Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ moharite saccavayaNassa palimaMthU ( ThANaMgasutta, 529) - anusaMdhAna zrI hemacandrAcArya prAkRtabhASA ane jainasAhitya viSayaka saMpAdana, saMzodhana, mAhitI vagerenI patrikA saMpAdaka : vijayazIlacandrasUri 43 kaccha-mAMDavImAM prApta eka kASThazilpa kalikAlasarvajJa zrIhemacandrAcArya navama janmazatAbdI smRti saMskAra zikSaNanidhi, ahamadAbAda 2008 FORPION Tersonal use only Jain Education Intematonal www.jamelibrary.org
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ moharite saccavayaNassa palimaMthU (ThANaMgasutta, 529) 'mukharatA satyavacananI vighAtaka che' anusaMdhAna prAkRtabhASA ane jainasAhitya-viSayaka sampAdana, saMzodhana, mAhitI vagerenI patrikA 43 sampAdakaH vijayazIlacandrasUri inswappen zrIhemacandrAcArya kalikAlasarvajJa zrIhemacandrAcArya navama janmazatAbdI smRti saMskAra zikSaNanidhi ahamadAbAda 2008
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adya sampAdaka: DaoN. harivallabha bhAyANI sampAdaka: vijayazIlacandrasUri samparkaH C/o. atula eca. kApaDiyA A- 9, jAgRti phleTsa, pAlaDI mahAvIra TAvara pAchaLa prakAzaka: anusandhAna 43 amadAvAda- 380007 phona : 079-26574981 mudraka: kalikAlasarvajJa zrIhemacandrAcArya navama 'janmazatAbdI smRti saMskAra zikSaNanidhi, ahamadAbAda prAptisthAnaH (1) A. zrIvijayanemisUri jaina svAdhyAya mandira 12, bhagatabAga, jainanagara, navA zAradAmandira roDa, ANaMdajI kalyANajI peDhInI bAjumAM, amadAvAda - 380007 mUlya: Rs. 80-00 (2) sarasvatI pustaka bhaNDAra 112, hAthIkhAnA, ratanapola, amadAvAda - 380001 kriznA grAphiksa, kirITa harajIbhAI paTela 966, nAraNapurA jUnA gAma, amadAvAda - 380013 (phona: 079 - 27494393)
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivedana anusandhAna eTale saMzodhana. tenI vividha, agaNita zAkhAo che. ghaNIvAra, koI eka muddA viSe koI nirNaya upara AvavA mATe, aneka viSayonI aneka hakIkato ke pratipAdanono sAtha levo paDe che; kyAreka to sAva aprastuta ke viparIta jaNAto viSaya paNa temAM khapa lAgato hoya che. dA.ta. koIeka mahattvapUrNa ane prasiddha jaina granthakAra AcAryano samaya nizcita karavA mATe, bauddha ane vaidika darzananA grantho, te dharmonA vidvAnono samaya, temaNe potAnA granthomAM pratipAdana karela siddhAnto ke padArtho, kyAMka purAtAttvika utkhananamAM maLI Avela koI khAsa avazeSa, - AvAM AvAM aneka sAdhanono khapa paDato hoya che. ane AvA abhyAsa pachI je niSkarSa Ave, tene kahevAya saMzodhana, anusandhAna. keTalAka loko mAtra kRtisampAdanane ja saMzodhana tarIke svIkArIne cAle che. temanA mate, bIjI badhI bAbato mATe paramparAe nirNaya lIdhelo ja hoya che, tene ja anusaravu ucita che; paramparAthI cAlyuM Ave te khoTuM na hoya. saMzodhananA nAme ghaNAM gappAM ke vikRtio praveze che vagere. vyApaka ane UMDA adhyayananI temaja te mATenI rucinI khAmI ane tethI te viSe anabhijJatAne lIdhe ja AvaM ekAMgI tathA saMkucita valaNa AvatuM hoya che. thoDaMka, potAne na rucatuM hoya tevU baradAsta karIne paNa, vAMcanaadhyayananA phalakane vistAravAmAM Ave to AvAM valaNathI avazya bacI zakAya. saMzodhana zraddhAvimukha kare tevI dhAraNA sAva bhrAnta dhAraNA che, ema anubhave kahI zakAya. kharekhara to saMzodhanane pariNAme vikRtiothI mukta pariveza sudhI pahoMcI zakAya che, tethI satya, tathyAtmaka svarUpa anAvRta thatAM zraddhA vadhu svaccha ane baLakaTa bane che. - zI.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA yogIndra samuccayaviracita Anandasamuccayo nAma yogazAstram saM. vijayazIlacandrasUri 1 AvaraNacitra-paricaya zrI muniratnasiMha viracita cAra laghu stotrakAvyo saM. muni suyazacandra-sujasacandravijayau 40 loMkAgacchanA zrIpUjyonA traNa bhAsa saM. munisuyazacandra - sujasacandravijayau 49 zrI siddhivijaya racita zrIvijayadevasUri bhAsadvaya ma. vinayasAgara 58 aJcalagacchIya zrI jayakesarIsUri bhAsa ma. vinayasAgara 63 zraddhAJjali nalinI balavIra 69 vihaMgAvalokana upA. bhuvanacandra 74 pustaka paricaya navAM prakAzano
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 yogIndrasamuccayaviracita Anandasamuccayo nAma yogazAstram saM. vijayazIlacandrasUri (paricaya) samuccaya nAmanA koI vilakSaNa yogI puruSe banAvelo 'Anandasamuccaya' nAmano yogazAstra-viSayaka grantha, kadAca prathamavAra, ahIM prakAzita thaI rahyo che. upalabdha maryAdita sroto thakI, A grantha tathA A yogI viSe jANakArI meLavavAno prayAsa niSphala ja nIvaDyo che. Ama chatAM, be vAto nizcayapUrvaka kahI zakAya tevI che : 1. A granthanI mArI pAsenI hAthapothI anumAnataH 15mA zatakanI jaNAI che, tethI granthakartA te pUrve thayA cha, athavA te pUrve A granthanI racanA thaI che, ema siddha thaI zake tema che. ane 2. granthakartA nAthasampradAyanA yogI-siddha puruSa che tevU, granthArambhe ja, kartAe ja, varNavelI guruparamparAnAMnAmo jotAM samajI zakAya che. prathama e nAmo ja ApaNe noMdhIe : - 1. buddhanAtha, 2. caityanAtha, 3. lokanAtha, 4. saMvara, 5. jAlandhara, 6. kRSNanAtha, 7. rudra, 8. niraJjana, 9. kaThamaThanAtha, 10. paramANudeva, 11. samuccaya (granthakAra). AmAM prathama cAra nAmo vAMcatAM bauddha siddho yAda Ave. nAmomAM paNa buddha darzananI chApa lAge. jAlandhara te to gorakha sampradAya ke nAtha paramparAmAM prasiddha nAma che ja. kRSNanAtha te kAnhapA ke kAnIphanAtha sAthe sambandhita nAma lAge. . alabatta, granthakAra zuddhatayA yogamArganA ja pravAsI sAdhaka che, ane koI khAsa dharma ke darzanamAM baMdhAvelA nathI, teno khyAla to granthanA maGgalAcaraNanA padyathI temaja antima prakaraNamAM chae darzanonI yogaparakatA je rIte siddha karI ApI che te parathI AvI jAya che. granthamA yogazAstra-sambaddha viziSTa padArthonuM vizada ane mArmika pratipAdana karavAmAM AvyuM che. ey vivaraNa ke teno paricaya ApavAnuM kAma to yogamArganA
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 2008 koI vilakSaNa sAdhaka ja karI zake. A viSayanA taddana anabhijJa evA mArA jevAnuM te kAma nahi. parantu eka vAta kahI zakuM ke mArI alpasvalpa samajaNa anusAra, A granthamAM je kramathI, je vizadatApUrvaka, je yogaviSayaka padArthoM teja prakriyAnuM nirUpaNa thayuM cheM, te anyatra kyAMya, hoya to paNa, adyAvadhi jovA - jANavAmAM Avela nathI. amanaskayoga, gorakSasaMhitA, gheraNDasaMhitA ityAdi granthomAM A viSayonuM pratipAdana hoya to te saMbhavita gaNAya. nAtha- paramparAmAM athavA to gorakhavANImAM A viSayo prakhyAta hovA ja joIe. zrI makaranda davenA eka pustakamAM hamaNAM ja eka kaNDikA jovA maLI. gorakhanAthanI kRti che : " solaha kalA candra prakAsA, bArahakalA bhANaM anaMtakalA siddhoM kA melA, raha gayA pada nirvANaM" prastuta granthanA 5-6 prakaraNano viSayasaMketa ja AmAM maLe che ! samagra grantha ATha prakaraNomAM nibaddha vaheMcAyelo che. tenAM nAmo kramazaH A pramANe che : 1. sthAna prakaraNa; 2. nADI prakaraNa; 3. mantraprabhAva prakaraNa; 4. dhyAnabheda prakaraNa; 5. candrakarma prakaraNa; 6. sUryakarma prakaraNa; 7. siddhi prakaraNa; 8. mukti prakaraNa. kula 280 jeTalA zlokomAM patharAyelo A grantha che. - prArambhanA 11 zloko prastAvanA jevA che, jemAM maGgala, guruparamparA darzAvIne grantharacanAno hetu batAvyo che (zloka 9 ) : " yogazAstro to seMkaDo che, paNa keTalAMya zAstromAM spaSTa artho nathI; keTalAMkamAM spaSTatA che, to paNa sampUrNatA ke pUrNata: spaSTatA nathI. tethI huM lIlAmAtrarUpe AvI khoTa dUra karatuM A zAstra racuM chaM. " to 10-11mAM padyomA kartA A zAstranuM sAphalya A rIte varNave che : "buddhimAn vAdIomAM bIjI koI paNa bAbatamAM prAya: saMvAda bhale na sadhAto hoya, parantu, jo mokSamArga pratye AsthA hoya to, AvA adhyAtmaparaka pratipAdanamAM leza paNa visaMvAda na ja thAya. are ! mokSamArganA sahaja zatru manAtA nAstiko paNa A zAstranA upadezanA amalathI anubhavAtA pratyakSa lAbho viSe, athavA te lAbho thavAthI A yogamArga viSe zraddhAvaMta thavAnA ja. "
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 AvA vizvAsa sAthe kartA prathama prakaraNamAM 'sthAna' nuM nirUpaNa mAMDe che. temanuM kathana che ke " dharma ane mokSa ema be puruSArtha che jarUra; paNa zarIramAM tridoSa Adi vividha doSo saMbhavatA hoI pahelAM dharma-puruSArthamAM ja prayatna thAya te jarUrI gaNAya, zarIrane susthita banAvavA mATe. zarIramAM sthiratA Ave tevAM karma ahIM varNavavAnAM che; te karmo 'sthAna' mAM vartanArA cittane AdhIna che. te 'sthAno' nuM nAmAdi svarUpa vizadatAthI kartA Alekhe che, jenuM tattva yogasAdhakone samajAya tema che. 43mA padyamAM vividha pado (sthAna) hAMsala thatAM thatAM chevaTe maLanArA 'parama pada'nI vAta che. padya 44mAM zarIra, sUkSma zarIra, Urdhva zarIranAM mApa varNavAyAM che. bIjA nADI prakaraNamAM IDA, piGgalA Adi nADIonuM varNana thayuM che. trIjA prakaraNamAM vividha sthAno paratve mantrabIjAkSaro tathA tenA prabhAvanuM mArmika varNana thayuM che. bIjAkSaro paNa noMdhela che. to cothA prakaraNanA prArambhe ja kartA kahI de che ke "jyAM sudhI dhyAnasAdhanA na thAya tyAM lagI A maMntro phalIbhUta thAya nahi, mATe A prakaraNamAM dhyAnanuM vidhAna karUM chaM." ane te rIte ja A prakaraNamAM dhyAna dharavAnI prakriyA temaja te te mudrAmAM te te prayojana mATe japavAnA mantrAkSaro vagerenuM spaSTa varNana karela che. tenAM phala paNa varNavyAM ja che. pAMcamA candra-karma prakaraNamA 16 kalAo - 'zaGkhinI' vagere 'zaGkhasAraNa' vagere 42 karmonAM nAma tathA kAma varNavela che. chaThThAM sUryakarma prakaraNamAM sUryanI 12 kalAo tathA 42 karmonAM nAma kAma AdinuM vistRta varNana thayuM che. tathA - - sAtamA prakaraNamAM pAMca bhUta tattvonI siddhi varNavAI che. kyAre kayuM tattva gauNa ke pradhAna hoya, zenI vadha-ghaTa kyAre ne zI rIte - zA kAraNathI thAya, tathA pAMca tattvonI siddhi kone maLe tathA tenA phala - phAyadA zA, tenuM varNana A prakaraNamA thayuM che. -- AThamA prakaraNamAM mana- indriyo - zarIrane vaza karavApUrvaka mukti kema maLe tenuM tAttvika cintana thayuM che. AmAM 11mA padyamAM kartA bhUmikA bAMdhatAM spaSTa jaNAve che ke "jema nadIo potAnAmAM masta hovA chatAM samudramAM praveza kare che, tema chae darzanonA tattvamArga judA bhale hoya to paNa chevaTe to samAdhi
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 2008 ane yoganA mArgamAM ja temaNe AvadhU paDe meM A pachI kramazaH chae darzanavALA kevI rIte yogamArgano svIkAra kare cha tenuM vizada citra kartA Ape che. emAM prathama zAkya-saugata (bauddha) darzanIonI vAta che. darekarnu potAnu- potAnA darzana- tattvapratipAdana ja yogamArgaparaka hoya che tevI prastuti, te te darzananAM tattvonI vAta laIne kartA kare che, te bahu ja rocaka ane hRdayaMgama lAge che. 12-14 padyomA 'saugata'nI vAta thaI che. 15-19mAM naiyAyikonI vAta che. 20-25mAM sAMkhyono sthiti darzAvI che, 26-30mAM mImAMsakonI yoga-sAdhanA-paraka sthiti varNavI cha. to 31-32 ema be padyomA 'cArvAka' nI paNa yogopAsanA batAvI dIdhI che. 'cArvAka' bhUta (bhautika jagat) no ja svIkAra kare che. to tene kahe che ke "bhUtasiddhi samAdhi siddha thayA vinA thAya nahi ane bhUtasiddhi thAya tene ja ame 'mukta' AtmA gaNIe chIe. eTale he nAstika ! jo 'bhUta' sivAya tArA cittamAM kazuM ja abhipreta na hoya to tuM paNa 'mukta' ja gaNAya." chelle jaina darzananI vAta 33-35 padyomA karavAmAM AvI che. AmAM kartAe jainamatanA pravartaka 'jina'nI jagatprasiddha mudrAnI vAta atyanta sughaDatAthI karI cha : "nAsikAne Terave potAnI dRSTine TekavIne, padmAsanamAM kAyAnA zithilIkaraNapUrvaka beThelA 'jina' to, vartamAna yuganA lokone, potAnI AvI adbhuta mudrA dvArA ja dhyAnamArga samajAvI de che !" pachInAM 2 padyomAM jina bhagavAnanI sAdhanAno arka kartAe tAravIne ApI dIdho che ! AIM tAdRza varNana to koI nIvaDela yogI ja karI zake ! padya 37-38 mAM samApanasUcaka vacano che. temAM kartA kahe che ke 'paramANu guru' nI vANImAMthI pragaTela A vacanAmRtane alpokti jevAM vikalpAtmaka vacano vaDe koI malina na karazo. kema ke nirIha evA siddhonAM vacano kadI paNa viparIta hotAM nathI. A pachInAM padyo upasaMhArAtmaka che. pAMca pAnAMnI A prati mahadaMze zuddha-atizuddha che. kyAMka koIka pATha
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 tUTato jovA maLe che. te mATe A granthanI anya pratio zodhavI rahI. kartAnuM bhASA, kavitva, chanda Adi paranuM prabhutva adbhuta kahevuM paDe tevuM che, teno anubhava kAvye kAvye vidvAnone thaze temAM saMzaya nathI. * AdarzabhUta prati khambhAta sthita zrI vijayanemisUrijJAnazAlAnA bhaNDAranI che. temAM aneka sthAne lekhake pAThAntaro paNa noMdhyAM che temaja TippaNo paNa lakhela che. te darekano A sampAdanamAM samAveza karyo ja che. A granthanI bIjI prati zodhavA mATe ghaNI mathAmaNa karI. parantu AnI prata to kyAMya hovAnI bhALa na maLI, balke koIne A grantha tathA kartAnA nAma viSe jANakArI paNa na hoya tevuM lAgyuM. phakta kobAnA zrI kailAsasAgarasUri jJAnabhaNDAramAMthI vidvAn munizrI ajayasAgarajInA prayatnathI A granthanI eka arvAcIna azuddha prati maLI, jeno upayoga ekAda sthAne pAThapUrti mATe thaI zakyo che. te saMsthAno A mATe AbhAra mAnuM chaM. koI viziSTa yogAbhyAsI sAdhaka A granthano rUDo abhyAsa kare, ane AmAM pratipAdita bAbatono rasathALa jijJAsuo samakSa khullo mUke tevI bhAvanA sAthe viramuM. AnandasamuccayaH // OM namaH zrIparabrahmaNe // yatra vitrAsamAyAnti tejAMsi ca tamAMsi ca / cidAnandamayaM vande mahIyastadahaM mahaH prabuddhaniHzeSapadArthatattvaH zrI buddhanAthaH prathamaM punAtu / vizvatrayIprINanabaddhabuddhiH zrIcaityanAthaH zriyamAtanotu jayati jagadariSTopadravadrAvahetustribhuvanajanarakSAdakSiNo lokanAthaH / tadanu jayati vizvaplAvanodbhrAntamohArNavaniyamanalIlAsaMvaraH saMvarazca ||3|| jayati nibiDamAdyaddambhasaMrambhamudrAvighaTanapaTuruccaiH kiJca jAlandharAvyaH / dhavalayatu jaganti sphAratArAdhinAthadyutivijayiyazoliH kRSNanAmApi nAthaH ||4|| 11211 // 2 //
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 2008 // 5 // // 5 // // 6 // // 7 // ||8|| vazaMvadIbhUtasamastasiddhi - bhadrANi rudrastanutAjjanasya / jyotIrasAzmadyuticitavRtti - niraJjanaH kalmaSamucchinattu nAthaH kaThamaThanAmA kAmAdivipakSapakSajijjayati / zrImatparamANuguruM gurumahimaniketanaM naumi naTatvaM kiM tattvaM pihitaviSaye veSaviSaye na dambhaH saMrambhaH kimu [ya]mamaye svasvasamaye / ajihyaM na brahma pramadakalite yogalalite gurutvaM sattvaM vA yadi na paramANoH pariNatam etasmAt paramANudevasugurostattvAmRtAmbhonidhe - ryaH prApat paramaprasAdasubhagaM tattvopadezAmRtam / tenA''nandasamuccayAbhidhamidaM zAstraM jagajjIvanaM yogIndreNa samuccayena racayAJcake kRpAmbhobhRtA zAstrANyatra para:zatAni bhuvane santyeva kintu sphuTo nArthaH keSvapi keSvapi sphuTataro'pyarthaH samasto nahi / zAstre'mutra tato girAM pura iva prAdurbhavadvastuni sphItArthagrathite phalegrahi mama syAdeva lIlAyitam nAnAkArematirvicAracaturA na prAyazo vAdinA - manyonyasya samastavastuSu vacaHsaMvAdamedasvinAm / kintu syAdapavargamArgaviSayazraddhAvataH kasyacinAdhyAtmapratipattiparvaNi visaMvAdapravAdaH kvacit adhyAtmasiddhijanitaM janatAtivarti pratyakSasiddhamakhilaM phalamaznuvAnaH / atropadiSTamapavarganisargavairI na zraddadhIta kimu nAstikapuGgavo'pi ? // 9 // ||10 // // 11 // 1. teSvapi / 2. 0matipracAravidhurA / 3. medasvitA //
