________________
સમભાવ જ પ્રગટ કર્યો. નૌકા સહીસલામત આવતાં તેની અંદર બેઠેલા મુસાફરોએ પ્રભુને જીવનદાતા માની તેમ જ પ્ર ણી માત્રના રક્ષક માની તેમની ભક્તિ અને બહુમાન કર્યા. (સૂ૦૮૮)
ટીકાનો અર્થ- અચાનક નાગસેનના પુણ્યના બળે તેના ઘેર પ્રભુનું પારણું થયું. ત્યારપછી પ્રભુ ઉત્તરવાચાલ ગામમાં ચાલી નીકળ્યા. “ઉત્તરવાચાલ” ગામથી સુરભિપુર જવામાં વચ્ચે વેતાંબિકા નગરી આવતી હતી. રસ્તે નગરીની મધ્યમાં થઈને જ પસાર થતો હતો. સુરભિપુર નગરીની નજીકમાં થઈને હિલોળા મારતી સફેદ દૂધ જેવી ગંગા નદી વહેતી હતી. આ નદી ઓળંગીને સુરભિપુર નગરમાં પહોંચાય તેમ હતું. લોકે આ કાંઠેથી સામે કાંઠે અવરજવર હોડકા દ્વારા કરી રહ્યા હતા. અને સામસામે કાંઠે આવેલાં ગામે તમામ જાતને વ્યવહાર નાવડાંઓ મારફત જ ચાલી રહ્યો હતો. ભગવાન સામે કાંઠેના ગામે જવા ઈચ્છતા હતા તેથી તેઓ નાવિકની રજા લઈ તેમાં બેસી ગયા. અહીં દરિયા જેવી વિશાલ ગંગા નદીમાં સુદંષ્ટ્ર નામને નાગકુમાર દેવ વસતો હતે.
વેરની ભૂમિકા એવી દુર્ઘટ હોય છે કે તેનું બીજ જે એક વખત પણ ભૂલેચૂકે વવાઈ ગયું હોય તે તે બીજ વડવાઇઓની માફક ફૂટી નીકળે છે અને તેના છેડા પણ આવતે જ નથી. એક વેર વાળતાં બીજું વેર ઉભું જ થાય છે અને તેની પરંપરા ભવભવ વધતી જ જાય છે, માટે જ્ઞાનીઓ પોકારી પોકારીને કહે છે કે વેર ઉભું થવા જ દેવું નહિ, અને કદાચ ઉભુ થયું હોય તો તેનું નિરાકરણ તુરત લાવ પરસ્પરમાં ક્ષમાપના થઈ જવી જોઈએ, નહિતર એની ભૂમિકા વધતાં તેને પાર આવશે નહિ.
આ પ્રમાણે ભગવાનને જીવ જ્યારે ત્રિપૃષ્ઠ વાસુદેવપણે અવતર્યું હતું ત્યારે ત્રિપૃષ્ઠ વાસુદેવે લોકોને રંજાડનારા એક કૂર:સિંહને ચીરી નાખ્યો હતો. તેનું વેર વધતાં તેનું ફળ તે સિહે સુદંષ્ટ્ર દેવપણે અવતરી આ વખતે ભગવાન પાસેથી વસુલ કરવા માંડયું. વેરી વેરીને તુરત જ ઓળખી કાઢે છે તે જીવને સ્વભાવ ઘડાઈ ગયે હોય છે.
એકબીજાનો સમાગમ થતાં જ પૂર્વના વેરનાં બંધને ઉછળી આવે છે. વેર એ માયાવી ગાંઠ છે અને જીવ પિતાની વક્તા અનુસાર તે ગાંઠ બાંધે છે, પોષે છે અને વધારી-ઘટાડી પણ શકે છે. આ ગાંઠ બંધાતા જીવમાં
છે એક પછી એક વધતાં જ જાય છે, જેના પરિણામે કષાય યુક્ત થઈ મહાન નિવિઠક ઉપાર્જન કરતો તે આત્મા ભવભવમાં પૂર્વનાં વેર લેતા જાય છે અને સાથે સાથે નવાં વેરનાં બંધને બાંધતું જાય છે, માટે જ શાસકારો કહે છે કે –
શ્રી કલ્પ સૂત્રઃ ૦૨
૬૩
