene pitatAnI bhASAmAM samajI zakatAM A vANI dvArA bhagavAne pahelAM dene tyArabAda manuSyane upadeza Ape. A dhama dezanA agAunA tIrthakaronI "paraMparAnuM pAlana karavA pUratI ja nivaDI. A dhama dezanAMmAM kaI paNa jIve virati lIdhI nathI. A banAva bhagavAna mahAvIranI bAbatamAM temaja anaMta tIrthakaronA vyavahAramAM pahelavaheloja banyA. tethI te ceAthuM Azcarya thayuM. tyArapachI zramaNa bhagavAna mahAvIra anukrame vihAra karatAM karatAM, pAvApurInAmanI nagarImAM padhAryA. A nagarI zraddha-eTale temAM uMcA uMcA bhavano rahelAM hatAM. stimita-eTale sva-para cakanA bhayathI vimukta hatI. samRddhaeTale dhana ane dhAnyathI samRddha thayelI hatI. A nagarImAM siMhasena nAmane rAjA rAjya karatuM hatuM. A rAjA mahAhimavana pahADa, mahAmalaya, merU ane mahendra parvata samAna zreSTha hate A rAjAne zIla nAmanI rANI hatI. temaja hastipAla nAmano putra hatuM. A putre yuvarAjapada prApta kareluM hatuM. A pAvAnagarInI bahAra, uttara pUrva dizAmAM eTale IzAna koNamAM sarvaRtuonA puSpa ane phaLavALuM eka samRddha ane ramaNIya udyAna hatuM. A udyAnanI zobhA naMdanavana samI hatI. A udyAnanuM nAma "mahAsena" rAkhavAmAM AvyuM hatuM. AkAla ane A samaye bhagavAna mahAvIra A udyAnamAM padhAryA. (sU0 101) vizeSArtha_arahA jinakevalI' evA jJAna darzananA dhAraka zramaNa bhagavAna mahAvIra, pAMca astikAyarUpa lakane dekhavAvAlA thayA. jenI vANuM eka yojana sudhI saMbhaLAya evA vANI-prabhAvaka banyA. A vANInuM vyApakapaNuM cAre dizAomAM prasArita hatuM. bhASAnA sava pudagale judI judI rIte rUpAMtara thaI zaMke, evA alaukika zabdo rUpi paramANuo A vANImAM goThavAyAM hatAM ane bhASAnA muddagalone utpAda-vyaya jhapATAbaMdha thaI rahetAM, dhuvaNamAM sthira thaye jatAM hatAM tene lIdhe AkhI vANI akhaMDarUpe nIkalatI ane tenA vahanano pravAha salaMgarIte khaMDita thayA vinA, eka yojana sudhI cAre bAja vaheta. A te te vakhatane prabala vANI pravAha vicAra rUpe goThavAI bhagavAnanA sukhamAMthI nIkaLyA karate! AvI vANI dvArA, bhagavAna devane anulakSI temane bodha ApatA temaja tyAra pachI manuSya tarapha lakSa karI, temane anulakSI dhamane upadeza ApatA hatA. A pahela vahelI je dharma dezanA ApavAmAM AvI hatI, te lakSyAMka kevala atIta tIrthakaronI paraMparAnA pAlana pUratuM ja hatuM. agAunA tIrthakaronI vANI, kevalajJAna thayA pachI chUTatI hatI tyAre, ghaNu sulama badhI ja saMsArathI virakta thatA hatA. zrI kalpa sUtraH 02 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Azcaryadazaka (accherA 10) kA varNana zramaNa bhagavAna mahAvIranI vANI uparanA e lakSyAMkAne prApta karI zakI na hatI, tenu kAraNa, traNa rIte jaNAya che. pahelu kAraNa e ke ceAthA ArAnA kAlanuM prAbalya purU thayuM hatuM. pAMcamAM ArAnA kAlanA prabhAva jAmatA hatA. tethI kAlanA prabhAve pazu dubha kheAdhIpaNuM Avyu hAya ? bIjuM kAraNa te vakhatanA jIvAnI lAyakAta pazu taiyAra na hAya ! jyAM upAdAna na jAgyu. hAya, tyAM pracaMDa nimitto paNa zu karI zake ? jIvAnI bhUmikA virAgIpaNAne ceAgya na thavAne kAraNe, bhagavAnanuM bAdhabIja kSArarUpI bhUmikAmAM paDavAthI, te khIja maLI gayuM. vaLI A jIvAne, mahAranA puNyabaMdha pramala nahi hAvAne kAraNe paNa, A jIvAne, viratI dazAvALA saMcAgA paNa, kadAca upalabdha na thaI zakayA hAya, trIju kAraNa tyAM rahelA jIvAnI bhavasthiti nahi pAkI hAya. game te kAraNeA a MtarbhUta kAma karI rahyA hAya paNa eka vAta teA sAbIta thAya che ke mahAvIranI prathama vANI, asarakAraka banI nahI! A ghaTanAne asaMbhavita cethA 'Azcaya' tarIke zAstromAM gaNavAmAM AvyuM che. tIrthaMkarAnI vANI ane dezanAnA vicAra pravAha, eTalA badhA amedha hoya che ke, tenuM zravaNa thatAM bhavya jIvA adRzya saMyama ane viztIpaNAne aMgikAra kare che. jema aSADha mAsanA varasAda ekadhArA varasI, pRthvInI aMdara potAnA jala pravAha dAkhala karI de che, tema bhagavAna tIrthaMkaranI vANI paNu, tAtI tejavatI hAI azubha vicArA ne kSaNa vAramAM palTAvI nAkhe che. ne saMsAranA bhAvAne phagAvavAmAM bhavya jIvane sahAyaka bane che. daza Azcarya rUpa ghaTanAemAM A ceAthI AzrvarUpa ghaTanA che, jene jainazAstromAM ' accherA ' kahevAmAM Ave che. A daza accherAe nIce pramANe che- (1) paheluM accherU` eke bhagavAna mahAvIra ne upasargo thayA. AvA upasarvAM keAI paNa tItha' karIne thayA hoya tema jaNAtuM nathI. tethI te AzcayabhUta gaNAya che, ane e tIvra krama`baMdhananu pariNAma che. (2) bIjuM accherU e ke bhagavAnanuM garbhakALa daramyAna haraNu thavu' AvuM Agamana tIrthaMkarAne hAvaja nahi chatAM paNa te thayuM tethI Azcaya gaNAyuM. (3) trIjI strInuM tIrthaMkara paNe thavuM. (4) cAthuM abhAvita pariSad-khAdhanA kula rihata khanelI pahelI pariSad. (5) pAMcamuM zrI kRSNa mahArAjanuM apara kekA ' nAmanI rAjadhAnI je ghAtakI khaMDamAM AvelI che tyAM javu, dvedInu tyAM haraNa thayuM hatuM. vAsudeva pAtAnI bhUminI sImA kAi paNa kAle vaTAvI zakatA nathI. chatAM drapadIne tyAMthI lAvavA mATe ane pAMDavAnuM kAma karavA mATe zrI kRSNarAjane tyAM javu paDayuM hatu (6) chaThThuM-caMdra ane sUrya deve, peAtAnA asala svarUpe kaMI paNu vakhate tItha karenA samavasarAmAM AvatA ja nathI. chatA bhagavAna mahAvIranA samavasaraNamAM temanuM AvavuM thayuM. (7) sAtamuM harivaMza kulanI utpatti, jIgaliAnA eka yugalane ahiM lAvI temAMthI thaI, te eka accherA bhUta vAta khanI. 1 (8) AThamuM zaphreMndra ne mAravA, camarendra mahAna utpAta macAvyo, te paNa eka Azcaya kAraka trInA che camarendra nIcenI dharatInA dhaNI che. ane zakrendra pahelAM devalAkanA dhaNI che chatAM camarendra tenI sAthe yuddha karavA tatpara thayA. (9) navamuM ekI sAthe ekaja samayamAM ekaseA ATha jIvA, siddhagatine pAmyA, te paNu Azcaya kAraka gaNAya. (10) dazamu... A zAsanamAM asatienI pUjA jagatamAM thAya tenA guNa gAna gavAya ! te eka accherU che. bhagavAna tyAMthI nIkaLI. samRddha evI pAvApurI nagarImAM padhAryA. ahiMnA rAjA si Mhasena te vakhate mahAbalavAna ane sarva prakAranA AyudhAthI sajja evA gaNAtA.te nagarImAM eka * mahAsena' nAmanuM udyAna hatuM. te pazu badhA udyAnAmAM ucca zreNInuM gaNAtuM hatuM (s0 101) zrI kalpa sUtra : 02 e Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvApurI aura vahAM kA rAjA kA varNana / pAvApurI me somila brAhmaNa kA yajJa kA varNana mULanA atha "seLa jADheLa " ityAdi-te kALe ane te samaye pAvApurImAM kAi seAmitra nAmanA brAhmaNanA yajJanA vADAmAM, yajJa-ka mAM Avela aMgopAMga sahita tathA rahasya sahita Rgveda, yajuveda, sAmaveda, ane atha veda e cAre vedanA, pAMcamA ItihAsanA ane chaThThA nidhaTunA smAraka (bIjA Mne yAda karAvanAra) vAraka (azuddha pAThane rokanArA), ane dhAraka (ane jANanArA), chae agAnA jANakAra, SaSTi taMtra (sAMkhya zAstra)mAM vizArada, gaNitamAM, zikSaNamAM, zikSAmAM, kalpamAM, vyAkaraNamAM, chaMdamAM, nirUktamAM, jyAtiSamAM tathA brAhmaNAnA bIjA ghaNA zAstromAM tathA parivrAjakAnA AcAra zAstramAM nipuNa, badhA prakAranI buddhiethI sapanna, yajJa ka`mAM nipuNa indrabhUti Adi agiyAra brAhmaNa pAtapeAtAnAM ziSya parivAra sAthe yajJa karatA hatA. temanA sivAya bIjA paNa ghaNA e upAdhyAye tyAM ekatra thayA hatA jemake-- gAgya, hArIta, kauzika, zaikSa, zADilya, pArAma, bhAradvAja vAsya sAvaNya, maitreya AMgirasa, kAzyapa, kAtyAyana, dAkSAyaNa, zAvatAyana, zaunakASana, jAtAyana, AzcAyata dAoNyana, cArAyaNa kAvya, audhdha, aupamamyava Aya vagere (sa0 102) TIkAnA atha-te kALe ane te samaye te pAvApurImAM seAmila nAmanA eka brahmaNanA yajJa sthaLamAM, yajJakriyAne mATe Avela indrabhUti Adi agiyAra brAhmaNa pAtapeAtAnA ziSya-parivAra sahita yajJa karatA hatA. te brAhmaNeA Rk yajI sAma ane atha e cAre vedomAM, temaja pAMcamA itihAsamAM ane chaThThA nighaMTu (vaidika kASa) mAM kuzaLa hatA teo chaMda, kalpa, janmyAtiSa, vyAkaraNa, nirukata, tathA zikSA e chae agA sahita tathA rahasya, sArAMza sahita vedene smAraka hatA, eTale ke bIjA leAkeAne yAda karAvanAra hatA. vAraka eTale azuddha uccAra karanArane zakatA hatA. dhAraka hatA, eTale ke temanA abhidheya ane dhAraNa karanAra-samajanAra hatA. chaMda Adi chae agAnA jANakAra hatA. sAMkhya zAstramAM niSNAta hatA. gaNitamAM, zikSaNa (adhyApana)mAM zikSAmAM, kalpamAM vyAkaraNazAstramAM, chaMda zAstramAM, nirukta (nirukta nAmanA vedanA aMga rUpa zAstra)mAM, yetiSa zAstramAM ane tenA sivAya brahmAnA bIjA ghaNAM e zAstromAM ane rivrAjakA saMbaMdhI AcAra zAstramAM nipuNa hatA. badhA prakAranI buddhimAM nipuNa hatA. tAtkAlika vAtane jANavAnI buddhi, bhaviSyanI vAtane samajavAnI mati, ane navI navI vAtane zodhI kADhanArI sUjha rUpa prajJA e traNa prakAranI buddhimAM temaNe nipuNatA meLavI hatI. te yajJanA anuSThAnamAM kuzaLa hatA. IndrabhUti ADhi agiyAra brAhmaNA sivAya bIjA ghaNA upAdhyAye paNa yajJamAM ekaThA thayA hatA. temAMthI keTalAkanAM nAma nIce pramANe che--gA, hArIta, kauzika, pala, zaDiya, pArAzaya, bhAradvAja vAstya, sAtraNya, maitreya, AMgirasa, kAzyapa, kAtyAyana, dAkSAyaNu zAradvAtAyana zaiAnakAyana, nADAyana, jAtAyana, AyyAyana, dArbhAyana, cArAyaNu, kASpa, baudhya, Apamanyava, Atreya vagere (sa0102) zrI kalpa sUtra : 02 100 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna kA samavasaraNa aura unakI zobhA kA varNana mULa artha_"te ' ityAdi. te kALa ane te samaye, pAvApurI nagarImAM, devoe zramaNa bhagavAna mahAvIranA samavasaraNanI racanA karI. kevA prakAranI racanA karI te kahe che ke-vAyukumAra dee eka eka jana sudhI cAre taraphanI bhUmine, saMvattaka vAyudvArA, sApha karI te jamIna uparanA kacarAne vALIcoLI eka tarapha dUra pheMkI dIdhA. meghakumAra devoe, acitta jaLanI varSA karI anya devoe traNa prakAranA cAra cAra daravAjA sahita gaDhA banAvyA. pahelA prakAranA gaDhe cAMdInA hatA A gaDhanA daravAjAne senAnA kAMgarAM karavAmAM AvyAM hatAM. bIjA prakArano gaDha suvarNana banAvavAmAM AvyuM hatuM. tenA kAMgarAM ratnothI zaNagAravAmAM AvyAM hatAM. trIjI prakArane gaDha ratnane banAvavAmAM AvyuM hatuM. tenA kAMgarA hirA mANekanAM hatAM. A samavasaraNamAM, cosaTha Indro hAjara rahyA hatA A Indroe, samasta jInA manane harI le tevA, ATha mahApratihAya pragaTa karyo. jenAM nAma A pramANe che. (1) azokavRkSa (2) acitta puSpavRSTi (3) divyadhvani (4) cAmara (5) sphaTika ratnanuM siMhAsana (6) bhAmaMDaLa (7) duMdubhI (8) Atapatra(chatra.) ke koI sthaLoe, rannenA pAMdaDAvALAM, te koI ThekANe ronA phUlavALAM, te kaI ThekANe ratnonA phaLavALAM vRkSo ropavAmAM AvyAM hatAM. koI bhUmi vaiDUryaratna jevI hatI, kaI bhUmi nIlamamaNinA teja jevI hatI, kaI bhUmi phaTikaratna samAna ujajavaLa jaNAtI, temaja kaI bhUmine prakAza ratnamaya bhAsate hate. kaI bhUmitaLa padyarAga maNina vaNa jevuM dIsatuM, keI bhUmi nava prabhAtanA sUyateja samu lAgatuM, te kaI sthaLa madhyAhananA sUrya sama prakAzatuM hatuM. keI dharAtala kareDo vidyutanA camakArA jevuM jAjavalyamAna dekhAtuM hatuM. samavasaraNanI cAre bAju paccIsa-paccIza yojana sudhI, Iti, bhIti, mahAmArI, marakI, kolerA, plega, duSkALa, laDAI, yuddha, Adhi, vyAdhi, vaira, jhaghaDA vigere upazAnta thaI gayA hatA. A pradezano sarva samUha sukhamaya banI gaye. zarada-vasaMta Adi chae tuono prabhAva jaNAvA lAgyo. bhagavAnano pratApa, kaDo caMdramA, karoDo sUrya ane vidyuta temaja maNiothI paNa adhiMkAdhika prakAzamAna jaNAto hato samavasaraNanI bhUmi svargathI paNa anaMtagaNI zobhA ApI rahI hatI (sU0103) vizeSArtha-samavasaraNa ne jaina pAribhASika zabdamAM, "ame saraNa" kahe che. tene Ano artha e nIkaLe che ke, dareka prANI bhUta-jIva-sattavane "samAna zaNuM, maLI rahe che. ekaja bhUmi upara tamAma prANIo samasta prakAranA ane bhinna bhinna prakAranA verabhAnuM visamaraNa karI, samAna bhUmikA upara sarva ekatra thAya che eTale vasI rahe che tevA bhAva paNa AmAMthI nIkaLe che. AuparAMta dharmopadeza mATe sarvotkRSTa zabhA sthAna ! e bhAva paNa pragaTa thAya che. A sabhAsthAnanuM nirmA chuM manuSyanI zakti bahAra che. tenuM nirmANa addabhuta zaktivALA de vaDe karavAmAM Ave che. sAphasUphImAM eka raja paNa daSTigocara thatI na hatI. tenA upara daivI zakti vaDe sugaMdhita dravyo mizri acitta jalana chaMTakAva karavAmAM AvyuM hatuM. A chaMTakAvanA lIdhe, pRthvImAMthI uSNunzIta mizrita havAnI laherIo chUTatI tethI te. sarvane khuzanumA ane dilane AnaMdadAyaka banI rahetI. A kArya bAda. anya dee traNa prakAranA gaDhanI racanA karI. "somaraNane kutrima nagara banAvavAnI yojanA hoya che. pharaka eTaleja hoya che ke, A kRtima nagaramAM phakta "dharmadezanA' ja thaI zake bIjI koI zArIrika ke mAnasika pravRttinuM A dhAma na hatuM. A samavasaraNano pravezadvAravALe gaDha cAMdIne banAvyo hate. te gaDhanI zobhAmAM vRddhi karavA, kAMgarAM mUkavAmAM AvyAM hatAM. A kAMgarAM senAnAM hatAM. anukrame AgaLa jatAM senAne gaDha banAvavAmAM AvyA hatA. jene daravAjo zrI kalpa sUtra : 02 101 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa suvarNamaya ane gaDhanA kAMgarA ratnathI saNagAravAmAM AvyAM hatAM. haju paNa AgaLa vadhatAM eka trIjA gaDhanI racanA karavAmAM AvI hatI. A gaDhanuM nirmANa, pravezadvAra sAthe ratnanuM banAveluM hatuM ane tenA upara vividha prakAranA maNionAM kAMgarAM karavAmAM AvyAM hatAM. A traNa gaDha tenA pravezadvAra sAthe pasAra karyA pachI ja, dharma dezanAnA sabhAmaMDapa tarapha jaI zakAtuM hatuM. A samesaraNanI racanA devakRta che ema batAvavA sAruM, tyAM ATha prakAranI alaukika vastuo daSTigocara thatI hatI. (1) bhagavAnanA zarIrathI bAra gaNe uMce azokavRkSa, (2) aceta phanI vRSTi (3) divyadhvani, (4) cAmara (5) phaTika siMhAsama (6) temanA mukha upara prasarI rahela bhAmaMDaLa, (7) devaduMdubhI (8) chatra upara chatra ema traNa chatro, A samavaraNanI zobhAnuM pharI varNana karavAmAM Ave che-samavaraNamAM TheraThera ratnamaya patre puSpa ane phalavALA vRkSonuM AropaNa thayeluM hatuM. tenuM dharAtala ane sapArI vividha ratnonA tejathI vividha prakAza ApatI hatI eTale samavasaraNanA keI bhAgamAM ranamaya pAMdaDAMvALA te koI bhAgamAM ratnamaya phaLavALA te koI bhAgamAM ratnamaya phUlevALAM vRkSe hatAM. tyAnI bhUmine bhAga kaI ThekANe vairyamaya levAthI anupama haritaraMga dhAraNa karato hate. keka ThekANe nIlamaNimaya hovAne lIdhe nIlimAyukta hate, kaI ThekANe Tikamaya hovAthI sapheda hate, kaI ThekANe jAti ratnamaya hovAthI bhAskara hatuM. koI ThekANe padmarAga maNimaya hovAthI anokhI lAlimAMthI vyApta hatA. koI ThekANe suvarNamaya hovAthI halkA pILAvarNavALe hato. keI ThekANe bALasUryanI samAna atyaMta lAlavarNavALo hato. keI bhUbhAga madhyAhnakALanA sUryanI samAna prabhAvavALe hate. kaI bhAga karo | vIjaLInI prabhAvALA bhAsate hate. samavasaraNanI pharatI cAre bAjue, so so gAu sudhI, koI paNa sthaLe kaI jAtanA upadra najare paDatA nahIM. 'iti' eTale eka jAtano upadrava A ItinA cha prakAra che. (1) ativRSTi (2) anAvRSTi (2) uMdaraDAo (4) tIDa (5) paTane upadrava, (6) duzamana rAjAnuM caDI AvavuM. A uparAMta Adhi (mAnasika pIDA) vyAdhi (zArirIka pIDA , upAdhi (Akasmika pIDA) kayAMya dRSTigocara thatAM na hatAM. zarada, zizira, hemanta, vasaMta, grISma ane varSo A chae hatuone prabhAva ekatra thaI potapotAnI viziSTatA, tyAM batAvI rahyo hate. eTale tyAM AvatA devo manuSya ane tiyayane koI paNa eka Rtune ukaLATa muMjhavI rahyo na hato. tene lIdhe, temane tyAMnI havA, sarvathA anukULa jaNAvAthI teo ekAgra citta bhagavAnanI vANIne sAMbhaLI zakatAM hatAM. samasaraNanA siMhAsana upara birAjela bhagavAna mahAvIrane deha keTi, sUrya, caMdra, vidya, ane maNionA samUhathI paNa vadhAre kAntivALo dekhAto hate. TUMkamAM A "samavasaraNanI zebhA, svarganI zobhAne paNa Takkara mAre tevI anupama ane adUbhUta hatI. (sU0-103) mULano artha--'tasitAsisa ityAdi A divya samavasaraNamAM bIrAjatA bhagavAnanA darzana mATe tathA temane dharmopadeza sAMbhaLavA sAruM bhavanapati, vyaMtara, tiSika ane vimAnavAsI deva ane devIo pota-potAnA parivAra sAthe tyAM AvI rahyA hatA. teo pitAnI sAthe potAnI riddhi-samRddhithI sarva prakAranA ghutithI, tamAma prakAranA vimAnI dIptIthI, divya zobhAthI, zarIra para dhAraNa karela tamAma prakAranA AbhUSaNo-ghareNAonA tejanI javAlAothI, zarIranI divya prabhAethI, divya zarIranI kAMtIothI udyotita karatA thakA ane vizeSarUpathI prakAzayukata thai AvI rahyA hatA. AvI rIte, devI alaMkArethI alaMkRta, ane AbhuSaNothI vibhUSita evA deva-devIone AvatAM joI, yajJa karavAvALA sarva brAhmaNa, aMdaroaMdara A pramANe kahevA lAgyA; A prakAre niveda karavA lAgyA. A pramANe sAkSI puravA lAgyA. A prakAre saMbhASaNa karavA lAgyA ke, "aho yajJAthI o ! yajJane prabhAva te juo ! sarva deva-devIo A yajJane jovA mATe teno prasAda ane haviSa levA mATe sarva parivAra ane Rddhi zrI kalpa sUtraH 02 102 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAthe AvI rahyAM che !" je je loka samudAya tyAM upasthita thayela hatuM, te A sAMbhaLI Azcaryamugdha thaI bolavA lAgyA ke, "A brAhmaNo dhanyavAdane pAtra che! A yajJAthI o puNyazALI ane sulakSaNovALA che ! ke jenA yajJamAM sAkSAta deva-devIo AvI rahyA che! (sU0-104) vizeSArtha-samavasaraNanI racanA khuda dee banAvI hatI ane te racanA karavAmAM devoe atyaMta jahemata uThAvI hatI. kAraNa ke Indro tathA anya samakitI de tIrthakaranA yathAgya "Atma svarUpane jANavAvALA hatA. tethI teno bhaktibhAva temanA para athAgapaNe varasI rahyo hato. Ane lIdhe AtmasvarUpanI vANI sAMbhaLavA teo tvarAthI AvI rahyA hatA. paraMtu samaya ane saMgano lAbha uThAvI lekene raMjana karavAvALA paNa A duniyAmAM ghaNA paDayA che. A yajJAthIonI manokAmanA bhautika padArthone saMyoga meLavavA puratoja hatuM. temAM keI navInatA to hatI ja nahi ! paraMtu dunyavI leke sAMsArika sukhaneja Icache che. kAraNake A sukhAbhAsathI para evuM evuM atIndriya sukha aMtarAtmAmAM vasI raheluM che. te te te bicArAone bhAna paNa hotuM nathI, temaja te bhAna karAvavA vALA virala ja hoya che ! AthI yajJAthIo pitAnI mahattA batAvavA, upasthita thayelA lokone, AMgulinirdeza karI rahyA hatA ke, devanuM jUtha A5Nu yajJanA havanahAma jovA mATe temaja khIra vRta Adi padArthone prasAda levA sArUM potapotAnA vimAne ane vaibhava sAthe AvI rahyuM che. A vakhate tyAM hAjara