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 // 15 // ||17|| iha prarohatpuruSArthapallavA prAyaH pravRttirmatizAlinAM matA / parAparatvavyatibhinnavaibhavaM dvidhA ca santaH puruSArthamabhyadhuH // 12 // paraM zarIre zaradabhragarbha - sagarbhatA nirbhayamabhyudeti / balUla-vAtUla-vilolatUla-lIlA samunmIlati jIvite'pi // 13 // tataH pumarthe prathame hi dehinA - maho ! vihartuM padavI davIyasI / dadhurmamApyarthasamarthanAspade padaM tadasminnapare giraH puraH // 14 // sthemAnamAnetumataH zarIraM karmANi nirmAtumupakramo'yam / syuH sthAnakasthAyini tAni citte taducyate sthAnakacakravAlam dhruvasya cakraM dhuri dakSiNasya cakraM tataH kuNDalinImukhastham / svayambhuvo liGgapadasya cakraM devIguhAsthAnamathApi cakram // 16 // cakraM vAyo recakasyodayArthaM, pazyantI vAk sthAnacakraM tadUrdhvam / cakraM cAtaH sUryarajyatkalAyA - stasmAccakraM guptavAtodayAya UrdhvaM tasmAdAdiraktasya cakraM cakraM cA'nyad yatra nAdo'bhyudeti / AhuzcakraM kuNDalinyAzca tasmA- dAdezcakraM kUrmacakraM tadUrdhvam caitanyacakrAdatha dehakando varAGgacakrAdapi zakticakram / tasyopariSTAdatha mUlakanda - stato'pi candradyutimaNDalaM ca // 19 // AdhAracakraM guda-liGgamadhye, parNaizca varNaizca yutaM caturbhiH / purISabhANDasya tato'pi cakraM cakraM tathA'syopari sautrabhANDam // 20 // sAdhiSTAnaM liGgamUle'tha cakraM yuktaM SaDbhistacca varNairdalaizca / vijJAtavyaM tasya nAbhezca madhye baddhaM siddhairuDDiyANAkhyapITham romotpattisthAnacakraM tadUrdhvaM sArddhAstisraH syuryato romakoTyaH / asthyutpattisthAnacakraM ca tasmAt SaSTiryasmAt trINi cAsthnAM zatAni // 22 // cakraM zukraprabhavamatha cotpatticakraM kalAyA - zcakraM cA'nyat tadupari yataH SaD rasAH prollasanti / cakraM vAyoH prasarati raso yatra cAnodakAnAM cakra cA''ste prakaTapavanaH zvAsarUpo yataH syAt // 23 // // 18 // rA // 21 //
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 brahmagranthirnADikAnAM sahasrai dvasaptatyA mUlakandIkRto'sti / anyatryAste cakramujjRmbhate'sau yasmin vahniH pAkahevAkasiddhaH ekaikazo dazavibhedavibhaktamasti prANAdikaM pavanapaJcakametadUrdhvam / nAbhau tato'pi maNipUrakacakramasti patrANi yatra daza santi tathA'kSarANi // 25 // etasmAd guNatattvabuddhiviSayasthAnaM tathA'nantaraM siddhajJAnaguhApadasya tu bhaveccakraM tatazca kramAt / cakraM madhyamavAkpadasya pRthivImudrAspadaM cakramapyAste kumbhakavAyucakramaparaM haMsasya cakraM tataH - kAracakraM hRdi kaNThakasya cakraM tato dvAdazavarNaparNam / anAhataM vakSasi lakSaNIyaM tadUrdhvamAvezapadaM vadanti mArca 2008 // 24 // ||26|| dhyAnasthAnaM sthAnamAnandarUpaM tasmAdUrdhvaM viSNudevAspadaM ca / kaNThasthAne cAtha cakraM vizuddheH patrANi syuH SoDazA'tra' svarAzca cakraM cA'smAdadhivasati vAg vaikharI zabdazakte rmUlasthAnaM tadanu lalanAnAmakaM 'lambikAyAm / cakraM tacca dvayadhikadazabhi: zAsitaM parNavarNai rAste cA'nyat tadanu puruSasthAnato buddhitattvam // 29 // mudrAspadaM ca pavanasya tato'mbumudrA devyAdimaNDalamataH kramataH samasti / sArasvatastadanu tiSThati vAkyakanda - stasmAcca pUrNagiripIThamiti pratItam ||30|| nAsaubhyantaratastRtIyatiyaDAcakraM prakAzaspadA - dAjJAcakramidaM trivarNakadalaM bhUmadhyamAlambate / sthAnaM zabdalayaM kapAlakuharasyA'ntaH pratiSThAM gataM mUrddhanyUrdhvamataH kadambakaguhAsthAnaM samujjRmbhate tasmAt pUrakavAyucakramamutaH pIThaM ca jAlandharaM vizrAmAya samasti cakramaparaM SaNNAM rasAnAM tathA / tasyA'nantaramasti cA'mRtakalAcakraM tato'pi kramAd bindusthAnamathAsti paJcaviSayAsaktendriyANAM padam ||32|| 1. SoDazA'sya // 2. ghaNTikAyAm // 3. nAsAsyA0 // 4. prakAzyA0 // // 27 // ||28|| // 31 //
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 // 35 // dvAre vasanti satataM vapuSaH suSumNA - dhArA ---- matazca kadambagolaH / nakSatramaNDalamataH kramato dalAnAM yasmin parisphurati viMzatiraSTayuktA // 33 // ato mahApadmavanaM vidurbudhAH syAd brahmarandhaM tadantaraM punaH / athA'paraM brahmapadaM pracakSate zukrasya cakraM ca bhavedanantaram // 34 // mUlakuNDalinI sthAna - cakraM saptadazacchadam / etasmAt parataH pIThaM kAmarUpaM pracakSate sahasrapatrAndhitamUrdhvazakti - cakraM tadUrdhvaM dhvanicakramasti / sthAnaM tato vismaraNaM visarga - sthAnaM tataH krodhakRzAnucakram // 36 / / cakraM ca smaraNasya kevalilayasthAnaM tathA'nantaraM vijJAtavyamathordhvamIzvaralayasthAnaM tato'pi kramAt / sthAnaM rudralayaM tato'pi ca bhaved viSNorlayasthAnakaM sthAnaM brahmalayasya tasya ca puraH zakterlayasthAnakam // 37 // tad dvitIyatiyaDAhvayacakaM brahmakarNavivaraikyagataM yat / SaDdalaM tadanu mAnasacakraM nAdacakramamutaH paramAhuH // 38 // salilamayamudastAdityapAdAbjajAgraddyutimahimahimAMzozcakramasti krameNa / iha sakalakalAsu sphUrtivAsu varNAnabhidadhurabhirUpAH SoDazAdhyAyarUpAn // 39 // sthAnaM tasmAdacalavanamityasti tasyopariSTAccakraM caivA'mRtamayamiDA-piGgalA-zaGkhinInAm / cakre cakraM prathamatiyaDetyunmanIcakramasmAccakraM cA'nyat tadupari bhaveduttarasya dhruvasya vizrAmAya ca cakramasti maruto liGgaM tataH pazcima cakre ca bhramarasya tiSThati mahAzUnyaM tato'pi kramAt / Aste sthAnamapi trivarNamaparasthAnaM tathA'nantaraM sthAnaM mAnasavAyupuSTilayamityetAni sarvANyapi 1. vAyupRSTa0 / // 40 // // 41 //
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 tataH kAyadvAropari padamazabdaM prathamatastato'sparza tasmAdarasamatha cA'rUpamaparam / agandhaM caitasmAdakulamamalaM cApi paratastadUrdhvaM cA'nantaM samarasamatazcApi sahajam nityaM jJAnaM zivapadaM niraJjanapadaM tathA / zaktipadaM cA''dipadaM tadante paramaM padam zarIrametat kila dehabhAjAM syAdAtmatAlaiH pramitaM caturbhiH / sUkSmaM tu tAlArddhamadho vivRddha mUrvaM tu tAlena mahad vadanti yatra mAtRpratimApi dhAtrI 'gataH kSatAnAmapi bhUruhANAm / zikhAgrarodhAd vidadhAti nAzaM sUkSmAGganAzaH sphuTamatra hetuH adhaH zarIrasya tataH sthitAni sthAnAni catvAri vicAritAni / azabdadhAmaprabhRtIni mUrdhvo'pyUrdhvaM punaH saptadazoditAni nairantaryaM sthAnakAnukramasya, brahmagranthau kathyamAne nahi syAt / tasmAdetannADikAnAM svarUpaM, sthAnavyaktyA sAmprataM kIrtayAmaH bhavanti dehe daza mUlanAyaH pratyekametAsu vasanti bhedAH / dvAbhyAM zatAbhyAmadhikAH sahasrAH sapta sphuTasthAnanivezabhAjaH iDottarasyAM dizi bhAti tasyAM puro yazA pRSTagatA kuhUH syAt / vAmeSu nAzApuTakAnta- netra - zrotreSu tAsAM kramazaH pravAha: sphuTataraparirambhA nAsikAnte nitAntaM kalayati kila keli piGgalA dakSiNe'smin / 1. dhAtrI yatakSatA0 / > mArca 2008 iti zrIsamuccayaviracite AnandasamuccayAbhidhAne yogazAstre sthAnaprakaraNaM prathamaM samAptam // // 42 // // 43 // // 44 // // 45 // // 46 // ||47|| // 48 // // 49 //
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 // 50 // // 51 // pura iha gajajihvA dakSiNaM cakSureti zravaNamidamupAste pRSTatastvalmukhAkhyA nAzAntaHsthA spRzati satataM brahmarandhra suSumNA pUSA tasyAH sphurati purato guhyadeze vasantI / gAndhArIti prasarati gudasthAnagA pRSTatastu jJeyai zaGkhinyatha ca dazamI dehazAkhAcatuSke prANaH prANAdiDAsthAdupacayamayate recakAditrayaM ca vyAdhatte'sau yazAsthaH kRkaramarudatha kSuttuSoH prauDhimAnam / vRttiM kUrmaH kuhUsthaH prathayati nayanAmIlanonmIlanAnAM kiM cAlasyapraNAzaM janayati jagatAmuccakairdIpanaM ca // 52 // syAt piGgalA kheladudAnavAyo-rUvaM rasAdergamanaM vyathA ca / zodhU tathA zUlamuzanti santo dhanaJjayAkhyAd gajajibikAsthAt // 53 / / nAgo vAyuryoyumastyulmukhAyA'-mudgAraH syAd vAntirodhazca tasmAt / kiM copAste yaH samAnaH suSumNAM puSTyArogye sAmyamasmAd rasAdeH // 54 // vyAnAt saMgrahamokSasaMvRtivivRtyAdIni pUSA sthitAd gAndhAryA malamUtrazukrasaraNAsaktIstathA pAnataH / zajinyAmatha devadattapavanAjjRmbhAsamabhyunnati hikkAGgasphuTanAlasattvajaDatAnidrAgamAMzcA'bhyadhuH iti zrIsamuccayaviracite AnandasamuccayAbhidhAne yogazAstre nADIprakaraNaM dvitIyaM samAptam // // 55 // // 56 / / 1 cakreSvamISu sphuTavarNapaNe - bhavanti cakrANi nava pradhAnam / tadeSu vispaSTaphalottaraGgAn krameNa varNAn parivarNayAmaH *ImityasmAt sphurati paramAnanda AdhAracakre varNAdAvirbhavati sahajAnanda aimityatazca / 1. saMvasatyulmukhAyA0 /
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 2008 // 59 // 4 vIrAnando'bhyudayamayate nityamoGkAravarNAd yogAnandaH punarudayati klImiti vyaktavarNAt // 57 // 2 hAM hI hUM haiM hrauM huH ityakSarebhyaH svAdhiSThAne prazrayAnukrameNa / krauryaM tasmAd garvanAzo'tha mUrchA-'vajJA cAtha syAdavizvAsabhAvaH // 58|| 3 dumityakSarataH 'suSuptirudaye tRSNA jramityakSarAdIrdhyA dImiti varNataH pizunatA DmoM varNato jAyate / lajjA brImiti varNataH prabhavati cche varNataH syAd bhayaM mkSemityakSarato ghRNA'bhyudayate kauMtazca moho bhavet klImityamuSmAdudayet kaSAyaH zrI varNatazcApi bhaved viSAdaH / iti krameNa prabhavanti bhAvA dazApi cakre maNipUrakAkhye // 60 // 5 bhavati sa iti varNAllaulyabhAvapraNAzaH kapaTamapi pavarNAjjRmbhate ThAd vitarkaH / samudayamanutApaH2 paryupAste muvarNAdviracayati rivarNaH zazvadAzAprakAzam // 6 // 6 chAccintA sphurati ca varNataH samIhA mAvarNAdatha samatA matazca dambhaH / vaikalyaM tadanu yato Nato viveko'haGkAraSTata iti santyanAhate'mI // 62 // 7 a i u R la e o aM rUpAH svarAH praNavaM tataH kramaparamathodgIthaM huM phuTa ba(va)SaT parataH svadhA / tadanu ca paraM svAhA tasmAnnamazca tato'mRtaM taditi sakalAn sUkSmAnambhaH svarAn paritanvate // 63 // 8 Ata: khaDja itI-zva(sva)rAttu RSabho gAndhAra UkArataH syAd Rto'pyatha madhyamaH sphuTamatho lakArata paJcamaH / aito dhaivata au svarAt samudayaM dhatte niSAdo viSaM valgantyaH svarato bahiH punaramI cakre vizuddhaH svarAH // 64 // 9 1. suSuptamudaye / 2. 0manurUpaH / 3. datte /
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 13 AkArAd bhavati madaH satazca mAnaH snehaH pAt prabhavati zAkSarAzca zokaH / khedo'pi sphurati 'yuto ritazca lAbho devarNAdaratirataH samujjihIte // 65 // 10 cAt saMbhramo mAkSaratazca ghUrNiH zraddhA pavarNAdudayaM prayAti / santoSapoSazca yato NakArAd granthoparodho lalanAkhyacakre // 66 // 11 zrItaH sattAM sAttviko'bhyeti bhAvo varNAd zrRMto rAjate rAjaso'pi / klImityasmAt tAmaso mAsalaH syA-dete cAjJAcakramAkramya tsthuH||67|| 12 haMtaH kRpA sphUrjati sAt kSamA ca chAdArjavaM dhairyamato davarNAt / virAgatA dhAcca dhRtizca phAto harSo vito hAsyamatazca rItaH // 68 // 13 romAJco yo cavarNAt 'pAmAzrugito sataH / sthiratvaM ca gAmbhIryamapi duvarNAt kIvarNAdudyamaH sphurati // 69 / / 14 svacchatvamAvirbhavati rtivarNA-daudAryamUrjasvi bhaveccavarNAt / ekAgratA prIta itIha bhAvAH kalAzritAH SoDazaH somacakre // 70 // 15 ato manazcakramavehi yatra prAcye dale bhUtayutisvabhAve / zlaMvarNata: supta ivAgnirUpo jantazca yAmye tu rasopayogaH // 1 // 16 ghrANaM gandhavahAtmake varuNadikpatre snumityakSarAt rUpaM haimiti varNato jalamaye syAduttarasyAH cchade / pretaH sparzasamudbhavaH punaradhaHpatre pRthivyAtmake caitasyordhvadale marutpathamaye zabdaprakAzo bhavet // 72 // 17 iti zrIsamuccayaviracite AnandasamuccayAbhidhAne zrIyogazAstre mantraprabhAvaprakaraNAM tRtIyaM samAptam // 1. muto| 2. d vyAgAzru0 /
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 2008 * AdhAracakre I aiM klIM ||4|| 1 | svAdhiSThAne hrAM hrIM hUM haiM hrauM hraH ||6||2| maNipUrake DhUM jraM hrIM DmoM jIM chre m GkauM klIM zrIM // |10||3| anAhate sa pa Tha muri cha ca mA ma ya Na Ta ||12|| 4 | vizuddhicakre a A i I u U R R lR lR e ai o au aM aH || 16 ||5|| lalanAcakre A sa pa za yu ri di ca ma pa ya Na ||12||6|| AjJAcakre zrIM zrUM klIM ||3||7|| somacakre haM sa cha da dhra phA vi rI yo gi sa du kI tti ca prI // 16 // 8 // manazcakre zlaM ghnaM suM (tuM ) haiM pre ||6||9| 4, 6, 10, 12, 16, 12, 3, 12 ( ?16), 6 // 14 // 73 // / 17 (18) amI sphuTadhyAnavidhAnavandhyAH prAyo na mantrAH phalino bhavanti / yathopadezaM kramazaH phalADhyaM taducyate dhyAnavidhAnametat AdhAracakraM caturaGgulocchrayai-rdalaizcaturbhizcaturaGgulAyataiH / dUrvAGkuracchAyadharaM vadanti tadantarasthaM puruSaM vicintayet tadvarNamekaM kamalAsanasthaM kASTAcatuSkAbhimukhasthadeham / nimeSazUnyIkRtalocanaM ca svayaM ca saMsthAnamidaM dadhAnaH mantramakSaracatuSkanirmitaM spaSTamaSTazatasaMkhyayA japan / "I aiM klI" // vAtadoSamatha zAkinIgrahaM sthAvaraM ca garalaM haratyasau // 75 // 19(20) ||76||20(21) // 1 sAdhiSThAne SaDdalAmbhojarUpe sauvarNa zrIbhAji padmAsanastham / addhanmIlallocanaM svarNavarNaM hRdvinyastAGguSTatarjanyupAntam // 77 // 21(22) nyastekSaNaM tatra ca tatsvarUpo yogI japannakSaraSaTkamantram / "hAM hrIM hUM haiM hrauM hraH" // phaNAvihInasya viSaM mahAhe - rnihanti bhUtaprabhavaM ca doSam ||78|| 20 (23) // 2 maNipUrakapaGkaje dazAstre gudameMDhrAntaravartipASNibhAgam / garuDAsanasaMsthamuSNarazmi - pratimaM mIlitapANipadmayugmam dhyAyan puruSaM svayaM tathAstho dikcakra kramatodazAkSarottham / "DhUM jaM hrIM DmoM jIM chai m GkauM klIM zrIM" // mantraM vArAn yaH zucizcaturbhi (?) sahitAM SaSTimudIrayan munIndraH ||80|| 24 (25) 1. o menaM / // 74 // 18(19) // 79 // / 21 (24)
