________________
મેતાર્ય પંડિતકા પરલોકવિષયક સંશયકા નિવારણ ઔર ઉનકી દીક્ષાગ્રહણ કા વર્ણન
મૂળના અથ મેયો વિ' ઇત્યાદિ. મેતાય પણ પેાતાના સંશયનું નિરાકરણ શેાધવા, પ્રભુ પાસે ત્રણસે શિષ્યા સાથે આવી પહેાચ્યા. મેતાર્યાંની શંકા એ હતી કે, 'પરલોક' છેજ નહિ. કારણકે વેદોમાં એવું કહેવાયું છે કે “વિજ્ઞાનનÊતેો મૂતેષઃ સમુથાય પુનસ્તાન્યેવાનુ ત્રિનયતિ, ન કેહ્ન સંજ્ઞાઽસ્ત” ઈતિ, અર્થાત-વિજ્ઞાન ધન આત્મા જાતેજ, ભૂતેમાંથી ઉત્પન્ન થાય છે, ને તે ભૂતામાંજ સમાઇ જાય છે. માટે પરલેાક’ સંજ્ઞા નથી. વિગેરે.
તમારી આ માન્યતા પાયા વિનાની છે. પરલેાક-પુનર્જન્મ વિગેરે પણ છે જો તે ન હોય તા‚ તાત્કાળિક ઉત્પન્ન થયેલ બાળકને, માતાનુ` સ્તનપાન કરવા કેમ ઇચ્છા થાય ? તમારા સિદ્ધાંતમાં પણ કહ્યું છે કે, "यं यं वापि स्मरन् भावं, स्यजत्यन्ते कलेवरम् । તે તમેનૈતિ સૌન્તેય ! સવા સમાય માવિત”
કૃતિ
અર્થાત્−અે અર્જુન ! અંત સમયે જીવ જે જે ભાવે અને જેજે સ્મરણ-ચિંત્વન કરે છે, ને તેનુ સ્મરણચિંત્વન કરતાં, પેાતાનું શરીર તજે છે, તેને ભાવે સ્મરણુ અને ચિંત્વન લઈને તે જીવ કરી અવતરે છે. માટે પરલેાકનુ અસ્તિત્વ સ્વીકારવાનું રહે છે. આ ઉપદેશથી મેતા નું મન પીગળી ગયું. અને પેાતાના ત્રણસેા શિષ્યા સાથે તેણે દીક્ષા અંગીકાર કરી.
પ્રભાસ પંડિત કા નિર્વાણ વિષયક સંશય કા નિવારણ /
મેતાર્ય કા પરલોક વિષયક સંશય કા નિવારણ ઔર ઉનકે દીક્ષાગ્રહણ કા વર્ણન
મેતા મુનિએ પણ, દીક્ષા લીધી છે એમ જાણી અગ્યારમાં પંડિત પ્રભાસ પણ; ત્રણસો શિષ્યા સાથે, પેાતાની માન્યતાનું સ્પષ્ટીકરણ મેળવવા સારૂં પ્રભુ પાસે જવા રવાના થયા. પ્રભુએ તેની માન્યતા જ્ઞાનદ્વારા જાણી લીધી; ને ‘નિર્વાણુ' નથી તેમ તેની માન્યતાની તેણે રજુઆત કરી. આ સાથે તેનું ખીજુ` પણ એ મંતવ્ય હતું કે, સંસારના અભાવ તેનું નામ ‘નિર્વાણ' છે. તેમજ, જેમ દિવાની શિખાની સમાન જીવના નાશ થવા તે નિર્વાણ’કહેવાય છે.
પ્રભાસ પંડિત કે દીક્ષાગ્રહણ કા વર્ણન
ભગવાન ઉપર વર્ણવેલ તેના વિચારી ને નિર્મૂળ કરવા, સમજણ આપે છે કે, વેઢાક્તિ નરામર્સે હૈ તસર્વે यदग्निहोत्रम् ’ઇતિ અર્થાત્–આજે અગ્નિહેાત્ર છે, બધું જરા-મરણ માટે છે. આથી પ્રતીત થાય છે કે, જીવને સંસારના અભાવ નથી. જો દીપક સમાન જીવના નાશને નિર્વાણુ તરીકે માનવામાં આવે તે, જીવના અભાવ માન
શ્રી કલ્પ સૂત્ર : ૦૨
૧૨૫