rahelI janamedanIe devonuM Agamana joI Azcarya ane vismaya pAmIne kahevA lAgyA ke A yAjJika brAhANone dhanya che, teo prazaMsanIya che. kRtakRtya che. kRta puNya che. ane alakSaNothI saMpanna che. ke jethI temanAM yajJasthaLe devadevIo pratyakSa hAjara thAya che. (sU0-105) yajJa ke vADe meM upasthita brAhmaNo kA varNana mULano atha" paropara ItyAdi A yajJArthIo paraspara e pramANe bolatA hatA ke eTalAmAM deva yajJasthAna oLaMgIne AgaLa cAlyA gayA. Ama thavAthI teo stabdha banI gayA, nisteja thaI gayA. teonA mukha karamAI gayA, ane caherA upara dInatA ane phikAza jaNAvA lAgI. A vakhate aMtarikSamAM daivI ghoSaNA ane gebI avAje thavA lAgyA, tema ja divya piokAre saMbhaLAvA mAMDayA ke--"he bhAIo! tame pramAda tajI A vyaktine bhajavA mAMDe, tenuM bhajana muktipurInA sathavArA samAna che. A bhajana atyaMta sukhadAI ane kalyANakArI che. A vardhamAna "jina" akhila lokamAM hitakArI ane sakala jInA upakArI che, temaja teo zubha pratadhArI paNuM che." pitAnA yajJanI prasaMzAne badale mahAvIranI prasaMzA sAMbhaLI teonI gajagaja phulatI chAtInAM pATIyAM besavA lAgyAM! zvAsa rUMdhAvA lAgyA ! teomAMthI prathama gautama gotrI IndrabhUti nAmano brAhmaNa kopAyamAna thaI lAlapILa banI gaye. ane te krodhAvezathI dhamapachADA karato bAlavA lAge ke-"mArI hayAtimAM e te bIje keNu che ke je pitAne sarvajJa ane sarvadarza mAnI rahyo che? ema lAge che ke jarUra koI pAkhaMDI ane vitaMDAvAdI temaja dhUta ane kapaTajaLI IndrajALa racI rahyo hoya ! te te sarvajJane ADaMbara karI, indrajALane prayoga karI. sarva deva-devIone paNa ThatrI rahyo che ! AthI deva yajJanA vADAne temaja sAMgopAMga vedane jANavAvALA mane paNa tyajIne AgaLa cAlyA jaya che. devanAM mAthA pharI gayAM che ke tIthajaLane cheDI khADAnA pANInI IcchA karI rahyA che ! A devo ghUMka zrI kalpa sUtra: 02 103 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaLaphAnA svAda lenAra kAgaDA jevA dekhAya che ! pANInA tyAga karI jamInanI vAMchanA karanAra meMDhaka jevA jAya che! caMdananI gaMdhane tajI maLanI gaMdha levAvALI mAkhIo jevA A devA lAge che! AMbAvRkSane badale kAMTAvALA khAvaLanI jhaMkhanA karavAvALA UMTa jevA teo dekhAya che! sUryanA tejanA tyAga karIaMdhakAranI icchA karanAra ghUvaDA jevA A devA dekhAya che! kharekhara tee yajJanI pavitra bhUmine chAMDIne dhUtanI dhRta zALAmAM jai rahyA che! barAbara che, jevA deva, tevA pUjArA. nizcayathI jaNAya che ke A devA nathI, paNa devabhAsa-khATA deva che. kharI vAta che ke bhamarAo AMkhAnI maMjarI upara gujArava kare che ane kAgaDAe lIMbaDAnA jhADa para kAkA kare che. khera, huM tenI sajJatA ane ahaMtAnA cUrecUrA karI nAkhIza! zuM haraNa siMha sAthe khela karI zake ? zuM aMdhakAra sUryaMnI sAthe riphAI karI zake ? zu' patagIe Aga upara jIta meLavI zake ? zuM kIDI samudranu` pANI pI zake ? zuM sapa garUDane harAvI zake ? zuM pata vajAne tADI zake ? zu' me hAthI sAthe yuddha karI zake ? AvI rIte A indrajALIe mArI sAme eka paLa paNa TUMkI zakaze nahi ! hamaNAM ja huM tenI pAse jai, tenI khelato baMdha karAvI dauM ! sUryanA teja AgaLa bIcArA AgiyAnI zI vathAta? huM koInI paNa sahAyatA A kAmamAM IMRte nathI, zu' aMdhakArane nAza karavAmAM sUrya keAInI rAha jotA haze ? mATe have huM zIghra tyAM jaI paheAMcuM ! A pramANe kavATa karI, hAthamAM pustaka lai, pAMcaseA ziSyanA samudAyane laine prabhu pAse javA te ravAnA thayeA. tenA paTTaziSye temanuM kamaMDaLa ane datu Asana hAthamAM pakaDayuM hatuM. pItAMbara dhAraNa karyuM hatuM. tene DAbA khabhA yajJopavIta vaDe zeAbhI rahyo hato. petAnA guru 'indrabhUti'nA yazegAna ane jayajayakAra elAvatA tenA ziSya samudAya paNa tenI sAthe cAlI rahyo hatA. yazogAna kevA prakAranAM hatAM, te kahe che--" he sarasvatI rUpI kaDIne dhAraNa karavAvALA ! huM vAdI-vijayanI lakSmInA dhvajarUpa ! he vAdionA mukha rUpI dvArAne baMdha karavAvALA ! he vAdI rUpI hAthInuM vidAraNa karavAvALA paMcAnana kezarI siMha samAna ! huM vAdionA azvaya rUpI sAgarane gheLIne pI javAvALA agastya muni ! huM vAi rUpI siMhanA aSTApada ! huM vADhi vijaya vizArada ! he vAdivrunda bhupAla ! he vAdionA kAla samAna! he vAdi rUpI kadalI vRkSane kApavAvALI talavAra samAna! he vAdi rUpI aMdhakArane naSTa karavAvALA sUrya ! huM vAdarUpI ghauMne pIsavAvALI ghaMTI samAna! huM vAdirUpI kAcA ghaDAne phADanAra mugara samAna ! he vAdi rUpI ghUvaDAnA sUrya samAna ! huM vAdi rUpI vRkSAne upADI phekI denAra gajarAja samAna! he vAda rUpI daityAnA devendra ! he vAdi zAsaka nareza! he vAdi-kasa-kRSNa ! he vADhiharaNeAnA siMha! he vAki rUpI tAvanA nAza mATe varAMkuza auSadha samAna ! he vAdi samUhane parAjIta karavAvALA mala ! he vAdinA zarIramAM ghAcavAvALA tIkSNa zalya ! he vAdi rUpI pataMgAne bhasma karavAvALA dIpaka ! huM vAdi cakra-cUDAmaNi ! huM paMDita zizamaNi ! huM vAdi vijaya vijetA ! huM sarasvatI devInA kRpAzIla! vidvAneAnA gane tADanAra suraMga samAna ! " AvAM yoAgAna karAvatA indrabhUti potAnA ziSya samudAyanI sAthe prabhu pAse pahoMcyA. tyAM paheAMcatAM ja samavasaraNanuM bhavya ane tejomaya dana joI teo badhA cakita citta banI gayA. (sU.105) vizeSA--jyAre brAhmaNe e joyuM ke deve te yajJabhUmine vaTAvIne tethI pazu AgaLa vadhI rahyA che, tyAre teo nirAza thaI gayA. temanI sukhanI kAnti echI thavA lAgI. tene peAtAnI pratiSThA ane kIrti ochA thatAM jaNAyAM. zrI kalpa sUtra : 02 104 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A uparAMta devenI ghoSaNA temanA sAMbhaLavAmAM AvatI AvI ghoSaNA ane kalaravamAM, teo kahetA saMbhaLAyA ke - "he bhavya jI ! tame tamArI nidrA uDADo! A amulya avasara pharI pharI nahi Ave! A apUrva avasarano lAbha laI kalyANa sAdhe! mekSa rUpI nagarImAM javAno A saMskRSTa sathavAre tamane maLI zake che ! AtmAne anaMta sukha ApavAvALuM dhAma tamAre AMgaNe AvIne ubhuM rahyuM che! bhagavAna vardhamAna svAmIne bhaje, tenI upAsanA kare. A bhagavAne anaMta ApadAo veThI, utkRSTa Atmatine pramaTAvI che, tema ja saMsAranA trividha tApanuM zamana karyuM che. tamAre A saMsAranI Aga jharatI javAlAomAMthI ugaravuM hoya te, temane upadeza sAMbhaLe ! temanA kathanane vicAra kare ! A bhagavAnane hathe, traNe lekanuM hita vasyuM che. saMsAranA aparaMpAra duHkhamAMthI chUTavAne teo upadeza ApI rahyA che. kAraNa ke teoe A jJAnadazA, svayaM prApta karI che. teoe rAga-dveSa vikAra Adina bALI bhasma karyA che. teo sAmAnya AsapuruSomAM paNa zreSThatA dharAve che. devenI A pramANenI ghoSaNA sAMbhaLI, teo vadhAre, guMcavaNamAM paDayA. temane lAgyuM ke, je Ane upAya nahi karavAmAM Ave te mane kAbu ApaNA hAthamAMthI sarI paDaze! tamAma yajJAthI emAM, indrabhUtine ghaNuM lAgI AvyuM. tenA krodhanI sImA vadhI gaI. kAraNa ke tenuM mAna te vakhatanA samAjamAM advitIya hatuM. tenuM jJAna vizALa ane apratima hatuM. tene prabhAva cArebAju paDI rahyo hato. tenuM vAkacAtuya bhalabhalA dalilabAjIene haMphAvI nAkhatuM. tenI hariphAi karI zake tema te vakhatanA samAjamAM, koI daSTigocara thatuM na hatuM. tenI vidvattA, bhASAo upara kAbu, temaja prAbhAvika ojasanI tulanA thaI zake tema na hatI. tene mana bhagavAna pAkhaMDI ane vitaMDAvAdI jaNAtA. A uparAMta, bhagavAne lekene IndrajALa dvArA vaza karyA che, tema tene jaNAyA karatuM hatuM. tethI bhagavAna "mAyAvI pUtaLuM che tema tenI mAnyatA hatI manuSya svabhAva eTale badhA bheLe ane saraLa hoya che ke, tene vaza karavAmAM jhAjhI mahenata paDatI nathI; paNa de je catura ane dAkSiNya yukata hoya che, teo paNa A IndrajALiyAnI jALamAM sapaDAI gayA ! mAruM jJAna agAdha ane asIma che, temaja cAra vedonA mULabhUta artho ane tenA rahasyane jANavAvALuM che, vaLI vedanA aMge pAMga uparAMta, zruti-smRti-purANa-chaMda-kAvya-alaMkAra-vyAkaraNa-upaniSa-bahat saMhitA ane vaidika granthanA Arogya zAstra vigerene pichANavAvALuM che, chatAM, A de mAruM paNa ullaMghana karI AgaLa dhapI rahyA che yajJarUpI pavitra bhUmine avaMghagaNI, teo A vADiyA puruSa tarapha jaI rahyA che ! A dave kharekhara bhUla karI rahyA che ! teo tIthajaLane cheDI, khADAkhAbocIyAnA gaMdhAtA pANInA pInArA kAgaDAe samAna che. yajJabhUmine mUkI te dhUrtanI pAse jaI rahyAM che, ane jaLanI upekSA karIne sthaLane IcachanAra deDakAnI samAna che. zrIkhaMDa AdicaMdanane tajI dugadhane pasaMda karanAra mAkhIonI samAna che. AmravRkSane mUkI zUla ane kAMTAthI bharapUra bAvaLanI abhilASA karavAvALA UMTanI samAna, sUryanA prakAzanI avalehanA karavAvALA ghuvaDonI samAna jaNAya che ke, jeo AvA rUDA AlhAdajanaka yajJasthAnane tyAga karI ghaDInA chaThThA bhAgamAM adazya thavAvALA mAyAvInI pAse jaI rahyA che. kharI vAta che ke "jevA deva che tevA pUjArI" hoya che. A zrI kalpa sUtra : 02 105 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devA nathI paNa devAbhAsa che, eTale deva jevA jaNAtA A keI khIjAja che. bhamarAe AMbAnI mAMjarI para guMjArava kare che paNa kAgaDAe lIMbaDAnA jhADane ja pasaMda che. khera ! vene te dhUnI pAse javA de. paNa huM tenI pAse jaI tenI sajJatAnA bhukkA uDADI daIza ! zuM haraNiyuM si'hunI sAthe yuddha karI zake che evI ja rIte aMdhakAra sUryanI sAthe patagiyA agninI sAthe kIDI samudranI sAthe, sarpa garUDanI sAthe, pata vAnI sAthe ane meDhA hAthInI sAthe zuM yuddha karI zake che ? kadApi nahi. AvI ja rIte te dhUta indrajALiyA mArI sAme eka kSaNabhara paNa TakI zakavAnA nathI. huM hamaNAM ja tenI pAse jaI davene paNa ThagavAvALI tenI dhRtatAne khullI karI nAkhIza! sUryanI sAme bicArA AgIyA zuM vastu che? eTale kAMI nahi. mAre bIjAnI sahAyatA levAnI jarUra nathI. huM tene parAsta karavAne ekaleA ja zaktimAna chuM. indrabhUti A pramANe vicAradhArAe caDI tyAM javAnA nirNaya karyA. potAnA hAthamAM vidvatAne zAle tevuM eka pustaka lIdhuM. te uparAMta anya sAdhanA jevAM ke kamaMDaLa Adi tema ja caTTAI, cAkhaDI vagere laI, pitAMbara dhAraNa karI, yajJApatrItathI zaiAbhAyukta thaI pAMcase| ziSyAnA samudAya sAthe indrabhUti, gautama bhagavAna je sthaLe birAjyA che tyAM javA ravAnA thayA. cAlatI vakhate gaganane paNa bhedI nAkhe tevA jaya-jayakAravALA pAkAro pADIne ziSyavRMda upaDayuM. rastAmAM peAtAnA gurunA yazogAna gAtAM gAtAM A ToLuM raste kApavA lAgyu. peAtAnA gurunI pratiSThA, ajeya guNu, dalIleAnuM sAmarthya paNuM, vAdi taraphanA prabhAva, nIDaratA, zailI, AvaData, viSayane grahaNa karavAnI zakti, viSayanA rahasyanI ArapAra utarI javAvALI tIvrabuddhi, aneka dRSTibiMdue vaDe peAtAnA viSayane ane dhAraNAne majabUta karavAnuM parAkrama vigerenAM guNagAneA karatAM, A ToLuM pasAra thavA lAgyuM. siMha ane hAthInI upamAM, aMdhakAra ane sU, ghaDA ane lAkaDI vRkSa ane gajarAja, deva ane dAnava, kaeNsa ane kRSNa, siMha ane mRgalAM, kadalI ane kRpA, ghuvaDa ane sUrya, siMha ane aSTApada, javara ane javarAMkuza vigerenI upamA ane upameyane AdhAra lai pAtAnA guru A IndrajALiyAne jarUra parAsta karaze evA daMbhI ane khar3AikhAra urdUgArA sAthe A ziSyamaDala cAlatuM hatuM, AvA upamAnA uparAMta prativAdIne harAvavAmAM peAtAnA gurudevanI tIvra zakti rahelI che tevu sAma pragaTa karatA cAlyA jatA hatA. jema pataMga agnimAM, zarIra mRtyumAM, ajJAnI paMDitamAM khatama thaI jAya che tema A 'vaOmAna' paNa amArA gurunI AgaLa parAjaya pAmaze! kAraNa ke teo, sakala zAstro ane tenA arthamAM pAra'gata che, tamAma klAnA jANakAra che, paDitAmAM ziromaNi che, adhiSThAtrI devInu' kRpAbhAjana che, vidvAnonA ganu nikaMdana kADhavAvALA che, temaja vijJAna vigeremAM sazreSTha che, A pramANe khaDAIe hAMkatAM, gapagALA phelAvatA, avanavI vAtA karatA A ziSyA samavasaraNu najIka AvI paheAMcyA. tyAM te samavaraNanI advitIya racanA, anupama zAlA ane apUrNAMkRtine joI DaghAI gayA! digmUDha thaI gayA ! AMkho phATI rahI! mAM vakAsI rahyA ! krAMtamAM AMgaLI ghAlI gayA ! AgaLa cAlatAM leAkeAttara puruSa-bhagavAnane kAMcanavarNo deha ane tenu lAlitya joI teo zAnazudha khAI beThAM ! temanu teja, prabhAva ane mukha upara taratI tanamanATavALI saumyatA joi temanA gava gaLavA mAMDayA ! krodhanI pArAzIzInu aMtara ghaTavA lAgyuM ! A badhuM joi, jANI, anubhavI te vicAravA lAgyA ane 'hAyakArA'nA nisAse tenA mukhamAMthI nIkaLavA mAMDayA! (s0105) zrI kalpa sUtra : 02 106 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ indrabhUti brAhmaNa kA AtmaviSayaka saMzaya kA nivAraNa aura unakI dIkSA grahaNa kA varNana gaNadharavAda mULane artha- seja jAhe" ityAdi. te kALa ane te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIre, gautama gotrI IndrabhUtine saMbadhIne, hitakara, sukhakara ane zAMtikAraka, mIThI madhurI vANIne uccArI. bhagavAnanI zAMti priyavANInuM zravaNa karavAthI, tenuM citta cakti thayuM temaja potAnuM nAma, temanA jANavAmAM AvatAM tene Azcarya paNa thayuM. "huM jagata prasiddha chuM, traNe jagatane guru chuM. te mAruM nAma koNa nathI jANatuM ? AvA tenA kSudra jANapaNAne lIdhe vismaya pAmavA jevuM che ja nahi! paraMtu je A vyakti, mArA manamAM rahela zaMkAnuM darzana karAve ane tenuM nivAraNa kare, te kAMIka Azcarya pAmavA jevuM kharuM !" IdrabhUti AvI rIte vicAra karato hato tyAMja bhagavAnano prazna AvI paDaye ke "he gautama! tArA manamAM jIva'nA astitva saMbaMdhI zaMkA che e vAta barAbara che? ane tArA manamAM "jIva'nA vidyamAna paNa viSe zaMkA paNa rahe tevuM vedavAkaya" paNa mojuda che? A vedavAkaya ema kahe che ke "vijJAnadhanateo mUkhya samusthAya puratAnuvinati, na ciraMjJAti" Iti vijJAnaghanaja A bhUtethI utpanna thAya che, ane te vijJAnaghana pAchuM prANIomAM ja lIna thaI jAya che, ane tethI, A vijJAnaghanamAM paleka saMjJA nathI, A pramANenuM veda vAya, che te barAbara ne?" A pramANenA vedavAkayanuM punaruccAraNa karI, bhagavAna gautamane kahe che ke, "he gautama ! tuM A vedavAkayane artha jANatA nathI. mATe huM te tamane samajAvuM chuM ke, jIvanuM astitva che. kAraNa ke A vidyamAna.paNuM" citta, citanya, vijJAna tathA saMjJA lakSaNo dvArA jANI zakAya che." je jIvanI hayAtI na hoya te, puNyapApane kartA kone gaNa? tamArA yajJa, dAna vigere kArya karavAvALA nimittabhUta koNa che? tamArA veda zAstramAM kahyuM che ke "A AtmA nizcayathI jJAnamaya che" arthAta A AtmA khuda jJAnapiMDa ja che, AthI siddha thAya che ke dareka prANImAM jIva nAmanuM tatva mejuda che. A prakAre prabhunAM vacana sAMbhaLI indrabhUtinuM mithyAtva pANImAM mIThAnI mAphaka ogaLI gayuM. sUrya prakAza thatAM jema aMdhakAra dUra thaI jAya che tema tenuM mithyAtva nAza pAmyuM. jema ciMtAmaNInI upalabdhi thatAM garIbAI dUra thAya che tema satya jJAnanI samajaNa thatAM tenuM mithyAbhimAna apa thaI gayuM. teNe thoDI vAtacItamAM sarvasva grahaNa karI lIdhuM. tyArabAda IndrabhUtie bhagavAnane vaMdanA-namaskAra karyo, ane bAlavA lAgyA ke he bhadanta ! huM maMda buddhivALe A5nI parIkSA karavA Avyo hato. jANe vAmana jhADanI uMcAIne mApavAM cAlyA hoya! he savAmina! Ape je mane bodha Apyo tenA vaDe ha katArtha thayo chuM ne saMsArathI virati pAmyo chuM, mATe mane dIkSita karI duHkhanI paraMparArUpa evA A saMsAramAMthI mane mukta kare." "A mAro prathama gaNadhara thaze ema kahI pAMcaso ziSyanA parivAra sahita indrabhUti brAhmaNane bhagavAne dIkSA ApI. te samaye gautama gotrI indrabhUti aNugAra zramaNa bhagavAna mahAvIranA jayeSTha ziSya banyA. Isamiti, bhASA samiti, eSaNasamiti, AdAna bhAMDapAtra nikSepaNa samiti, uccAraprastravaNaleSmazighANaja9la parijhApana samiti yukta banyA managupti, vacanagupti ane zrI kalpa sUtraH 02 107 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyaguptinA pazu dhAraka banyA. guptendriya, guptabrahmacArI, tyAgI, pApabhIrU, tapasvI, kSamAzIla, jItendriya, cittazeAdhaka, nidAnavihIna, utsukatA rahita sthira ane saMyamI banyA. AvI ATha pravacana mAtA yuktakhanI nigrantha pravacanane zirodhAya karI te vicaravA lAgyA. A gautamagAtrI indrabhUti aNagAra, sAta hAthInI uMcAIvALA hatA. temanuM zArIrika kada samacaturasra saMsthAnavALu hatu. temane zArIrika mAMdhA vajrarUSabhanArAca sahananavALA hatA. temanA vaNu kasATI upara sAnu` kasavAthI jevA lITA thAya tevA raMganA ghauM varNo cakacakita hatA tema ja kamalanI aMdara rahela kesarapuMja jevA gArA-tapakhiriyA raMganA hatA. te ugra tapasvI, dIsa tapasvI, taptatapasvI ane mahAtapasvI anyA. teo udAra ghAra, mahAguNI ane mahAbrahmacArI thayA. dehanI mamatA rahita banI, vizAla teolezyAnA dhAraka thaI tema ja tene yathAyeAgya gupta rAkhI cauda pUrvInA jJAtA thayA. cAra jJAnanA dhaNI ane samasta akSarajJAneAmAM nipuNa banyA. teo bhagavAnanI samIpa rahI vinayapUrvaka kheThatAM, uThatAM dhyAnamAM lIna rahI saMyama, tapa ane bhAvathI AtmAne bhAvita karI vicaravA lAgyA. (s0106) TIkAnA atha----te kALe ane te samaye eTale ke jayAre indramruti peAtAnA ziSyaparivAranI sAthe gava sahita bhagavAna mahAvIranI pAse pahoMcyA tyAre bhagavAne "huM gautamagAtrI indrabhUti" e padathI saMkheAdhIne kalyANakArI, sukhakArI ane madhura vANIthI khelyA. bhagavAna dvArA karAyela peAtAnA nAma ane geAtranuM uccAraNa sAMbhaLIne indrabhUtinA manamAM ghaNuM Azcarya thayuM. te vicAravA lAgyA ke bhagavAne aparicita evA mArUM nAma-gAtra kevI rIte jANyuM ? evu vicArIne pharI indrabhUtie peAtAnA mananuM samAdhAna karyuM ke nAma-gAtra jANavAmAM navAi zI che ? huM jagatamAM vikhyAta chuM ane traNe lokanA guru chuM. evA kayA mALaka, yuvaka ane vRddha che ke je mArU nAma nahIM jANatA hoya ? hA, navAi tA tyAre mAnIza jyAre te mArA manamAM je sazapa che tene kahI de ane tenu nivAraNa paNa karI nAkhe gautama indrabhUti Ama vicAratA ja hatA tyAre bhagavAne temane kahyuM--"he gautama ! indrabhUti tamArA manamAM A sa Mdeha che ke jIva (AtmA)nuM astitva che ke nathI ? kAraNa ke vedomAM evu kahela che ke--'vijJAnayana dvai temno pUtebhyaH samutyAya punastAnyevAnuMvinati na mesvasaMjJA'ta * iti vijJAnaghana AtmA bhUtAthI utpanna thaIne temanAmAM ja lIna thaI jAya che, paralAkasa MjJA nathI. huM A viSayamAM kahuM chuM ke tame veda-padonA vAstavika a jANatA nathI. pUrvokta vedavAkayanA tame samajela atha A che ghana Anada Adi svarUpa hovAne kAraNe vijJAna ja vijJAnaghana kahevAya che. te vijJAnaghana ja pratyakSathI pratIta thanAra pRthvI Adi