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 vAtavyAdhimupAdhisambhavaviSaM zleSmaprakopaM tathA mUlAdeva nihantyatho yadi manAk sammIlya netradvayam / vinyasyan karakuDmale japati taM mantraM vilomAkSaraM kalpAntAdapi daSTakasya kurute svairaM 'tadAkAraNam // 81 // 25 (26)||3 cakre'nAhatasaMjJake pariNamajjambUphalazyAmale nyasyantaM bhuvi vAmapANikamalaM jAnau ca savyaM karam / saMvItasphuTayogapaTTanibhRtaM cakSustathA'ntarmukhaM tattvaM taM sahajaM smarannaramiti dhyAtA tathaiva sthitaH // 82 // 26 (27) mantramaSTazatakalpitamAnaM dvAdazAkSaramamuM samudIrya / jaGgamAdiviSavedhemazeSaM doSajAtamapi ca pratihanti // 83 // 27 (28) kiJca rAtrindivaM yogI tadekadhyAnamAnasaH / atIndriyamapi jJAna-mAsAdayati sAdaraH // 84|| 28(29) // 4 mantraH "sa pa Tha muri cha ca mA ma ya Na Ta" / / vizuddhacakre ghanasAravarNa-mekatra sammIlitapANipAdam / taM sampuTasthAnakasaMsthadehaM tadantaranyaJcitalocanaM ca // 85 / / 29 (30) smarannaraM nityamiti svayaM ca tathAsthito mantramudIrayed yaH / viSaM na kiJcit prabhavatyamuSya sArasvataM cAdbhutamabhyudeti // 86 // 30(31) // 5 mantraH "aiuRlaeoaM praNavaudgItha huM phuT baSaT svadhA svAhA // " bahiH pakSe "A I U R la ai au a: namaH amRtaM " // yazcake lalanAbhidhe vicinute bandhUkabandhudyuti sAkSAd dakSiNapAdapadmavilasatsadyogapaTTasthitim / ISanmIlitalocanaM naramasau daMSTrAnakhAdeviSaM zUlAdijvaradoSapoSamapi ca vyAlumpati prANinAm // 87 // 31 (32) // 6 "A sa pa za yu ri di ca ma pa ya Na" // AjJAcakre pATalApATalAGga vAme pAde prollasadyogapaTTam / bhrUyugmAntaya'stanetraM pumAMsaM pazyan yogI mantramuccArayaMzca // 88 // 32 (33) 1. tadAbhAraNaM / 2. viSavegavizeSaM /
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 mArca 2008 "zrI klIM" // zAkinI-bhUtasambhUtadoSagraha-pretasaMghAtazaGkAviSopadravAn / pUrvadaSTasya sambhAvitAM bhAraNAM dAruNAmapyasau dArayatyAdarAt // 89 // 33(34) // 7 somasya cakre caraNadvayorvaM nyasyannRjUttAnitapANiyugmam / smaran dRzA zUnyamavekSamANaH prasannamUrtiH kamalAsanasthaH // 10 // 34 (35) zItAMzumaNDalamakhaNDamanusmaran yo mantraM japatyavahitaH suhitAntarAtmA / sa vyAdhibandhamakhilaM ca viSaM nihanti saubhAgyabhAgyamapi cAdbhutamabhyupaiti // 91 // 35(36) // 8 "haMsa chada" ityAdi // cake mAnasanAmani sphaTikavad dhyeyaprabhedasphuranAnAvarNavinirNaye nayanayoH svairapracAraM dizan / svacchandAsanapANirujjvalamatiryo mantramuccArayet kAryANyAryamanAH sa nAma kurute dIptAni saumyAni ca // 92 // 36 (37) // 9 "zlaM naM" ityAdi // kAyadvAre niyamitamaruccAramAkAravandhyaM kurvan varNAkSaravirahitaM dhyAnamadhyAtmaniSThaH / prApnotyuccairaNima-mahimAgresaraM siddhijAtaM jAtAbhyAsaH parapadabhavaM vaibhavaM cAbhyupaiti // 93 // 37 (38) // 10 iti zrI samuccayaviracite AnandasamuccayAbhidhAne zrIyogazAstre dhyAnabhedaprakaraNaM caturthaM samAptam // atra triyAmAramaNaH zarIra-mApyAyate SoDazabhiH kalAbhiH / pratyekamullAsigurUpadezai-stAM karmabhirnirmalatAM bhajanti // 94 // 1 tanvatI tanudhAtUnAM rUcaM zaGkhavijitvarIm / karmatrayakRtajyoti-ryotate zaGkhinI kalA // 95 / / 2
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 17 'devyAdimaNDalagataM viracayya cetaH saMgRhya zaGkha iva bhUrisamIravIram / stokaM visArayati nAsikayA bahiryat tac zaGkhasAraNamiti prathayanti karma // 96 / / 3 / UrvIkRtena caraNadvitayena mUrddhA-vaSTambhataH saralatAM gamite zarIre / AkrAmati smaraNacakrabhuvaM mano yat tat karma vizrutamihA'bhidhayA kapAlI // 97 // 4 vizrAmadhAmani nivezya mano rasAnA-maGgaSTavaktraparipIDitalambikAgraH / sthitvotkaTo mukharasaM vinipAtayed yat tat karma pAtanamiti prathayAmbabhUva / / 98 // 5 // 1 abhyAsakRtasaMvarma-karmatrayavibhUSaNA / lakSmIrlakSmIkRtaM deha-mAdhatte lakSmaNA kalA // 99 // 6 mano mahApadmavane nivezya niruddhaya nADIpavanaM sazabdam / niHsArayedindriyavarmanA yat karmedamAhuH pratisAraNAravyam // 100 / 7 madhye toyasya vajrAsananiviDavapurbrahmarandhre nirudhya svasvAntaM nAsikAntadvayamupari dadhat kUparadvandvamuccaiH / kRtvA kiJcit prakoSTau zravaNavivarayoH sampuTIkRtya pANidvaitaM nyasyeta mUli sphuTamidamuditaM karma matsIti nAmnA // 101 / / 8 cakre krodhAnalasya pratiniyatamanaHsaGgatiH pAdagulphA cAnyonyaM gADharUDhotkaTakavapurupazliSya pANidvayena / uccairvegaprayogAdupari paripatantrIradhArAbhisArA- . dudyanmaNDUkalIlAM kalayati tadidaM karma maNDUkasaMjJam // 102 // 9 karmabhistribhiruddAma-dhAmazriyamadhizritA / vapuSaH poSamAdhatte vispaSTaM puSTinI kalA // 103 / / 10 piGgalAmatha ca dakSiNamaGgaM pIDayannayati vAtamiDAyAm / saktazaktilayadhAmani citte zaktikarma tadidaM nigadanti // 104 // 11 1. ghaNTikAyAM lalanAcakropari 1 paJcamam // 2. bhrUmadhye AjJAcakropari paJcadazam / 3. AjJAcakropari SaDrasavizrAmaH paJcamam // 4. AjJAcakropari ekAdazam / 5. AjJAcakropari dvAdazam / 6. AjJAcakropari ekaviMzatitamam / 7. AjJAcakropari aSTAviMzatimam /
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 mArca 2008 vaktra-ghrANa-prANamAkRSya tena sthAnaM bhittvA brahma-zaurIzvarANAm / sthUlAH sUkSmA nADikAH pUrayed yad vijJAtavyaM karma tat pUrakAravyam // 105 // 12 antarjalaM sthitatanurnayanadvayena saMyojya sampuTitamaMhisarojayugmam / kurvIta 'pUrNagiripIThagataM mano yat tat karma pUrNagirisaMjJamudAharanti // 106 // 13 // 13 karmadvayakRtollAsa-cirAbhyAsavazaMvadA / kAmaM kAmodayacchedau kurute kAminI kalA // 107 / 14 liGgadvArAllambikAM cumbamAne citte gulphasyopari nyasya ziznam / yatsaGkocaM mandamandaM nayet tat saGkocIti syAdidaM karma tasmAt // 108 // 15 AkaNThaM nIrapUrAntararacitatanuH padmabandhAsanasthazchAyAyAmahi naktaM zazadharakiraNakSAlitaM kSoNipIThe / / svAnte vizrAntimaJcatyacalavanabhuvi kSIrakhaNDAdi bhuGkte karmaitad bindumAlinyabhihatamudayad bIjabinduprapAtam // 109 / / 16 AdhivyAdhiparitrasta-prANitrANAya jAgratI / AzvAsaM janayet karma-trayAdAzvAsinI kalA // 110 // 17 pavanaM mAnase tacca suSumNodhAramaNDale / sambandhya (dhya?)bandhayet zvAsaM zvAsabandhanakarma tat // 111 // // 18 navavivaravirodhasvAsthyamAsthAya kAye manasi rajanijAnebimbamAlambamAne / sitamapi kila retaH zvetamAbandhayed yat taduditamiha karma zvetabandhAbhidhAnam // 112||19 AkAzAntaH pravizati gurudvArato mAnasAkhyaM cakraM bhittvA manasi dazamadvArabhedaM ca kRtvA / mandaM mandaM racayatitarAM kuJcanaM pAyuvAyorAkuJcIti sphurati tadidaM karma zarmaikahetuH // 113 / / 20 cirAbhyAsavazIbhUta-karmatritayavarmitA / cittamAnandasandohe mohayenmohinI kalA // 114 // 21 1. AjJAupari brahmasthAnam / anAhatopari viSNusthAnam / 2. lalanAcakropari saptamam / 3. baddhapadmAsanasthaH / 4. somacakopari prathamam / 5. AjJAcakropari navamam /
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 'cakre dhvanezcarati cetasi yogapaTTAvaSTambhitazcibukacumbitajAnumadhyA / nairmalyataH svanayanAdi niraJjayed yat, karma smRtaM gatamadairidamaJjanIti // 115 // 22 liGgadvArAntarAlAdupanayati mano mUlakande'tha tasmAnakSatroddAmadIptirgamayati yazayA vAmanetrAmbujAntam / cakSurmArgAcca savyAdviracayatitarAM mUlakande punastat karmA'lindIti yogAvasathapRthutarAlindatulyaM tadAhuH // 116 // 23 karmedameva manasi prasthite gajajihvayA / kAlindI-gaGgayoH saGgAt kAlindIkarma kIrtyate // 117 // 24 cirAbhyAsavazIbhUtai-rApUrNA karmabhistribhiH / puMsAM dizati santoSa-poSaM santoSiNI kalA // 118 // 25 AkuJcan pAyu-zizne manasi ca nitarAmunmanIcakralIne kApAladvArarandhrasthaganaparicayaprajihvAkavATaH / antardehaM samIre vilayamupagate zazvadabhyAsayogAt kASThIkarmedamuccai racayati vapuSaH kASThakASThAvidhAyi // 119 // 26 "bindusthAnaniketanAtithimanA grIvAntakAntasthiti yA'tanvan cibukaM svakaNThamabhito nADyAviDA-piGgale / aGgaSTadvayapIDanAniviDayan mUrchAndhakArAntare yat pIyUSarasaM pibet tadamarIkarmedamAveditam // 120 // 27 rUndhan randhravrajamanusaranmAnasenAmbumudrAM kRtvA vajrAsananibiDatAM candrabimbAt parAcIm / nizcyotantI yadamRtakalAM cArayet sve samantAdantocchittyai tadidamavadan khecarIkarma santaH // 121 / / 28 // 7 AkalpAntamiyaM karma-trayasaMvRttavarttanA / zarIriNAM zarIrANi vartayed vartanI kalA // 122 / / 29 puruSadhAmavazaMvadamAnaso ghaTapaTAdyapi hi svatayA smaran / svakula eva bhavatyayamIzvara-stadiha karma kulIzvaramUcire // 123 // 30 1. AdhAropari / 2. AdhArAdadhaH / 3. somacakropari / 4. AjJAupari 7 /
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 2008 zukasthAnasthacetAstuhinakarakalAkAntayA tigmalAsaH puMsaH sambandhabandhaM viracayati tatastadvimardotthabIjam / nAsArandhrAdimArgAjjanayati manasA bhraSTamagresareNa bhraSTIkarmedamuktaM ratasamarasukhAsvAdasaMvAdahetuH // 124 // 31 yantraM piNDapramANaM viracayati tato madhyadaNDe vilaya svaM dehaM nAbhidezAt kSitinimitamukhaH kuJcayan pANipAdam / jihvAgraM lambikAyAM vidadhadadhivasaMzcetasA buddhitattvaM garbhAvasthAbhidhAnaM janayati tadidaM karma zUnyAntarAtmA // 125 // 32 // 8 tanvatI dehinAM dehaM kumudAmodameduram / dhatte karmadvayAbhyAsAnmudaM kumudinI kalA // 126 // 33 liGgadvArAnmAnase sve suSumNAmArgeNoccaizcumbati zvetabhAnuH / UrdhvaM yAti strIprasaGge'pi retaH syAdudyAtIkarma zarmapradaM tat // 127 // 34 AkuJcan gudamuccakaiviracayan jaGghAdvayaM kandharAbandhasyoparicAri kiM ca vidadhanmUrdhAnamUrdhvasthitam / yajjAlandharapIThaloThitamanAH sollAsamAsUtrayet tajjAlandharakarma karmakuzalAH samyak samAcakSate // 128||35 // 9 vikAzazriyamazrAntaM lambhitAH karmabhistribhiH / dhatte dehaprabhollAsa-hAsaM prahAsinI kalA // 129 // 36 tanvan navadvAranirodhapUrvaM vizrAmacakra pavanasya cetaH / andolayedindupataGgabimbe vidustadandolanakarma kArmAH cetaH kRtvA vismRtezcakrecAri svairaM nADIstADayan muSkabhAjaH / udyalliGgaM svAsthyamAsthApayed yat SaSThIkarma ravyApitaM tanmunIndraiH // 131 // 38 gatavati cetasi pazcimaliGgaM vivRtamukha: karapIDitanAbhiH / janayati nAbhisarojavikAzaM kamalavikAzanakarma tadAhuH // 132 // 39 // 10 . 1. vimardotthavIryam / 2. lalanAcakropari 2 / 3. AjJAupari 4 / 4. somacakropari 6 / 5. AjJA upari 20 / // 130 // 37
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 karmadvayakRtopAstiramRtAsvAdasodarA / AhlAdasampadaM dhatte seyamAlAdinI kalA // 133 / / 40 nirvAtadezamadhigamya vidhAya liGga-mUrdhvaM tato'sya vivarAMntaramIkSamANaH / pIThe mano nayati yat kila kAmarUpe tat kAmarUpamiti karma vitIrNarUpam // 134 // 41 uttAnIkRtya vAmaM karatalamupari nyasya pANiH zarIraM tasminnAropya tasmAdaparamapi ziraH zekharatvena kRtvA / sArddhaM dehena ceto bhramayati maNipUrAkhyacakrasya pArve prodyacchaktyA samantAnnayati ca vilayaM karma tacchaktibandham // 135 // 42 // 11 dizatI somatAM karma-dvayanATitapATavA / datte kAruNyatAruNyaM kaleyaM karuNAvatI // 136 // 43 brahmesthAnAdhiSThitasvAntavRtti-liGgasyAntardhAtujaM vakranAlam / nikSipyordhvaM toyamAkarSayed yat tat karma syAd vakranAlAbhidhAnam // 137 // 44 svAntaM sArasvatAntarvidadhada~paghanenotkaTIbhUya jAnudvandvoz2a kUparAntardvayamuparacayan sampuTIbhUtapANiH / vaktraM sammIlya jihvAM niyamayatitarAM rAjadantAntarAle karmaitat sampuTI syAd vidhu-raviyugalIsampuTe sAmyahetuH // 138 // 45 / / 12 karmadvayasamullAsi-rasapIyUSasAraNiH / ApyAyate nRNAmaGga-miyamApyAyinI kalA . // 139 // 46 padmAsanIbhUya manaH suSumNA-mArge vitanvat(da) rasanAgrazUnyA / yallambikA cumbati mandamandaM tallambikAkarma vadanti santaH // 140 // 47 AkrAntakevalilayasthitidhAmni citte nAsAntavaktravivaraiH paramANurUpam / AkRSya yad gaganamApibati prakAmaM proktaM budhaistadidamambarapAnakarma // 141 // 48 // 13 karmatrayabhavadbhUti-paramAnandasampadaH / alaMkarmINatAmeti vikAzAya vikAzinI // 142 // 49 1. 0zvAsasodarA / 2. AjJAupari 4 / 3. pArzve / 4. nAbhau / 5. AjJAupari / 6. lalanAcakrasamIpe / 7. vidadhadupaghane'pra0 //
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 mArca 2008 svaM (sva)cchandasundaravapurmanasA sitAMzu-bimbaM spRzan pibati nAsikayA samIram / 'sUryaM spRzannatha virecayate tadeta-cceto vighUrNayati gholanasaMjJakarma // 143||50 AkAzAd 'brahmarandhra pravizati bhajate vAmamArgeNa pAdau / savyAnmArgAt suSumNApathamatha vitathIbhAvabandhaM sametya / brahmagranthiprabandhe vilayamavikalaM yAti cetastadetat karma prAvINyapuNyairmunibhirabhihitaM brahmabhedAbhidhAnam // 144 // 51 sAvaSTambhAGgayaSTiM sphuTanimitamanA nAdacakre nirudhya ghrANaM madhyAGgulIbhyAM zrutivivarapathasthApitAGguSTayugmaH / niHzeSadvArarodhe dhruvamupari ziro'bhyantare'nAhataM yat(d) ghaNTArAvaM vidhatte tadidamabhiha(hi)taM karma ghaNTAravAkhyam // 145 / / 52 // 14 vapurvacanacetassu karmatritayadIpitA / tulyamullAsayatyeva somatAM sominI kalA // 146 // 53 kurvan kadambaMgolAntaH svAntamantarmukhendriyaH / bandhayettiyaDAstisra-stiDayA( yaDA )bandhakarma tat sthAstUkRtya manastRtIyatiyaDAcakrAntasaJcAritaM paryaGkAsanabandhabandhuravapurANi ruddhvA'bhitaH / uttAno dRDharajjubandhanavidhi nAbhipradeze dized dhUnotyuddhatatApasampadamidaM karmA'vadhUnyAhvayam // 148 // 55 cetaH kRtvA yadamRtakAcakravikrAntamantaH svecchAsInaH saralitapadaH kiJcidAmIlitAsyaH / spRSTvA dantAnijarasanayA sUtkRtairatti vAtaM karma proktaM bhujagajanitaM tad bhujaGgIti nAmnA // 149 // 56 karmadvayojjvalajyoti-rjarAvijayakAraNam / amRtatvaM zarIreSu dadyAdamRtanI kalA // 150 // 57 1. AdhAre / 2. AjJAupari / 3. svAdhiSThopari / 4. AjJAupari / 5. AjJAupari / 6. AjJAupari / // 147|| 54
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 'yatrottaradhruvamanA nijanAsikAnta - dattekSaNaH kSititalAsthitahastayugmaH / prANena vAyasa ivollikhati kSamAyAM tad vAyasIti vigadaM nigadanti karma // 151 // 58 AnIte bhramarasya cakramabhitaH svAnte guDAdInadan nirvAte karabhAsanaH praguNayannUrvorlalATasthitim / dhyAnena bhramarIvibhAsvaravapurjAyeta zItadyutiH karmaitad bhramarItisaMjJamatulaprajJaiH parijJApitam dIpitaH karmaNamevaM dvicatvAriMzatA'nayA / sadyo vapuSi pIyUSaM niSiJcati sitadyutiH // 153 // 60 * (Ti. SoDazasu kalAsu karmasaMkhyA 3, 3, 3, 2, 3, 3, 3, 3, 2, 3, 2, 2, 2, 3, 3, 2 = 42) iti zrIsamuccayaviracite AnandasamuccayAbhidhAne zrIyogazAstre candra (karma) prakaraNaM paJcamaM samAptam / 23 // 152 // 59 // 16 ihAMzumAn 'svAntanabhogaNAnta - vidyotate dvAdazabhiH kalAbhiH / ekaikazazcAtra kalAvilAsa-mullAsayet karmaparampareyam pavanAkhyAM kalAmatra yathArthaprathitAbhidhAm / amUni trINi karmANi dIpayanti samantataH manasi carati guptaivAtacakre pavananirodhavidhAnabaddhabuddhiH / jarayati 'pavanaM rasaM ca yasmA didamiti jAraNakarma kIrtayanti ||3|| 156 yad bhUtvotkaTakavapuH sthiro vidhAya svasvAntaM nanu vicariSNu viSNubhANDe" / AkuJcatyatha ca vimuJcate ca pAyuM gandhArI gurumalagandharodhanAttat // 4 // 157 ghanarasA'nnarasaprasarAspade gatamanAH pavanaH kila piGgalAm / nayati bADhamiDAM paripIDayan zivanidAnatayA zivakarma tat // 5 // 158 / 1 1. somacakropari / 2. deha / 3. ghAta / 4. AdhArAdhaH / 5. patanaM (?) / 6. viSTa / 7. AdhAre / 8. svAdhiSThAnopari / // 1 // 154 // 2 // 155
