________________
ગૌતમ સ્વામી કે કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્તિ કા વર્ણન
આ પ્રમાણે એકત્વ ભાવનાથી ભાવિત થઈ ગૌતમ સ્વામીએ કારતક સુદ એકમના દિવસે સૂર્યોદય વખતે કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યું". આ કેવળજ્ઞાન લોકાલેકને જોવાવાળું નિર્વાણના કારણભૂત, સ્વપરપ્રકાશક, પ્રતિપૂર્ણ, અવ્યાહત, નિરાવરણ, અનત, અનુત્તર અને શ્રેષ્ઠ હોય છે. કેવળજ્ઞાન સાથે કેવળદશન પણ ઉત્પન્ન થયું. તે સમયે ભવનપતિ, વ્યંતર, જતિષક અને વિમાનવાસી દેવદેવીઓને સમૂહ પોતપોતાની રિદ્ધિ-સમૃદ્ધિ સાથે ઉતરી આવ્યો અને કેવળજ્ઞાનને ઉત્સવ ઉજવ્યું. ત્રણે લેકમાં અપૂર્વ આનંદ વ્યાપી રહ્યો. મહાપુરુષને સર્વવ્યવહાર હિતકર જ હોય છે. કહે છે કે
અહંવારો વિ હિસ; રો વિ ગુમત્તિ .
- વિસારે વરસાણી, પિત્ત જોયામિળો” | ૨ અર્થાત્—આશ્ચર્ય છે કે ગૌતમ સ્વામીને અહંકાર, બાધ પ્રાપ્તિનું કારણ બની ગયું. રાગ ગુરુભક્તિનું કારણ
દીપાવલી આદિ કી પ્રસિદ્ધિ કે કારણ કા વર્ણન
થઈ પડયું શાક અને કેવલ જ્ઞાનનું કારણ થયું.
જે રાત્રીએ શ્રમણ ભગવાન મહાવીર મુક્ત થયા તે રાત્રીએ દેએ ખૂબ પ્રકાશ પાથર્યો અને તેથી જ તે રાત્રી લેકમાં “દિવાળી” તરીકે પ્રસિદ્ધિ પામી.
કાશી દેશના મલકિ જાતિના નવ મુગટબંધ રાજાઓ અને કેશલ દેશના લેછકિ જાતિના નવ એમ કુલ અઢાર દેશના રાજાઓએ સંસાર પાર કરવાવાળા બએ પિષધ ઉપવાસ કર્યા હતા. કાશી દેશના રાજાઓ મલિક” તરીકે અને કૌશલ દેશના રાજાએ “લેકિ” તરીકે ઓળખાય છે.
બીજે દિવસે કારતક સુદ એકમના દિવસે દેવેએ ગૌતમસ્વામીના કેવળજ્ઞાનને મહિમા કર્યો, તેથી તે “નૂતન વર્ષારંભ” તરીકે ઓળખાય છે.
ભગવાનને મોક્ષ પધાર્યા જાણી શેકગ્રસ્ત થયેલા ભગવાનના જયેષ્ઠ ભ્રાતા નંદીવર્ધને ઉપવાસ કર્યો. તેમની સુદર્શના હેને નંદિવર્ધનને સાંત્વના આપી તેમને પોતાને ઘેર પારણું કરાવ્યું તેથી ભાઈબીજ તરીકે પ્રખ્યાત છે. (સૂ૦૧૧૬)
શ્રી કલ્પ સૂત્ર: ૦૨
૧૩૭