bhUtAthI utpanna thaine bhUtAmAM ja avyakta rUpe lIna thaI jAya che. mRtyu pachI pharI janma levA pretya kahevAya che. evI pretyasa'jJA eTale ke paralekagamanarUpa saMjJA nathI." tethI tame mAne che ke jIva nathI. e vAkayane vAstaviMka atha A che--jJAnApayeAga ane darzanAyAga rUpa vijJAna vijJAnadhana kahevAya che. vijJAnathI abhinna hAvAthI AtmA vijJAnaghana che athavA AtmAnA eka eka pradeza ananta vijJAna-paryAyAnA samUharUpa che, te kAraNe AtmA vijJAnadhana ja che. A AtmA eTale ke vijJAnaghana bhUtAthI utpanna thAya che, kAraNa ke ghaTane kAraNe AtmA ghavijJAna rUpa pariNitavALA hoya che. kAraNa ke ghavijJAnanA kSayApazamanA eTale ke gharavijJAnanA AvaraNanA kSaye pazcamanA tyAM AkSepa hoya che, nahIM teA niviSaya hevAne kAraNe temA mithyApaNAnA prasaMga thaI jaze. tethI pRthvI Adi bhUtAthI kayAMka utpanna thaine pachI AtmA paNa te bhUtAne nAza thatAM te bhUta-vijJAnadhana rUpa paryAyathI nAza pAme che athavA bhUte alaga thatAM sAmAnya caitanyanA rUpe sthira rahe che, tethI tenI pretya saMjJA nathI eTale prAkRtika ghaTAdi vijJAnanI saMjJA temAM rahetI nathI, tethI jIva che e ja mata siddha thAya che. aMtaHkaraNane citta kahe che. cetananA bhAvane caitanya kahe che eTale ke saMjJAnanA zrI kalpa sUtra : 02 108 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je katAM hoya te caitanya che. viziSTa jJAna vijJAna kahevAya che, ceSTA saMjJA kahevAya che. e citta, citanya, vijJAna ane saMjJA Adi lakSaNethI jIvanuM jJAna thAya che tethI jIvanI siddhi thAya che. jIvanI siddhi (sAbitI)ne bIjo upAya batAve che-je jIva na hoya te punya ane pApane kartA jIva sivAya bIjuM keNu haze ? eTale ke kaI paNa hoI na zake. jIva vinA punya pApane utpanna karanAra vyApAra saMbhavita nathI. tethI pu-pApane kartA hovAthI jIvanuM astitva siddha thAya che. jIva che, A matane pharI puSTa kare che-tame mAnela yajJa dAna Adi kAryo karavAnuM nimitta jIvanA abhAvamAM koNa haze ? jIva ja te kAryo karavAnuM nimitta hoI zake che, kAraNa ke vyApAra jIvane AdhIna che tethI paNa jIva che e siddha thAya che. A rIte jIvanuM astitva siddha karIne have vedanA pramANuthI tene siddha karavAne mATe kahe che-tamArA zAstromAM paNa kahela che-"sarva prathama namaH" citta Adi lakSaNothI pratIta thanAra A AtmA jJAnaghana rUpa che tethI jIva che e mata siddha thayA. ItyAdi prabhunAM vacane sAMbhaLIne IndrabhUtinuM mithyAtva eja pramANe ogaLI gayuM ke jema pANImAM mIThuM ogaLI jAya che, sayano udaya thatAM adhikAra nAza pAme che ane cintAmaNI maLatAM jema daridratA nAza pAme che. indrabhUtine samyakatvanI prApti thaI tyArabAda IndrabhUtie bhagavAna mahAvIrane vaMdanA ane namaskAra karyA. vaMda pramANe kahyuM-bhagavad ! jema vAmana vRkSanI uMcAI mApavAne mATe jAya tema huM matihIna Apa sarvajJanI parIkSA karavA AvyuM hoM. he prabho ! Ape mane je bodha Ape che tethI huM kRtakRtya thaye chuM. huM saMsArathI virakta thaI gayo chuM. virakta thavAne kAraNe mane dIkSA ApIne duHkhathI bharela A saMsAra rUpI sAgaramAMthI tAro. tyAre bhagavAna mahAvIre "A indrabhUti mAro pahelo gaNadhara thaze" ema kahIne pAMcase ziSyo sAthe indrabhUtine pitAne hAthe dIkSA ApI. te kALe ane te samaye gautama gotrIya IndrabhUti aNagAra zramaNa bhagavAna mahAvIranA jayeSTha-sauthI pahelA ziSya thayA. teo kevA hatA te kahe che-te iryAsamiti hatA eTale ke IrdhAsamitithI yukta hatA, eja pramANe bhASAsamiti, eSaNA samiti, AdAna bhIDamAtranikSepaNa samiti hatA. uccAra prastravaNa zleSmaziMghANa jala 5riSThApanikA samiti hatA, mana samiti hatA, vacana samiti hatA, kAya samiti hatA, mane gupta eTale mane guptithI yukta hatA, eja pramANe vacana gupta hatA, kAyagupta hatA, gukha hatA, guptendriya hatA, gupta brahmacArI hatA. IsamitathI mAMDIne guptabrAcArI sudhInA padenA atha 174mAM sUtranI TIkAnA gujarAtI bhASAnuvAdathI samajI levuM joIe. te tyAgItyAgazIla hatA, vanamAM je lAjavaMtI nAmanI vanaspati thAya che tenI jema pApamaya vyApArethI lajajAzIlasaMkocazIla hatA. chaTha, aThama AdinI tapasyAthI yukta hatA kSamAzIla hovAne lIdhe bIjA dvArA karAyela apakArane sahana karI letA hatA. indriyAne vaza karI cUkyA hatA. aMtaHkaraNanA zodhaka hatA. nidAna (niyANuM, eTale ke bhaviSya kALa saMbaMdhI viSayanI tRSAthI rahita hatA, utkaMThAthI rahita hatA. sthira hatA. ane samIcIna sAdhu-AcAramAM tatpara hatA eja nigrantha pravacanane AgaLa karIne vicAratA hatA. te gautama gotrIya indrabhUti aNugAra sAta hAtha uMcA zarIravALA hatA samacaturasa saMsthAnavALA hatA. hAtha, paga, upara ane nicenA cAre bhAga jene samAna hoya tene samacaturastra kahe che. evA AkAra vizeSane samacaturasa saMsthAna kahe che. temane manA saMdanana hatuM. khIlInA AkAranA hADakAne vajA kahe che. tenA upara vesTanapaTTanI AkRtinA hADakAne trASabha kahe che. bane taraphanA makaTa baMdhane nArAja kahe che. tethI banne taraphathI zrI kalpa sUtraH 02 109 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maTa baMdhathI bAMdhelI ane paTTanI AkRtinA trIjA hADakAthI vIMTAyela banne hADakAMo upara, e traNene pharIthI dRDha karavAne mATe jyAM khIlInA AkAranu vajA nAmanuM asthi lAgelu hAya te vaRSabha-nArAca kahevAya che. jenA dvArA zarIranA pula daDha karAya, te asti nicaya-hADakAMnI racanA vizeSane saMhanana kahe che. evuM vaRSabha nArAca sahanana indrabhUti aNugArane prApta thayela hatuM. temanuM zarIra evuM gaura-vaNuM hatuM ke jema seAnAnA TukaDAne kasoTI para ghasavAthI sAnerI ane caLakatI rekhA thAya che, athavA jevA kamaLanA parAga hoya che. tApaya e ke temanuM zarIra kaseTI para ghaselA suvaNa nI rekhA ane kamaLanAM kesarA jevuM caLakatuM ane gaura varNanu hatu. athavA kasoTI para ghaselA suvarNanI aneka rekhAonAM jevA geArA zarIravALA hatA. indrabhUti kA dIkSAgrahaNa aura unakA saMyamArAdhana kA varNana vadhatA jatA pariNAmeAne kAraNe tathA pAraNAdimAM vicitra prakAranA abhigraha karavAne kAraNe temanu anazana Adi khAra prakAranuM tapa utkRSTa hatuM, tethI tae ugra tapasvI hatA vadhAre tapasyAvALA hAvAthI dIpta tapasvI hatA. meTA mATI tapasyA karavAne kAraNe mahAtapasvI hatA prANI mAtra taraphe mitrabhAva rAkhatA hovAthI udAra hatA pariSaddha, upasa ane kaSAya rUpI zatruonA nAza karavAmAM bhayAnaka hAvAthI dhAra hatA. te ghAra (kAyA dvArA duSkara) mULa guNAvALA hAvAthI ghAra guNavAna hatA. duzrvara tapazcaraNanA dhAraka hatA. kAyara mANaseAdvArA AcarI na zakAya evA brahmacaryanu pAlana karatA hatA. temaNe dehAdhyAsanA tyAga karyo hate, athavA tee zarIranA saMskAra ( zrRgAra )thI rahita hatA. viziSTa tapasyA vaDe prApta thayela vizALa tejolezyA nAmanI labdhi temaNe zarIramAM ja lIna karI dIdhI hatI. cauda pUrvAnA dhAraka hatA. mati, zruta, avadhi ane mana:paryAMvajJAnathI yukta hatA. temanI buddhi samasta akSarAmAM praveza karanArI hatI. te bhagavAnathI vadhAre dUra paNa na rahetA ane anyata najIka paNa na rahetA-ucita sthAna para rahetA hatA. tyAM ghuMTaNe! upara karIne tathA mastaka namAvIne dhyAna rUpI kASTakA prApta hatA. koi paNa eka vastumAM ekAgratApUrNAMka cittanuM sthira hovuM tene dhyAna kahe che, te eja dhyAna rUpI kASTha (kAThI)mAM rahela hatA. eTale ke jema keAThImAM rahela anAja Ama tema verAtuM nathI, eja pramANe dhyAna dharavAthI indriyAnI tathA mananI vRtti bahAra jatI nathI. Azaya eche ke indrabhUti aNagAre pAtAnI cittanI vRttine niya Mtrita karI lIdhI hatI. tee sattara prakAranA sarcama ane bAra prakAranA tapa vaDe AtmAne vAsita karatA vicaravA lAgyA. (s0106) zrI kalpa sUtra : 02 110 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agnibhUti brAhmaNa kA karma ke viSaya kA saMzaya nivAraNa aura unakI dIkSA grahaNa kA varNana mULane artha-saT " ItyAdi. samasta vidyAmAM pAraMgata evA agnibhUti brAhmaNe, indrabhUtinA jeja vicAra karyo. ke, khare khara ! A puruSa IndrajAlIyA ja dekhAya che ! teNe te, mArA bhAI IndrabhUti jevAne paNa, pitAnA phAMsalAmAM joDI dIdho. have huM tyAM jAuM ! ane potAne sarvajJa mAnatA evA Thagane parAjIta karI, mArA jyeSTha bhAIne ta karI, sAthe letA AvuM ! A prakAre nirNaya karI potAnA pAMcase ziSyAnA parivAra sAthe gava sahita prabhu samIpe pahocyo. bhagavAne tenuM nAma ane saMzayane ulekha-karI, tene saMbo , ne kahevA lAgyA ke,-he agnibhUti ! tArA mana mAM karmasaMbaMdhI saMzaya che ke nahi? kama haze ke kema tevI zaMkA tuM sevI rahyo che ke nahi? g gveH degC sarve mUtaM ca mAtha' arthAta-A jagatamAM je puruSa che te ja puruSa che, je thaI gayA che, ane bhAvIkAle thavAnA che te badhA puruSa ja che ! A veda vacanathI, tane evuM jJAna prAdurbhata thayuM che ke, A jagata AtmAmaya che. karma jevuM kAMI che ja nahi." je karmanuM vidyamAnapaNuM hota te, pratyakSa Adi pramANa dvArA jaNAyA vinA raheta nahi paNa tenI upalabdhi thatI nathI, mATe kama jevuM kAMI che ja nahi. je kadAca "kama" mAnavAmAM Ave te, amUrta jIvanI sAthe mUtane te saMbaMdha kevI rIte heI zake ? " "mUrta karma dvArA, amUrta AtmAne upaghAta ke anugraha kevI rIte jaNAya? jema AkAza amUrta che, tene mUrta evA khaga AdithI kApI zakAya nahi jema caMdana mUrta che te te, amUrta evA AkAzane lepatu nathI; tema AtmA amUta che, ane kama mUrta che, te mUrta padArtha, amUrta sAthe kevI rIte eka rUpa thaI zake ? zuM AvA prakAranA tArA maMtavyo vate che te barAbara che ne? vedanA sUtrane tuM upara pramANe artha kare che te paNa barAbara che ne ?" agnibhUtie "hakAra mAM pratyuttara Ape ane je je upara pramANe tenA abhiprAya hatA tenI kabulAta karI. bhagavAne vaLato javAba ApI kahyuM ke, " AvA tArA abhiprAyo khoTA che. atizaya jJAnI puruSo, pratyakSa pramANu vaDe kamena dekhe che; ane alpajJAnI jInI vicitratA joI anumAnapaNe kamane jANe che. karmanI vicitratAne lIdhe prANIomAM sukhaduHkhanA bhAva utpanna thAya che, keI jIva jo rAjA thAya te, kaI hAthI ke ghaDo thaI te rAjAnuM vAhana bane che. karmanI vicitratA ne lIdhe koI page cAle che, te kaI mAthe chatra dhAraNa karAve che kamane lIdhe, koI bhukhyA dubala mAnava reTa mATe dina rAta bhaTake che chatAM tene peTa pUratuM maLatuM nathI!" ekI sAthe ane eka ja samaye vyApAra karavAvALA vepArIomAM eka pAra pAme che, tyAre bIje DUbI jAya che. A tamAmanuM mULabhUta kAraNa karmodaya che. koI paNa kAryanI pachavADe kAraNa te hovuM joIe; kAraNa vinA kArya banatuM nathI. jema mUrta ghaDAne saMbaMdha amUrta AkAza sAthe thAya che tema kamane saMbaMdha AtmA sAthe jaNAya che. jema mata svarUpI madha ane mUrta svarUpI auSadhio vaDe jIvane upaghAta ane anugraha thAya che, temaja jaNAya che, tema amRta jevAne paNa mUrta karmodvArA upaghAta anugraha thAya che. vedavAka ane vedavANImAM kayAMya paNa kamane niSedha karavAmAM Avyo nathI, mATe karma che te siddha vastu che. A pramANe prabhunA kathanathI saMzaya dUra thatAM te harSita thayo. saMtuSTa thaI teNe paNa pitAnA pAMca ziSyonA samudAya sAthe dIkSA grahaNa karI. (sU0107) zrI kalpa sUtra : 02 111 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAne artha-indrabhUtinI dIkSA pachI saghaLI vidyAomAM nipuNa agnibhUti brAhmaNe IdrabhUtinA je vicAra karyo ke vAta jarUra sAcI che ke te mahAvIra eka mahAna IndrajALI lAge che. teNe mArA bhAI InadrabhUtine paNa ThagI lIdho. have huM jAuM chuM ane asarvajJa hovA chatAM paNa pitAne sarvajJa samajanAra mAyAvIne parAsta karIne mAyAthI ThagAelA mArA bhAIne pAcho lAvIne ja jaMpIza A pramANe nirNaya karIne te agnibhUti pitAnA pAMca ziSyanI sAthe abhimAnapUrvaka bhagavAnanI pAse gayA. bhagavAne agnibhUtine tenA nAmathI saMbodhana karIne tathA temanA hadayamAM rahelA saMdehane jAhera karyo. bhagavAne A pramANe kahyuM he agnibhUti ! tamArA manamAM karmanA viSayamAM saMdeha rahe che ke kema che ke nathI? vedanuM vacana che ke "gg gve U" sarve amUrta varga mAtha" A vAkayano Azaya e che ke A je vartamAna che, je bhUta che ane je bhAvI che, te badhI vastu puruSa (AtmA)ja che. "gu' zabdanI pAchaLa vaparAyela " (4) karma Adi vastuono niSedha karavAne mATe che. tethI tAtparya e nIkaLyuM ke puruSanA sivAya kaI paNa vastu nathI. ItyAdi vedavacana pramANe je thayuM, je che ane je thaze, badhI vastu AtmA ja che. AtmAthI bhinna bIje kaI padArtha nathI. tethI kamanuM paNa astitva nathI. kama hota to pratyakSa Adi pramANethI tenI pratIti thAta, paNa pratyakSa Adi kaI paNa pramANathI kamanI pratIti thatI nathI. chatAM paNa kadAca kamanuM astitva mAnI levAmAM Ave te mUrta karmanI sAthe amUrta jIvane saMbaMdha kevI rIte hoI zake? mUta ane amUrtine anya saMbaMdha saMbhavI zake nahI. taduparAMta amata AtmAne mUrta upaghAta-naraka-nigoda Adi gatiomAM laI jaIne pIDA pahoMcADavI ane anugraha -svaga Adi gatimAM pahoMcADIne sukhane upabhoga karAvavo te kevI rIte hoI zake? e saMbhavita nathI ke mUta ane amUrtamAMthI eka upaghAtya hoya ane bIjuM tenuM upaghAtaka hoya tathA eka anugrAhya hoya ane bIju anugrAhaka hoya. A viSe daSTAMta Ape che ke,-jema AkAza talavAra Adi dvArA kApI zakAtuM nathI temaja zrIkhaMDa caMdanAdinA lepathI lepI zakAtuM nathI. A pramANe agnibhUtinA manogata saMzayanuM samarthana karIne tenuM nirAkaraNa karavAne mATe kahe chehe agnibhUti, tamAre A mata misyA che. kAraNa ke sarvasa, kamane pratyakSathI jue che, jema ghaTa paTa Adine athavA hathelImAM rAkhela AmaLAne jue che. a9paNa puruSa jIvanI gati AdinI vilakSaNatAne joIne anumAna pramANuthI kamane jANe che. anumAnane prayoga A pramANe che-jIva karmathI yukta che, kAraNa ke temanI gatimAM vicitratA dekhAya che. tathA karmanI vicitratA-bhinnatAne kAraNe ja, vicitrakarmavALA prANIonAM sukha-duHkha Adi vicitra bhAva utpanna thAya che. kAraNa ke kaI jIva rAjA thAya che, kAI gheDo thAya che, ane koI hAthI thAya che. gheDo ke hAthI thaIne rAjAnuM vAhana bane che, koI jIva te rAjAne pAyadaLa sainika thAya che ane koI tene chatradhAraka-tenA para chatra dhAraNa karAvanAra thAya che. e ja pramANe koI jIva bhUkhathI pIDAya che, je pitAnA kamanI vicitratAne kAraNe divasa ane rAta bhIkhane mATe bhaTake che te paNa bhIkhamAM kaMI pAmato nathI tathA eka ja samaye vyApAra karanAra vahANumAM saphara karatA vepArIomAMthI eka sakuzaLa samudrapAra kare che ane bIje samudramAM ja DUbI jAya che. e badhA vicitra kAryonuM kAraNa kama ja che, karmanA sivAya bIjuM kaMI paNuM lAgatuM nathI. zaMkA-pUrvokata vicitra kArya svabhAvathI ja thAya che tethI mane tenuM kAraNa mAnavuM te vyartha che. samAdhAna-tame svabhAvane vicitra kAryonuM kAraNa kahe che to batAvo ke svabhAva zuM che? te kaI vastu che ke avastu? je vastu hoya tenAthI kAryonI utpatti thaI zakatI nathI. je vastu hoya te mUta" che ke amUrta ? je zrI kalpa sUtra: 02 112 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amUrta hoya te tamArA mata pramANe te mUrta kAryone utpanna karI zakatA nathI. je mUrta hoya to pachI te karma ja che. eja vAtane manamAM laIne kahe che-"1 vastu" ityAdi ghaTapaTa Adi koI paNa kArya kAraNavinA utpanna thaI zakatAM nathI. kAraNathI ja koI kArya utpanna thAya che. tethI jIvana rAjA thavuM Adi vicitra kAryonuM kAraNa kamane svIkAravuM joIe. A pramANe kamanI sattA siddha karIne have mUrta karma ane amRta jIvana saMbaMdha yukitathI siddha kare che-"mA" ItyAdi jema mUrta ghaDAno amUrta AkAzanI sAthe saMbaMdha hoya che, e ja pramANe mUta kamane amUrta jIvanI sAthe saMbaMdha samajI levuM joIe. athavA jema vividha prakAranA mRta maghonA dvArA jIvana upadhAta. (virUpatA Adi doSonI utpatti thavAthI hAnI) thAya che. kahyuM paNa che vairupyaM vyAdhipiNDaH svajanaparibhavaH kAryakAlAtipAto, vidveSo jJAnanAzaH smRtimatiharaNaM viprayogazca sadbhiH / pAruSyaM nIcasevA kula-bala-tulanA dharmakAmArthahAniH, kaSTa bhoH ! poDazete nirupacayakarA madyapAnasya doSAH / / iti / Tale ke madirA pIvAthI A soLa hAnikAraka doSa utpanna thAya che. (1) virUpatA (ra) vividha prakAranI vyAdhio (3) svajane dvArA tiraskAra (4) kArya kALanI barabAdI (5) viSa (6) jJAnane nAza (7) smaraNa zakita ane buddhinI hAni (8) sajajanathI vikhUTApaNuM (9) kaThorapaNuM (10) nIca lokonI sevA (11) kuLa, (12) baLa, (13) tulanA (14) dharma, (15) kAma ane (16) arthanI hAnI bIjI paNa kahe che ke zrUyate ca RSimaMdyAt prAptajyotimahAtapAH / svargAGganAbhirAkSimo mUrkhacanidhanaM gataH // 1 // ki ceha bahunoktena pratyakSenaiva dRzyate / doSo'sya varnamAne'pi tathA bhANDanalakSaNaH // 2 // iti / eTale ke-sAMbhaLavAmAM Ave che ke jJAna-yoti prAptaane mahA tapasvI RSi paNa madIrA pAnane kAraNe apsarAothI abhibhUta thaIne mukha manuSyanI jema tane keLIye banyA che. | 1 | A viSe vadhAre kahevAthI zo lAbha? madirApAnanI burAI to vartamAna kALamAM paNa pratyakSa dekhAya che. zarAbI badhe niMdAya che. (noMdhaH-A viSayamAM vizeSa jijJAsA dharAvanAre pUjya AcArya zrI dhArIlAlajI mahArAje racela AcAramaNi maMjUSA"nAmanI TIkAvALA dazavaikAlika sUtranA pAMcamAM adhyananA bIjA udezanI "suvA mai vAvi ItyAdi chatrIsamI Adi gAthAonI vyAkhyA joI levI joIe.