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 atha dehamahIrohad gurutararasagahanadahanarucitaruci: / uddIpyate samantAt karmatritayena dahanakalA cetaH kRtvA zaktiMcakre nilInaM pAdAGguSThau pRSTagAbhyAM karAbhyAm / gRhNAtyanyonyasya vajrAsanastha - stadvijJeyaM karma vajrAsanAkhyam svAntaM nItvA sthirataravarpurmaNDale caNDabhAnormanthitvA taM dRDhataramaruddaNDamanthAnakena / tasmAjjAtaM zikhikaNagaNaM nikSipenmUlakainde khyAtaM nADIgatarasatatermAraNAnmAraNaM tat * sAnandaM dehakandauntaranimitamanA vajrabandhAsanastho dhRtvA'nyonyaM kaphoNau nijabhujayugalaM mauladeze nivezya / pArzvasthaM cAgratazca kSititalamalakAntena cumban krameNa prANAdIn dhIrabuddhirdamayati damanIkarma tadvarNayanti athA'ruNakalAyAstu kAntyutsAhakRtaH kRtI / prapaJcaM paJcabhiH kuryAt karmabhirjJAtamarmabhiH "devIguhAgarbhamanAH zarIra- madhomukhaM dIrghataraM vidhAya / kuryAt karadvandvanivezitaM tad DhiMkIti DhikAkRtikAri karma janmasthAnanivezitaM viracayan SaNNAM rasAnAM manaH kurvannutkaTikAsanaM gudagatAM madhyAGgulIM lAlayan / nairmalyaM vidadhAti koSTakuharakroDasya hRtvA malaM yogIndrAstadudAharanti kuharIkarmorudharmoddharam manasi vasati cakre sUryarajyatakalayAH kalitavivararodhaH sajjavajrAsanAGgaH / jvaladanilavilolAM zaktimucchAlayed yat taditi bhavati zaktyucchAlanaM nAma karma mArca 2008 // 6 // 159 // 7 // 160 // 8 // 169 // // 9 // 162 // 10 // 163 // 11 // 164 ||13|| 166 1. AdhArAdhaH / 2. AdhArAdhaH / 3. AdhAre / 4. AnandaM / 5. AdhArAdha ( : ) / 6. padmabandhA0 / 7. AdhArAdhaH / 8. svAdhiSTAnopari / 9. AdhArAdhaH / ||12|| 165
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 nAdodayAnakadattacitto vajrAsanAntaH kRtapANiyugmaH / mayUravad vyomani nRtyatIva mayUrakarma prathitaM tatastat // 167 // madhyemadhyamokpadaM kRtapadaM cetaH samAsUtrayan rundhAnazca navApi dehavivarANyudyanmarunmAraNAt / nirlakSyekSaNamekamaMhikamalaM jAnau samAropayan mUrdhyanyacca bhavecca bhairava iva syAd bhairavaM karma tat // 15 // 168 3 atha dhAturasasamIrendhananidhanavidhAnabaddhasaMrambhA / karmatritayAbhyAsAt(d) jvalanakalA jvalati dehAntaH // 16 // 169 . kRtvA pANi pAyuziznAntarAle baddhvA yatnAduDDiyANAkhyabandhanam / bhAnozcaiNDe maNDale lInacitta-staccaNDAlIkarma nirmIyate sma // 17 // 170 dRDhaM kRtvA vajrAsanamanugudAntena kalite kalotpattisthAnaM manasi vidhuvan gADhamabhitaH / jvalajjvAlAmAlAkulamakhilamaGgaM vitanute kRtI jvAlAmAlinyuditamiti karma sphuTamidam // 18 // 171 yatrAsUtritamUtrabhANDakuharakroDAdhivAsaM manaH kRtvA kiM ca samunmiSannijavapurvajrAsanojjAgaram / gADhaM pANitalena komalataragrAvNA'thavA gharSayedvajIkarma tadatra vajrasamatAmaGgasya dhatte kramAt // 19 // 172 atha saMjAyate prauDhaM rasazoSaikakAraNam / zikhiprabhAprabhollAso mAMsalaH karmabhistribhiH // 20 // 173 vajrAsanasthitavapuH sthiradhIH svacitta-mAropya recakasamIraNajanmacakre / svAntena recayati nADigataM samIraM tat karma recakamiti pratipattimeti // 21 // 174 dhyAnasthAnanidhAnatAgatamanA vistArya tiryakkRtA"vanyonyaM caraNau vidhAya vivRtaM pANidvayenA''nanam / 1. AdhAraH / 2. maNipUrakopari / 3. AdhArAdhaH / 4. svAdhiSThAnopari / 5. AdhAropari / 6. AdhAropari / 7. anAhatopari / 8. 0vatyantaM / 9. vidhRtaM /
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 2008 rudragranthimatha zlathatvavidhinA yacchoTayatyAdarAt(da) granthicchoTanakarma nirmaladhiyastad bodhayAMcakrire // 22 / / 175 uttAno bhUmizAyI kRtavitatakaraH zIrSapArzvadvayena stambhIbhUtAMhipANirgaganagavapuSA maNDapatvaM dadhAnaH / kuryAt kampaM snasAnAmupahitahRdayo dakSiNasya' dhruvasya syAdutkSepAya nAbhIjalaruhikamalollaJchanaM nAma karma // 23 // 176 5 atha karmatrayanirmANa-nirmalIbhUtajAjvalajjyotiH / zItAtisphUrtiharA dehAntastapati tapanakalA // 24 // 177 uttAnaH kRtaguNatattvabuddhicetA bibhrANaH saralitapAdayoH karAbhyAm / aGguSTau dhanuriva tADayettanuM yat kodaNDaM tadidamudAharanti karma // 25 // 178 mukAracaikramanucetasi yAti ruddhvA randhrANi pANiyugalaM bhuvi saMnivezya / cakrabhramaM bhramati vibhramabandhyabuddhi-staccakrakarma kRtakarmabhirabhyadhAyi // 26 / / 179 AdhAyotkaTikAsanaM niyamayan hRtkaNTakAntarmano lohebhyo'mRtavallito'tha janitAM kRtvA zalAkAM zubhAm / vinyasyan vadanAmbuje kramavazAlliGgena niHsArayeditthaM zodhanakarma koSTakuharaM yatnena saMzodhayet // 27 // 180 6 athAntarjaTharaM jAgradvahnijvAlAvalImayI / paJcabhiH karmabhiH seyaM dIpyate dIpanI kalA // 28 // 181 AnandamandiranirantaracittavRtti-ryaddakSiNottaravivatitakukSirantaH / unmIlayenakulavat kamalAsanena nirmAnti karma nakulIti tadAtmavantaH // 29 // 182 uccairvajrAsanamanubhavannaGgalAnAM catuSke nAmezcantiH saralitavalIbandhamAdhAya dhIraH / cetovRttiM nayati nitarAmuDDiyANAkhyapIThaM prANAnetad draDhayatitarAmuDDiyANAkhyakarma // 30 // 183 1. AdhAraH, prathamam / 2. maNipUrakopari / 3. anAhata / 4. anAhatAdhaH / 5. anAhatopari / 6. nAbhezcAdhaH /
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 27 prakaTapavanacakrAkAntacetAH zarIraM, saralamacalamuccaiHkRtya nAsApuTAbhyAm / racayati maruto'nyonyasya rodhaM grahaM ca sphuTamiti dhamanIti procyate karma kAmaiH // 31 // 184 kSmAmaNDale vapuradhomukhamAracayya saGkocya kUrma iva gAtramazeSato'pi / yat kUrmacakramanuvikramayenmanaH svaM tat kUrmakarma nipuNA: parikIrtayanti // 32 // 185 asthyutpattisthAnakasthAyicetA vetAlazrIsodareNodareNa / bhUtvA yatnAdutkaTaH karma kuryA-ducchAlI syAt tad rasocchAlanena // 33 // 186 / 7 atha karmatrayAbhyAsa-mArjanopArjanadyutiH / tanvatI dehavisphUtti dyotate dyotanI kalA // 34 // 187 spRzati manasi haMsasthAnakaM kuJcayitvA caraNayugalamUrvIkRtya bhUnyastamauliH / karatalayugalenottambhitaH kuNDalena bhramati tadidamAhuH kuNDalIkarma santaH // 35 // 188 bhUtAbhyantaravAricIrakaTakaM kRtvA padAGguSTakAvUrvAkuJcikaradvayena pRthivImudrAmanAH karSayan / pradyotAgnitapadvidhubhramarasaM yenovaMzaktau nayet pAtaM zaktinipAtanAbhidhamata: karmedamAcakSate // 36 // 189 caitanyacakrAntarasaMcariSNu svAntaM vitanvan garuDAsanasthaH / AloDayet pakSanibhau karau yat pracakSate tad garuDIti karma // 37 // 190 8 atha karmacatuSkena rasasAmyaM vitanvatI / vidhatte dehinAM dehaM suprabhaM suprabhA kalA // 38 // 191 cetasi pazyantIpadagAmi-nyUz2azarIraH pRSTagatena / pANiyugenA''krAmati pArNI pazcimagAtrI karma tadAhuH // 39 // 192 brahmagranthigranthilasvAntavRtteH kSAmaM kAmaM madhyadezaM vidhAya / yaddIrghAhicAlayelliGgadaNDI-metaddaNDIcAlanaM karma tat syAt // 40 // 193 1. svAdhiSThAnopari / 2. AdhArAdhaH / 3. svAdhiSThAnopari / 4. maNipUrakopari / 5. maNipUrakopari / 6. 0gnividhuhutAmRtarasaM pr0| 7. AdhAropari / 8. AdhArAdhaH / 9. svAdhiSThAnopari /
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 mArca 2008 'romotpattividhAnadhAmani manaH kRtvA rasajJAmadhovyAvRttotkaTikaH sudhArasakalAmunmIlayantI muhuH / dhyAtvA romasu sarvato ramayati dvArANi ruddhvA dRDhaM romazyAmalatAvidhAyi ramaNIkarmedamAveditam // 41 // 184 'cetasi zrayati kumbhakacakraM nADikAsu nibiDIkRtavAtaH / kumbhavat tarati yajjalamadhye tad vadanti kila kumbhakakarma // 42 // 195 / 9 atha karmacatuSkena janitoddAmadIdhitiH / maladhAturasAdIni zoSayecchoSaNI kalA // 43 // 196 mUlakandahRdayo gudarandhaM pAz2iMnA dRDhataraM paripIDya / mUlamUrdhvamiha tAnayatItthaM mUlatAnamiha karma taduktam // 44 // 197 cakraM hRdi zrayati kuNDalinI mukhastha - muttambhitaM nijazarIramadho vitanvan / nAsAgrabhAgamanuvarddhayate rasajJAM tajjJApayanti rasanAparivRddhikarma // 45 // 198 cetaH kurvannAdiraiktasya cakre dhyAyan dehaM zoNamudrAsanasthaH / limped gAtraM mUtraviSTAdinA yat tanmAtaGgIkarma vispaSTamiSTam // 46 // 199 siddhajJAnaguhAgRhagrahamanAH savyetare kUpare / vAmasyoparige dadhat karatalaM vAmaM punardakSiNe / dattvA mUrdhani cAlayaMstamabhitaH saJjAtavajrAsano meruM kampayatIti karma gaditaM tanmerukampAbhidham // 47 // 200 athAnayA nayAbhyastairdIptayA karmabhistribhiH / suvarNaprabhatAmeti suvarNaprabhayA vapuH // 48 // 201 yaccetasi krIDati kuNDalinyAM kubjaM zarIraM viracayya kiJcit / rasajJayA saMspRzati svaliGgaM tat kubjikAkhyAtimupaiti karma // 49 // 202 AliGgya liGgamabhito manasA svayaMbhu-"vaktraM nimIlya cibukaM hRdi saMnivezya / suptaM zvavad vitanute yadaghoranAda - muddAmabuddhigaditaM tadaghorakarma // 50 // 203 1. uDDiyANopari / 2. maNipUrakopari / 3. AdhAra / 4. AdhArAdho dvitIyam / 5. AdhAre / 6. mnnipuurkopri| 7. AdhArAdhaH / 8. AdhArAdhaH /
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 AvezAspadasampadaM zritavati svAnte vitatyotkaTaM dehaM bhUnihite'bhita: karatale nAbhiM samAloDayan / anyonyaM nijanAsikAvivarayoH zukraM pibedudvamet kamaitat karasundarIti karayoH saundaryayogAdabhUt / / 51 // 204 karmatrayaghanAbhyAsa - mAMsalIbhUtadIdhitiH / kAntaM dehamasandehaM dhatte vidyutprabhA kalA // 52 // 205 yadviSNuvezmahRdayaH kamalAsanastho-'vaSTambhabhAk (ga) vikaTakhATkRtinA mukhena / jyotiH prakAzayati kuJcitatUlacakra - stajjyotiSAmudayakarma samAdizanti // 53 // 206 dadhati manasi cakre pAkavahnanivAsaM gudagatanalikAntenordhvamAkRSya toyam / visRjati ca sayatnaM koSTazuddhi vidhAya sphuTamidamudarIti khyAtimAyAti karma // 54 // 207 cetomatiM pratiniyamya varAGgacakre liGgena jATharasamIramadho vimuJcan / tat tAnayenmRdulapArNikaradvayena liGgaprasAraNamidaM nigadanti karma // 55 // 208 vizeSo yatra na prokta - statra padmAsanaM matam / yathAsthAnaM niyojyaM ca liGgadvAreNa mAnasam // 56 // 209 *dvAcatvAriMzatA'mUbhiH karmabhiH kRtazarmabhiH / mArtaNDamaNDalajyoti - otate jaTharAntare . // 57 // 210 iti zrI samuccayaviracite AnandasamuccayAbhidhAne zrIyogazAstre sUryakarmaprakaraNaM SaSTaM samAptam / / * (dvAdazasu kalAsu karmasaMkhyA - 3,3,5,3,3,3,5,3,4,4,3,3 = 42) kSoNI-jalA-'nala-marud -gaganAbhidhAni bhUtAni paJca racayanti zarIrametat / tulyAni tAnyupacayaM paripaJcayanti nyUnAdhikAnyapacayaM punarAnayanti 1. anAhatopari / 2. anaahtopri| 3. svaadhisstthaanopri| 4. AdhArAdhaH / 5. sUryolikarma. pratyaM0 /
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 2008 RtUnAmAnuguNyena prAyazaH sarvadhAtuSu / kSaya-vRddhI tataH kAryA RtubhAvavibhAvanA .. // 2 // 212 caitre pradhAnaM jalamAmananti samIraNaM gauNamudAharanti / vaizAkhamAse jalameva mukhyaM 'jyeSThe'mbu mukhyaM dahanaM tu gauNam // 3 // 213 ASADhamAse salilaM pradhAnaM tejastu gauNaM parikIrtayanti / tejaH punaH zrAvaNike 'pradhAnaM, jalaM tu gauNaM gaNayanti sntH| 4 // 214 tejo bhaved bhAdrapade pradhAnaM tathA''zvine vAyu-jale tu gauNe / tat kArtike'pi prathamaM vadanti vAyuM punargauNatayA gRNanti // 5 // 215 syAnmArgazIrSe pavanaM pradhAnaM tejastato'nantaramapradhAnam / pauSe punarmAsi vadanti santaH samIravIrasya dhurandhu(ndha)ratvam // 6 // 216 mAghe mAse mAtarizvA pradhAnaM gauNe tejaH-pAthasI tu prathete / valgatyuccaiH phAlgune vAyurADhya - stasmAt toyaM gauNabhAvaM bibharti // 7 // 217 yathaiva brahmANDaM bahirakhilamullekhamayate tathaivA'ntaHpiNDaM sakalamidamastyeva niyatam / tadevaM dhAtUnAM cayamapacayaM cApi suciraM vicintyaucityena praguNayati karmANi matimAn // 8 // 218 iha hire tuhinabhAnuH pUrvikAbhiH kalAbhi - janayati dharaNi zrIpuSTimaSTAbhirAbhiH / tadanu ca caramAbhistAbhirantaHzarIraM bhavati salilalakSmIvRddhisambandhabandhuH // 9 // 219 SaDbhiH kalAbhiH prathamoditAbhi - rbhAnovRhadbhAnurupaiti vRddhim / anyAbhirabhyAsavazaMvadAbhiH svairaM samIro'bhyudayaM bibharti // 10 // 220 tataH karmAbhyAsAd bhavati khalu bhUteSu samatA cirasthAyI kAyaH sakalagadakandavyapagamaH / zakRnmUtrAlpatvaM valipalitanirmUlanavidhiH prasattiH saurabhyaM drutakanakakalpA dyutirapi // 11 // 221 1. jyeSThe'pi tad vanyanilau tu gauNau - pAThaH / 2. pravekaM = pAThaH / 3. iha tu /
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 bhUtadoSakaluSasya jAyate mAnasasya vikRtiH zucerapi / sannipAtapatitasya dRzyate dhImato'pi vikalaM hi ceSTitam // 13 // 223 mAnase ca vimalatvamIyuSi kSAntizAntikaruNAbhirAvRtaH / sadvivekasuhRdA pariskR(SkRtaH sammadaH sarabhasaM vijRmbhate // 14 // 228 prasannasyA'stasaGgasya vItarAgasya yoginaH / vRddhihetukalAbhyAsAd bhUtasiddhiH samedhate / / 15 / / 225 yo'jitvA pavanaM mohAd yogaM yujIta yogavit / apakvaghaTamAruhya sAgaraM sa titIrSati // 16 // 226 aGgapratyaGgadehAMlladhayati sutarAM svecchayA varddhayecca spRSTvA loSTAdi sarvaM vyapanayati gadAnauSadhIkRtya sadyaH / svacchandaM parvatAdIMzcalayati sapadi sthApayeccApi kAmaM pRthvIsiddhau tadetajjanayati janatAzcaryamadhyAtmasiddhaH // 17 / / 227 zastrAghAtaparamparAM jalabhare rekhAmivAmIlayet 'sarvopadravavidravaM vitanute toyAbhiSekakramAt / dhAtUn kAJcanatAM nayedapi zakRnniSThayUtamUtrAdibhiryogI siddhigate jale tadakhilaM citraM samAsUtrayet // 18 // 228 dezaiH kAlairvyavahitamapi vyajyate vastu dUrAd udyotazrI: prasarati tamaH stomamucchidya sadyaH / saJjAyante tuhinazizirAzcandrarazmermayUkhAstejaHzuddhau bhavati dahanaH kiJca nirdezavartI // 19 // 229 cetovRttyA vAJchitaM yAti dezaM dUrAduktAM vAcamuccaiH zRNoti / svairaM dehAnAvizedutsRjedvA vAyoH siddhau sarvametad vidhatte // 20 // 230 zUnyaM dhAturjAyate vyomasiddhau tasyAM satyAM siddhayastA: samastAH / uccaiH kiMca nyaJcitAzeSavizvaM tasyA'vazyaM syAt paraM dhAma vazyam // 21 // 231 1. mAnuSasya / 2. kSudropadrava /
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 2008 itthaM jAte bhUtajAte svavazye vizvaM pazyanirvizeSAdazeSam / yogI rogopadravairvarjitAGgaH svasya svairaM dIrghamAyustanoti // 22 // 232 kaizcinmUDharahaha / jaDatAvAsavezmAyamAnainigranthigrathitahRdayairdambhasaMrambhasAraiH / piNDasthairya prati nijamana:saMniveze'pyanIzairadhyAtmasya sphuritamamalaM nIyate paGkilatvam // 23 // 233 Alasyavazyamanaso yadi naiva siddhi - ogasya dUSaNapadaM na tadA vadAmaH / yannaiva paGguradhiroDhumalambhaviSNu - rdoSaH sa eSa kimu nAma nagezvarasya ? // 24 // 238 yeSAmAlasyapaGkAdapasarati mano ye kRpaambhHprvaahaa| ye dhvastAzeSadoSAH samatRNamaNitA yeSu jAgarti nityam / teSAM niHzeSasiddhivyatikarajanitamrAjyasa(sA)mrAjyabhAjAM yogIndrANAmatandrAH paramapadabhuvaH siddhayaH sambhavanti // 25 // 335 iti zrI samuccayaviracite AnandasamuccayAbhidhAne zrIyogazAstre siddhiprakaraNaM saptamaM samAptam // || 1 // 236 yadiha parapumarthaH prArthyate yogibhiryat() vidadhati kila dAsyaM tasya tA: siddhayo'pi / tadidamapavikalpasvAntasaMvittirUpaM paramapadamidAnImucyate saprapaJcam amUrta tare - - tvaM kathamapi bhavenmUrtikalitaM svarUpeNA'mUrtaM tanupariNatAvetadatathA / api sthUlaM sUkSmaM dhruvamapi na nityaM gataguNaM guNairapyAkrAntaM nanu tanugataM sarvagamapi // 2* // 237 1. saMbhArasAraiH / 2. 'tattattvaM' iti saMbhavet / * atra pratau TippitA: 3 zlokAH prakaraNasyAntabhAge draSTavyAH /
