________________
અચલભ્રાતા નામક પંડિત કા પાપ પુણ્ય વિષયક સંશય કા નિવારણ ઔર ઉનકી દીક્ષાગ્રહણ કા વર્ણન
અક'પિતનું પ્રત્રજન સાંભળી પુણ્ય-પાપ એ એક જ તત્વ છે એવી માન્યતાવાળા અચળભ્રાતા નામના પતિ ત્રણસેા અંતેવાસઓને સાથે લઈ ભગવાન પાસે પહેાંચ્યા, તેના સિદ્ધાંત એવે હતા કે જ્યારે પૂણ્ય ઉચ્ચ કેટમાં પ્રવંતુ હાય છે ત્યારે તે સુખનું કારણ બને છે અને પુણ્ય ઘટતુ જાય અગર અલ્પ થઇ જાય ત્યારે તે દુઃખનું કારણ અને છે. આ અને તત્વાને અચલભ્રાતા એક રૂપ માનતા હતા,
ભગવાને તેને પ્રત્યક્ષતાપૂર્વક બતાવ્યુ. જગતમાં જે જે જીવા સુખમય સ્થિતિ ભગવી રહ્યા છે તે પુણ્યના ફળ રૂપે છે અને દુ:ખમય સ્થિતિ અલ્પ કે વધારે તે બધું પાપના ફળ રૂપે હોય છે. પુણ્ય અને પાપાના ઉદય સાથે સાથે પણ વતતા હોય છે. એક બાબતમાં પુણ્યના ફળ રૂપે સુખના અનુભવ થતા હોય છે, ત્યારે સાથે સાથે બીજી બાબતમાં પાપના ઉદયે દુઃખ વેદતા હોય છે. પૈસે ટકે સુખી જાતે જીવ, ઐરા-છેાકરાં તેમ જ શારીરિક વેદનાને ઉદયે દુઃખ અનુભવતા માલુમ પડે છે. માટે પુણ્ય-પાપની પર્યાયો, સ્વત ંત્ર, પરસ્પર નિરપેક્ષ અને પૃથક્ પૃથક્ હોય છે.
જો કારણમાં ભેદ ન હોય તે, કાર્ટીમાં ભેદ પડતા નથી. સુખ અને દુઃખ બંને પરસ્પર વિશેષી સČરૂપે છે. માટે તેના કારણેા પશુ, પસ્પર વિરુદ્ધ હાવા જોઈએ, એટલે અલગ અલગ હાવા જોઈએ. જો પુણ્ય પાપ બંન્નેને એક માના, તે તેના સુખ અને દુ.ખ બન્ને પરિણામેા જુદાજુદી હોઈ શકે નહિ. માટે તે અભિન્ન નથી, પણુ ભિન્ન છે. દીપકની મદતા, અંધકાર ને ઉત્પન્ન કરી શકતી નથી, તેમ પુણ્યની મંદતા દુઃખને ઉત્પન્ન કરી શકતી નથી. તમારા આગમ શાસ્ત્રોમાં પણ પુણ્ય અને પાપના તત્ત્વને જુદાં ગણ્યાં છે. જેમકે-ગુખ્ય: વેન મેળા, વાવ: વાવે ન મેળા” એટલે યજ્ઞ કરવાવાળા, પુણ્ય ઉપાર્જન કરે છે, અને તેને સ્વર્ગીય સુખાની પ્રાપ્તિ થાય છે, તેમ તમારા શાઓમાં નિર્દેશન છે. અમારા મત પ્રમાણે, કોઇ પણ એ પદાર્થા, સČથા સિન્ન કે સર્વથા અભિન્ન હોતાં નથી. છતાં, અચળભ્રાતાના સ ંદેહ જે સર્વાંદા અભેદ પક્ષના હતા, તેને નિર્મૂળ કરવા, અને દરેક પદાર્થને એકાંતિક નહિ પણ અનેકાતિક દૃષ્ટિએ જોવા, ભગવાને સમજ આપી હતીઃ
આ રીતે પેાતાને અનેકાંત દૃષ્ટિનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત થતાં, અચલષ્ઠાતા વૈરાગ્ય ને પામ્યા, અને સ્વયં દીક્ષિત થયા. તેની સાથે તેના ત્રણસેા શિષ્યાએ પણ દીક્ષા ગ્રહણ કરી. (સૂ॰૧૧૨)
શ્રી કલ્પ સૂત્ર : ૦૨
૧૨૪