--prakAzaka) tathA jema vividha prakAranI mUrta auSadhiothI zrI kalpa sUtra: 02 113 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amUrta jIvano anugraha thAya che-rogano nAza thAya che, baLa-puSTi AdinI utpatti thaIne upakAra thAya che, e ja pramANe amUta jIvane karmathI paNa upaghAta anugraha jANI levuM joIe. A pramANe dRSTAMtathI karmanuM astitva batAvIne agnibhUtinA parama mAnya pramANane pradarzita karavAne mATe kahe che-A sivAya atizaya mAnya vedomAM paNa koI paNa sthAne kamane niSedha nathI. vedomAM karmane niSedha na hovAthI paNa "kama che" te siddha thAya che. A pramANenA prabhunA kathanathI harSa ane saMtoSa pAmela agnibhUtie paNa, IndrabhUtinI jema, pAMcase ziSya sAthe zrI mahAvIra prabhune hAthe dIkSA grahaNa karI (sU0 107) vAyubhUti brAhmaNa kA tajjivatacharIra ke viSaya meM saMzaya kA nivAraNa aura unakI dIkSAgrahaNa varNana mULano artha- tyArabAda vAyubhUti brAhmaNe jANyuM ke, bhAIo dIkSita thaI gayA che. A sAMbhaLI tene pratIti thaI ke jarUra "vaddhamAna svAmI " sarvajJa jaNAya che. tenI sarvajJatA ne lIdhe, mArA baMne bhAIo, saMsArathI virakta thayA, mATe mAre saMzaya paNa tyAM jaI vyakata karUM ane tethI huM paNa nivatuM ! mAre saMzaya e che ke "sarvatarachaff" arthAtu jIva che teja zarIra che, ane zarIra che te ja jIva che. A baMne bhinna nathI paNa ekaja che, AvI zaMkAnuM samAdhAna "vardhamAna" pAse jaI karI AvuM ! A pramANe vicAragrasta banI nirNaya karyo, ane pitAnA pAMcaso ziSya samudAya sAthe prabhunI samIpe AvavA te ravAnA thayA. prabhanI samIpa AvI, yathAsthita sthAna para beThA. tyAra pachI prabhue, temanI upara dRSTi karI, temanA kharA nAmanuM saMbodhana karIne temanA manamAM "jIva-ane zarIra ekaja che" e ghoLAI rahelI zaMkA, sabhA samakSa pragaTa karI. " tArA manamAM saMdeha che ke, jIva ane zarIra judA nathI, paNa ekaja che. kAraNa ke pratyakSa Adi pramANa vaDe, tenI upalabdhi thaI zakatI nathI jalanA parapoTA samAna, jIva zarIramAM utpanna thAya che. ane temAMja vilaya thAya che. zarIrathI kaI bhinna padArtha che ja nahi. ke paralokamAM jate hAya ! "vizAdhanazvete mUtamyaH" ItyAdi A vedavAka vaDe, tuM tArI mAnyatA ne puSTi Ape che." upara darzAvelI vAyubhUtinI mAnyatAne nirmULa karavA, bhagavAna samAdhAna Ape che ke, sarva prANIo judA judA bhAse che, te tenuM pramANa che. jIvamAM smRti vigere guNo rahelA che, te tenI bIjI pratyakSatA che. Indriya ane zarIranI racanA bhinna bhinna jaNAya che, te paNa tene pUrAve che. kAraNa ke indriyone nAza thatAM paNa, indriya dvArA jaNAvela viSayonI smRti rahe che. pahelA sAMbhaLelA zabdo, pahelI dekhAela vastuo, agAu suMghAela padArtho, khaTAmiThA vigere cAkhelA rasa, kaThora-suMvALA vigere sparzAelA sparze, jyAre yAda karIe chIe tyAre smaraNamAM Ave che. A "smaraNa" jIva sivAya kone thAya ? tamArA zAstramAM paNa kahyuM che ke " na tapanA pa brahmA nityaM kavi di zuddha ghaM patti dhIrA thatA saMvatabhAnA iti A nitya ti svarUpa nirmaLa AtmA, satya-tapa ane brahmacarya dvArA upalabdha thAya che, ke je AtmAne dhIra-vIra saMyamavAna yati joI zake che." je jIva judo na hoya te, A kathana kevI rIte saMgata gaNAya? AthI siddha thAya che ke, jIva zarIrathI bhinna ane svataMtra che. prabhunA AvA pravacanathI vAyubhUtino saMzaya dUra thaye. ne pratibaMdha pAmI, prabhu AgaLa dIkSA levA tatpara thayA bhagavAne paNa cagya avasara jANI, temane pAMcaso ziSyonI sAthe dIkSA ApI dIkSita karyA. (sU0108) vizeSArtha-indrabhUti ane agnibhUtinI pratiSThA ghaNI hatI, chatAM teo paNa prabhAvita thaI saMsArathI virakta banyA. mATe A puruSa keI sAmAnya zaktino nathI, paNa adUbhUta vijJAnane dhAraka hovo joIe. jema mArA baMne zrI kalpa sUtra: 02 114 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAionI ane amArA badhAnI je je zaMkAe amane muMjhave che, te badhI zaMkAe anukrame nimULa thatI jAya che. jIvanuM astitva ane kramanu hAvApaNuM, A banne za kA amArA manamAM vatatI hatI, tenuM nivAraNa A vyaktie saceTa kathana dvArA karI ApyA pachI, mane paNa gheADI gheADI zraddhA tenA para AvatI jAya che. mATe huM paNa mArI zakA tenI AgaLa pradarzita karI, tene khulAsA meLavuM! AvuM vicArI te prabhu pAse gayA eTale 'zarIra ane jIva' ekaja che. te jAtanI temanI zakA, prabhue svaya' pragaTa karI. AthI vAyubhUtine potAnA mananI vAta emaNe kevI rIte jANI te joi vismaya thayA. bhagavAne, jIvAnI smRti, jIjJAsA, cikIrSA, jIgamiSA, AzaMsA vigere guNlRAne ullekha karI samajAvyuM ke, A badhA guNNA, jaDa zarIramAMthI utpanna thaI zakatA nathI, kAraNa ke A guNA, cetanAzaktivALA ane cetanA zaktithI bharapUra che, tyAre jaDamAM cetanA zakti bilakula nathI, te A guNeA jaDamAMthI kevI rIte udbhava pAmI zake? mATe A zuNAvALuM jIvatatva, zarIratatvathI, taddana bhinna ane nirALuM che. indriyA dvArA meLavela jJAnapaNa, indriyA lupta thavA chatAM, smaraNamAM rahI zake che A smaraNa zakti jIvanI che, jaDa zarIranI nathI mATe jIva ane kAyA ane bhinna che. tamArA zAstromAM paNa kahyu` che ke saMyata AtmAe pAtAnI indriyAne kAcamAnI mAphaka gAThavI temaja manane viSayAmAthI kheMcI laIne potAnA sAkSAtkAra karavA bleie. A badhuM pratyakSa pramANurUpa he|vAthI jIva ane kAyA judA che ema siddha thAya che. bhagavAnanI AvI apUrva vANInuM zravaNu thatAM vAyubhUtinA a Mtargata bhAveA kevI rIte palaTAyA te kahe che ke zrI kalpa sUtra : 02 deha jIva eka rUpe bhAse che ajJAna vaDe; kriyAnI pravRtti paNa tethI tema thAya che. jIvanI tti ane rega zAka duHkha mRtyu; dehanA svabhAva jIvapadamAM jaNAya che. evA je anAdi eka rUpanA mithyAtva bhAva; jJAtinA vacanA vaDe dUra thaI jAya che. bhAse jaDa caitanyane pragaTa svabhAva bhinna; banne drabyA nija nija rUpe sthita thAya che. jaDa ne caitanya ane dravyane svabhAva bhinna; 115 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ supratitapaNe banne jene samajAya che svarU5 cetana nija jaDa che saMbaMdha mAtra; athavA te geya paNa paradravyamAMya che. e anubhavane prakAza ullAsita thayo jaDathI udAsI tene AtmavRtti thAya che. kAyAnI vicArI mAyA, svarUpe mAyA evA, nigranthano paMtha bhava aMtano upAya che. upara pramANenI aMtaradhArA vAyubhatinI mabhUmikA upara uDI AvatAM, AnaMdathI tenuM haiyuM phUlAvA lAgyuM. teNe samaya mAtrane pramAda nahi karatAM bhagavAnanI pAse pAMcaso ziSyo sAthe dIkSA grahaN karI. keTi varSanuM svapna paNa, jAgRta thatAM samAya; tema vibhAva anAdi, jJAna thatAM dUra thAya." A pramANe vAyubhUti jAgRta thatAM svAnubhava karavA tarapha vaLyA ane pitAnI Atma-pariNatine pitAnAmAM vALavA daDhIbhUta banyuM. (sU0108) vyakta nAmaka brAhmaNa kA paMcabhUta ke astitva viSayaka saMzaya kA nivAraNa aura unakI dIkSA grahaNa kA varNana mULa artha-"tay ityAdi. tyArabAda vyakta nAmanA cothA brAhmaNe vicAra karyo ke A khuda traNa veda maja sagAsahodare potapotAnA saMzAnuM nivAraNa karI dIkSita thayA ! A uparathI mAluma paDe che ke te kaMI alaukika puruSa che ! huM paNa temanI pAse jAuM ! kadAca te mArI zaMkAne nivAraze te huM paNa temanI pAse dIkSA-paryAya dhAraNa karIza. Ama vicArI te paNa pAMcase ziSyo sAthe prabhu pAse pahoMcI gayo. prabhue tenA nAma ane saMzayano ullekha karI kahyuM ke "he vyakta ! tArA manamAM e saMzaya che ke pRthivI Adi pAMca bhato haze ke nahi ? ane je hoya te paNa jaLa-caMdra samAna mithyA che, temaja A samasta jagata za, rUpa che. vedamAM paNa kahyuM che ke -"nopama vai saMvaram " tamAma svamavatuM che. A badhI bAbatamAM tene zaMkA uDI che te vAta ThIka che ne ? vyakta javAba vALyuM ke "hA, temaja che, mane uparanI vAtomAM gADha zaMkAo vate che. bhagavAne tenA mananuM samAdhAna karavA kahyuM ke "A tArI mAnyatA bhUla bharelI che. je tArA kahevA mujaba A badhu traNe lokamAM dekhAtA nagara Adi temaja anya padArtho svamavat che; te te najarenajara kema dekhAya che? zrI kalpa sUtra: 02 116 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedamAM paNa kahyuM che ke--' pRthvI devatA, Apo devatA' A pRthvI eka devatA che ane jaLa paNu devatA che; tethI ema siddha thAya che ke pRthvI mADhi paMcamahAbhUta vidyamAna che. vedavAkayane AvA savaLe! atha maLatAM tenI mithyA mAnyatA adazya thaI gaI, tene paNa saMsAra upara vairAgya AvatAM pAMcase ziSyeAnI sAthe prabhunI samIpe te dIkSita thayA. (sU.109) vizeSA indrabhUti-agnibhUti ane vAyubhUti traNe sagA sahAdara hatA temaja paMDita tarIke paNa te paMkAtA hatA. teo vedatrayI svarUpa hatA A traNa prakhara paDitA paNa vamAna svAmI AgaLa namI paDyA, ne jyAre temanuM kathana temane kharekhara gaLe utaryu haze tyAreja AtmArtha sAdhavA te nikaLI paDayA haze ! AthI ema samajAya che ke 'mahAvIra' leAkeAttara puruSa hAvA joIe ema pratIti thAya che. huM paNa temanI nikaTa jAuM, ane A saMsAranI baLatarAnA aMta lAvuM AvuM vicArI 'vyakta' paMDita paNa peAtAnI dRDha thayela mAnyatAnu nirAkaraNa zeAdhavA pAMcase ziSyA sAthe upaDayA. bhagavAne tenA manamAM rahelI zakAne peAtAnA jJAna dvArA jANI lIdhI ane kahyuM ke 'tArAmAM e jAtane abhiprAya varatI rahyo che ke pRthvI Adi pAMca bhUte A jagatamAM cheja nahi. paraMtu jema jaLamAM caMdranu pratibiMba dekhAya che, ne te jaLanA caMdramAja che ema ApaNe mAnIe chIe tema caMdramAnI pratIti mAphaka A pRthvI Adinu dekhAvu' te paNa eka brAnti mAtra che ! A jagata zUnya rUpaja che! brAntipaNe A sarva padArtho dekhAya che, bhrAntipaNeja sagA sahAdara lekhAya che. vAstavika rIte te A vadhu dekhAya che te kalpanAnAja saMsAra che, " kalpanAthIja ubhA thayA che ane kalpanA khasI jatAM zUnyapaNu ja bhAse che. jema svapnamAM sakala padArtho STigAcara thAya che ane legavAya che tene vAstavika mAnI tene rasa cUsAya che, mitra duzmanane bheda jaNAya che. paNu svapna khasI jatAM kAMi paNa dekhAtuM nathI A eka bhrama hatA ema jANI ApaNe nidrAmAM sUI jaIe chIe. agara nidrAmAMthI jAgRta thaie chIe tema A saMsAra paNa eka dIdha svapna che eTale jAgIne jotAM agara mRtyu vakhate AmAnuM koI ApaNane jaNAtuM nathI tethI meM A khATu' joyu tevA bhrama upasthita thAya che." bhagavAne tenA upara pramANenA mata jANI lai samajAvatAM kahyu ke A tArI badhI mAnyatA satyathI vegaLI che. svapnamAM tA kei paNa padArthInI hayAtI jaNAtI ja nathI, tyAre A jagatamAM tuM gheADA, hAthI, mahela, mahelAtA, nadI, taLAva vigere aneka padArtho yathA tathya jue che. jo AkAzamAM caMdra na hoya te zuM te jaLamAM dekhAI zake? svapnamAM paNa je je padArtho vAstavika rIte mAjIda che tethI ja te padArthoM svapnamAM bhAre che. jo padArthAnu' astitva na hoya te te padArtho kevI rIte dekhAi zake ? svapnamAM je je padArtho AbhAsa tarIke jaNAya che te AbhAsI padArthomAM akriyA hotI nathI, tethI svapna bAda te tene jaNAtAM nathI, tyAre saMsAranA sarva padArtho akriyAsaMpanna che. mATe ja te dekhAvA cAgya che ane temanuM astitvapaNuM vAstavika rIte TakeluM che. 'AbhAsa ' e mULa vastu nathI, khAlI pratibiMba che mATe te akriyA sapannathI sa padAtha atha kriyA saMpanna che. kaMI ne kaMI pariNAma kriyA sahita ja sa` padArtha jovAmAM Ave che. je je kAI kriyA che te te sa` saphaLa che, nika nathI. AvI akriyAne lIdhe tenA rUpa, raMga, vaNu, kada vageremAM pheraphAra thayA kare che. mATe ja pRthvI Adi padArtho bhramajanaka nathI paNa vAstavika che. vedamAM paNa A padArthone devanI kakSAmAM mUkayA che. kAraNa ke A padArthonI zrI kalpa sUtra : 02 117 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakti eTalI badhI hoya che ke tene mAnavI daivI zakti tarIke oLakhe che eTalA mATe ja A pAMca mahAbhUtanI pachavADe devatA' zabda mUko che, A padArtho pitAnI zakti dvArA game tevuM rUpAMtara karI zake che ane eka AgumAtramAM tIvra zakti rahelI che, te skanI te vAta ja kayAM rahI ? AthI A pAMca bhUta svasiddha thAya che. AvuM apUrva sAmarthya jaDa dramAM hoya che tevuM kathana mahAvIra svAmInA svayaMmUkhethI sAMbhaLatAM temanA zabdomAM vyakta'ne zraddhA utpanna thaI ne te paNa pAMcase ziSyAnI sAthe dIkSita thayA. (sU0109) sudharmA nAmaka brAhamaNa kA samAnabhava viSayaka saMzaya kA nivAraNa aura unakI dIkSA grahaNa kA varNana mULane artha-" vi ItyAdi IndrabhUti, agnibhUti, vAyubhUti ane vyaktae "cAre paMDita dIkSita thaI gayA" e sAMbhaLIne upAdhyAya sudharmA nAmanA paMDita paNa potAnA saMzayonA nivAraNa mATe pAMcase ziSyonI sAthe prabhunI pAse pahoMcyA. prabhue tene kahyuM-he sudharmA ! tamArA manamAM e saMzaya che ke-je jIva A bhavamAM jevo hoya che. parabhavamAM paNa te eja thaIne janme che, jema zAli vAvavAthI zAli ja uge che, paNa java Adi ugatA nathI. veda-vacana paNa evuM che ke" vai kupavamastute navA pazuva." eTale ke puruSane puruSatva prApta thAya che ane pazu, pazutvane ja pAme che. tamAro A vicAra mithyA che. mRdatA Adi guNothI yukta evo je jIva manuSya AyunA bA bApe che, te manuSyarUpe utpanna thAya che je tIvratara mAyA-mithyAtva Adi guNothI yukata hoya che, te manuSyarUpe utpanna thata nathI paNa tiryaMcarUpe utpanna thAya che. ema je kahevAya che ke kAraNane anurUpa kArya thAya che, te barAbara che. paNa tethI e siddha thatuM nathI ke je vartamAna bhava che, e ja AgAmI bhava haze, kAraNa ke vartamAna bhava ane AgAmI bhavamAM paraspara kArya-kAraNabhAva nathI. eTale ke AgAmI bhavanuM kAraNuM vartamAna bhava che, ema mAnavuM te bhramabharyuM che. vartamAna bhavamAM, je jIvanA pariNAma-adhyavasAya jevA hoya che, e ja adhyavasAyarUpa kAraNane anusAra AgAmI bhavane AyubaMdha baMdhAya che. ane AyubaMdhanA kAraNu pramANe ja AgAmI bhava thAya che. "je kAraNane anusAra ja kArya thatuM hoya te chANa- vageremAMthI vIMchI vagerenI utpatti saMbhavI na zakata" A kathana paNa asaMgata che. kAraNake chANa Adi, vIchI AdinA jIvanI utpattinuM kAraNa nathI, paNa phakta vIchI AdinA zarIranI utpattinA kAraNarUpa hoya che. ane chANa AdirUpa kAraNatathA vIMchI Adi zarIrarUpa kAryamAM anurUpatA che ja. chANa AdimAM rUpa, rasa, Adi pudgalatAnA je guNa hoya che, te ja guNa vIMchI AdinAM zarIramAM paNa hoya che. A pramANe kArya-kAraNanI anurUpatA svIkArI levAthI paNa e siddha thatuM nathI ke je pUrva bhava hoya che te AgAmI bhava paNa hoya che. temAM paNa kahyuM che-"zrI vaigs gAyate saTSo DhA" eTale ke je manuSya maLa sAthe jalAvAya che, te avazya ziyALa rUpe utpanna thAya che ItyAdi. tethI siddha thAya che ke bIjA bhavamAM jIva judA rUpe paNa utpanna thAya che. A kathana sAMbhaLIne sudharmA upAdhyAyane saMzaya nAza pAmyo. temaNe pAMcase ziSyo sAthe dIkSA lIdhI sU011nA TakAne athaDa-indrabhUti Adi cAre paMDitoe prabhunI pAse dIkSA lIdhI e sAMbhaLIne upAdhyAya sudharmA nAmanA vidvAna paNa potAnA saMzayane dUra karavA mATe pAMcaso ziSyonI sAthe bhagavAnanI pAse gayA. bhagavAne pitAnI pAse Avela sudharmA paMDitane kahyuM- he sudharmA ! tamArA manamAM evo saMzaya che ke je jIva A bhavamAM je ni zrI kalpa sUtra: 02 118 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAmyo che, te jIva AgAmI bhavamAM paNa teja yonimAM utpanna thAya che, jema zAli nAmanuM anAja vAvavAthI zAli ja uge che, te sivAya java Adi ugatAM nathI. vedanA A vAkayane kAraNe tamane e saMzaya thayo che"guruSo vai puruSatva pazava pazuDha"--avazya puruSa puruSapaNAne pAme che ane pazu pazupaNAne pAme che. tamAre A mata mithyA che, kAraNuM ke je jIva mArdava (namratA) Adi guNAvALA hoya che, te manuSyanine yogya Ayu-badha bAMdhe che, ane manuSyAcuM bAMdhanAra manuSya rUpe utpanna thAya che, paNa je jIva mAyA-mithyAtva Adi guNavALo hoya che, te manuSya rUpe utpanna thatuM nathI, paNa tiryaMca rUpe utpanna thAya che. kAraNane anurUpaja kArya thAya che ema je kahevAya che te satya che, paNa eTalAthI vartamAna bhavanI bhaviSyakALanA bhAva sAthenI samAnatA siddha thatI nathI. vartamAna bhava, bhaviSyanA bhavanuM kAraNa hoya che e je mata che te bhrAmaka che. vartamAna bhava bhaviSyanA bhavanuM kAraNa hotuM nathI paNa vartamAna bhavamAM je prakAranA adhyavasAya hoya che, te prakAranA adhyavasAyarUpa kAraNa pramANe ja bhaviSyanA bhava saMbaMdhI Ayu bAMdhe che ane te pramANe ja jIvone bhaviSyakALano bhava hoya che. tathA kAraNane anurUpa kAyano svIkAra karatAM chANa AdithI vIchI AdinI utpattinI saMbhAvanA hotI nathI, ema je kahevAya che te paNa asaMgata che, kAraNa ke chANa vagere vIchI vagerenA jIvanI utpattinA kAraNarUpa nathI paNa temanA zarIranI utpattinA kAraNarUpa che. chANa Adi rUpa kAraNa ane vIMchI AdinAM zarIrarUpa kAryamAM sAdazya (samAnatA) che ja, kAraNa ke chANa AdimAM rUpa, rasa Adi pu%nA je guNa che teja guNa vIMchI AdinAM zarIramAM paNa hoya che. A pramANe kArya-karavAmAM sAdRzyane svIkAravA chatAM paNa "je pUrvabhava hoya che te uttarabhava hoya che" e siddha thatuM nathI. A kevaLa mAro ja abhiprAya nathI, paNa vedamAM paNa kahyuM che"nA va pa nA ca: je manuSya maLa sahita jalAvAya che te ekakasa ziyALa rUpe utpanna thAya che. tethI e siddha thAya che ke bhavAntaramAM visazatA paNa hoya che. A pramANe zrI mahAvIranAM vacano sAMbhaLIne sudharmAnA saMzayanuM paNa nivAraNa thaI gayuM. temaNe paNa pitAnAM pAMcase ziSyo sahita prabhu pAse dIkSA grahaNa karI. vasU011nI maThIka nAmaka paMDita kA badhUmokSa ke viSayaka saMzaya kA nivAraNa aura unakI dIkSA grahaNa kA varNana mULano artha "as " ItyAdi sudharmA nAmanA upAdhyAyane aNagAra thayela sAMbhaLI, maMDika nAmane vidvAna brAhmaNa paNa sADAtraNa ziSyonA parivAra sAthe, bhagavAna samIpa gaye. tene saMbodhI vAta karatAM, bhagavAna bAlyA ke, he maDikazuM tArA manamAM baMdha ane mokSa saMbaMdhI zaMkA che? jIva ne baMdha-mokSa hoya ke nahi ? A nirguNa ane vyApaka AtmA baMdhAto nathI, saMsAramAM pharato nathI temaja mukata paNa hete nathI, ane koIne mukata karI paNa zakato nathI. tArA vedavAkayamAM "sa vs vipuLA viyuM vadati saMpati vA muracate bhAvati vA" A pramANe tuM kahe che ke jIvane mokSa ke baMdha hato ja nathI. tAro mata e che ke je anya mAnavAmAM zrI kalpa sUtra: 02 119 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ave te A "bandhane anAdi mAnavo paDe, te teno aMta hoI zake nahi. kAraNa ke je bAbata anAdi hoya te ananta hevI joIe. agara jIvane baMdha AdivALe mAne che, kayAre baMdhanI utpatti thaI? temaja te kyAre ane kevI rIte chUTI zake ? upara pramANene tAre mata pravartI rahyo che paraMtu te mata mithyA che. kAraNa ke saMsAramAM je sukha bhagave che, te zubha karmane baMdha che; ane duHkha bhogave che, te pApa karma (azubha)ne baMdha che, ane A samasta zubhAzubha kamarane nAza thatAM, jIva mukata thAya che. ne mokSanI prApti kare che. te kahyuM ke, anAdibaMdha chUTe nahi, te paNa khoTuM che. kAraNa ke A jagatamAM. kaMcana ane mATIne saMga anAdine che; chatAM te chUTI jAya che; to "kAma" paNa jaDa dravyanA sUkSma raja che, mATe te paNa chUTuM thavuM joIe. mULabhUta vAta e che ke "mamata vadhyate kag nimamati pramugrese '' jIvanA mamatva bhAvane lIdhe baMdha thAya che; ane mamatva bhAva chUTatAM jIvane mokSa thAya che. pharI paNa kahyuM che mauryaputra paMDita kA devoM ke astitva viSayaka saMzaya kA nivAraNa aura unakI dIkSA grahaNa kA varNana "mana eva manuSyANAM, kAraNaM bandhamokSayoH / vaLyAya viSayANajIM, mutta nirviyaM manA" ? tA. A baMdha ane mokSanA kAraNabhuta "mana" che. viSayamAM je "mana" Asakti rAkhe te "mana" baMdha kare che ane je viSayathI nivRtta rahe che te