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 caitanyaM yasya rUpaM kSiti-jala-pavana-jyoti-rAkAzasaMje bhUtagrAme zarIrAnukRtipariNate vyajyate sarvato'pi / ' apyaikaikaM tu tebhyaH kimapi yadi viyujyeta bhUtaM tadAnI - mavyaktaM citsvarUpaM bhavati 'mRta' iti pratyayasyA''dibIjam // 3 // 238 bhUteSu paJcasu zarIratayA sthiteSu vyaktIbhavanmananacintanatazcidAtmA / unmIliteSu jalajanmasu tanmayo'pi gandho yathA kimapi bhinna ivA'vabhAti . // 4 // 239 yadA cidAtmA bahirindriyArtha - prathAnukUlyena mano niyuGkte / bhavet tadAnIM tadupAdhiduHkha- paramparA'muSya sukhaiSiNo'pi // 5 // 240 yathA hi vahnirbahirindhaneSu labdhAvakAzo bhRzamedhate'sau / manaH prasarpad viSayeSvamISu tathaiva na zrAmyati kAmacArAt // 6 // 241 Atmanyeva mano niyojya viSayadvArANi srvaatmnaa| yogena pratirudhya zudhyati punaryogIzvaraH ko'pi yaH / tasya syAdamanaskatAparicayAt paJcendriyasyA'pyaho / spaSTAnindriyatA tataH sthiratarastattvAvabodhodayaH // 7 // 242 dhyAnAbhyAsAdviSayavimukhAd bhUtasAmyopayuktA - dAtmArAmastadanu tanute zAzvataM svasya deham / tasyA''jJAtaH prabhavati viSaM vyAdhayo vA na janto - rjIvanmuktaH sa bhavati tataH ko'pi lokottara zrIH // 8 // 243 na kiJcidapi cintayettadanu zUnyatattvaM paraM tatazca sahajodayaH sphurati nirvikalpojjvalaH / tataH prabhRti no sukhI sa khalu nApi duHkhI ca vA prameyamavabudhyate kimapi nApi vAJchatyasau // 9 // 244 pRthivyAdyAdhAraH kSaradamRtarociHzucisudhA - kalAsAndraH zAmyattapanakaratApavyatikaraH / 'muhuH svecchAcaryA prasavabharasaurabhyasubhagaH kimapyAtmArAmaH phalati paramabrahmaNi layam // 10 // 245 1. marut - pr.|
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 mArca 2008 yathA hi nadyaH saritAmadhIzaM vizanti sarvAH svarasapravRttyA / tathaiva SaNNAmapi tattvamArgAH samAdhimArga phalato'nuyAnti // 11 // 246 tathA hi zAkyavatino manojJa-zayyAsanAhAravihAravantaH / dhyAnAdhvanaikena sayukti mukti - mitthaM samAsAdayituM yatante // 12 // 247 vairAgyopacayAd vidhUya viSayavyAsaGgamaGgIkRtadhyAnasthAnakazuddhisaMcitavidAM nairAtmyatattvaM prati / paryAyeNa vilInamAnasamalaprAcInacittakSaNo - nmIlannirmalacittasantatiraho / mohadruhAM jAyate // 13 / / 248 muktiH saiva tadeva tattvamasamaM niHzeSaduHkhakSayaH saMkSepAt kRtinAM sa eva sukhamapyuccaistadAveditam / itthaM cinmayamenamAtmavibhavaM sambhAvayantaH kSaNA - dadhyAtmopaniSanniSaNNamanasastasmAdamI saugatAH // 14 // 249 naiyAyikA api janavyavahAramAtraM saMsiddhaye kimapi yattadapi bruvantu / tattvaM tu yogavidhinaiva vivecayanta-ste'pi pratItiviSayaM ghaTayanti sAkSAt // 15 // 250 zrotavyaH zrutizAstrataH svamanasi sthApyastato yuktibhiAtavyo'tha tathA nivRttaviSayavyAsaGgasaGgItakaiH / AtmA zuddhasamAdhibaddhamanasAM yenaiSa sAkSAd bhave - dityUce zrutireva tattvaviSayajJAnAya yogaM param // 16 // 251 yogAbhyAsAdAtmatattvasya yeyaM sAkSAbuddhirduHkhavidhvaMsahetuH / / jIvanmuktiH saiva yaugairabhISTA yasyAM yogI tattvavAcAmamadhISTe // 17 // 252 yathA dAhyaM bAhyaM dahati vanavahniH prasRmara - stataH zAmyatyuccairadhikamadhikaM tattanutayA / sukhaM duHkhApekSaM nikhilamapi nirdhUya sudhiyAM tathA tattvajJAnaM svayamapi kRtArthaM viramati // 18 // 253 ataH saMsArAbdhestaTabhuvamabhivyAptajagataH paraM siddherdhAma zrayati yaticaryAsu vimukhaH / 1. vilIya / 2. dhyAnAbhyAsA0 / 3. tataH / 4. 0mapi vyApya /
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 tadadhyAtmakSemapraNayini pathe'sminnavitathe ... prasarpanto yaugAH kimiva na bhaveyuH zivamayAH // 19 // 258 kapilakalpitatattvakathAmamI tadanugAH kathayantu yathA tathA / parapadaM tu vizeSaNa eva tai-rna khalu yogaviyogavatAM matam // 20 // 255 yAvad buddhirmamatvaM sukhamasukhamidaM karmabuddhIndriyANi klezAvezaikahetuH parimitasukhakRt kiJca tanmAtramaitrI ityevaM pUruSasya prasarati paritaH prAkRto'yaM vikAraH saMsArastAvadeva prakRtivikRtibhizchannacaitanyatattvaH // 21 // 256 AdhivyAdhiprajananamanaHklezanirvezamukhyaM duHkhaikAntaM prakRtijanitaM sarvataH sampradhArya / samyag yogI guNavirahitaM kartRzaktivyatItaM dhyAyeduccaiH sthirataracidAnandamadhyAtmamattvam // 22 / 257 avagataH prakRteH prakRtistato viramati svayameva hi pUruSAt / viditaduzcaritA yuvatiryathA zlathayati praNaya(yi)nyapi vibhramam // 23 // 258 nivRttavyApAraprakRtirativRttendriyagaNaH pumAn mohenA'ntarbahirapi na lipyeta sa yadA / svarUpaM cinmAnaM nirupadhi vizuddhaM kalayatastadA muktistasyetyakhilamahitaM yogalalitam // 24 // 359 bheditApArasaMsAraduryAmikAH sambhavadbhUtavaiSamyadoSakSayAH / / jAgradudyogayogapradhAnAdhvanA'nena sAGkhyAH kathaM nirvRtiM nA''pnuyuH ? // 25 // 360 mImAsaMkAH api kuTumbakadarthanAbhi-raidaMyugInatanavo gatayogaragAH / uccAvacA yajanayAjanamukhyakarma-kaSTAsikAM svamatibhiH parikalpayantu // 26 // 261 yataH- svIkRtya brahmacaryAzramamasamatamabrahmasaMskArahetoH sevitvA dharmapatnImRtusamayamayIM zuddhasantAnasiddhyai / 1. 0kalpayanti / ,
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 vAnaprastho'pi bhUtvA parizaTitakaphalAhArapUtAntarAtmA brahmAdvaitAya ceto niyamayati yatisthAnakasthastato'pi sphuraccidAnandamayena tejasA brahmAtmasaMjJena jagattrayaspRzA / abhinnamAtmAnamamuM vicintayet tatazcaturthAzramasImani sthitaH avidyAvidhvaMsasthiratarasamAdhivyatikara kramonmIladvidyAkalitaparamabrahmamahimA / prapaJco'yaM mithyetyadhikamadhigamya sphuTadhiyA parabrahmAdvaite layamayamupaiti pratikalam durvarNaM labhate suvarNamayatAM siddhauSadhaiH zodhitaM yadvat tadvadayaM samAdhisudhiyA nirddhAMtadurvAsanaH / jIvAtmA labhate vizuddhaparamabrahmAtmatAmityaho / yogasphUrjitamUrjitaM vijayate mokSaikahetuH param varAkazcArvAkaH kimapi yadi jalpatyanucitaM yadRcchA tatrAsya tridivalipilopaM vidadhataH / paraM yogasthairyAd viSayavinivRttyA sukhamayI mimAM jIvanmuktiM kathamiva niSeddhuM prabhavati ? jinastu nAsAgraniviSTadRSTiH padmAsanasthaH zlathagAtrayaSTiH / aidaMyugIneSu janeSu manye dhyAnaM dizatyadbhutamudrayaiva tathAhi dharmadhyAnamupAsya tattvaviSaye siddhAntasandhAnataH zukladhyAnadhanaJjayena kurute karmendhanaM bhasmasAt / kaivalyaM kalayatyanindriyatayA yogAnubhAvAttathA vijJAnAmbunidhau cakAsati yathA bhAvAstaraGgA iva 1. kalpayanti / 2. nAstyeva tasyAbhimataM nu kiMtu pA / mArca 2008 / / 27 / / 262 / / 28 / / 263 // 31 // 266 samAdhizuddhyA'dbhutabhUtasiyA sidhyanti vizve'bhimatAni yasya / `nAstyeva citte'bhimataM tu kiJcit tvAmeva he nAstika | muktamAhuH // 32 // 267 // 29 // 264 / / 30 / / 265 // 33 // 268 / / 38 / / 269
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 kRtvA ca svaparopakAramasakRnnamrAkhilAkhaNDalaH khelatkuNDalinIkalAniyamitasvasvAntakAntasthitiH / kASTI yogakalAM gataH paramayogitvena sattvAdhika: sa syAnnirvRtikaNThapIThaviluThanmuktAvalImadhyagaH // 35 // 270 ityevaM tattvamArgAH SaDapi jaDatayA bhedamanyonyamete mudrA'nuSThAnaveSaiH svaruciviracitaiH sarvato darzayanti / anyonyaM bAdhitAnAM pramitiviSayatAM ko'numanyeta teSAM tasmAd vizvAbhyupetaM janitaparapadaM yogamevA''zritAH smaH // 36 // 271 iti prakaraNASTakaM sphurati yasya karNAntike girAmatha ca gocare carati yasya cetasvinaH / durantaduritodayacchiduramasya vizvottaraM padaM sapadi sampadaH padamadambhabhujjRmbhate // 37 // 272 avalgaM valgantIM jagati paramANorgiriguroH zravantIM granthAdhvazritamamRtarUpAM giramimAm / vikalpairalpoktairmalinayata mA siddhavacasAM nirIhANAM vAcaH kimu vipariyanti kvacidapi // 38 // 273 iti zrI samuccayaviracite AnandasamuccayAbhidhAne zrIyogazAstre muktiprakaraNamaSTamam // saMsthAnabhaGgirmavagacchati dehalInAM siddhAvalambavidhipUritakarNayugmaH / zAkhAdikairavayavaiH samamuttaraGgaM cetaH sthiraM dharati yogakalAsikAbhiH // 39 // 274 dvArANi sAdhayati sAdhitapIThabandha chidrANi mudrayitumaGgacitaM vidhatte / kASTIM kalAmanugato gurupAdukAMnA mantarnivezapaTutAM paribibhradittham // 40 // 275 1. madhigacchati / 37
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 yo vizvakarmaparikarmabhirAtmadeha prAsAdamAdaraparaH sthiramAdadhAti / sa zrIsamuccayamanindyamagaNyapuNya-prAgalbhyalabhyamadhigacchati nityameva dhyAnAni caturazIti dhyeyarUpANi saMkhyayA / saptatidvadhikA nADyaH sahasrA vapuSi sthitAH imA mukhyA daza proktAH prANAdivAyavo daza / nava mantrAkhyacakrANi cAndrayaH kalAzca SoDaza kalA dvAdaza tigmAMzoH paJcabhUtasya sAmyatA / brahmANDAcaraNe siddhi rmuktirmokSapade qamAt uktaM samuccayenedaM zAstre samuccayAbhidhe / jJeyaM sadA sadAcArai rjJAnavijJAnasiddhaye itizrI AnandasamuccayAbhidhAnaM zrIyogazAstraM samAptam // zrIH // zubhaM bhavatu // - ityAnandasamuccayaH samAptaH // - mArca 2008 parapuMsi ratA nArI bhartAramanuvartate / evaM tattvarato yogI saMsAramanuvartate // 41 // 276 // 1 // 277 // 2 // 278 tAvad bhramati nAvArthI yAvat pAraM na gacchati / samprApte tu pare pAre nAvayA kiM prayojanam ? evaM zAstrAdAvapi // cale citte vanaM ( dhanaM) loka: sthire citte vanaM janaH / paramAtmani vijJAte mano naukUpakAkavat // 3 // 279 // 4 // 280 // 1 // // 2 // // 1 //
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 purANe bhArataM sAraM gItA sAraM ca bhArate / tatrApi ca SaDadhyAyA - stato'pi hi zanaiH zanaiH // 1 // zanaiH zanairuparamed buddhyA dhRtigRhItayA / AtmasaMsthaM manaH kRtvA na kiJcidapi cintayet // 2 // . aSTame prakaraNe dvitIyazloke TippitAH 3 zlokAH yasya madhye gataM vizvaM vizvamadhye gataM tu yat / samarasaM sahajaM yacca tattattvaM paramaM viduH // 1 // sarvAdhAra nirAdhAra - mAdhArAtItagocaram / anaupamyamamUrtaM ca paramAtmA sa ucyate // 2 // dizazca vidizazcaivA - dha UrdhvaM naiva vidyate / yasya devavizeSasya paramAtmA sa ucyate // 3 // .. AvaraNacitra-paricaya mAMDavI-kacchasthita kharataragaccha saMgha jaina jJAnabhaNDAranI utAvaLI mulAkAta levAno prasaMga Avyo te vakhate tyAM upAzrayamAM zrIpUjyajInI paramparAgata gAdInI kASThapATa hatI te paNa jovAmAM AvI. te pATa paranA pITha TekavavAnA pATiyAnA uparanA bhAge A zilpa kotaravAmAM AveluM joyu. sambhavataH sUryanuM A zilpa che. paNa tenI kalA upara koI vilakSaNa asara hovArnu lAgyA kare che, te tajjJo mATe abhyAsano viSaya banI zake, kadAca. pATa eka saikA karatAM vadhAre purANI haze, ema jarUra kahI zakAya. vAraMvAra aNaghaDa rIte thatA raMga-rogAnane kAraNe vikRta banyA lAgatA zilpamAM paNa tenI asala zailI mahadaMze jaLavAI rahI hovAnuM lAge che.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 2008 zrImuniralasiMhaviracita cAra laghu stotra-kAvyo saM. muni suyazacandra-sujasacandravijayau jaina munioe saMskRta bhASAmAM raceluM stotrasAhitya vipula to che ja, parantu vaividhyapUrNa paNa che. vividha alaMkAronA prayogo, vividha chandono upayoga, pAdapUrti-rUpa kAvyo, evA evA aneka sAhityaprakAronuM sevana kaho ke sarjana, jaina kavioe khobale khobale karyu che. e badhAMno upayoga karIne temaNe mAtra iSTadeva - gurunI stuti ane bhakti ja karI che, paNa koI bhautika lAbhanA AzayathI tema nathI karyu, te khAsa noMdhavA yogya che. AvA asaMkhya stotrakAvyo, vItelAM varSomAM prakAzita thaI ja cUkyAM che, ane chatAM hajI paNa hastapratasaMgrahomAMthI navAM navAM stotro prakAzamAM AvatAM ja jAya che. ahIM AvAM cAra laghu kAvyo prastuta karavAmAM Ave che. te cAra kAvyo kramazaH 1. zrIpArzvanAtha stotra, 2. zrIsujaitrapuramaNDanamahAvIrajina stotra, 3. sarvajinasAdhAraNa stotra, 4.AnandalaharI stotra e pramANe che. prathama be stotro vasantatilakA chandamAM, bIjuM stotra bhujaGgaprayAtamAM, ane cothaM zikhariNI chandamAM che. zabdaracanA bhaktipravaNa hovA sAthe prAsAdika temaja prAJjala jaNAya che. prathama 3 stotro svatantra racanAtmaka che, cothu stotra samasyApUrtirUpa che. te cothA stotranuM nAma AnandalaharI che. Adi zaGkarAcArya racela, aneka tantra-yantrAmnAyayukta devIstotra saundaryalaharI e tantra sAhityamAM temaja stotrakAvyomAM ziramorasamI racanA gaNAya che. tenAM keTalAMka padyonAM prathama tathA antima caraNone laI tenI pAdapUrti kiMvA samasyApUrtirUpa stotraracanA te A AnandalaharI stotra. AmAM jinastuti karavAmAM AvI che. 16 padyAtmaka A racanAnA prathama padyamAM ja kartAe saundaryalaharInAM prathama-carama caraNo uddharIne jinastutinI racanA karavAno potAno manoratha pragaTa karela che. A stotra prakAzamAM AvatAM pAdapUrtisAhityamA eka mUlyavAn kRtino umero thAya che. stotra kra. 2 sujaitrapuramaNDana mahAvIra jinanu stotra che. A sujaitrapura te kayuM kSetra haze, te jANI zakAyuM nathI. jANakAro te viSe prakAza pADe tevI AzA.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 41 A stotrakAvyonA praNetA muni ratnasiMha che. dareka stotranA chellA padyamAM temaNe potAno tathA potAnA guru-praguruno nAmollekha ja che. temano prApya paricaya A pramANe che : tapagacchanA gacchapati zrIhemavimalasUri (16mo zataka) nA eka paTTadhara A saubhAgyaharSasUri hatA. sambhava che ke muni ratnasiMhe ullekhelA potAnA praguru zrI saMghaharSa te A saubhAgyaharSasUrinA ziSya hoya. gacchapati A. hemavimalasUri mahArAja ekadA vihAra daramyAna kapaDavaNaja padhArelA, tyAMnA zrAvaka dozI ANaMdajIe temanu zAhI ThAThathI evaM svAgata karyu ke tethI giNNAyelA koIke te samayanA sulatAna mujhaphpharazAha bIjAnI AgaLa cADI khAdhI; pariNAme zAhe gacchapatine pakaDAvIne kedamAM pUrAvyA. temane choDAvavA mATe, sulatAnanI AjJA mujaba, 12,000/- TakAno daMDa bharyo, te pachI ja temano chuTakAro thayo. A pachI sUrivaranI AjJA thavAthI temanA cAra vidvAna sAdhu ziSyo - harSakula gaNi, saMyamakuzala gaNi, zubhazIlagaNi tathA saMghaharSa gaNi-e rAjasabhAmAM jaI potAnA pANDityanI camatkRti dvArA zAhane rIjhavyo ane bAra hajAra TakAno daMDa mApha karAvI te rakama saMghane pAchI apAvI. A aitihAsika ghaTanAmAM ullekhAyelA cAra sAdhuomAMnA eka saMghaharSagaNi te ja A stotronA kartAe antima padyamAM nirdezelA saMghaharSa hoya tema mAnI zakAya. saMghaharSa gaNinA ziSya dharmasiMha gaNi thayA, temaNe saM. 1580mAM vikramarAsa racelo. temanA ziSya muni ratnasiMha te A stotronA kartA. temanA viSe vizeSa jANakArI prApya nathI. mAtra temanA ziSya zivavijayajI nAme hatA, jemaNe tIrthamALA banAvyAnI noMdha sAMpaDe che. temaNe nemi bhaktAmara, pArzvakalyANamandira jevI kRtio paNa banAvI hovAnuM jANavA maLe che. cAra paikI pArzvanAtha stotranI prati zrIkailAsasAgarasUri jJAna mandira - kobAthI, kra. 2-3 stotronI prati zrI hemacandrAcArya jJAna mandira - pATaNathI tathA AnandalaharInI prati sva.muniratnAkaravijayajI - granthasaMgraha, mahuvAthI prApta thayela che. jeroksa nakala ApavA badala te sarva grantha bhaNDAronA kAryakarono AbhAra mAnIe chIe.
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 2008 zrI pArzvanAtha stotram kalyANakelisavanAya namo namaste, zrImatsarojavadanAya namo namaste / rAgArivArakadanAya namo namaste, vajrAbhirAmaradanAya namo namaste // 1 // ambhodharAbhakaraNAya namo namaste, lokAtirikticaraNAya namo namaste / / saMsAravArddhitaraNAya namo namaste, trailokyasArazaraNAya namo namaste // 2 // sannimitAhimahanAya namo namaste, rAgorudArudahanAya namo namaste / vidhvastakRtsnakuhanAya namo namaste, puNyadrumAligahanAya namo namaste // 3 // saMsAratApazamanAya namo namaste, nirdAkSyadAkSadamanAya namo namaste / suvyaktamuktigamanAya namo namaste, rUpAbhibhUtakamanAya namo namaste // 4 // pApaughapAMzupavanAya namo namaste, sevAparatribhuvanAya namo namaste / krodhAzuzukSaNivanAya namo namaste, saMsRtyudanvadavanAya namo namaste // 5 // netrAbhimUtakamalAya namo namaste, zakrArcitAMhiyamalAya namo namaste / nirnAzitAkhilamalAya namo namaste, padmollasatparimalAya namo namaste // 6 //
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 zrIazvasenatanayAya namo namaste, sarvAdbhutaikavinayAya namo namaste / vikhyAtanikSitanayAya namo namaste, nirNItabhUryupanayAya namo namaste // 7 // zrIsaMghaharSasuvineyakadharmasiMha pAdAravindamadhuliNmuniratnasiMhaH pArzvaprabhorbhagavataH paramaM pavitraM, stotra cakAra janatAbhimatArthasiddhayai // 8 // // iti zrI pArzvanAthajinastotram // zrI sujaitrapuramaNDanamahAvIrajinastotram tubhyaM namaH zubhasujaitrapurAvatAra !, tubhyaM namaH kRtasuhRtsaphalAvatAra ! / tubhyaM namaH praNatakAmitakalpa ! vIra !, tubhyaM namo vRSavidhAnavidhau sudhIra ! // 1 // tubhyaM namaH zamarasAmRtavArivAha !, tubhyaM namaH zamitaduSkRtadAvadAha ! / tubhyaM namo'bhava ! bhavArNavakarNadhAra !, tubhyaM nama: zivaramAhRdudArahAra ! tubhyaM namaH kamalapatravilocanAya, tubhyaM namastanubhRtAM bhavamocanAya ! tubhyaM namo'nimiSanAthatatistutAya, tubhyaM namo bhagavate trizalAsutAya tubhyaM namo bhuvanabhItatibhaJjanAya, tubhyaM namastrijagatIjanaraJjanAya / // 2 // // 3 // .
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 2008 tubhyaM namo vRSasarojavirocanAya, tubhyaM namaH karaNabhAjitarocanAya tubhyaM nama: suranarAsurasevyapAda !, tubhyaM namo ghanaghanAghanadhIranAda ! / tubhyaM namaH samayasiddhasarinnagendra !, tubhyaM namaH satatasajjanadattabhadra ! // 5 // tubhyaM namo mayi vidhehi jayaM jineza !, tubhyaM namastanu zivaM zivasanniveza ! tubhyaM namaH kuru kRpAM karuNAnidhAna !, tubhyaM namazcinu vRSaM vihitAvadhAna ! // 6 // tubhyaM namastava vibho ! ruciraM caritaM, tubhyaM namastava mata (taM) paramaM pavitram / tubhyaM namo jina ! japAmi tavaiva nAma, . tubhyaM namo bhavasukhAya sukhaikadhAma zrIsaMghaharSasuvineyakadharmasiMha pAdAravindamadhuliNmuniratnasiMhaH zrImatsujaitrapuravIrajinendrasArastotraM pavitramaticitrakaraM cakAra // 7 // // iti zrI vIrajina stotram // sarvajinastotram namaste sadAnandasandohakArin !, namaste namaste guNavrAtadhArin ! / namaste vibho! vizvavijJAtakIrte !, namaste namaste janAdvaitamUrte ! // 1 //
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 . namaste'ntaraGgArividhvaMsavIra !, namaste namaste suparvAdridhIra ! namaste mahAnandamAkandakIra !, namaste namaste zugappittanIra ! // 2 // namaste namanAkinAthastutAya, namaste namaste zivazrIyutAya / namaste'ghatApasphuraccandanAya, namaste namaste janAnandanAya namaste mahAmohamAtaGgasiMha !, namaste namaste hatAnAgaraMhaH (hatA'naGgaraMha !) / namaste sudhAsindhujidvAgvilAsa ! namaste namaste zivazrInivAsa ! // 4 // namaste tamastomani zanAMzo !, namaste namaste sudhIdRksudhAMzo ! / namaste samastAvalokAvabodha !, namaste namaste kRtakrodharodha ! // 5 // namaste sudhArazmiramyAnanAya, namaste namaste samastAvanAya / namaste guNavyAptadigmaNDalAya, namaste namaste natAkhaNDalAya // 6 // namaste bhaje pAdapadmaM tvadIyaM, namaste namaste kSipA'ghaM madIyam / namaste vibho ! pAhi maM(mAM) dAsadAsaM, namaste namaste tanu svAGkavAsam // 7 // zrIsaGghaharSasuvineyakadharmasiMhapAdAravindamadhuliNmuniratnasiMhaH !
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 2008 zrImajjeizvaraguNagrahaNaprasaktaH, stotraM cakAra ruciraM cirabhaktiyuktaH // 8 // // iti zrIsarvajInastotram // AnandalaharI cidAnandaM natvA vizadavidhinA''nandalaharI sudhAdhArAsArAmamarapadavizrANanaphalAm / bruve pAdaM pUrvaM caramamaya saundaryalaharIstavAdAsAdyoccairjinapadaguNagrAmarucirAm // 1 // tanIyAMsaM pAMsuM tava caraNapaGkehabhavaM, lalATe ye bhaktipraNativazataH sAdhu dadate / labhante te bhavyA janava(vi)ditajainendrapadavIM, mukundabrahmendrasphuTamukuTanIrAjitapadAm // 2 // samunmIlatsaMvitkamalamakarandaikarasikaM,3 / prabho ! prANAyAmaprabhRtibhirupAyainijahadi / sanAdhyAnAsaktistimitanayanAstvAmavitathaM, mahAntaH pazyanto dadhati paramAhalAdalaharIm // 3 // zivaM(va:) zaktiH kAmaH kSitiratha raviH zItakiraNaH5, sukhaM sattva tattvaM tvamasi mama mAhAtmyamatulam ! kRpAsindhoste taccaraNaparicaryApravaNadhI - bhavAni ! tvaddAse mayi vitara dRSTi sakaruNAm // 4 // dRzA drAdhIyasyA hyavidalitanIlAmbujarucA", sucAruzrImattvadvadanakamalAlokanaparaH / Ti. zlokakrama tathA pAThAMtaronI noMdha ame vi. ke. subramaNyama dvArA sampAdita saundaryalaharI granthamAMthI karI che. (1) zloka.2, paM.1 / (2) zlo. 22, paM. 4 / (3) zlo. 38, paM. 1 / (4) zlo. 21, paM. 4 / (5) zlo. 32, paM. 4 / (6) zlo. 22, paM. 1 / (7) zlo. 57, paM. 1 / 1. 'lotpala0' iti mu.pustake pATho dRzyate /
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 anusandhAna 43 sphuradbhaktyAsaktyA pulakitatanuH zrIpatiriva, zriyo devyAH ko vA na bhavati pati: kairapi dhanaiH // 5 // davIyAMsaM dInaM strapaya kRpayA mAmapi zive', spRhAsaktasvAntaM zucisamayavAkyAmRtarasaiH / ayaM puNyaH pApa: kimiti na vidheyaM manasi yad , vane vA harmya vA samakaranipAto himakara:10 // 6 // kvaNatkAJcIdAmA karikalabhakumbhastanabharA19, nitambinyo'nekA madanamadahatvahma virujam / yazaH zubhraM divyA dyutiriha bhvtptkjnte| madhukSIradrAkSAmadhurimadhurINA bhaNitayaH12 // 7 // mahApadmATavyAM mRditamalamAyena manasA13, svayaM gatvA bhaktyA sumu(ma)nicayamAnIya mahasA / tavA'rcA yaH kuryAtsakRdapi taduktena vidhinA, tadaiva tvaM tasmai dizasi nijasAyujyapadavIm14 // 8 // bhajanti tvAM dhanyAH katicana cidAnandalaharI15 payaHpArAvAraM bhavati nanu teSAmatha tadA / praNAzo'jJAnasya pratanaghanaghoraM yaduditaM, munInAmapyantaH prabhavati hi mohAya mahatAm16 // 9 // daridrANAM cintAmaNigaNanikA janmajaladhaura7, nimajjajjantUnAM pravarataraNiH zaM vitanutAt / tavA'moghA vANI vizadaguNasandohasubhagA; jaDAnAM caitanyastabakamakarandai srutizirA18 // 10 // bhavAttrAtuM dAtuM phalamapi ca vAJchAsamadhikaM 19, vinA tvAM no kazcid prabhuriha jagannAtha ! jagati / (8) zlo. 96, paM. 2 / (9) zlo. 57, paM. 2 / (10) zlo. 57, paM. 4 (11) zlo. 7, paM. 1 (12) zlo. 15, paM. 1 / 2. 'phaNitayaH' iti mu. pratau / (13) zlo. 21, paM. 3 / (14) zlo. 22, paM. 3 (15) zlo. 8, paM. 4 (16) zlo.5, paM. 4 / (17) zlo. 3, paM. 3 / 3. guNanikA' iti mu. pratau / (18) zlo. 3, paM. 2 / 4. '0srutijharI' iti mu. pratau / (19) zlo. 4, paM. 3 /
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ + 48 atastvAmevoccairguNagaNa ! nayAmi stutipathaM, vacobhirvAgdevIvadanakamalAmodamadhuraiH 20 // 11 // haristvAmArAdhya praNatajanasaubhAgyajananI 29, yathecchaM karNAbhyAM tava giramathApIya madhurAm / yathA modaM dhatte manasi nibhRtaM nAma na tathA, sudhAmapyAsvAdya pratibhayajarAmRtyuhari (ra) NIm 2 // 12 // tvadanyaH pANibhyAmabhayavarado daivatagaNo 23, na ko'pi tvaM vAcA jagadakhilamAhlAdayasi ca / bhavajvAlAjAlAkalitavapuSAmIza ! manujAM, dayArdrA dRSTiste ziziramupacAraM racayati 24 // 13 // visA (zA) lA kalyANI sphuTarudhiraibodhA kuvalayai 25 niraupamyA dRSTirnipatati jane puNyavati te / bhavadbhaktyAsakte suramahitasamyaktvasubhage, dadAne dInebhyaH zriyamanizamAzA (zAM) nu sadRzIm6 // 14 // vipadyante vizve vidhi - zatamakhAdyA diviSada 27 stadA sadyaH pAtinyahaha ! mamatA kA nijatanau ? pramAdaM hitvA'taH stutipathamamuM nAma naya bhoH !, kavIndrANAM ceta:kamalavanabAlAtaparucim // 15 // zrIsaMghaharSasuvineyakadharmasiMha pAdAravindamadhuliNmuniratnasiMhaH / zailAtmajAstavapadadvayasannibaddhaM, stotraM cakAra paramaM paramezvarasya // 16 // mArca 2008 // iti zrIsaundaryalaharIpadadvayanibaddhasamasyayA " AnandalaharI" nAma zrIjinapatistutiH samAsamAseti maGgalamAlikAH prathayantu // zrI janaprasA[T]t // zrIH // (20) zlo. 17, paM. 4 / (21) zlo. 5, paM. 1 / (22) zlo. 28, paM. 1 / (23) zlo. 4, paM. 1 / (24) zlo. 39, paM. 4 / 1. 'dayArdrA yA dRSTiH' iti mu. pratau / (25) zlo. 49, paM. 1 / 2. rucirayodhyA0 iti mu.pratau / (26) zlo. 90, paM. 1 / (27) zlo. 28, paM. 2 / (28) zlo. 16, paM. 1 |
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 49 lokAgacchanA zrIpUjyonA traNa bhAsa __saM. munisuyazacandra-sujasacandravijayau (1) bRhat loMkAgacchanI paramparAmAM thayela lakhamasI (likhamIcaMda) RSinA ziSya RSi gAMgajInA kALadharmanI ghaTanAno jaitihAsika paricaya ApatI prastuta kRti RSi zivajInI racanA che. A racanAmAM pUjya RSinA sAmAnya guNonuM nirUpaNa karyA bAda pUjyazrInA kALadharma vakhate hAjara rahelA bagasarA zrIsaMghanA zrAvakomAMthI thoDAkanAM nAmano ullekha karyo che. temanI antimayAtrAmAM sUrata vagere aneka sthaLanA saMgho .. hAjara rahyAno ullekha (kaDI 7) noMdhanIya che. jAma ane jeThavA rAjAo temaja jhAlAvADanA rAjavIo temanA premI hovAno ullekha (kaDI 8) tihAsika che. ___porabandaramA temaNe 1767mAM cAturmAsa karyu hatuM, tyAre temanI preraNAthI dariyAnI khADImA mAchImArIno niSedha tyAMnA rANAle karyo hato tevo ullekha (kaDI 12-13) itihAsanI dRSTile mahattvano gaNAya tevo che. to te ja pramANe hAlAranA rAjavI pAse paNa temaNe jIvadayAnuM kArya karAvyu hovAno izAro kaDI-11mAM prApta thAya che. A uparathI loMkAgacchano tathA gAMgajI RSino prabhAva rAjA, prajA oma ubhaya vargamAM keTalo badho haze teno aMdAja maLe che. porabandaranA rAjavIne baraDApati tarIke oLakhAvela che (kaDI 13) te paNa dhyAnapAtra bAbata lAge che. gAMgajI RSino svargavAsa bagasarAmAM thayelo te to A bhAsa dvArA spaSTa che, paNa tenI tithi tathA saMvatano ullekha AkhI racanAmAM kyAMya thayo nathI. 16mI kaDImAM saM. 1776 ne bhA. su. 5 ne bhRguvArano ullekha che, te to A bhAsanI racanAnI tithi hovAnuM jaNAya che. hA, o ja dahADe RSino kALadharma thayo hoya ne racanA paNa te ja dahADe thaI hoya to banavA joga jarUra che, paNa te vize cokkasa kahetuM zakya nathI.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 2008 bhAsamAM AvatI vAjiMtra vAje... A paMktimAM (kaDI 7) te vakhate thato lokavyavahAra dekhADe che. kartAno temaja kartAnI anya koI kRtino ullekha maLato nathI, parantu kartAnA ane gAMgajI RSi-lakhamasI RSinA guNono ullekha, kartAnA prapraziSya RSi mAhAvajIo pote lakhela kayavanA rAsanI puSpikAmAM karela che, te puSpikA atre noM) chu : - saMvata 1861 varSe zAke 1726 pravartamAne zrI phAlguna mAse kRSNa pakSe 2 dvitIyA tithau mArtaNDavAsare zrI verAvala baMdare zrI bRhallokAgacche sakala kovidakalAsAmrAjAn pUjyottamapUjyazrI RSi zrI 5 lakhamasIjIjI tacchiSya saubhAgyAtizayasUcimUrtibhUricaturdazavidyAlaGkRtagAtraguNayukta pUjyazrI RSi zrI 5 gAMgajI tatziSya samastazAstrAbhyAsena dhIrodAragAmbhIryaprakRtitvAd rUpasaMpatsuzobhitaH pUjyazrI RSizrI 5 zivajIjI taziSya samyaka samatArasaguNopetAn sAhityatarkalakSaNajyotiSkAgamachandAlaGkAragAtra ityAdyaneka-guNayukta pUjyajI RSizrI 5 jagasIjI tatziSya vidyamAnaanekAgama vicArastaratattvabodhakAnyatSaTtriMzadrAgagrAmaguNopetAn zrImadguro dIkSAzikSAdidAyakAn pUjyottama pUjyazrI RSizrI 5 khImajIjI taziSya likhI0 RSi mAhAvajI svAtmArthe / . (2) zrI mahAnandaRSikRta zrI jagajIvanaRSibhAsa banne bhAsa vijJaptirUpe racAyela che. loMkAgacchanA zrI pUjya jagajIvana RSine pAlanapura padhAravAnI vinaMtInuM varNana prathama bhAsamAM che. AmAM jagajIvana RSi osavALa vaMzIya che,joItArAma tathA ratanAdevI temanA mAtA-pitA che tathA zrI jagarUpaRSi temanA guru che, tevI dastAvejI vigato prApya che. janmasthAna ke vatana aMge koI nirdeza nathI.. - pAlanapuranA vividha zrAvaka kuTumbono paricaya tenAM gotronAM nAmathI AmAM maLe che te noMdhapAtra bAbata che. .