muktine pAme che. AthI jIvane baMdha ane mekSa che te sAbIta thAya che. Ama sAMbhaLI maMDika tAjuba thayo. tene bhrama bhAMgI gaye. te pratibaMdha pAmatAM sADAtraNaso ziSyo sAthe dIkSita thaye. maMDikane pratibaMdha pAmela joI mauryaputra paNa potAnA sADAtraNaso ziSyanA parivAra sAthe zaMkAnA nivAraNa arthe prabhu pAse gayo. prabhue paNa tene pUchyuM ke "he mauryaputra! tamArA dilamAM evI zaMkA che ke deva" nathI, tame dene (indra, yama, varuNa, kubera vigerene) mAyAvI mAne che te vAta barAbara che ne ? " tamane saMdeha che te asthAne che. veda-vAkaya paNa kahe che ke "yajJapujA yajJamAnamratA stro chatti yajJarUpa AyudhavALA yajJakartA zIdhrapaNe svargamAM jAya che. je tamArA kahevA mujaba deva na hoya te devaloka paNa na he joIe, te A "sva" rUpI kathana je veda-vAkyamAM kahevAmAM AvyuM che te tamArA kathana sAthe kevI rIte baMdhabesatuM che ? A veda-vAkyathI ja siddha thAya che ke devo che ane devenI sattA paNa che. zAstranI vAtane tame grahaNa na kare te paNa A pariSadamAM je devo sAkSAta beThA che tene joI lyo. prabhunuM AvuM vacana sAMbhaLI mauyaputra paNa saMzaya rahita thayo ne sADAtraNa ziSyo sAthe teNe paNa pravajyA aMgIkAra karI. (sU0111) zrI kalpa sUtraH 02 120 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maThIka paMDita kA badhUmokSa ke viSaya meM saMzaya kA nivAraNa aura unakI dIkSA grahaNa kA varNana vizeSArtha-"sudharmA' jevA vidvAna upAdhyAya paNa bhagavAnanI vANIthI calita thayA ema jANavAthI maMDika paNa pitAnA sADAtraNa ziSyonA samUha sAthe bhagavAna tarapha javA ravAnA thayo. bhagavAne tenA mananI sapATI para taratA bhAvane joI lIdhA, ne te bhAvomAM baMdha-mokSa rUpI zaMkAo uThatI hatI te temaNe jANI lIdhI. bhagavAne te zaMkAone AgaLa karI maMDikane kahyuM ke tane jIvanA baMdha ane mokSanI zreNI beTI lAge che? jo tuM baMdha ane mokSane kalipata mAnate hoya te tuM khoTe raste che! tArA kathana mujaba A AtmA niguNa ane sarvavyApI che tethI tene baMdha ke mokSa hoya ja nahi e tAro abhiprAya che. uparanI tArI mAnyatA tadana geraraste doranArI che. jagatamAM ughADI AMkhe dekhAya che ke eka rAMka ne eka nRpa, e AdI je bheda, kAraNa vinA na kArya te, teja zubhAzubha vedha zubha kare phaLa bhogave, devAdi gati mAMya; azubha kare narkAdi phaLa, kamarahita na kayAMya. je je kAraNu baMdhanA, te baMdhane paMtha; te kAraNa chedaka dazA, mekSa paMtha bhava aMta. rAga dveSa ajJAna che, mukhya kamanA graMtha; thAya nivRtti jehathI, teja mokSane paMtha. AtmA sat caitanyamaya, sarvAbhAsa rahita; jethI kevaLa pAmIe, mokSapaMtha te rIta. ardhA-eka rAMka che ane eka rAjA che e zabdathI nIcapaNuM, uMcapaNuM, kurUpapaNuM, surUpapaNuM ema ghaNuM vicitrapaNuM che, ane e je bheda rahe che te-sarva samAnatA nathI. teja zubhAzubha karmane baMdha che, ema siddha thAya che. kema ke kAraNa vinA kAryanI utpatti thatI nathI. zubha karma kare to tethI devAdi gatimAM tenuM zubha phaLa bhegave. ane azubha karma kare te narakAdi gatine viSe tenuM azubha phaLa bhogave. tane karmane baMdha samajAvyuM. have te baMdhanA virodhI svabhAvane mekSa kahe che. je je kAraNo vaDe baMdha thAya che te te kAraNene chedavAthI mokSa mAga AvI maLe che ane bhavano aMta AvI jAya che. karmanA baMdhanamAM rAgadveSa ane ajJAna pAyArUpe che. A traNenuM ekatva e karmanI gAMTha che. A traNa vinA kamane baMdha thAya ja nahi; ane A traNethI nivRtti karavI te "mokSa" kahevAya. mAkSa kene? AtmAna ! A AtmA kevo che? te te kahe che ke "sata rU5, avinAzI, caitanyamaya, svabhAvamaya, anya sarva vibhAva ane dehAdi saMyoganA AbhAsathI rahita evo kevaLa eTale "zuddha AtmA" A dazA prApta karavAmAM pravRtti te mekSa mAga ane A "dazA prApta thAya eTale "mokSa thayo kahevAya." zrI kalpa sUtraH 02 121 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mauryaputra kA devoM ke astitva ke viSayameM saMzaya kA nivAraNa aura unake dIkSAgrahaNa kA varNana bhagavAne baMdha ane mokSanuM kathana, mArga ane zuddhatA e traNe batAvatAM maMDika vismita thayA ane pravajyA aMgikAra karI te virakta banyo. tenA sADAtraNa ziSyae paNa teja mArga grahaNa karyo. zaMkA-agnibhUtinI karma saMbaMdhanI ane meDikanI kama-baMdha saMbaMdhanI zaMkAomAM zuM pharaka che? samAdhAna-agnibhUtine te khuda "kamamAMja saMdeha hatuM. tene mana "kema" jevuM kAMI che ja nahi ema lAgatuM. paraMtu maMDika karmanA astitvane svIkAratuM hatuM, paNa jIva ane kamane saMbaMdha thatuM haze ke kema? tenI zaMkA te sevI rahyo hate A baMnemAM ATaluM aMtara che. maMDikane pravajIta thayela jANI moyaputra paNa potAnI zaMkAnA nivAraNa arthe sADAtraNaso ziSya sAthe upaco. mIyatranI zaMkA deva'nuM astitva che ke nahi te bAbatanuM hatuM. tenuM kahevuM hatuM ke A badhA indroma kabera varuNa Adine keNe joyA che? tenI zaMkAnA nivAraNa arthe bhagavAne veda-vAkayane dAkhale TAMkI batAvyo ne svarganI hayAtI batAvI dIdhI. je je zabha kartavya dharma saMbaMdhI hoya te sarva kartavyanuM yathArtha pAlana karanAra devagatimAM jAya che ema vedanI vAta bhagavAne karI. A uparAMta temanI pariSadamAM AvelA devenI hAjarI batAvI tenI zaMkA nirmULa karI, AthI te potAnA sADAtraNa ziSya samudAya sAthe dIkSita thaI bhagavAnanI AjJA e vicaravA lAgyA. (sU0111) acalabhrAtA nAmaka paMDitakA puNya pApa ke viSayameM saMzaya kA nivAraNa aura unake dIkSAgrahaNa kA varNana mULane artha--"vikrutta ItyAdi. mauriya putrane pravajita thayela jANI, akaMpite vicAra karyo ke, je je tenI pAse gayA, te pAchA vaLatA ja nathI. teNe te, sarvanA saMzaya dUra karyA. dUra thatAM teo dIkSita thaI, Atma sudhAraNa tarapha vaLI gayA. huM paNa jAuM ane mArI zaMkAone dUra karUM ! Ama vicArI traNa zikhe sAthe te prabhu samIpe pahoMcyo. pahoMcatAM veMta ja prabhue tene prazna karyo ke "he akaMpita! tArA manamAM saMdeha che ke nArakInA cho haze ke kema? kAraNa ke tArA zAstramAM evuM vAkya che ke-"na da peja nara nArada zakti parabhavamAM narakamAM nAraka nathI." A tAruM maMtavya mithyA che. nArakI che! paNa teo ahIM AvatA nathI; temaja manuSya paNa tyAM jaI zakato nathI. te paNa lokettara puruSo temane pratyakSapaNe joI rahyA che. tamArA zAstramAM evuM vAkaya paNuM jovAmAM Ave che ke, "nAra 1 nAthata tha dvAnamamta'' Iti, athar-je zUdranuM anna khAya che, te nArakIpaNe utpanna thAya che" je nArakInA jI na hoya, te A vAkyanI saMgatatA kevI rIte thaI zake? mATe siddha thAya che ke, nArakInA chAnuM astitva che. AvuM sAMbhaLI, akaMpita paNa pitAnA traNa ziSya sAthe aNagAra thaye. akaMpitanI dIkSA sAMbhaLI, puNya-pApamAM saMdeha rAkhavAvALe acaLabhrAtA nAmane paMDita paNa traNa ziSyo sAthe prabhunI pAse gayo tene joI bhagavAne prazna karyo ke "he acaLabhrAtA ! tArA manamAM evI mAnyatA thaI gaI zrI kalpa sUtra: 02 122 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ke, jyAre puNya ghaNuM vadhI jAya, tyAre ghaNuM sukha AvI maLe che, eTale dhaNuM sukhanA heturUpa bane che. ane jyAre ghaTatuM jAya ne a65 thaI jAya, tyAre te puNya, pApanuM kAraNa banI jAya che ? A uparAMta zuM tuM ema paNa mAnI rahyo che ke, pApa jevuM kaI tarava puNyathI nirAI nathI, athavA A eka tatva baMne rUpa che ? temaja baMne alaga-alaga che? AthI vaLI AgaLa vadhI tuM ema mAnI rahyo che ke A jagatamAM "AtamA sivAya bIjo koI padAtha nathI ? kAraNa ke vedavAkaya ema kahe che ke A jagata kevaLa brahmamaya che, brahmamaya hatuM ne brahmamaya raheze ? tene paNa tuM ema ja mAne che ? kema ema ja ne ? tArA AvA prakAranA tamAma abhiprAyo nirAdhAra che. AlokamAM puNya-pApanA phaLo pratyakSa dekhAya che. A sivAya vyavahAramAM paNa dekhAya che ke dIrgha Ayu, lakSmI, suMdara rUpa, Arogya, sArA kuLamAM janma Adi puNyanA phaLa che, ane AnAthI viparItatAvALuM alpa Ayu vigere pApanAM phaLarUpa che. mATe puNya ane pApane svataMtra samajavA joIe. samasta jagata "Atmamaya che e viSayamAM agnibhUtinA praznamAM je uttara devAyo hato te uttarathI samajaNa karI levI. tamArA siddhAMtamAM paNa puNya ane pApane svataMtrapaNe aMgIkAra karavAmAM AvyAM che jema ke- "guH puna jarmauri; pApaH ni jarma eTale puNya karmathI puNyavAna thavAya che ane pApakarmathI pApavAna banAya che. AthI siddha thAya che ke puNya ane pApa baMne svataMtra padArtho che. AvuM sAMbhaLI acaLabhrAtAne saMzaya chedAI gayA ane te paNa pitAnA traNa ziSyo sAthe dIkSita thayo. (sU0112) akalpita nAmaka paMDita kA parabhava meM nAraka nahIM hai isa viSaya ke saMzaya kA nivAraNa aura dIkSA grahaNa kA varNana mauryaputra vigerene vairAgyamAM jhulatA pharelA jovAmAM AvatAM akaMpitanA manabhAve paNa badalAyA. tene AtmA paNa kakaLI uThaze. nArakInA jIve che ke nahi tevI zaMkA sevata te bhagavAna pAse AvI pahoMce. bhagavAne tene samajAvyuM ke nArakInA jIvo ahI AvI zakatA nathI. kAraNa ke teonuM zarIra evuM hoya che ke naraka bahAra jaI zakatA ja nathI. tema ja ahiM AvavuM ghaNuM dUra che tema ja kaThIna che. tethI mAnava jema tyAM jaI zakatuM nathI; tema ja teo paNa ahIM AvI paNa zakatA nathI. ATalA badhA AvAgamana mATe daivI zakti eTale apAra zakti hevI joIe te temanAmAM nathI hotI. A uparAMta teo paramAdhama devenI adhInatAmAM rahelA che. teo pApanA udaye, tyAMnI kSetravedanA uparAMta paradhamInA prahAre satata amoghapaNe sahyA ja kare che, AthI teo ahIM AvI zakatA nathI tema ja mAra ADe kAMI sUjhatuM paNa nathI ane paramadhamInA taMtra nIcethI ghaDIeka paNa aLagA thaI zakatA nathI. nArakonuM astitva che ema vedAnuM paNa kathana che. "nArAja che nAyare ja rAjAmagnAti" eTale je ddhanuM anna khAya te nAraka thAya che agara nAraka nahIM heta te A vAkaya kevI rIte susaMga banata? tethI siddha thAya che ke nAraka jIvonI sattA che. AvI apUrNa vANuthI akapita pigaLI gayo ane pitAnA traNa ziSyo sAthe te paNa dIkSita thaI gaye, 8 zrI kalpa sUtraH 02 123 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ acalabhrAtA nAmaka paMDita kA pApa puNya viSayaka saMzaya kA nivAraNa aura unakI dIkSAgrahaNa kA varNana aka'pitanuM pratrajana sAMbhaLI puNya-pApa e eka ja tatva che evI mAnyatAvALA acaLabhrAtA nAmanA pati traNaseA aMtevAsaone sAthe laI bhagavAna pAse paheAMcyA, tenA siddhAMta eve hatA ke jyAre pUNya ucca keTamAM pravaMtu hAya che tyAre te sukhanuM kAraNa bane che ane puNya ghaTatu jAya agara alpa thai jAya tyAre te duHkhanuM kAraNa ane che. A ane tatvAne acalabhrAtA eka rUpa mAnatA hatA, bhagavAne tene pratyakSatApUrvaka batAvyu. jagatamAM je je jIvA sukhamaya sthiti bhagavI rahyA che te puNyanA phaLa rUpe che ane du:khamaya sthiti alpa ke vadhAre te badhuM pApanA phaLa rUpe hoya che. puNya ane pApAnA udaya sAthe sAthe paNa vatatA hoya che. eka bAbatamAM puNyanA phaLa rUpe sukhanA anubhava thatA hoya che, tyAre sAthe sAthe bIjI bAbatamAM pApanA udaye duHkha vedatA hoya che. paise Take sukhI jAte jIva, airA-cheAkarAM tema ja zArIrika vedanAne udaye duHkha anubhavatA mAluma paDe che. mATe puNya-pApanI paryAyo, svata Mtra, paraspara nirapekSa ane pRthak pRthak hoya che. jo kAraNamAM bheda na hoya te, kArTImAM bheda paDatA nathI. sukha ane duHkha baMne paraspara vizeSI saCrUpe che. mATe tenA kAraNeA pazu, paspara viruddha hAvA joIe, eTale alaga alaga hAvA joIe. jo puNya pApa baMnnene eka mAnA, te tenA sukha ane du.kha banne pariNAmeA judAjudI hoI zake nahi. mATe te abhinna nathI, paNu bhinna che. dIpakanI madatA, aMdhakAra ne utpanna karI zakatI nathI, tema puNyanI maMdatA duHkhane utpanna karI zakatI nathI. tamArA Agama zAstromAM paNa puNya ane pApanA tattvane judAM gaNyAM che. jemake-gukhya: vena meLA, vAva: vAve na meLA" eTale yajJa karavAvALA, puNya upArjana kare che, ane tene svargIya sukhAnI prApti thAya che, tema tamArA zAomAM nirdezana che. amArA mata pramANe, koi paNa e padArthA, saCthA sinna ke sarvathA abhinna hotAM nathI. chatAM, acaLabhrAtAnA sa Mdeha je sarvAMdA abheda pakSanA hatA, tene nirmULa karavA, ane dareka padArthane ekAMtika nahi paNa anekAtika dRSTie jovA, bhagavAne samaja ApI hatIH A rIte peAtAne anekAMta dRSTinuM jJAna prApta thatAM, acalaSThAtA vairAgya ne pAmyA, ane svayaM dIkSita thayA. tenI sAthe tenA traNaseA ziSyAe paNa dIkSA grahaNa karI. (sU.112) zrI kalpa sUtra : 02 124 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ metArya paMDitakA paralokaviSayaka saMzayakA nivAraNa aura unakI dIkSAgrahaNa kA varNana mULanA atha meyo vi' ityAdi. metAya paNa peAtAnA saMzayanuM nirAkaraNa zeAdhavA, prabhu pAse traNase ziSyA sAthe AvI paheAcyA. metAryAMnI zaMkA e hatI ke, 'paraloka' cheja nahi. kAraNake vedomAM evuM kahevAyuM che ke "vijJAnanaEteo mUteSaH samuthAya punastAnyevAnu trinayati, na kehna saMjJA'sta" Iti, arthAta-vijJAna dhana AtmA jAteja, bhUtemAMthI utpanna thAya che, ne te bhUtAmAMja samAi jAya che. mATe paraleAka' saMjJA nathI. vigere. tamArI A mAnyatA pAyA vinAnI che. paraleAka-punarjanma vigere paNa che jo te na hoya tA, tAtkALika utpanna thayela bALakane, mAtAnu` stanapAna karavA kema icchA thAya ? tamArA siddhAMtamAM paNa kahyuM che ke, "yaM yaM vApi smaran bhAvaM, syajatyante kalevaram / te tamenaiti saunteya ! savA samAya mAvita" kRti arthAt-ae arjuna ! aMta samaye jIva je je bhAve ane jeje smaraNa-ciMtvana kare che, ne tenu smaraNaciMtvana karatAM, peAtAnuM zarIra taje che, tene bhAve smaraNu ane ciMtvana laIne te jIva karI avatare che. mATe paraleAkanu astitva svIkAravAnuM rahe che. A upadezathI metA nuM mana pIgaLI gayuM. ane peAtAnA traNaseA ziSyA sAthe teNe dIkSA aMgIkAra karI. prabhAsa paMDita kA nirvANa viSayaka saMzaya kA nivAraNa / metArya kA paraloka viSayaka saMzaya kA nivAraNa aura unake dIkSAgrahaNa kA varNana metA munie paNa, dIkSA lIdhI che ema jANI agyAramAM paMDita prabhAsa paNa; traNaso ziSyA sAthe, peAtAnI mAnyatAnuM spaSTIkaraNa meLavavA sArUM prabhu pAse javA ravAnA thayA. prabhue tenI mAnyatA jJAnadvArA jANI lIdhI; ne 'nirvANu' nathI tema tenI mAnyatAnI teNe rajuAta karI. A sAthe tenuM khIju` paNa e maMtavya hatuM ke, saMsAranA abhAva tenuM nAma 'nirvANa' che. temaja, jema divAnI zikhAnI samAna jIvanA nAza thavA te nirvANa'kahevAya che. prabhAsa paMDita ke dIkSAgrahaNa kA varNana bhagavAna upara varNavela tenA vicArI ne nirmULa karavA, samajaNa Ape che ke, veDhAkti narAmarse hai tasarve yadagnihotram 'iti arthAt-Aje agniheAtra che, badhuM jarA-maraNa mATe che. AthI pratIta thAya che ke, jIvane saMsAranA abhAva nathI. jo dIpaka samAna jIvanA nAzane nirvANu tarIke mAnavAmAM Ave te, jIvanA abhAva mAna zrI kalpa sUtra : 02 125 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAno prasaMge upasthita thAya che. mATe tAre A saMdeha pAyA vagarane che. 'nirvANa ane mokSa" baMne ekaja atha batAvavAvALA paryAyavAcaka zabda che. je jIva baMdhAela che, tene ja mokSa hoya! jIva karmovaDe baMdhAyela hoya teneja vizeSa prayatna vaDe mokSa thaI zake mokSanI bAbatamAM chaThTha gaNadhara maMDikane je dalIla vaDe samajAvavAmAM AvyuM, te dalIle ahIM paNa samajI levI. tamArA zAstramAM paNa kahyuM che ke, " grahaNI vitaLe ramapara tatra raM kahyuM jJAnananane ra Iti arthAtu-be prakAranA brahma jANavA joI e eka "parabrahma ane bIjA aparabrahma A baMnemAM pabrA, satya, jJAna ane anaMta svarUpa che. AthI "mokSane sadUbhAva siddha thAya che. AvA advitIya pravacana dvArA, prabhAsane saMzaya TaLI gayo, ane traNaso ziSyo sAthe te dikSIta thayA. kathA gaNadharane karyo saMzaya hate ? A viSayamAM ahIM be saMgrahiNI gAthAo ApavAmAM Ave che- jIve ya kammavisaye tajjIva ya taccharIra bhUe ya / tArisayajammajoNI parebhave baMdha mukkhe ya (1) // gaNagharoM ke saMdeha kA saMgraha deve neraiyapuNNe, paraloe taha ya hoi nivvANe / egArasAvi saMsayacchee pattA gaNaharattaM (2) iti arthAta--agyAra gaNadharane nice lakhyA mujaba, agyAra viSayamAM zaMkA-hatI (1) indrabhUtine "jIva'nA viSayamAM, (2) agnibhUtine "kama bAbatamAM (3) vAyubhUti ne tajajIva ane tacharIramAM eTale je zarIra che teja jIva che A viSayamAM, (4) vyaktane pAMca mahAbhUta bAbatamAM, (5) sudharmAne pUrvabhava jeja uttarabhava hoya tene lagatAM viSayamAM, (6) maMDikane baMdha-makSa saMbaMdhI, (7) mauryaputrane deve" saMbaMdhI, (8) akaMpitane "nArakInA majudapaNA viSe, (9) acalabhrAtA ne puNya-pApa ne lagate, (10) metAryane pareka saMbaMdhI, (11) prabhAsane mokSanI bAbatamAM saMzaya hate. zrI kalpa sUtraH 02 126 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNagharoM ke ziSya ke saMkhyA kA varNana A agyAre brAhmaNe pitAnA viSaya saMbaMdhI je je zaMkAo teo sevI rahyA hatA, te te zaMkAonuM vyaktigata nirAkaraNa thatAM teo tIvra vairAgyane pAmyA. saMsAranI apAratAne jANa, teo dIkSita thaI gaNadhara pada ne prApta thayA. kayA kayA gaNadhara keTakeTalA ziSyo sAthe dIkSita thayAM te batAvavAvALI saMgrahaNI gAthA ahi kahevAmAM Ave che-- "paMcaso paMcAhaM, dohaM ciya hoya saddha tisao ya / sesANaM ca cauNhaM, tisao havai gaccho // " iti arthAta-zarUAtanA pAMcagaNadhara, pAMcaso-pAMcase ziSya sAthe be sADAtraNaso sAthe ane bAkInA cAre traNase traNa ziSyonA samudAya sAthe dIkSA dhAraNa karI. A pramANe prabhu pAse badhA maLI cumALIsase brAhmaNoe eTale agyAra gaNadharanI sAthe badhA camALIsase ne agIyAra brAhmaNoe dIkSA paryAya aMgikAra karI. (sU0-113) gaNadharavAda saMpUrNa ! metArya paMDita kA paraloka viSayaka saMzaya kA nivAraNa aura unake dIkSAgrahaNa kA varNana TIkAne atha-metA paNa pitAnA saMzayanA nivAraNa mATe pitAnA traNaso ziSya sAthe prabhunI pAse AvyA. bhagavAne tene kAM-he metAya! tamArA manamAM e saMzaya che ke-paraloka nathI. kAraNa ke vedomAM kahela che ke vijJAna ghanaja AtmA e bhUtathI utpanna thaIne pharI eja bhUtemAM lIna thaI jAya che, paraloka nathI, ItyAdi (A vAkyanuM vivecana IndrabhUtinA prakaraNamAM karAI gayuM che temAMthI joI levuM.) he metAya! evuM tame mAne che te vyartha che. paralekanuM astitva jarUra che. je paraloka na hota te turatanA janmelA bALakane mAtAnA stananuM dUdha pIvAnI buddhi kevI rIte hota? paraloka svIkAratAM te pUrvabhavanA dUdha pIvAnA saMskArathI mAtAnuM stanapAna karavAnI ceSTA saMgata thaI jAya che. tamArA siddhAMtamAM paNa kahe che-"he arjuna! jIva maraNukALe je je bhAvenuM smaraNa-cintana karatA zarIrano parityAga kare che, te antima samayamAM citita bhAvothI bhAvita-vAsita thaIne te te bhAvane prApta kare che" ItyAdi. tethI paralokane svIkAravuM joIe. zrI kalpa sUtra: 02 127 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ metArya paMDita kA paraloka viSayaka saMzaya kA nivAraNa aura unake dIkSAgrahaNa kA varNana A pramANe sAMbhaLIne ane vizeSa rUpe aMtaHkaraNamAM dhAraNa karIne metAryuM paNa saMzayarahita thaIne traNaso ziSyo sAthe dIkSita thayA. 10 metAne dIkSita thayela sAMbhaLIne agiyAramAM prabhAsa nAmanA paMDita paNa traNase aMtevAsiyo sAthe pitAnA saMzayane dUra karavAne mATe zrI mahAvIra svAmI pAse gayA. bhagavAne prabhAsane kahyuM- he prabhAsa! tamArA manamAM e saMzaya che ke nirvANa che ke nathI? je nirvANu hoya te zuM te saMsArane abhAva ja che eTale ke cAra gatiomAM bhramaNa rUpa saMsAranuM aTakI javuM-zuddha AtmasvarUpamAM sthita thavuM ja che ne ? athavA dIpakanI cetanA nAzanI jema jIvane sarvathA abhAva thaI javo e ja nirvANa che? e banne pakSamAMthI je saMsArane abhAva nirvANa che e pahelo pakSa mAnavAmAM Ave te te vedanI virUddha che, kAraNa ke vedomAM kahela che ke-"A je vividha prakAranA agnihotra che te badhA jarA ane maraNanuM kAraNa che." A vedavAkayathI te e ja siddha thAya che ke jIvane saMsArane abhAva hoI zakatuM ja nathI. je dIpa-zikhAnA nAza thavA samAna nirvANu-mekSa manAya te jIvanA sarvathA abhAvanI aniSThApatti naDe che. nirvANanA viSayamAM tamane A saMzaya che. A saMzaya mithyAjJAnathI utpanna thayo che. kAraNa ke nirvANu ane mokSa e bane ekAWvAcaka zabdo che. mekSa baddha (baMdhAyela) ja thAya che. jIva anAdi kALathI jJAnavaraNIya Adi karmothI baddha che tethI vizeSa prayatna karavAthI teno mesa thAya che ja. A viSayamAM meDikanA praznamAM je kahyuM che te badhuM ahIM paNa samajI levuM joIe. tAtparya e che ke jJAnavaraNIya Adi karmothI jyAre AmAM mukta thaI jAya che to temAM pAdhika bhAvakamAnita vikAra paNa raheto nathI. te samaye AtmA pitAnA vAstavika zuddha caitanya svarUpane prApta karI le che. janma, jarA ane maraNathI taddana rahita thaI jAya che e ja mokSanuM svarUpa che. "agnihotra jarA-maraNanuM kAraNa che" A kathanathI e sAbita thatuM nathI ke jIvane jarA-maraNane abhAva thaI zakatuM ja nathI. A vAkayamAM te pratipAdana karAyela che ke agnihotra jarA-maraNanA aMtanuM kAraNa nathI, pratyuta jarA-maraNanuM kAraNa che. emAM dhyAna, adhyayana, tapazcaraNa Adi kAraNothI thanAra jarA-maraNanA abhAva rU5 mekSa niSedha karAyo nathI. agnihotra AraMbhasamAraMbha ane hiMsAjanita tathA svarga ane vaibhava AdinI kAmanA vaDe prerita anuSThAna che tethI tene jarA-maraNanuM je kAraNa kahela che te yogya ja che. mekSa samyaga jJAna ane samyapha cAritrathI maLe che, tene niSedha uparyukta vAkayamAM nathI. huM ja ema kahuM chuM eTaluM ja nahIM. paNa tamArA zAstramAM paNa kahyuM che-brahAnA be bheda che-para ane apara-A be bhedamAMthI je parabrahma che te satya, jJAna ane anaMta svarUpa che. vedamAM paNa kahyuM che..." nAnasananuM tra" je jIvane mokSa na hota te tene satya, jJAna ane anaMta svarUpanI prApti kevI rIte thAta? evI sthitimAM pramANarUpa mAnela tamArA vedonuM kathana kaI rIte saMgata thaze? vedanA A vAkayathI te mokSanI sattA ja siddha thAya che tethI mekSa che te ni:saMdeha siddha thAya che. prabhunA A prakAranAM vacana sAMbhaLIne prabhAse paNa saMzayarahita thaIne pitAnA traNa ziSyo sAthe prabhu pAse dIkSA lIdhI. zrI kalpa sUtra: 02 128 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNagharoM ke saMdeha kA saMgraha e agiyAra gaNadharenA saMzayanA viSayamAM be saMgrahaNI gAthAo che-(1) indrabhUtine jIvanA viSayamAM saMzaya hate. (2) agnibhUtine karmanA viSayamAM saMzaya hate. (3) vAyubhUtine e ja jIva che ane e ja zarIra che e saMzaya hatA, (4) vyaktane pAMca bhUtAnA viSayamAM saMzaya hato. (5) sudharmAne e saMzaya hato ke je jIva A bhavamAM ja che, parabhavamAM paNa te ja jame che. (6) maMDikane baMdha ane mokSanA viSayamAM saMzaya hate. (7) mauryaputrane devAnA astitvanA viSayamAM saMzaya hate. (8) akalpitane nArakInA viSayamAM saMzaya hato. (9) acalabhrAtAne pUnya-pApanA viSayamAM saMzaya hate. (10) metAryane paralekane viSe saMzaya hato. (11) prabhAsane mekSanA astitva viSe saMzaya hate. IndrabhUtithI mAMDIne prabhAsa sudhInA te agiyAre gaNadhara potapotAne saMzaya dUra thatAM gaNadharatA-gaNadharanI padavI pAmyA. gaNagharoM ke ziSyasaMkhyA kA varNana kayA gaNadhara keTalA ziSyo sAthe dIkSita thayA te batAvanArI saMgrahaNIgAthA A pramANe che-indrabhUti, agnibhUti, vAyubhUti, vyakta ane sudharmA e pAMce gaNadharomAM pratyekanuM pAca-pAMcasenuM ziSyagaNa hatuM. tyArabAda maMDika ane maurya putra e banemAnA darekanuM sADAtraNasanuM ziSyagaNa hatuM. bAkInA cAra-akampita, acalabhrAtA, metAya ane prabhAsa e darekano traNa traNaso zikhyAne samUha hatA. A pramANe prabhunI pAse badhA maLIne cuMmALIsase brAhmaNe je A agI Ara gaNadharanA ziSyo hatA teo dIkSita thayA hatA. (sU0113). che gaNadharavAda samApta che caturvidha saMgha nI sthApanA aura cAturmAsa saMkhyA kathana mULane atha-se ' ityAdi. te kALe ane te samaye caMdanabALA bhagavAnane kevaLa jJAnanI prApti thaI ema jANI dIkSA grahaNa karavA udyata banI, ane prabhunI pAse AvI pahoMcI. teNIe prabhune AdakSiNa pradakSiNa zrI kalpa sUtraH 02 129 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaNagharoM ko tripadIpradAna kA varNana pUrNAMka vaMdana namaskAra karI nivedana karyu" ke-he bhagavanta ! sa'sArathI udvega pAmI ApanI samIpa dIkSA aMgIkAra karavA mAguM chuM.' zramaNa bhagavAne avasara jANI saMmati ApI ane caMdanabALAnI dIkSA thatAM ghaNI ugravaMzI, bhAgavaMzI ane rAjanyavaMzInI kanyAe tema ja amAtya vagerenI putrIoe sasAra cheADI pratrajayA aMgIkAra karI. A uparAMta ugrapula, bhAgakula vigerenI nara-nArIe pAMca aNuvrata ane sAta zikSAvrata ema bAra prakAranA vratavALA gRhastha dharma aMgIkAra karyAM ane bhagavAne AvA nara-nArIone zrAvaka ane zrAvikApadya arpaNa karyu. tyArabAda tIthaMkara nAma-gotranA kSaya karavA mATe bhagavAne sAdhu-sAdhvI ane zrAvika-zrAvikA rUpa caturvidha saMghanI sthApanA karI. tyArapachI indrabhUti vigere gaNadhara devAne utpAda, vyaya, ane dhrauvyanI tripadInuM pradAna karyuM". A tripadInA AdhAre gaNadharoe dvAdazAMga gaNipaTakanI racanA karI. navaprakAra ke gaNoM ke bheda kA varNana aura bhagavAnakI dharmadezanA kA varNana / bhagavAna ke cAturmAsa saMkhyA kA kathana A agIAra gaNadhara devAnA nava gaccha thayA. sAta gaNudharAnI judI judI vAMcanA hovAne kAraNe sAta gaccha gaNAyA. akapita ane acalabhrAtA bannenI paraspara samAna vAMcanA hovAthI teonA eka gaccha thayA. A prakAre metA ane prabhAsa khannenI eka ja vAMcanA hAvAthI temanA paNa eka gaccha gaNAyA. A prakAre agiyAra gaNadharonAM nava gaccha thayA. tyArapachI zramaNa bhagavAna mahAvIra madhyama pAvApurIthI vihAra karI aneka bhavya jIvAne pratibaMdha detA detA janapadamAM vicaravA lAgyA. A pramANe aneka dezeAmAM vihAra karI bhagavAne leAkeAnI ajJAnarUpI daridratA dUra karI. ane jJAnAdi saMpattinuM dAna karyuM. jema AkAzamAM prakAzita thate sUrya aMdhakArane dUra karI jagatane Ana'ti banAve che tema jagatabhAnu bhagavAne mithyAtvarUpI aMdhakAranu` nivAraNa karI jJAna dvArA leAkane AhvAdika manAvyA. bhavarUpI kUvAmAM paDelA bhavyeAne jJAnarUpI dorI vaDe bahAra kADhayA. bhagavAne meghanI mAphaka ameghapaNe dharmopadezanI dhArA vaDe pRthvIne siMcana karyu A pramANe nira'tara vihAra karatAM, bhagavAne ekatAlIsa caturmAsa pUrNa karyo. tenuM vana nIce mujaba cheH-- pahelu' cAmAsuM asthika gAmamAM (1), eka caMpAnagarImAM (2), e pRSTha caMpAnagarImAM (4), bAra cAturmAsa vaizAlI nagarI ane vANijaya gAmamAM (16) cauda cAturmAsa rAjagRhi nagarInA nAlaMdA nAmanA pADAmAM (30), cha cAmAsAM mithilAmAM (36), e phlipuramAM (38), eka Ala bhikA nagarI (39), eka zrAvastI nagarImAM (40), ane eka vajAbhUmi nAmanA anArya dezamAM (41), tyArabAda vihAra karatAM karatAM bhagavAne aMtima betAlIzamuM cAturmAsa pAvApurImAM, hastipAla rAjAnI jUnI dAzALA (jakAtasthAna)mAM karyu. (s0114) zrI kalpa sUtra : 02 130 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ candanabAlA ke dIkSA grahaNa kA varNana vizeSArtha-bacapaNamAM ja saMsArane duHkhada anubhava maLatAM, caMdanabAlAmAM tIvra vairAgyanI dhArA chUTI. saMsAra taraphano vega ghaTavA mAMDe ! bhagavAnane AhAradAna ApyA pachI, tenuM mana pratrajyA tarapha rahetuM hatuM. te kALa te samaye bhagavAnane kevalajJAna utpanna thayuM jANI, caMdanabAlAnI dIkSA mATenI tAlAvelI jAgI. ane bhagavAnanI pAse AvI dIkSAnI mAgaNI karI. bhagavAne tene dIkSA ApI. caMdanabAlAnI pAchaLa, uMgakuLa, bhegakuLa AdinI henadikarIo, vahaAro, mAtAo, prauDhAo ane kumArikAoe paNa dIkSA lIdhI, jeo dIkSA levA asamartha hatA teoe pAMca aNuvrata ane sAta zikSAtrata, ema bAra prakArane gRhastha dharma aMgIkAra karI zrAvaka zrAvikA thayA. caturvidha saMgha nI sthApanA aura gaNagharoM ko tripadIpradAna kA varNana bhagavAne sAdhu sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA rUpa caturvidha saMghanI sthApanA karI. kevalajJAna thatAM, sarva IcchAo nimULa thaI jAya che. chatAM AvI caturvidha saMghanI sthApanA karavAnI IcchA bhagavAnane kema thaI AvI haze? tenA javAbamAM e ke, A sthApanA IcchApUrvaka karavAmAM AvI na hatI. paraMtu bhagavAne, pUrvabhave je tIrthaMkara nAmakama upArjana karyuM hatuM, temAM tenA phaLarUpe, "tIrtha" AvavAnuM hatuM. tethI A tIrthanI sthApanA pUrva prAgAdi karmanA udaye thaI. pachI prabhue gaNadhara devane tripadInuM dAna karyuM. A tripadI eTale traNa pado jevAM ke-utpAda, vaya, ane dhrauvya. utpAda eTale utpatti, vyaya eTale nAza ane dhrauvya eTale TavApaNuM-sthiratA. A tripadI ApatAM, bhagavAne nirupaNa karyuM ke, jakhatanA samasta padArthonI, jevA ke cetana, acetana, mUrta, amUrta sUphama, ke sthUla vigerenI traNa avasthAo thayA kare che, A avasthAone, jaina-pAribhASika zabdomAM "paryA" kahevAmAM Ave che, A paryAya, samaye samaye dareka padAthanI badalAtI ja rahe che; AgaLanI paryAya nAza pAme che ane navI utpanna thAya che. chatAM je dravya Azrita, A paryAye utpanna ane nAza thAya che, te dravyamAM kAMI paNa pheraphAra thatA nathI ane dravya, zrI kalpa sUtra: 02 131 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navaprakAra ke gaNoM kA bheda pradarzana dravyapaNe TakI rahe che, mATe pratyeka padArtha bauvyazIla hoya che. eTale dareka dravya, utpAda, vyaya ane dhrovyapaNe raheluM che. padArtha paryAyanI apekSAe, "utpatti zIla ane 'vyaya' zIla manAya che, paNa dravya apekSAe, "dhrauvya" zIla mAnavAmAM Ave che. pratyeka padArtha, pratikSaNa pUrva paryAyano parityAga kare che, uttara paryAyane grahaNa kare che, chatAM dravya te jyAM hoya tyAMja paDayuM rahe che. jIvane, manuSya paryAyanI apekSAe vinAza gaNAya che, deva-paryAyanI apekSAe, utpAda gaNAya che, ane Atma dravyanI apekSAe, dhrauvya manAya che. A tripadInI prApti thatAMja, gaNadhara devanI jJAnazakti ghaNI vRddhi pAmI. mULa te teo jJAnI hatA. jJAnanA Icchuka hatA, ane jJAna pipAsu paNa hatAM! paNa teonI jJAnazakti, avaLI cAlI gayela hatI. temAM bhagavAnane yoga prApta thatAM, te jJAnazakti savaLI banI, ane jJAnane akhUTa pravAha je avarodhita thaye hatuM, te tripadI dvArA bahAra ameghapaNe vahevA lAgyA, ane bhagavAnanI vahetI vANIne jhIlavA lAge. kevalInI vANInAM sUkSamatama bhAvene jhIlavAM, gaNadhara paNa zaktimAna hatAM nathI; chatAM sarva karatAM, temanI grAhyazakti ghaNI tIvra hevAthI te moTA pramANamAM tenuM grahaNa karI zake che. A vANIne, gaNadhara de jhIlatA gayA, ane tene dvAdazAMga rUpa peTImAM vaNatAM gayAM, A dvAdazAMga rUpa peTImAM, AcArAMga" Adi bAra aMgenI racanA karavAmAM AvI che. gaNadhara de, buddhizALI, tIvra buddhinA dhaNI temaja tIvra grAhaka zaktinA dhAraka hovAthI, bhagavAnanA vAka ane zabdone samajI, tenuM atyaMta vistRta rUpa teoe banAvyuM. A uparathI evo abhiprAya nIkaLI Ave che ke, samagra jainadarzanane mULa AdhAra, utpAda-vyaya ane dhrauvyanI tripadI upara che. A tripadIno vizeSa vicAra, tenuM maMthana, ane svAdhyAya e jainadarzanane sAra che. jainadarzananuM samasta ciMtana, A tripadInI bhUmikA uparaja kendrita thayuM che. zrI kalpa sUtraH 02 132 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna zrI dharmadezanA kA varNana agIyAra gaNadharanA nava gaccha thayA, jevA ke IndrabhUtithI mauryaputra sudhInA sAta gaNadharanI judI judI vAcanAne lIdhe sAta gacha thayA. akaMpita ane alabhrAtA, A beunI sarakhI vAcanA hovAthI A beuno eka AThame ga7 thayo. evI ja rIte metArya ane prabhAsa, A beunI sarakhI vAcanA hevAthI A beune eka-navame gaccha thayo. A pramANe nava garacha thayA. bhagavAna pAvApurImAMthI vihAra karI, deze dezamAM vicAravA lAgyA. bhagavAnanA puNyaprabhAve, bhavyajanene sitAro teja thavA lAgyA. teo saMsAranA tApathI mukta thayA. saMsAranI kALI baLatarAmAMthI chUTI, zItaLa chAMyaDI taLe AvavA lAgyA. jJAnaprakAza thatAM, aMdhakAra dUra thavA lAgyA. bhavarUpI kUvAmAMthI hamezane mATe bahAra nIkaLI, bhagavAnanI vANIrUpa gaMgAjaLanuM teoe pAna karyuM* AraMbha ane parigraha e saMsAranuM mULa che, ema bhagavAna dvArA nIkaLela vANIthI jANyuM A AraMbha ane parigraha, sarva prakAranA kalezanA mULa che, tema jANI ghaNA bhavI jIe, tene sadaMtara tyAga karyo, ane je sadaMtara tyAgI zakyA nahi, teo, tenuM parimANa karI, anAsakata bhAve rahevA lAgyA. samyakajJAna darzana ane cAritrayukata vANInuM zravaNuM thatAM, ghaNu jIva mekSanA pathiko banyA. bhagavAnanI vANI nirmaLa ane nirdoSa hatI, tethI te vANI e ghaNuM jIvone sAcA rAhe sthira karyA. bhagavAnanI vANInuM zravaNa, jeTha mAsanA dhagadhagatA unALAmAM akaLAelA ane jema ThaMDu baraphanuM pANI maLatAM zAMti prasare che, tema saMsAra tApathI tapelA jIvane ThaMDakavALuM banyuM. ane teo paNa, Agekadama bharavA lAgyA. jema akhUTa megha dhArAthI. pRthvI, dhana dhAnya saMpatti vaDe nAcI uThe che, tema bhagavAnanI divyavANI vaDe, lokomAM utsAha ane AnaMda ubharAvA lAgyA. ane lAkA sAcA jJAna ane sAcA cAritranA ArAdhaka banyA. tIrthakaronI paraMparA anusAra, bhagavAnanA comAsAnI gaNatrI, dIkSAnA divasathI zaru thAya che, A pramANe gaNatAM, prabhune ekatAlIsa cAturmAsa thAya che. A saghaLA cAturmAse mULa pAThanA anuvAdomAM batAvavAmAM AvyA che. jada jIdA sthaLe, comAsA karavAthI te vakhate varatatI dezanI saghaLI sImAone AvarI levAmAM AvI hatI. AthI saghaLA manuSyo, bhagavAnanI vANIne apUrva lAbha meLavI zakyA hatA. chelle eTale ke betAlIsamuM cAturmAsa pAvApurImAMja ke jyAM saMghanI sthApanA, tripadInuM pradAna vigere thayuM hatuM, teja gAmamAM thayuM. ahIM bhagavAne te vakhate pAvApurImAM rAjya karatA hastipAla nAmanA rAjAnI dANuzALAmAM (jakAtasthAnamAM comAsuM karyuM. (sU011) zrI kalpa sUtraH 02 133 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gautamasvAmIko devazarma brAhmaNa ko pratibodhita karane ke liye najadIka ke gAMvameM bhejane kA varNana maLano athas_"te ja ItyAdi. te kALa ane te samaye bhagavAna mahAvIre potAne nivaNakALa najIka A jANI "indrabhUtine mArA upara athAga prema che, ane tene lIdhe, tenuM kevaLajJAna avarodhAI jaze" ema vicArI gautama svAmIne te divase sAMje dezamAM brAhmaNane pratibaMdha karavA mokalI dIdhA. A devazarmA brAhmaNa, najIkanA gAmamAM rahete hato. ane te mekSa pathika temaja satyane grahaNa karavAvALA jaNAto hato. zramaNa bhagavAna mahAvIra trIsa varSa grahasthAvAsamAM rahyA. bAra varSathI kaMIka adhika-arthAta bAra varSa sADA cha mAsa chavAstha-paryAyamAM rahyA. trIsa varSamAM kAMIka ochA kevalI paryAyamAM vicaryA. AvI rIte beMtAlIza varSa sAdhuparyAyamAM rahyA ane samagra rIte beMtera varSanuM AyuSya pUrNa karyuM. tyArabAda vedanIya, AyuSya, nAma ane gotrakama kSINa thatAM, avasarpiNI kALanA duSamasuSamA ArAne ghaNo kharo bhAga vyatIta thatAM traNa varSa ane sADA ATha mAsa bAkI rahetAM, pAvApurImAM, hastIpAla rAjAnI junI karazALA-dANuzALAmAM, beMtAlIsamA mAsAmAM ane caturmAsanA sAtamA pakhavADiyAmAM, kArataka vada amAvAsyI (gujarAtI Aso vadI amAsa-dIvALI)nI chellI ardharAtrIe, ekalA nirjala belAnuM tapazcaraNa karIne, paryaka-palAMThI AsanavALIne bhagavAna virAjyA. duHkha vipAka nAmanA sUtranA daza adhyayana ane sukhavipAka sUtranA daza adhyayananuM pravacana karyA bAda, tathA aNapUchAela chatrIsa praznonA uttara ApyA pachI, chappana adhyayananuM pharamAna karyA bAda, "pradhAna' nAmanA marudevanA adhyayananuM pravacana cAlatuM hatuM tevAmAM, bhagavAna kALadharma pAmyA. kALadharma pAmatAM saMsArathI nivRtta thayA; punarAgamana rahita banyA. urdhvagati karI gayA. janma jarA ane maraNanA baMdhanathI rahita thaI siddha, buddha, mukata, parinivRta, ane sarvaduHkhanA aMtakArI thayA, paramazAMti ne pAmI samasta duHkhothI rahita banyA. te kALa ane te samaye "caMdranAmanuM bIja varasa cAlatuM hatuM. temAM prItivardhana mAsa hato. ane naMdivardhana nAmanuM pakhavADiyuM hatuM "agnivezya" athavA upazama" nAmane divasa hate. devAnaMdA athavA "nirati' nAmanI rAtrI hatI. "a" nAmane lava hatA. "muhUta" nAmane prANa hato "siddha' nAmanuM staka hatuM. "nAma" nAmanuM kAraNa hatuM. "sarvArthasiddha' nAmanuM muhUrta hatuM, ane svAti nakSatrane caMdramA sAthe yoga varatI rahyo hate. je rAtrie zramaNa bhagavAna mahAvIra nirvANa pAmyA, te rAtrIe ghaNA devadevIonA AvAgamanane lIdhe deva-prakAza thavA pAmyo hato. A uparAMta devano meLo jAmyo hate. devonA kalakalATanI sAthe ghaNI bhIDa paNa jAmI hatI. (sU0 115) zrI kalpa sUtraH 02 134 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna ke nirvANa kA varNana vizeSArtha- bhagavAna mahAvIre pitAne aMtakAla najIkamAM pravartate je-eTale deha chUTavAno vakhata AvI pahoMcyuM che ema jANyuM teone jaNAtuM hatuM ke indrabhUti nAmane mArA paTTaziSyane mArA para ghaNe anurAga che. tama mArA dehAvasAna vakhate potAnI jJAnabhUmikAthI kadAca myuta thAya! te tene nirAvaraNa evuM