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 bhAsakAra RSi mahAnanda pote bhIma RSinA ziSya che tathA pote pAlanapura comAsuM rahyA hatA tyAre tyAMnA saMghanA kahevAthI A vijJapti bhAsanI temaNe racanA karI hovAnuM kaDI 14 mAM nodhyuM che. 2. bIjo bhAsa paNa lagabhaga AvI ja vigato Ape che. te mAsa dIva bandaranA saMghanI vijJaptirUpa bhAsa che. amAM vizeSatA ai che ke dIvanA vIzA tathA dazA zrImALI, soraThIyA, poravADa, osavALa, moDha ema dareka jJAtinA saMghoe ekaThA maLIne vinaMtI pAThavI che, saune gacchanAyaka padhAre tevI AzA che. kaDI 6 mAM zrIrUpaRSi tathA jIva RSi e be pUrva gurujanono ullekha che. bAkI badhuM lagabhaga prathama bhAsa jevuM ja che. mahAnanda RSi lokAgacchanA eka samartha kavi che. temanI anya, paMcamI svAdhyAya - AThama svAdhyAya - navapada svAdhyAya - Atmaprabodha svAdhyAya Adi 10-12 gujarAtI kRtio prApta thAya che. kRtio parathI racanAkALa 19mI zatAbdInA madhyakALamAM (1840 AsapAsa) hoI zake kharo, paNa te mATe bIjI kRtio jovI paDe. prata zuddha che. bhAvanagara - jaina dharma prasAraka sabhAnI hastapratonuM sUcipatra karatAM prastuta pratinuM saMzodhana karI pragaTa karI che. - atha dezI ratanagurunI guNavaMtA guru gAMgajI re, tame tarata kIyo parIyANa, mAyA melI che kArimI re, tame cAlyA catura sujAMNa 51 zivajI muni - kRta gAMgajI RSi bhAsa geMvaranI pareM gAjatA re, tujha deza-pradezeM nAMma. moTA rAjesara mAnatA re, nita samare tuma nAma, guNa guNavaMtA guru gAMgajI re ...1 2
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 2008 bahu dharamI dhanya bagasarUM re, jihAM saMgha sahu sukhakaMda, dosI khImAsuta sobhatA re, kahuM kesavajI kulacaMda, guNa .... 3 dharmadhuraMdhara modI meghajI re, valI buddhi bhalI raNachoDa, hema samovaDi dIpe hemasI re, sadharAja pure mana koDi, guNa ... 4 saMgha mAMhi sobhAgI jAMNIyeM re, bhalA DuMgara ne morAri, pItAMbara mAlava jAgajI re, valI premo jasANI sAra, guNa ... 5 sukhakAraNa jIvo saMghavI re, dhare pUMjo zrIjina dhyAMna, . vyApArI vIcaMda jAMNIyeM re, bahuM melajI kramasI mAMna guNa ... 6 ima saMgha sahu milyA sAMmaTA re, jANe sUrati kero saMgha, vAjita vAje gulAla UDe ghaNA re, eka surapada pAmyA gaMga guNa... 7 jAMma meM jeThavo jANatA re, valI jhAlAvADe rAji kahuM narapati valI keTalA re, te mAne tuma lAja, guNa ... saMgha sahu tuma cAhatA re, valI avara kahuM aNapAra, sAstra kahI tasuM rIjhave re, tAharI vAMNInA balihAra, guNa ... 9 teja jhalAMmala bhAlano re, torI kuMkumavaraNI kAya, caUda vidyAguNa sAgaru re, ehavo nara pedA nahI thAya, guNa ... 10 hAlArano pati rIjhIyo re, kahe lyo manavaMchita dAma, gaMga kahe nahI lIuM rAjIyA re, mAhare jIvadayAsaM kAma, guNa ... 11 satarasaDasaThyo sohAmaNo re, rahyo porabiMdara comAsa, rAMNo rIjhyo guNa dekhine re, kahe pUraM tumArI Asi, guNa ... suNi baraDApati rAjIyA re, hUM mAguM vacana mayAla, lekha lakhI Apo mujhaneM re, koI khADI na nAkhe jAli, guNa ... 13 rANo kahe dhana dhana tuM raSI re, tujha sama avara na koya, dharmapaDo vajaDAvyo saheramAM re, jema jIva na mAre koya, guNa ... 14 ema dhana dharamano bAMdhIyo re, valI je je thayo jasa vAsa, guNarataneM bharyA gAMgajI re, tumeM pAMmajyo zivapura vAsa, guNa .... satarachoMtere zrAvaNa UjalI re, pAMcimaneM bhRguvAra, bagasara sahera sohAMmaNo re, jihAM saMgha sahu sukhakAra, guNa ... 16
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 / guru likhamIcaMda gAjatA re, tasu sevaka gaMga sujANa, guNa gAyA gurudevanA re, muni zivajI kahe zubhavAMNi, guNa ... 17 / // iti gurudevanI bhAsa sampUrNam // mahAnandamunikRta jagajIvana RSi-vijJapti bhAsa - 1 AghA Ama padhAro pUjya0 e desI (zI) sarasati sAmaNi pahalAM praNamI, zrIgurupada siranAmI saMgha sakalanI sAnidha setI, gAvU zrI gaNasvAmI vahailA pUjya padhAro rAji zrI saMgha araja kareM , ... 1 re paMthI ! tU jAjye peMhalo, bhAvanagara paracArI, jihAM gachanAyaka giruA vicare, zrI jagajIvana jayakArI ...2 corAsI gachacaMda bIrAjeM, gachanAyaka guNeM gAjeM, zrIjagarUpa taNe paTa chAjeM, karama aridala bhAjeM joItA naMdana jaya jagavaMdana, osavaMza avatArI, ratanAde uraratna kahAyo, ila mAheM upagArI paMca sUmate sUmatA svAmI, gupati gupita vihArI, vADi vIsUghe brahmacarya pAleM, krodha kasAya nIvArI Agama aMgopAMgeM AkheM, upasamarasanI vAMNI, dayA dharmanI dezana dAkheM, adhIka bhAva mana AMNI dhanya nagara-pura suMdara soheM, dhanya dharA dhanavaMtI, dhanya mAnava je nitya prati vaMdeM, caraNakamala manakhaMtI ... 7 tuma guMNa kusuma taNA parimalathI, mana bhamarA ati mohyA darasaNanI utakaMThA jAgI, karama sakala khala khoyA ... 8 zrIpAlaNapura saMgha ziromaNI, vinaya vaveka vicArI, dAMna dayA guMNa-vratanA dhAraka, sAdhU sakala hitakArI ... 9 ... 5
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 2008 meMhatA vaida vaDA vakhatAlA, bhaNasAlI bhUpAlA, lUMNIyA meMhatA lAyaka kahIye, catura caudharI cAvA ... 10 pArasaneM prabhU prAMNathI pyArA, AtamAnA AdhArA, koThArI karajoDI vaMde,dIyo darasaNa balihArA zrAvikA sakala guNeM saMyuttA, sIlavatI satadhArI, prabhU vaMdyAno prema dharoM che, dIyo darIsaNa daladhArI caraNakamala vAMdI zrIjInA, janama kRtAratha kIjeM, mAnavabhavano lAho lIjeM, kAraja saghalAM sIjhe ... 13 zrIguru bhIma taNA padasevI, sthavara(vi) sUMjANa sugyAMnI, pAlanapura me rahyA cUMmAse., dayA-dharmanA dAMnI ... 14 saMgha sakalanI vInatI mAMni, bhAsa racI manaraMge, muni moTA ziSya mahAnaMda jaMpeM, ulaTadharI nIja aMge ... 15 mahAnanda muni kRta jagajIvana RSi-vijJapti bhAsa - 2 // thAMne gahUlI , jI e dezI // . sarasati sAMmaNi vinavU, mAharA sadagurujI, lUlI lUlI lAguM pAya, sadA guru vaMdojI, guNa gAvU gacharAjanA, mAharA sadagurujI, saMgha sakala sukhadAya, sadA guru vaMdojI pAMca iMdrI saMvara karI, mAharA sadagurujI, navavidhi brahmacarya dhAra, sadA guru vaMdojI, paMca sumati sumatA karI, mAharA sadagurujI, paMca mahAvratadhAra sadA guru vaMdojI cyAra kaSAya pariharI, mAharA sadagurujI, pAle paMca AcAra, sadA guru vaMdojI,
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 gupati ArAdhai guNanIlo, mAharA sadagurujI, guNa chatrIse dhAra sadA guru vaMdojI gaccha corAzI caMdalo, mAharA sadagurujI, zrI jagajIvana gururAya, sadA guru vaMdojI, paTadhArI jagarUpanA, mAharA sadagurujI, praNamyA pAtika jAya, sadA guru vaMdojI sAha joItA kula jaga jayo mAharA sadagurujI, dIpeM teja dinaMda, sadA guru vaMdojI, ratanAde ura upanA, mAharA sadagurujI, bheTeM bhavi caraNavRMda (caraNa bhavivRMda) sadA guru vaMdojI ... 5 zrIrUpaRSi jIvaRSi taNeM, mAharA sadagurujI, pATa udyotakakAra, sadA guru vaMdojI, zivapura mAraga sAdhavA, mAharA sadagurujI, ila mAMhe avatAra, sadA guru vaMdojI pIhara paMce bhUtanA, mAharA sadagurujI, SaTakAyanA AdhAra, sadA guru vaMdojI, dvAdaza aMgI sUtranA, mAharA sadagurujI, AkheM aratha udAra, sadA guru vaMdojI ima aneka guNa Agaru, mAharA sadagurujI, kaheMtA na lahu pAra, sadA guru vaMdojI, ehavA gurujine vaMdatA, mAharA sadagurujI, pAMmIje bhavapAra, sadA guru vaMdojI dIvabiMdara saMgha sUMdaru, mAharA sadagurujI, vinavai vAraMvAra, sadA guru vaMdojI, bhAva dharI bhaviyaNa prate, mAharA sadagurujI, dyo velA dIdAra, sadA guru vaMdojI zrImAlI saMgha sobhato, mAharA sadagurujI, vIsA visva vikhyAta, sadA guru vaMdojI, 6 55
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ . mArca 2008 ... 12 dasA dayAguNe dIpatA, mAharA sadagurujI, AkhyA ati avadAta, sadA guru vaMdojI soraThIA saMgha sukhakaru, mAharA sadagurujI, zrI poravADa pradhAna, sadA guru vaMdojI, ozavaMze svAmi upanA, mAharA sadagurujI, te to guNanA nidhAna, sadA guru vaMdojI moDha-vaNika manaraMgathI, mAharA sadagurujI, praNamai zrIguru pAya, sadA guru vaMdojI, hetakarI hitakAraNI, mAharA sadagurujI, sevA kare sukhadAya, sadA guru vaMdo jI, vinayavatI sahU zrAvikA, mAharA sadagurujI, jhUlara jhAkajhamAla, sadA guru vaMdo jI, giruA zrI gacharAjanA, mAharA sadagurujI, gAvai gIta rasAla, sadA guru vaMdojI saMgha sakalanI vInatI, mAharA sadagurujI, mAMnoM zrImUnirAya, sadA guru vaMdojI, tuma darisaNa sukha saMpaje, mAharA sadagurujI, pAtika dUra palAya, sadA guru vaMdojI vinatI karIne varaNavI, mAharA sadagurujI, bhAvai gachapati bhAsa, sadA guruvaMdojI, mahAnaMda munIvara vInavai, mAharA sadagurujI, pUrau mananI Asa, sadA guru vNdojii| ... 14 ... 15 C/o. azvina saMghavI gopIpurA, kAyastha mahollo, sUrata-395001
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 kaThina zabdono koSa gAMgajI RSi bhAsa : ka. paM. geMvara 14 1 raSI dharmapaDo zivapuravAsa gajavara RSi dharma-paDaha mokSamA vAsa * bhAsa - 1 * ila sUmate sUmatA ilA - dharatI samitithI samitA - yukta (samiti pAMca, jaina muninI AcAra maryAdAno sUcaka zabda) vADa,(brahmacaryapAlananI nava vADa) dezanA - pravacana (sArA) vakhata vALA (bhAgyazAlI) 5 3 3 wa vADi dezana vakhatAlA r m bhAsa 2 laLI laLI gupti (3 gupti, jaina munino AcAra) pIyara - pitRghara lUlI lUlI gupati pIhara sh , mr
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 2008 zrI siddhivijaya racita zrIvijayadevasUri bhAsadvaya ma. vinayasAgara zrI vijayadevasUri bhAsadvaya ke praNetA zrI siddhivijaya mahopAdhyAya zrI meghavijaya ke praguru (dAdAguru) the aura jagadguru zrIhIravijayasUrijI ke praziSya the / siddhivijayajIkA samaya 17 vIM zatAbdI kA antima caraNa yA 18 vIM zatAbdI kA prathama caraNa mAnA jA sakatA hai / inake dvArA praNIta anya kRtiyA~ anya bhaNDAroM meM avazya hI prApta hoMgI, kintu mujhe abhI taka cAra laghukRtiyA~ hI prApta huI haiM : - 1- 2. neminAtha bhAsa aura 3-4. zrI vijayadevasUri bhAsa ! zrI kailAzasAgarasUri jJAna bhaNDAra, kobA sUci patra bhAga-4 ke anusAra zrIsiddhivijayakRta nimna kRtiyA~ aura prApta huI hai jo isa prakAra siddhivijaya 14142 (1) sImandhara jinastavana, vi0 saM0 1713, Adi-anantacauvIsI jina namU, anta-bhavika jana maMgala karo, DhAla-7, gA0 106, pR0 5a vijayaprabhasUri svAdhyAya, Adi-Avau sajanI sahaguru, anta-bhAvavijaya budha sIsojI, gA0 9 14536 (4) jambUsvAmI sajjhAya, Adi-rAjagrahI nagarI vase, anta-tAsa taNA guNa gAyA re, gA0 13 (22) paMcaindriya sajjhAya, pR0 28a, Adi-re jIuM viSaya na rAcIi, anta-sevajo nIsadIso re, gA0 13 18156 (36) jambUsvAmI sajjhAya, Adi-rAjagrahI nagarI vase, anta siddhavijaya supavAyA re, gA0 14, pR0 10A-11a.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 . 2634 ilAdurga mAtA ke sAtha dIkSA, sUrapada prApta huA prApta isakA sphuTa patra prApta hai, jisameM cAroM hI kRtiyA~ eka sAtha hI likhI gaI haiM / isa patra kA mApa 24.3 - 10.4 se.mI. hai, patra 1 haiM, donoM bhAsoM kI kula paMkti 15 tathA prati akSara 42 haiM / lekhana samaya sambhavataH 17vIM sadI kA antima caraNa hai / zAsana prabhAvaka vijayadevasUri prasiddhatama AcArya hue haiM / ye jagadguru zrIhIravijayasUri ke praziSya tathA zrIvijayasenasUri ke paTTadhara the / vikrama saMvata 1634 ilAdurga meM janma, saMvata 1643 rAjanagara meM zrI hIravijayasUri ke karakamaloM se mAtA ke sAtha dIkSA, 1655 sikandarapura meM panyAsa pada, 1656 stambhatIrtha meM upAdhyAya pada aura sUripada prApta huA evaM zrI vijayasenasUri ke svargavAsa ke pazcAt saMvata 1671 meM bhaTTAraka pada prApta kiyA / jagadguru zrI hIravijayasUri ke pazcAt vijayadevasUri kI diggaja AcAryoM meM gaNanA kI jAtI hai / vijayadevasUri racita koI sAhitya prApta ho esA jJAta nahIM hai, kintu inase sambandhita kharataragacchIya zrIvallabhopAdhyAya racita (ra.saM.1687 ke Asa-pAsa) vijayadevamAhAtmya aura zrI meghavijayajI racita zrItapagacchApaTTAvalIsUtravRttyanusandhAnam ke anusAra inakA saMkSipta jIvana caritra prApta hotA hai / samrATa akabara ke samparka meM ye Ae ho aisA koI ullekha prApta nahIM hotA hai, kintu samrATa jahAMgIra ke samaya meM inakA prabhAva atyadhika bar3hA thaa| jahAMgIra inako bahuta sammAna detA thA aura guru ke rUpa meM svIkAra karatA thA / yahI kAraNa hai ki saMvat 1687 mANDavagar3ha meM zrI jahAMgIra ne inako mahAtapA biruda pradAna kiyA thA / ___ inhIM ke kAryakAla meM vijayadevasUri evaM vijayaAnandasUri zAkhAbheda huA / zrIdarzanavijayajI ne vijayatilakasUri rAsa meM jisa ghaTanA kA varNana kiyA hai, vaha vicAraNIya avazya hai / kharataragacchIya zrI jJAnavimalopAdhyAya ke ziSya zrI zrIvallabhopAdhyAya ne to isakA saMketa mAtra hI kiyA hai aura sambhavataH inakI kIrti se prabhAvita hokara zrI vallabhopAdhyAya ne vijayadevamAhAtmya racA thA / saMvata 1687 ke pazcAt kisI ghaTanA kA ullekha nahIM hai| isI varSa isa mAhAtmya ko pUrNa kara diyA / stambhanatIrtha, ilAdurga, ghoghAbandara, dvIpa,
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 2008 sirohI, mANDavagar3ha, meDatA Adi aneka sthAnoM para AcAryazrI ne pratiSThA karavAI thI / inhIM ke upadeza se jAbAlIpura (jAloradurga) tIrtha para vizAla caitya kA nirmANa, pratiSThAdi hue the / inake dvArA pratiSThita, lekha sahita, zatAdhika mUrtiyA~ Aja bhI prApta haiM / vijayadevasUri ke paTTadhara vijayasiMhasUri hue ,jinakA janma 1644, dIkSA 1654, vAcakapada 1672 aura sUripada 1681 meM prApta huA thA / svargavAsa 1709 meM ho gayA thaa| kisanagar3ha ke dIvAna zrI rAyasiMhajI-nirmApita kA cintAmaNI pArzvanAtha mandira Aja bhI inakA smaraNa karavA rahA hai / svarUpaTTadhara AcArya vijayasiMhasUri kA svargavAsa hone para zrI vijayadevasUri ne unake paTTa para vijayaprabhasUri ko biThAyA thaa| siddhivijaya racita vijayadevasUri bhAsadvaya kA saMkSipta paricaya : mahImaNDala ke rAjavI zrI vijayadevasUri yahA~ padhAre haiM / saba unako namaskAra kara rahe haiM / unako vandana karane ke lie caleM / dUsare padya meM solaha zRMgAroM se suzobhita mahilAe~ bhAla para tilaka kara, motiyoM kA thAla lekara unake svAgata ke lie calIM / guru ke sanmukha kumakuma, kesara, kevaDA ke sAtha ghola banAkara guru ke sanmukha raMgolI karatI haiM / cauthe padya meM sabhI sohAginI sundara striyA~ navaraMga vastra dhAraNa kara eka kinAre khar3I hokara gurujI ke guNagAna kara rahI haiM / siddhivijaya kahatA hai ki vijayadevasUri kA nAma nirantara gAne se zivapada prApta hotA hai / / dUsare bhAsa meM - sarasvatI ko namaskAra kara kavi guru vijayadevasUrinda . ke gIta gAne kI pratijJA karatA hai, jisa prakAra candra ko dekhakara cakora harSita hotA hai usI prakAra AcArya ko dekhakara Anandita hote haiM aura unake caraNoM. meM guruvandana karate haiN| dUsare padya meM vijayadevasUri muniyoM meM candramA ke samAna haiM, aura kumatiyoM ko samUla naSTa karane vAle haiM / bAlyAvasthA meM jinhoMne saMyama dhAraNa kiyA aura guru ke pAsa meM zuddhAcAra kA pAlana kiyA aise AcArya hameM bhavasAgara meM DUbate hue bhaviyoM ke tAraNahAra haiM / tIsare padya meM sumati-gupti rUpI ramaNiyoM ke sAtha ramaNa karane vAle haiM, indriyoM kA damana karane vAle haiM, muniyoM ke tAja haiN| jinakI dantapaMkti sone kI mekha se jaTita