kevalajJAna prApta thavAmAM viddha upasthita thAya, eTalA mATe gautamasvAmIne pAsenA gAmamAM rahenAra devazarmA nAmanA brAhmaNanA pratibaMdha mATe divase ja mokalI dIdhA. zramaNa bhagavAnanuM samagra jIvananuM siMhAvakana karatAM ApaNane jANavA maLe che ke teone trIza varasane samaya gRhastha jIvanamAM pasAra thayuM. A jIvanamAM bAlyAvasthA bAda karatAM temano bAkInA gRhastha jIvanamAM temaNe pitAno gRhastha kALa saMyamIpaNe ane virakta dazAmAM gALe. bAra varSathI adhika vakhata kaThIna sAdhu avasthAmAM pasAra karyo. A kALamAM temaNe bhagIratha prayAe AdaryA ane AtmasAdhanAnI prApti karI. bAkInA trIza varSo kevalIpaNe vyatIta karI tera varSanuM samaya AyuSya temaNe pUruM karyuM. A prakAre bhagavAne beMtAlIsa varSonuM cAritra pAnuM: kevaLajJAna thAya che, chatAM dehanI sthiti ubhI rahe che. A dehane AdhAre vedanIya, AyuSya, nAma ane gotra kame rahetAM hoya che. deha chUTatAM A karmone paNa sadaMtara nAza thaI jAya che ane jIva nirAkAra avasthA prakaTa karI siddha thAya che. bhagavAnanA aMtimakALa vakhate asarpiNI kALa cAlato hato. AmAM paNa duSama suSamAM nAmanA cethA ArAne lagabhaga pUro samaya vyatIta thayo hato eTale cothA ArAnA phakta traNa varSa ane sADAATha mahinA ja bAkI rahyA hatA. A samaye bhagavAna pAvApurImAM hatA. tyAMnA rAjA hastipAla hatA. tenI gaNazALAmAM paNa bhagavAne betAlIsama cAturmAsa karyuM hatuM. A caturmAsano 2 mahino cAlI rahyo hato. tema ja caturmAsanuM sAtamu pakhavADiyuM vyatIta thaI rahyuM hatuM. A mAsa kAdaMtaka mahinAno hato, jene ApaNe Aso mAsa tarIke gaNIe chIe. kArtika vada (gujarAtImAM A vada) amAsane divase ardha rAtrinA pAchalA pahore bhagavAna mokSa padhAryA, bhagavAnane deha chUTatI vakhate bhagavAna ekalA ja mokSagAmI hatA. te samaye jagatano koI paNa jIva siddha thaye ja na hate. aMtima samaye bhagavAne evIhAranA tyAgarUpa chaDU Adarela hatuM. tapazcaraNa sAthe padmAsana vALI sthira kAcA mana, vacananA coge vivAjyA hatA. zukala dhyAnanA cothA pAye ArUDha thaI pAMca laghuakSara eTale "-6-3 -r A pAMca akSaronA uccAraNamAM jeTale vakhata pasAra thAya teTalo vakhata te pAye rahI zeSa rahelA vedanIya, Ayu, nAma, gotra A cAre karmono kSaya karI mokSa padhAyA. je vakhate bhagavAna tapasyA sAthe padmAsana vALI beThA hatA te samaye bhagavAnanI vANIne chevaTane pravAha nIka ja hato. jema bhAdaravA mAsane chelle varasAda pUNuzakitathI dhodhamAra paDe che tema bhagavAnanI A vANuM chellI hatI. tethI jeTalA zabdo vANI dvArA AvavA bAkI hatA te sarva zabdAdika pudagale akhaMDapaNe vahetA thayA ne vANI rUpe goThavAI svayaM mukhethI dhvani mAraphata nIkaLavA maMDayA. zrI kalpa sUtra: 02 135 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A vakhate bhagavAnanA pravacanamAM vipAka sUtranA prathama zrutaskaMdha jene duHkhavipAka tarIke oLakhavAmA Ave che, tema ja vipAkasUtrane! bIjo zrutaskaMdha jemAM puNyanA sukharUpa phaLA vaSa~vyAM che te vipAkasUtra vANImAM Avatu. A uparAMta vaNapuchelA evA chatrIsa adhyayanavALuM uttarAdhyayanasUtra temanA mukha dvArA nIkaLatu hatu, tema ja chappana adhyayane paNa pravacanamAM jaNAtAM hatAM. A adhyayanAmAM 'marudevanuM adhyayana cAlatuM hatuM te daramyAna bhagavAnane deha chUTI gayA ane ajara-amara avinAzI ane caitanya svarUpa evA padane bhagavAnane AtmA pAmyA. te vakhate kayA kayA cAge, nakSatra, muhUrto, mAsa, dina vigere varatI rahyAM hatAM. tenuM myAna mU pAThamAM aMkita karavAmAM AvyuM che. (sU.115) gautamasvAmI ke vilApa kA varNana mULanA atha-~'tad nuM se' ityAdi. tyArabAda gautamasvAmI bhagavAna mahAvIranuM nirvANu sAMbhaLI ghaDIbhara zUnakAra thaI gayA. temane vajra jevA AghAta lAgyA. tyArapachI mehavaza thaI vilApa karavA maMDayA. vilApa karatAM karatAM khelavA lAgyA ke he bhagavAna! Ape zuM karyu? Apa tamArA caraNasevakane taraDI meAkSa padhArI gayA zuM huM tamArA hAtha pakaDI besI javAneA hateA ? zuM mekSamAM bhAga paDAvavAnA hatA ? jethI tamAe mane dUra mekalI ApyA! zu' tame mane sAthe laI jAta te tyAM jagyAnA tATa paData ? mahApurUSa sevaka vinA ghaDI paNa rahI zakatA nathI! Ape kaI nItinuM pAlana karyu? A aa ulaTI vAta khanI! sAthe levAnuM tA dUra rahyu, paNa aMtima samaye tame najarathI dUra karyo ! me" AvA kace| aparAdha karyAM hatA ? are mane gAyamA! gAyamA ! kahI " gautamasvAmI ke avadhijJAna prayoga karane kA varNana kANu khelAvaze ?' huM kAne prazno pUchIza ? mArI zaMkAnuM samAdhAna keANa karaze ? jagatanA mithyAtva rUpa aMdhakArane kANa dUra karaze ? A pramANe vilApa karatAM gautamasvAmIe vicAra karyo ke e sAcuM che ! vItarAgatA rAgarahita ja hAya ! je rAgarahita thayA che teja vItarAga kahevAya ! AvA vItarAgI kAnA upara rAga kare ? AvuM samajatAM gautama svAmIe avidhajJAnane upayega mUkayA. avidhajJAnathI jotAM jaNAyuM ke bhavarRpamAM haDa sevanArI meAhavALI vANI elI vItarAgane Thapako detAM mahAna aparAdha thAya che ! AthI teee thayela aparAdhanI mAphI mAgIne pazcAttApa karavA lAgyA. pazcAttApa sAthe vicArA udbhavyAM ke "go haiM nathi me jora, nAdamanaska sa vi| va maLaLamaLatA, addImajIsAsa j|| ? / / tti | huM kANu, mArUM kANu ? huM kAne ? AmAM ekale jAya che ane ekaleA Ave che! tenI sAthe kaI jatuM jatu nathI, tema ja AvatuM paNa nathI ! huM... ekaleA ja chu'! mArU koI nathI ane huM paNu kAinA nathI ! A prakAre manathI advIpa thai AtmA upara rAjaya calAvanAra thavu joIe. zrI kalpa sUtra : 02 136 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gautama svAmI ke kevalajJAna prApti kA varNana A pramANe ekatva bhAvanAthI bhAvita thaI gautama svAmIe kArataka suda ekamanA divase sUryodaya vakhate kevaLajJAna prApta karyuM". A kevaLajJAna lokAlekane jovAvALuM nirvANanA kAraNabhUta, svaparaprakAzaka, pratipUrNa, avyAhata, nirAvaraNa, anata, anuttara ane zreSTha hoya che. kevaLajJAna sAthe kevaLadazana paNa utpanna thayuM. te samaye bhavanapati, vyaMtara, jatiSaka ane vimAnavAsI devadevIone samUha potapotAnI riddhi-samRddhi sAthe utarI Avyo ane kevaLajJAnane utsava ujavyuM. traNe lekamAM apUrva AnaMda vyApI rahyo. mahApuruSane sarvavyavahAra hitakara ja hoya che. kahe che ke ahaMvAro vi hisa; ro vi gumatti . - visAre varasANI, pitta joyAmiLo" | 2 arthAt--Azcarya che ke gautama svAmIne ahaMkAra, bAdha prAptinuM kAraNa banI gayuM. rAga gurubhaktinuM kAraNa dIpAvalI Adi kI prasiddhi ke kAraNa kA varNana thaI paDayuM zAka ane kevala jJAnanuM kAraNa thayuM. je rAtrIe zramaNa bhagavAna mahAvIra mukta thayA te rAtrIe dee khUba prakAza pAtharyo ane tethI ja te rAtrI lekamAM "divALI" tarIke prasiddhi pAmI. kAzI dezanA malaki jAtinA nava mugaTabaMdha rAjAo ane kezala dezanA lechaki jAtinA nava ema kula aDhAra dezanA rAjAoe saMsAra pAra karavAvALA bae piSadha upavAsa karyA hatA. kAzI dezanA rAjAo malika" tarIke ane kauzala dezanA rAjAe "leki" tarIke oLakhAya che. bIje divase kArataka suda ekamanA divase devee gautamasvAmInA kevaLajJAnane mahimA karyo, tethI te "nUtana varSAraMbha" tarIke oLakhAya che. bhagavAnane mokSa padhAryA jANI zekagrasta thayelA bhagavAnanA jayeSTha bhrAtA naMdIvardhane upavAsa karyo. temanI sudarzanA hene naMdivardhanane sAMtvanA ApI temane potAne ghera pAraNuM karAvyuM tethI bhAIbIja tarIke prakhyAta che. (sU0116) zrI kalpa sUtra: 02 137 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gautamasvAmI ke vilApa kA varNana TIkAno artha-jyAre bhagavAna mahAvIra nirvANa pAmyA te sAMbhaLIne gautamasvAmIne jANe vajApAta thayo hoya tevo AghAta lAgyuM. A pramANe kSaNavAra mauna rahIne sUnamUna thaI gayA. tyArabAda mehane vaza thaIne te vilApa karavA lAgyA che, he, bhagavAna ! mahAvIra ! are re ! vIra ! Ape A zuM karyuM ? caraNa sevaka evA mane dUra mekalIne A5 mekSe sidhAvyA ! zuM huM Apano hAtha pakaDI besI javAne hatA ? zuM ApanA mekSamAM bhAga mAgata? to mane zA mATe dUra mokalI dIdho ? je mane-garIba sevakane ApanI sAthe laI gayA hota to zuM mokSa-nagaramAM jagyA na maLata ? mahApuruSa sevaka vinA eka kSaNa rahetA nathI, Ape A paripATI (niyama) kema bhUlAvI dIdhI ? A te avaLI ja vAta banI gaI ! khera, sAthe laI javAnuM te dUra rahyuM paNa mane AMkha sAmethI gautamasvAmI ke avadhijJAnaprayoga kA varNana paNa adrazya karyo? meM e kayo aparAdha karyo hato ke jethI Ape Ama karyu? have Apa devAnupriyanA abhAvamAM keNa goyamA, goyamA' kahIne mane saMbodhana karaze? kemane huM prazno pUchIza ? koNa mArA mananA praznonuM samAdhAna karaze ? lekamAM mithyAtvarUpI aMdhakAra phelAze. have kaNa tane dUra karaze ? A pramANe vilApa karatAM gautamasvAmIe manamAM vicAra karyo ke satya che. vItarAga rAga vinAnA hoya che. jenuM nAma ja vItarAga che te konA para rAga rAkhe? keInA para paNa nahI ! ema samajIne gautamasvAmIe avadhijJAnane upayoga karyo. avadhijJAnanA upayogathI temane lAgyuM ke A pramANe bhagavAnane Thapake Apa te mAre aparAdha che. A aparAdha bhavarUpa kUvAmAM pADanAra ane mohajanita che ema jANIne temaNe pitAnA aparAdha mATe pazcAttApa karyo ane vicAra karyo ke saMsAramAM mAruM koNa che ? ane huM ene chuM? eTale ke mAruM koI nathI gautamasvAmI ke kevalajJAna prApti kA varNana ane huM kaI nathI, kAraNa ke AmAM bIjA koI paNa AtmAnA sAtha vinA ekale ja paralokamAMthI Ave che ane ekale ja paralekamAM jAya che. AtmAnI sAthe koI AvatuM paNa nathI ane jatuM paNa nathI. kahyuM paNa che huM ekale chuM-advitIya chuM. mAruM koI nathI ane huM kaI nathI. A pramANe manathI pitAne dainyarahitaudAra AtmAnuM anuzAsana kare." A pramANe ekatra bhAvanAthI prabhAvita thayela gautama svAmIne kArtaka suda ekame barAbara sUryodayane samaye ja leka ane alakane jANavA-dekhavAne samartha mokSanA kAraNabhUta, samasta padArthone pratyakSa karanAra, avikala-saMpUrNa, saghaLI jAtanI ADakhilIo vinAnuM, saghaLA prakAranA AvaraNe vinAnuM, saghaLA prakAranI dravya, kSetra, kALa ane zrI kalpa sUtra: 02 138 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gautamasvAmI ke kevalajJAnaprati se devoM ke usakA mahotsava manAne ko varNana bhAva saMbadhI paridhie (sImA) vinAnuM tathA zAzvata-sthAyI ane sarvottama kevaLajJAna ane kevaLadarzana utpanna thayuM. bhagavAna gautama sarvajJa ane sarvadazI thaI gayA. te samaye bhavanapati vyaMtara, tiSika ane vimAnavAsI cAre nikAnA deva ane devIoe potapotAnI addhi-samRddhinI sAthe gautama svAmI pAse AvIne kevaLajJAnane mahotsava ujavyuM. te samaye traNe lokamAM AnaMda AnaMda chavAI gaye. mahApuruSonI saghaLI kriyAo hitakArI hoya che. juone, gautama svAmIne pitAnI vidyAnuM abhimAna thayuM te tethI temane samyaktva prApta thayuM. eTale ke ahaMkArathI prerAIne teo bhagavAnane parAjita karavA upaDyA te samyaktva pAmyA. e ja pramANe temane rAgabhAva gurubhaktinuM kAraNa bane. bhagavAnanA virahathI utpanna thayela kheda kevaLajJAnanI prAptinuM kAraNa banyuM. A pramANe gautama svAmInuM AkhuM caritra Azcaryajanaka-anekhuM che. je rAtre dIpAvalyAdI prasiddhi ke kAraNa kA varNana zramaNa bhagavAna mahAvIra kALadharma pAmyA, te rAtrine dee divya prakAzathI prakAzita karI nAkhI hatI. tyArathI te rAtri "dIpAvalinA A nAmathI prasiddha thaI mallakI jAtinA kAzI dezanA nava gaNarAjAoe tathA lacchakI (licchavI) jAtinA kesala dezanA nava gaNarAjAoe, A rIte aDhAre gaNarAjAoe saMsAra janmamaraNane anta lAvanAra be be piSadhapavAsa karyA. piSadha eTale ke dharmanI puSTi karanAra upavAsa poSapavAsa kahevAya che. athavA dhamanuM piSaNa karanAra, AThama Adi parva dine karAtA, AhAra Adine tyAga karIne je dharmadhyAna pUrvaka nivAsa karAya che, te piSadhopavAsa kahevAya che. bIje divase eTale kAtaka zadI ekame devoe gautama svAmInA kevaLajJAnane mahotsava ujavyo hate. te kAraNe te divase-kArtaka sudI ekama-nUtana varSane prathama divasa kahevAya. bhagavAna mahAvIranA moTA bhAI nandivardhana, bhagavAne mokSa prApta karyo te sAMbhaLIne, zekanA sAgaramAM DUbIne upavAsa karyuM hatuM tyAre nandivardhananI bena sudarzanAe temane zAtvanA daIne ane pitAnA ghera lAvIne upavAsanuM pAraNuM karAvyuM. A kAraNe kArtaka sudI bIja "bhAI bIja"ne nAme prakhyAta thaIusU0116o. zrI kalpa sUtraH 02 139 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAn ke parivAra kA varNana bhagavAnanA parivAranuM varNana mULanA atha"--taLa zAheLa" ItyAdi. te kALa te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIra ne, indrabhUti viMgere cauda hajAra sAdhuonI utkRSTa sAdhusa padA hatI. caMdanabALA vigere chatrIza hajAra sAdhvInI utkRSTa saMpadA hatI. za'kha, puSpakali vigere eka lAkha ogaNasATha hajAra zrAvakonI zrAvaka saMpadA hatI. sulasA revatI vigere traNa lAkha aDhAra hajAra zrAvikAonI sa'padmA temane hatI. jIna nahiM paNa jIna samAna, sarvAkSarasannipAtI arthAt sarvazrutanA jANanAra ane jenI vRtti satya prarUpaNA karavAvALI, evA cauda pUrva dhArakAnI, traNaso utkRSTa cauda pUrvadhArI saMpadA hatI. atizayanI prAptivALA teraseA adhijJAnIonI avadhijJAnI saMpadA hatI. sAtaseA utpanna varajJAna danane dhAraNa karavAvALA kevaLajJAnIonI kevaLI sa`padA hatI. deva nahi paNa devaRddhine prApta sAtase munienI utkRSTa saMpadA hatI. aDhI dvIpa ane e samudra pantanA paryAkSasa'nI paMcendriya jIvAnA maneAgata bhAvene jANavAvALA pAMcase vipulamati jJAnIonI vipulamati-saMpadA hatI. devA, manuScA ane asure sahitanI pariSadamA vAda-vivAdamAM parAjita na thavAvALA cArasA vAdIonI utkRSTa vAdIsaMpadA hatI. siddho yAvat samasta du:khAthI rahita sAtasA siddhonI utkRSTa siddha-saMpadA hatI. A prakAre caudase AyikA-siddhonI utkRSTa soMpadA hatI. A pramANe banne maLI ekavIsaseA siddhonI saMpadA hatI. gatikalyANa, sthitikalyANa ane bhAvIbhadra AThasA anuttarA5pAtike anuttara vimAnamAM javAvALAnI utkRSTa sa'padmA hatI. e prakAranI aMtakRtabhUmi hatI. (1) yugAntakRta bhUmi, (2) paryAyAntakRta bhUmi. (sU.117) vizeSA--te kALa ane te samaye zramaNa bhagavAna mahAvIranuM zAsana eTalu badhu vegavantu` hatu` ke cauda hajAra puruSo sAdhu paryAya pALI rahyA hatA. bhagavAnanA pravacananeA uddeza kevaLa bhAvI jIvAne saMsArasAgaramAMthI macAvI levAnA hatA, temanA pravacananI prathama bhUmikA vairAgya hatI. A pravacanA eTalA badhA nirdoSa hatA ane zItala vahetAM ke cegya jIvAtuM valaNa A tarapha thaI rahyuM hatuM ne saMsAratApamAMthI ugaravAnA mArga bhagavAnanI nirdoSa ane nirmAMLa vANI che, ema samajI ghaNA AtmAthI ane meAkSAthI jIvAe sAdhutA aMgIkAra karyAM. puruSo uparAMta nirmALa ane saraLa hRdayanI baheneA paNa svauddhAra nimitte bhagavAna pAse dIkSita thaine lagavAnanI amRtamaya vANInuM pAna karavA lAgI. A vANI dilane ThaMDaka ApanArI hovAthI Atmarasa jAmavA lAgyA. tenA pratApe strI-samudAye mahAtratA agIkAra karyAM, jemanI saMkhyA chatrIsa hajAranI hatI, puruSA karatAM strIonA hRdayA dharmothI vadhAre raMgAya che; tethI temanI saMkhyA puruSa karatAM vadhatI gaI. temanAmAM sauthI moTA ane agresarapade caMdanabALA hatAM. jee sAdhupaNu levAne azakta nivaDayA teoe khAra vrata dhAraNa karyAM, eTale saMsAramAM rahI pApabhIrU banI sarva prakAranA vyApAro tathA bhAga ane upabhAganI vastuonu parimANa karI dhArmika kriyA karyA karatA. nItipUrNAMka dhana prApta karI. niSpApI jIvana vitAvavAnA prayAse te karatA. Ave vaga ghaNA meTA hatA ane tenI saMkhyA eka lAkha ogaNasATha hajAranI thaI. A varSAMte zrAvaka na" kahevAmAM AvyeA, je bhagavAnanA prarUpelA siddhAMtA anusAra cAlI temanA anuyAyIo gaNAtA hatA. teemAM zaMkha jevuM khIjuM nAma zataka hatu' te ane puSkali vigere mukhya hatA. saMsAramAM rahetA strIvarga paNu bhagavAnanA prarUpelA khAra tratAne aMgIkAra karI jIvana zrI kalpa sUtra : 02 140 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vitAvate. te zrAvikA varganI saMkhyA paNa traNalAkha aDhAra hajAranI hatI, temAM mukhyapaNe sulasA devI ane revatI devI hatAM. revatIe bhagavAnane auSadhanuM dAna ApyuM hatuM. jina nahi paNa jina sarikhA eTale sarvajJa nahi paNa sarvajJa samAna jenuM jJAna hatuM, "sarvAkSarasannipAtI" eTale saMpUrNa zratajJAnanA jJAtA, ane yathArtha -eTale sarvajJa samAna uttara ApavAvALI cauda pUrvanuM jJAna dhAraNa karavAvALA cauda pUrvadhArIonI traNasonI saMkhyA hatI. A zrutajJAnIone upadeza sarvajJa jevo ja che. AvA tajJAnIo zrata kevalIo' tarIke oLakhAya che. kAraNa ke jema kevalIone kevalajJAna pratyakSa hoya che tema A zrutakevalIone kevalajJAna pakSa hoya che. kevalIonA jeTaluM ja teo anumAna pramANathI ja jANI zake che ane kahI zake che. AvA kevalI" sAmAnya zrutakevalIo kahevAya. zrata kevalIo ne kevalIo vacce pratyakSa ane parokSa jeTalo ja pharaka hoya che. prabhAva pADI zake tevA utkRSTa zaktidhAraka ane avadhijJAnanA dhAraka evA munionI saMkhyA teraso jeTalI hatI. utpanna thayela jJAna ane darzananA dhAraka evA sAtase kevalajJAnIe prabhu pAse hatA. deva nahi paNa deva jeTalI divyazaktinA dhAraka evA vaikriyalabdhine dhAraNa karavAvALA sAtaso vikriyikAne saMgha prabhu pAse hato. jaMbadvIpa, ghAtakI khaMDa ane ardha puSkarAI dvIpa, evA aDhI dvIpo tathA lavaNa samudra ane kAlodadhi samudra evA be samudromAM rahelA tamAma paryApti prApta karela saMjJIjIvonA magata bhAva ane vAraMvAra pharatI mananI avasthAne jANavAvALA vipulamati mana:paryAya jJAnanA dharavAvALA vipulamationI saMkhyA pAMca jeTalI hatI. deva-manuSya ane asure sahitanI sabhAmAM zAstrArtha karavAmAM kadApi paNa parAjIta na thAya tevA vAdIonI saMkhyA cArasanI hatI. upara jaNAvelA mana:paryavajJAnanA dhArakomAM be vibhAgo hoya che. (1) trAjumati mana:paryavajJAnavALA. (2) vipulamati mana:paryavajJAnane dhAraNa karavAvALA. temAM vipulamati jJAna RjumatijJAna karatAM sUkSmabhAvane tathA manamAM thatA parivartanane jANI zake che. jumativALAnI saMkhyA darzAvavAmAM AvI nathI. RjumatijJAna dharAvavA AtmAo dravya ane bhAva mananI sapATIe taratA bhA-vicArene jANI zake che. tyAre vipulamativALA mananA aMtargatamAM je vicAra upasthita thatAM hoya tene viziSTa paNe jANI zake che. ahiM vAdIonI vAta karI te vAdIo ekAMtika vAda karIne potAnA saMpradAyane sthira karavAmAM prakhara ane hi* kahevuM nathI; paNa anekAMta daSTithI vAtane siddha karavAvALA A vAdIo hatA. siddhayaH eTale siddha baddha mukta parinivRta ane sarva duHkhanA aMta karanAra evA sAtaso siddhonI saMkhyA hatI. A puruSa siddho uparAMta strI-siddho paNa hatA, jemane "AyikAonA nAmathI oLakhavAmAM Ave che. A siddha AyikAonI saMkhyAne AMkaDo caudasa sudhI pahocate hato. badhA strI-puruSa siddho maLI ekavIsa hatA. A bhavamAM bhagavAnanI samIpe sAdhupaNAmAM vicarI rahyA hatA, temAM keTalAka jI AvatA bhavamAM devalokamAM trevIza sAgarapamanuM AyuSya laI devapaNe utpanna thaze ne tyArapachIne bhava manuSyane karI mokSanI prApti karaze, evA anuttara vimAnamAM utpanna thavAvALAonI saMkhyA ATha jeTalI hatI. zrI kalpa sUtra: 02 141 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ antakRtabhUmi ko varNana be prakAranI "aMtakata bhUmikA" kahevAmAM AvI che (1) yugAntakRta bhUmikA, (2) paryAyAntakRta bhUmikA. kALanI eka prakAranI hadane "yuga" kahe che. kALanA paNa vyavahArika dRSTie bhAgalA pADavAmAM AvyA che. AvA eka bhAgalAne "yuga kahe che. AvA yugone paNa krama hoya che. kAraNa ke tenI paNa kramabaddha avasthA che, je yugamAM samAnatAnI apekSAe guru, ziSya, praziSya, vigerenI anukrame avasthAe thatI rahetI hoya ane AvA pheraphAro krama pramANe thayA karatA hoya te "yuga" "kramabaddha yuga" tarIke oLakhAya che. pAramArthika bhAve guru, ziSya vigere kramathI thavAvALI vyaktio "yugapradhAnapuruSa" tarIke kahevAya che. AvA yugapradhAna puruSonI paNa bhUmikAo hoya che. A bhUmikAe pAkatA AvA yugapradhAna puruSe paNa baMdha thaI jAya che, tethI AvA sarvottama puruSonI bhUmikA adRzya thayelI manAya che. AvI bhUmikAne "yugAntakRta bhUmikA" kahevAya che. kahevAnuM tAtparya ema che ke bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM bhagavAna mahAvIranA nirvANathI AraMbha karI jaMbu svAmInA nirvANa paryantanA kALane "yugAntakALa kahe che ne A yugAntakALa je bhUmikAe varatI rahyo hate te bhUmikA "yugAntakRta bhUmikA" tarIke oLakhAya che. jaMbusvAmI pachI ekSaparyAya baMdha thaI gaI che ema zAstrokta vacana che eTale ja busvAmI jevA chelA mahAna yugapuruSa je bhUmikAe thai gayA te mokSabhUmikA have baMdha thaI gaI che tethI te bhUmikA "yugAntakRta bhUmikA' tarIke prasiddha che. mekSabhUmikAnI pahelAM kevalI paryAyanI bhUmikA hoya che. mokSaparyAyabhUmikA jene "yugAntakRta bhUmikA kahe che te te baMdha thaI gaItyArapachInI kevalI paryAyanI bhUmikAnI vAta karIe. mukti-mAga sahAyakAraka bhUmikAne paryAyAntakata bhUmikA kahe che. bhagavAnanI kevalI paryAyane ahiM paryAya" kahevAmAM AvI che. A paryAya utpanna thatAM jemaNe bhavano aMta karyo mokSanI prApti karI tevA kevalajJAna prApta jIvonI bhUmikA "paryAyAntakata bhUmikA" kahevAya che. tAtparya e che ke bhagavAna mahAvIranI kevalI paryAya thayAM. pachInA cAra varSa bAda "paryAyAntakata bhUmikA" zarU thai. A "paryAyAntakata bhUmikAne "mokSamArganI uttara bhUmikA' kahe che. (sU011) zrI kalpa sUtraH 02 142 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna ke pATa kA varNana maLa ane TIkAne arthaof sui' ityAdi. te kALa ane te samaye bhagavAna mahAvIranA nirvANa bAda temanI pATe sudharmAsvAmI birAjyA ema zAstrokta kathana che. sudharmA svAmI karatAM pahelo hakka gautama svAmIne hatuM, kAraNa ke teo dIkSAmAM vaDIla hatA tema ja kevalI paNa hatA, tyAre sudharmA svAmI 'kevalI" paNa na hatA, tema ja dIkSA ane vayamAM paNa gautama svAmI karatAM nAnA hatA te gautama svAmIne badale sudharmA svAmI pATa upara birAjIta thayA te kema banyuM? tenA pratyuttaramAM zAstrokta khyAna ema che ke "he Ayumana ! meM sAMbhaLyuM che ke te bhagavAne ema kahyuM che" kevalI pATa upara bese te kevalI sarvajJa ane sarvadazI hoya che, ane tene koInA pravacanano ullekha karavAnI AvazyakatA rahetI nathI. pATe sthita thayela vyakti bhagavAnanA pravacano ullekha na kare to bhagavAnanA zAsanano lepa thAya mATe gautama svAmI pATe na birAjyA. (sU0118) kevalI pATa u . pATe sthita barAjyA. (sa sudharmasvAmI ke paricaya kA varNana sudharmA svAmIno paricaya mULane artha-oNA zani' ItyAdi. sudharmA svAmI kallAka nAmanA saMnivezamAM dhamilla brahmaNanI bhadilA nAmanI bhAryAnI kukSie utpanna thayA hatA. cauda vidyAmAM pAraMgata hato. teonI uMmara pacAsame varSe pahoMcI tyAre teo dIkSita thayA hatA. trIsa varSa sudhI vadhamAnasvAmInI samIpamAM rahyA hatA. bhagavAnanA nirvANa bAda bAra varSa sudhI chAstha avasthAmAM hatA eTale bANumA varSanA aMtamAM temane kevalajJAnanI prApti thaI. A kevalajJAna gautamasvAmInA nirvANa bAda thayuM hatuM. teo ATha varSa sudhI kevalI avasthAmAM rahyA. badhu maLI eka varSanuM AyuSya pUruM karI teo mokSa padhAryA. teo bhagavAna mahAvIranA nirvANa bAda vIza varSa pUrA thaye mokSa gayA hatA. mekSa padhAryA pahelAM teoe jaMbusvAmIne pitAnI pATe sthApita karyA hatA. (sU0 119) TIkAne atha-kalAka nAmanA saMnivezamAM dhammila nAmane eka brAhmaNa raheto hato. tenI patnInuM nAma bhaliA hatuM. sudharmA svAmI tene peTe janma pAmyA hatA. teo anveda, sAmaveda, yajurveda ane arthavavedamAM nipuNa hatA. zikSA-kapa-vyAkaraNa-nirUkta-jyotiSa ane chaMda evA vedanA chae aMgomAM pAraMgata hatA. mImAMsA nyAya dharmazAstra ane purANuM vigere badhI maLI cauda vidyAomAM pravINa hatA. prabhune roga temane pacAsamAM varSe prApta thaye. trIza varSa sudhI temaNe bhagavAnane samAgama karyo. tyAra pachI sAdhucaryAmAM ghaNuM AgaLa vadhI khANumAM varSe kevalajJAnanI prApti karI ATha varSa sudhI kevalI avasthAmAM sthita rahI samuM (100) varSa pUruM karyA bAda eTale bhagavAna mokSe gayA pachI vIsa varSa pUrA thaye mokSamArga khulluM rahe ne bhagavAnanI dvAdazAMgI lekane satata sAMbhaLavA maLe te IrAdAthI jaMbUsvAmI jevA uttama ane yogya puruSane pATe sthira karyA. (sU0119) zrI kalpa sUtra: 02 143 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMbUsvAmI ke paricaya kA varNana jaMbusvAmInA paricaya mULanA atha rAziduM' ityAdi. rAjagRhI nagarImAM RSabhadatta zeThane dhAriNI nAmanI bhAryo hatI. tene jabU nAmanA eka putra hatA, te pAMcamA devalAkathI AvyA hatA. seALa vaSa~nI umare teNe sudharmAsvAmInI pAse dhama sAMbhaLyA. A sAMbhaLI tene pratidha thayA. pratimAdha thatAM temaNe zIlavrata aMgIkAra karyu" ne sAthe sAthe samyakttvane paNa dhAraNa karyAM. mAtA-pitAnA prabala AgrahathI temaNe ATha kanyAo sAthenuM pANigrahaNa karyu. prathama rAtrIe paNa te AvI snehAla ane suMdara patnIAnA premathI meAhita na thayA. temaNe Akha rAta praznottarI karI AThe strIone vairAgyanI bhAvanA jAgRta karI. A vakhate temanA gharamAM cArase navANu' cArA dAkhala thayA. A cArenA uparI prabhava nAmanA meTa cAra hato, tene paNa ja MbUe edha ApI vairAgyavAna banAvyA. tyArabAda bIje divase pAMcaseA cAra, ATha potAnI patnIe, temanA mAiipatAe tathA peAtAnAM mAtiSatA sAthe ema kula maLI jammU zikhe pAMcaseA sattAvIza jaNe dIkSA grahaNu karI. dIkSA letA pahelAM potAnI pAse navANuM karADa sAnaiyA hatA, tenA paNa parityAga karyAM. A dhananA tyAga karI sudharmAM svAmI pAse AvI sa`jaNAe aNugAra dharmAMne apanAvyo. jabusvAmI seLa vagRhasthAzramamAM, vIsa varSoM chadmastha avasthAmAM ne cAlIsa varSa kevalI avasthAmAM rahyA hatA. kula eMsI varSoMnuM AyuSya pUrU karI prabhavaaNugArane pAtAnI pATe sthita karI nirvANa padhAryA. vIra nirvANu bAda cAsaThame varSe te muktipadane pAmyA ne temanI vANInuM sthAna prabhava nAmanA aNugArane soMpAyuM. ja khUsvAmI mekSa padhAratAM daza sthAnAnA viccheda thayA. je nIce pramANe che-(1) manaH pa`vajJAna, (2) parama avidhijJAna, (3) pulAkalabdhi, (4) AhAraka zarIra, (5) kSapakazreNI, (6) upazamazreNI, (7) jinakalpa, (8) traNa cAritra, (9) kevalajJAna, (10) meAkSa. daza sthAne sAthe khatAvatI e gAthAo ahiM vaNI levAmAM AvI che---- bArasa varisehiM goyamu siddho vIrAu vIsai suhammo / causaTThIe jaMbU, bucchinnA tattha dasaThANA // 1 // zrI kalpa sUtra : 02 maLa pamodi pujApa, bALa, vavA, usame, jje saMjamatiga kevala sijjhaNA ya jaMbummi bucchinnA // 2 // iti / arthAt zrIvIra nirvANathI khAra varSa gautama, trIsa varSoM vItatAM sudharmA ane cAsaDha varSa vItatAM ja khUnu nirvANu thayuM. te pachI nIce jaNAvelA daza sthAnakA lApa thaI gayAM. jaMbU svAmI bAda lApa thayela sthAnakA (1) manaH pavajJAna, (2) parama avadhijJAna, (3) pulAkalabdhi, (4) AhAraka zarIra, (5) kSapakazreNI, (6) upazamazreNI, (7) jinakalpa, (8) traNa saMyama (9) kevalajJAna, (10) mukti. (sU.120) 144 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAne artha- rAjagRha nagaramAM kASabhadatta zeThane dhAriNI nAmanI patnInA udare janma pAmela. brahma nAmanA pAMcamA devalekamAMthI Avela jaMbu nAmane putra hatA. seLa varSanI umare teNe sudharmAsvAmI pAse dharmane upadeza sAMbhaLe ane pratibaMdha pAmyo. pratibaMdha pAmIne zIla ane samyakttva aMgIkAra karyuM. mAtA-pitAnA AgrahathI teNe ATha kanyAo sAthe lagna karyA. paNa vivAhanI rAtre-suhAgarAtrie te ja bUkumAra te ATha anurAgavALI kanyAenI praNaya-paripUrNa vANIthI mohita thaye nahIM. temanI sAthe jaMbUkumAranI ApasamAM kathAo-pratikathAo thaI. AThe ramaNIoe jaMbakumArane pitAnI tarapha AkarSavAne mATe aneka kathAo kahI. temanA uttaramAM jaMbukamAre paNa kathA kahI. A pramANe uttara-pratyuttara thatAM ATha navoDhA patnIo paNa pratibaMdha pAmI. eja vivAhanI rAtre cArase navANuM (49) carone sAthe laIne prabhava nAmane prakhyAta cAra corI karavAne mATe jaMbakumAranA gharamAM ghUsyo. temane paNa teNe pratibaMdhita karyA. tyArabAda sUryodaya thatAM pAMcase cerAnI sAthe AThe patnIonI sAthe, patnIonAM mAtA-pitAnI sAthe ane pitAnAM mAtA-pitAnI sAthe ema kula pAMca sattAvIsamAM te pite daheja (kariyAvara)nI navANuM karoDa suvarNa mudrAone ane pitAnI akhUTa saMpattine tyAga karIne sudharmA svAmInI pAse dIkSita thayA. jabUsvAmI seLa varSa sudhI saMsAramAM rahyA, vIsa varSa sudhI chadmasthAvasthAmAM rahyA, cuMmALIza (44) varSa sudhI kevaLI-paryAyamAM rahyA. A pramANe eMzI (80) varSanuM kula AyuSya bhegavIne, prabhava aNagArane potAnI pATa para pratiSThita karIne zrI mahAvIra bhagavAnanA nirvANa kALathI cosaThamA varSe mekSe sidhAvyAM. jyAM sudhI jabbe svAmI mekSa pAmyA na hatA, tyAM sudhI bharata kSetramAM AgaLa kahela dasa sthAna hatA (1) mana:paryavajJAna (2) paramAvadhijJAna (3) pulAka-labdhi (4) AhAraka-zarIra (5) kSapaka-zreNI (6) upazama-eNuM (7) jina-kalpa (8) traNa cAritra parihAra-vizuddhi, sUphama-sAparAya ane yathAkhyAta (9) kevaLajJAna mokSa temanA nirvANa bAda e dasa sthAna vira cheda pAmyA. te vize be saMgrahaNI gAthAo che. vIra-nirvANane bAra varSa pasAra thatAM gautama siddha banyA, vIsa varSa vItatAM sudharmAsvAmI mekSa gayA tathA cAsaTha varSa vItatAM jaMbUsvAmI mokSa gayA. jaMbUravAmAM mekSe jatAM nIcenA dasa sthAna vichinna thaI gayAM. te dasa sthAna A che-(1) mana:paryavajJAna (2) paramAvadhijJAna, (3) julAkalabdhi, (4) AhAraka-labdhi, (5) kSapakazreNI, (6) upazama zreNI, (7) jinaka95, (8) traNa cAritra, (9) kevaLajJAna ane (10) mekSa. jaMbusvAmI mokSe jatAM A dasa sthAna vicchina thayAM (sU0120) zrI kalpa sUtraH 02 145 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhavasvAmI ke paricaya kA varNana mUlane aM- sijhiMjUsamimmi ' ityAdi ja dhrUsvAmI mekSa padhAratAM, prabhavasvAmI temanI pATe birAjyA temanI utpatti kevI rIte che te jaNAve che. viMdhya parvatanI pAse jayapura nAme nagara hatuM. tyAM vindhyaka nAme rAjA hatA. tene be putrA hatA. temAMnA eka jayeSThaprabhava kahevAtA, ane bIjA kaniSThaprabhava kahevAtA. koIpaNa kAraNa vazAt gusse thaIne jayeSDaprabhave jayapura nagarathI bahAra nIkaLI vindhyAcala pahADanA eka viSama sthAnamAM eka navuM gAma vasAvI, te tyAM rahyo. tyAM teNe cArI DAku ane dhADa Adi vaDe AjIvikA karavA mAMDI. eka vAra teNe sAMbhaLyuM ke, rAjagRha nagarImAM RSabhadatta nAmanA zeTha rahe che. tene eka putra che, jenuM nAma ja bUkumAra che. tenuM lagna ATha sarvazreSTha kumArIkAo sAthe thayela che. A ATha kumArIkAo ghaNA dhanADhaya pitAnI putrIo che. teo navvANu karADa seAnAmahArA dAyajAmAM lAvela che. A uparAMta dara-dAgInAnA tA koi Aro--tArA nathI ! evu aDhaLaka dravya te peAtAnA piyarathI lAvI che, AvuM sAMbhaLI, prabhavacAra petAnA cArase navvANuM cAra sAthI sAthe rAjagRhanigarImAM AvI pahoMcyA. cerI karavAnA IrAdAthI, te ja brUkumAranA gharamAM pravezyA. teNe avasthApinI vidyAnI prApti karI hatI. tethI gharanA sarvAM mANusAne nidrAdhIna karI nAkhyA. paraMtu jammU kumAra, bhAva sAdhu thaI cukayA hatA tethI tenI upara A vidyAnI asara na thaI. tethI tee jAgatA rahyA. tenA jAgavAthI, temanI ATha bhAryAo paNa jAgatIja rahI. tyArakhAda prabhava cAra tamAma seAnA mahAre bhegI karI gAMsaDImAM bAMdhI, peAtAnA sAthIo sAthe ravAnA thavA taiyAra thayA te vakhate te jammU kumAre namaskAra maMtranA prabhAva vaDe, tene ubhe sthira karI dIdhA. evA ubheA rAkhI dIdhA ke tyAMthI casakI pazu zakayeA nahi ! prabhava sta Mbhita thatAM, te acae pAmyA, ne tene kAMI sUjha paDI nahIM. tenI AvI dazA joi, jammUkumAra hasyA. temanu hAsya joI te khelI uThayA ke 'he bhAgyavAna ! mArI avasthApinI vidyA nakAmI thaI gaI! te vidyAe ApanI upara asara karI nahIM para Mtu ulaTuM huM sta...bhita thai gayA ! AthI jaNAya che ke, Apa koI adUbhuta vyakti lAge che ! Apa maherabAnI karI mane te 'taMbhanI' vidyA Ape. tenA badalAmAM huM Apane mArI 'avasvApinI' vidyA zIkhavI dauM ! prabhavanuM AvuM kathana sAbhaLI jaMbU kumAra khelyA. 'A laukika vidyAe adhegatinuM kAraNa che. tArI vidyAnA prabhAva mArI upara paDayA nahIM ane mArI vidyAe tArI para asara pADI ! AmAM koI alaukikatA nathI, paNa namaskAra maMtrane prabhAva che ! AvuM kahI ja bUkumAre, prabhavane cAritra dhanA upadeza ApcA. A upadeza sAMbhaLI, prabhava Adi sarve cArAnA manamAM virati bhAva utpanna thayA. bIje divase ja brUkumAra sAthe, A pAMcase cAroe sudharmA-svAmI pAse dIkSA grahaNa karI. jaNlRsvAmInI muktimAda, prabhava svAmI temanI pATe AvyA. teo kalpavRkSa samAna bhavya jIveAnA manArathe pUrA karavA lAgyA. zrutajJAnarUpI kiraNA vaDe, mithyAtvarUpI aMdhakArane nAza zrI kalpa sUtra : 02 146 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavA lAgyA. bhavya jIvAnA hRdaya-kamaLAne vikAsa karatA karatA, sudharmAvAmI dvArA poSAela caturvidha saMgha rUpI vADInuM potAnA upadeza amRtadvArA, sicana karatAM upazama, viveka ane viramaNu AdipuSpAthI puSpita karatAM ane AtmakalyANurUpa phaLothI phalita banatAM vicaravA lAgyA. A pramANe vicaratAM kAla avasare kAla karI teo svargamAM gayA. svargathI cyavI mahAvideha kSetramAM utpanna thaze, ne tyAMthI kaM kSaya karI, siddha gatine pAmaze. (sU0 121) TIkAnA aspaSTa che (sU0 121) upasaMhAra aura granthasamApti upasa hAra mULanA a--have sUtrakAra A kalpasUtrane kalpavRkSa samAna nirUpita karI tenuM phUla batAve che. kalpasUtrarUpa bhagavAna mahAvIranuM A bhava-vRkSa che! nayasArane bhava, A bhava-vRkSanI bhUmi che. bhAvanAe, te bhavavRkSanI kayArI che. A vRkSamAM sakita tenu' bIja che; ane niHzakita Adi pANI che. // 1 // nane janma aMkura che. vIsa sthAnake e mahAvIranA bhavavRkSanI vADa che. mahAvIrane bhava vRkSa che, ne gaNadhA tenI zAkhAo che. // 2 // caturvidha saMgha zAkhAmAMthI phUTelI prazAkhAo che. samAcArIe tenA pAMdaDA che. tripadI tenuM phUla che. khAra aMga (dvAdazAMgI) vRkSanI saurabha-sugaMdha che. 5 35 mekSa te vRkSanuM phaLa che. avyAbAdhapaNu anaMtatA, ane akSaya sukha, te vRkSanA rasa che. A prakAre kalpasUtra, vIra bhagavAnanuM bhavavRkSarUpa che. 54 A kalpasUtra bhavya jIveAnA manArathA saphaLa karavAvALuM kalpavRkSa che. abhISTa pradAna karavAvALu che. vinayapUrNAMka tenu' nitya sevana karatAM A sUtra sarvotkRSTa siddhi prApta karAve che. aa pA (iti kalpasUtrane gujarAtI anuvAda saMpUrNa ) TIkAnA atha--sauthI pahelAM vRkSanI utpattine ceAgya sArI jamIna joI ne kayArI banAvIne Amra Adi rasadAra phaLAnAM bIja tyAM vAvavAmAM Ave che. pachI tene pANI pAvAmAM Ave che. tyArabAda te khIja aMkura rUpe uge che. tenA rakSaNa mATe vADa banAvAya che. A prakAranA prayatnAthI te khIja pAna, DALiyA, ane prazAkhAe (TahanaceA) vALAM vRkSa rUpe pariName che. te vRkSAne sarasa ane suga MdhidAra phUlA ane phaLe Ave che. eja pramANe A kalpasUtra bhagavAnanAM bhava-vRkSa jevuM che. tenI bhUmi-utpatti sthAna nayasArane bhava che. anitya azaraNu Adi khAra bhAvanA tenI kayArI che. sAmakita tenuM bIja kahevAyuM che. niHza Mkita Adi samyakRtvanA ATha AcAra tene siMcavAnAM jaLa jevAM che. vIsa sthAnaka tenI vADa che. eve A vIra bhava vRkSanA jevA che. zrI kalpa sUtra : 02 147 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gautama Adi gaNadhara A vRkSanI zAkhAo che. caturvidha saMgha prazAkhAo-zAkhAonI zAkhAo che. Avazyaka Adi sAdhu-AcArarUpa dasa prakAranI sAmAcAriyo tenA pAna che. utpAda, vyaya. dhrauvyarUpa tripadI tenI puSpAvalI che. dvAdazAMgI tenI sugaMdha che. mokSa tenuM phaLa che. avyAbAdha, anaMta-asIma ane akSaya sukha tene rasa che. A prakAranA A kalpasUtra svarUpa bhagavAna mahAvIranuM bhavavRkSa samajavuM joIe. A kalpasUtra mumukSu jIvanI abhilASA pUrNa karavAmAM kalpavRkSa samAna che. tethI sadhaLA abhiSTa padArtha denAruM che. vinayapUrvaka hamezAM tenuM paThana pAThana, zravaNa zrAvaNa, manana Adi rU5 ArAdhanA karavAthI te sarvotkRSTa siddhi Ape che. je 1-5 che priyavyAkhyAnI, saMskRta prAkRtavettA, jainAgamaniSNAta, pUjya zrI ghAsIlAlajI mahArAjanA mukhya ziSya paMDita munizrI kayAlAlajI mahArAja dvArA racita zrI kalpasUtranI ka5maMjarI vyAkhyA saMpUNa thaI.. | guma mUyAta || || zrIrahyuM che zrI kalpa sUtraH 02 148 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mahAvIra svAmI tapa kA koSTaka sirimahAvIrasAmikayatavakoTugaM tavANa nAmANi pAraNA saMkhA tavadivasA divasA 108 Memorr9 rrrrrr ur 180 150 | chammAsiyaM | paMcadivasUrNa chammAsiya 175 caumAsiyaM timAsiya aDDhattimAsiyaM dumAsiyaM addhegamAsiyaM egamAsiyaM 9 | aDDhamAsiyaM 10 aTThabhattaM 11 chaTThabhattaM | 229 458 229 12 bhadapaDimA 13 mahAbhadapaDimA 14 savaobhadapaDimA yogaphalam | 315 | 4165 | 351 / gyAraha varSa cha mAsa pacIsa dina kI tapasyA huI, aura gyAraha mAsa ikkIsa dina pAraNA ke hue| 2 mare zrI kalpa sUtraH 02 148