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 hai / unako dekhakara mana ullasita hotA hai, aise guru mujhe mile hai| bhavasamudra ke phere se bacAne vAle haiM, siddhivijaya kahatA hai ki jaba taka pRthvI hai taba taka inakI yazokIrti bar3hatI rahe / (1) zrI vijayadevasUri bhAsadvaya sahaguru AvyA maI suNyA re cAlI sakhI eka bAra / mahImaNDala nau rAjIu re praNamaI sura nara nAri re // . bahinI vandIjaiM gururAja // 1 // jima sIjhaI saghalA kAja re bahinI vandIjaiM gururAja // sola zRMgAra sohAvatI re lAvatI motinau thAla / bhAla tilaka raliyAmaNo re bhAmaNau bhagatI rasAla re // ba. 2 // kumakuma kesara kevaDau re kIjau bahula udyota / cola taNI pari rAtaDau re gura AgaI raMgarola re ||b. 3 // savi sohAsaNI sundarI re UbhI ekaNi tIra / guNa gAvaI gurujI taNA re pahirI navaraMga cIra re // ba. 4 // zrI vijayadevasarisaru re siddhivijaya nau sAmi / nAma nirantara gAII re pAIiM sivapada ThAma re // ba. 5 // iti zrI vijayadevasUrIzvara bhAsa samApta __(2) zrIvijayadevasUri bhAsa surasati mAta namI karI guNa gAsuM re vijayadevasuriMda re / caMda cakora taNI pari jasa dIThaI re hovai ANaMda re // caraNa kamala guru vandau re // 1 // municandau re vijayadevasUrInda, prabhu TAlaire kumatyAM nA kanda / caraNa kamala guru vandau re // AMkaNI bAlapaNai jiNaiM Adaru guru pAsaI re ruDau saMyamabhAra / bhavasAyara mAMhi bUDaMtA bhaviaNa nai re UtAraNahAra // ca. 2 //
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 2008 sumati gupati ramaNI ramaI valI je damaI re iMdrI / munitAja kAja saraI darisana thakAM gura ApaI re zivapura naU rAja // ca. 3 // danti panti hIre jar3I sovana ghaDI re vicai rur3I rekha / / pekhi sakhi mani ulasaI kamalAkara re jima sUraja dekhI // ca. 4 // sobhAgI mujha malau sakhi tau Talau re bhavasAgara phera / siddhivijaya kahaI tAM tapau guru mAharu re jihAM mahiyala mera ||c. 5 // municaMdau re vijayadevasurInda // iti zrI vijayadevasUrIzvara bhAsa samAsa
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 aJcalagacchIya zrI jayakesarIsUri bhAsa ma. vinayasAgara sadguru AcAryoM aura gItArthapravaroM ke guNagaurava kA yazogAna aura stuti karanA yaha sAdhujanoM kA kartavya hai / jo ki gIta, bhAsa, stuti, rAsa, ityAdi ke rUpa meM prApta hote haiM / guruguNa-SaTpada, jinadattasUri stuti, sAharayaNa kRta jinapatisUri dhavala gIta, kavi bhattau racita jinapatisUri gIta, paharAja kRta jinodayasUri guNa varNana, kavipalha kRta jinadattasUri stuti, nemicandra bhaNDArI racita jinavallabhasUri guruguNavarNana, somamUrti racita jinezvarasUri-saMyamazrI vivAha varNana, merunandana racita jinodayasUri vivAhalau Adi 12vIM zatAbdI ke anekoM kRtiyA~ prApta hotI haiM / isI zRMkhalA meM aJcalagacchIya zrI jayakesarIsUri se sambandhita bhAsa aura gIta saMjJaka laghu cAra racanAe~ sphuTa patra meM prApta hai| zrI jayakesarIsUri 15 vIM ke aJcalagacchIya prabhAvaka AcArya hue haiN| zrI aJcalagaccha kI sthApanA AryarakSitasUri ke dvArA saMvata 1169 meM huI hai / isI AryarakSitasUri kI paramparA meM zrI jayakesarIsUri hue haiN| jinakI vaMzaparamparA isa prakAra haiM : AryarakSitasUri jayasiMhasUri dharmaghoSasUri mahendrasiMhasUri siMhaprabhasUri ajitasiMhasUri
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 2008 devendrasiMhasUri dharmaprabhasUri siMhatilakasUri mahendraprabhasUri merutuGgasUri jayakIrtisUri jayakesarIsUri isa prakAra AryarakSitasUri kI paramparA meM bArahaveM pATa para. inakA sthAna pAyA jAtA hai| zrI jayakesarIsUri ke sambandha meM prayojaka pArzva ne aJcalagaccha digdarzana nAmaka pustaka meM pRSTha 267 se 298 para vistAra se prakAza DAlA hai| isI pustaka ke AdhAra para pramukha-pramukha ghaTanAoM kA yahA~ ullekha kara rahe haiN| inakA janma pAJcAla dezAntargata thAnA nagara meM vikrama saMvat 1461 meM haA / inake pitA zrIpAla ke vaMzaja zreSThi devasI the aura mAtA kA nAma lAkhaNade thA / kisI paTTAvalI meM janma saMvata 1461 prApta hotA hai to kisI meM 1469 / inakA janmanAma dhanarAja thA / mAtA dvArA kesarIsiMha kA svapna dekhane ke kAraNa dUsarA nAma kesarI bhI thA / saMvata 1475 meM jayakIrtisUri ke pAsa Apane dIkSA grahaNa kI aura dIkSA nAma jayakesarI rakhA gyaa| saMvata 1494 meM jayakIrtisUri ne Apako AcArya pada pradAna kara jayakesarIsUri nAma rakhA / bhAvasAgarasUri ke matAnusAra cAMpAnera nareza gaGgadAsa ke Agraha se inako AcArya padavI dI gaI thii| jayakesarIsUri bhAsa meM raMjaNa gaMga narinda prApta
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 hotA hai / saMvata 1501 meM cAmpAnera meM Apako gacchanAyaka pada prApta huA aura saMvat 1541 posa sudI 8 ke dina khambhAta meM inakA svargavAsa huaa| cAMpAnera nareza gaGgadAsa to inake bhakta the hI, gaGgadAsa ke putra jayasiMha patAI rAvala bhI inakA bhakta thA / lAvaNyacandra kI paTTAvalI ke anusAra sulatAna ahamada (mahammada begaDA) bhI Apake camatkAroM se prabhAvita thA / sAyalA ke ThAkura rUpacanda aura unake putra sAmantasiMha ne jIvanadAna pAkara jaina dharma svIkAra kiyA thA / jambUsara nivAsI zrImAla kavi pethA bhI Apake dvArA pratibodhita thA / Apake dvArA vikrama saMvat 1501 se lekara 1539 taka 200 ke lagabhaga pratiSThita mUrtiyA~ prApta hotI hai / jayakesarIsUri kI 2 hI kRtiyA~ prApta hotI haiM :- 1. caturviMzati-jina-stotrANi aura 2. AdinAtha stotra / caturviMzati-jina-stotrANi mere dvArA sampAdita hokara Arya jayakalyANa kendra, mumbaI se vikrama saMvata 2035 meM prakAzita ho cukI hai| isa kRti ko dekhate hue yaha niHsandeha kahA jA sakatA hai ki jayakesarIsUri praur3ha vidvAna the / unakI guNa gAthA ko prakaTa karane vAlI anekoM kRtiyA~ prApta ho sakatI haiM / mujhe kevala cAra kRtiyA~ hI prApta huI, jo ki eka hI patra para likhI huI haiM / lekhana saMvat nahIM hai kintu lipi ko dekhate hue 16vIM zatAbdI ke prArambha meM likhI gaI ho aisA pratIta hotA hai / / prathama kRti bhAsa ke rUpa meM hai, jisa meM zrI jIrAulI pArzvanAtha ko namaskAra kara aJcalagaccha nAyaka jayakesarIsUri ke mAtA-pitA kA nAmollekha hai / isI ke padya 5 meM raJjaNa gaGga narindra kA ullekha bhI hai / dUsarI bhAsa nAmaka kRti kavi Asa kI racita hai / nagara meM padhArane para vidhipakSIya jayakesarIsUri kA vadhAvaNA kiyA jAtA hai, aura saMghapati mahipAla jayapAla kA ullekha bhI hai| tIsakI kRti gIta ke nAma se hai / isake praNetA harasUra haiM, aura isameM jayakIrtisUri ke paTTadhara jayakesarIsUri ke nagara praveza kA varNana kiyA gayA hai / cauthI kRti bhAsa nAmaka hai / isake praNetA harasUra haiM, jisameM zrAvikAeM nUtana zRGgAra kara jaya-jayakAra karatI huI, motiyoM kA cauka purAtI huI, unakA guNagAna karatI haiM, AcArya ko dekhakara netra saphala
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 2008 hue haiM 1 ikSu, dUdha-zakkara, ke samAna AcArya-vANI ko upamA pradAna kI gaI hai / AcArya ko jaGgama guruoM meM goyama gaNadhara, zIla meM jambUkumAra, munIzvaroM meM vajrakumAra Adi kI upamA dete hue guruguNa se pApa bhI palAyana kara jAte haiM, aisA ullekha hai / bhaktajanoM ke AlhAda ke lie cAroM laghu kRtiyA~ prastuta haiM : 66 aJcalagacchIya zrI jayakesarIsUri bhAsa (1) zrI jIrAuli pAsa pUraI re manacI Asa / ANIya mani ullAsa paNamiya jinavara pAsa // sakhi gAisiuM e aJcalagaccha nariMda aIyA gAisiuMe aJcalagaccha nariMda lAkhaNadeviuM dAra jAIu suta savicAra dhana dhana rAjakumAra Adariu sUripayabhAra / vaMdisiuM e zrI jayakesarisUri aIyA vaMdisiuM e aJcalagaccha nariMda devasIyasAha malhAra, aJcalagaccha siNagAra pUrava riSi AcAra, pAlaI e niratIcAra / sakhi gAjai e gaNahara muNivara thATi aIyA gAjai e aJcalagaccha nariMda guru goyama avayAra, zAsana taNau AdhAra jANai sayala vicAra, guruyaDi guNa bhaMDAra / sakhi dIpai e dasadisi kIrati jAsa aIyA dIpaI e aJcalagaccha nariMda guru mukha pUnima caMda, dIThai paramANaMda raMjaNa gaMganariMda, seva karaI sUriMda / // 1 // // 2 // // 3 // 11811
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 sakhi pratapau e amha guru jAM jagi sUra aIyA pratapau e aJcalagaccha nariMda // 5 // iti zrI guru bhAsa (2) kaviAsa praNIta Aja ghari ghariiM vadhAmaNAM, harakha lai caturvidha saMgha e / Are zrI vidhipakSa gacchanAyaka, jayavaMta jayakesarisUriMdare // milau sahelI suguru taNA guNa gAu e / kanaka thAla motIDAM bhari jayakesarisUri vadhAvau re || 1|| // milau sahelI, AMcalI // jima tArAyaNa cAMdalau, tima mukhi amIya jharaMtU e / sUri zrIjayakesarisuguru amha taraNi pari tapaMtU re // 2 // milau sahelI // sulalita vANI suNajai, zravaNi amIrasa pIjai re / zrIjayakesarisUri taraNatAraNa siri luMchaNaDAM karIjai re // 3 // milau sahelI // Asa bhaNati aIsA suguru tumha jayau saMghapati AsadhIra tanU re / saMghapati mahipAla jayapAla, jayakesarisUri prasannU re // 4 // milau sahelI // (iti) zrI guru bhAsa (3) harasUra praNIta UlaTa aMgi apAra kAmini karau siNagAra motIya thAla bharI vadhAvaujI / sahI e amha suhaguru AIlA zrIjayakesarisUrI / sahI e. // 1 // A. / ahava sUhava Avau mANika cauka cUrAvau / gacchanAyaka guNa gAujI / sahI e. jayakittisUri pATodhara kali goyama avatAra / taraNatAraNa pAya sevaujI / sahI e. 67 // 2 // || 3 ||
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 mArca 2008 harasUra bhaNai suvacana sAha devasI tana / dhana saMgha prasannUjI / sahIe. (iti) zrI guru gIta // 4 // (4) cAli sahI guru vaMdIi pahirI nava siNasAra / gachanaresara bheTIi, jima huI jaya jayakAra // vegi vadhAvau re suMdarI, motI cauka pUrevi . / sUrIsara jayakesarI, avihaDa bhAva dharevi // 1 // vagi vadhAvau re / jaI guru dIThA ApaNA, catura paNai causAla / saphala hUMyA amha loyaNA Aja saphaliu surasAla || 2 // vegi. / svAda paNai jisI selaDI, jANe sAkara dUdha / kaIho mohaNavelaDI, vANI amI yati sUdha // 3 // vegi. / sarasa sukomala sIyalI, suNatAM savihuM suhaaii| vANI amha guru ketalI, Upama kahaNi na jAi // 4 // vegi. / sArada sasikara niramalau, khIrodadhi sama vAna / dIpai dahadisi Ujalu, jagi jasa meru samAna // 5 // vegi. / jaMgama goyama gaNaharu, sIliI jaMbukumAra / sohagavaI varamuNIsaru, vidyA vairakumAra // 6 // vegi. / je guNa gAI guru taNA, ANI hRdaya viveka / pAtaka jAI teha taNAM, pAmaI bhoga aneka // 7 // vegi. / iti zrI pUjya bhAsa prAkRta bhAratI akAdamI 13-o, mena mAlavIyanagara, jayapura-302017
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 69 phrAMsa meM jaina dharma va sAhitya . svargIya prophesara DAkTara zrImati kauleTa kAiyA kA yogadAna 15-1-1921 - 15-1-2007 zraddhAJjali nalinI balavIra phrAMsa meM jaina dharma pracalita dharma nahIM hai / bhAratIya pravAsiyoM kI saMkhyA yahA sImita hai aura unameM jainiyoM kA bhAga kama hai / iMgalaiMDa aura amerikA kI taraha abhI taka yahA~ jaina mandira bhI nahIM haiM / para vizeSajJoM ke kRtitva ke kAraNa jaina dharma aura sAhitya bhAratIya saMskRti kA pramukha aMga mAnA jAtA hai aura vizvavidyAlayoM meM unakA adhyayana aura adhyApana hotA hai / bIsavIM zatI ke Arambha meM frAMsIsI vidvAna gerino (Guerinot) ne isa viSaya para saMzodhanakriyA kI / tatkAlIna pazcimI dezoM ke gerino samAna vidvAnoM ne AcArya zrIvijayadharmasUri (1868-1922) ke sAtha patravyavahAra kiyA thA / pichalI zatI ke vizvavikhyAta bhAratIyajJa iNDolojisTa prophesara luI ranu (Louis Renou, 1896-1966) jaina dharma va sAhitya ke vizeSajJa nahIM the phira bhI unakA jainiz2ma (Jainism) nAmakA lekha Aja bhI prazaMsanIya hai / bhArata ke yAtrA ke samaya 1948 profesara ranu kI terApanthI AcArya zrItulasI (1914-1997) se bheMTa huI / ina AcArya ke vyaktitva aura terApantha saMghavyavasthA se bahuta prabhAvita hokara profesara ranu ne riporTa jaisA eka lekha prakAzita kiyA jo pazcima meM terApantha ke viSaya para saba se prathama thA / 1. A.J. Sunavala, Vijaya Dharma Suri. His Life and Work, Cambridge, 1922; Colette Caillat & Nalini. Balbir, Jaina Bibliography. Books and Papers published in French or by French scholars from 1906 to 1981, Sambodhi 10, April 1981, pp. 1-41. 2. In : Religions of Ancient India, London, 1953; reprint, Delhi, Munshiram Manoharlal, 1971. 3. Louis Renou, Une secte religieuse dans l'Inde contemporaine, Etudes, 268, 1951, pp. 343-351; English version: A Religious Sect in Contemporary India, Eur-Asia, Calcutta, 6, 1-2, January February 1952, pp. 1663-1666 and 1675.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 . mArca 2008 prophesara DAkTara kauleTa kAiyA (Colette Caillat) ne pAzcAtya paramparA ko sajIva rakhA aura apane vyaktitva evaM kRtitva se nirantara vikasita kiyaa| guNagrAhyatA tathA jaina sAhityopAsanA donoM hI dRSTiyoM se zrImatI kAiyA kA jIvana Adarza viduSI aura mahilA kA jIvana rahA hai| unakA janma perisa ke pAsa eka choTe zahara meM 15 janavarI 1921 meM huA aura apanI chiyAsavI varSagAMTha ke dina 15 janavarI 2007 meM unakA dehAvasAna ho gayA / unake mAtA pitA donoM sarakArI naukarI karate the / unakA pUrA vizvAsa thA ki laDakiyoM kA jIvana bhI vaiyaktika vetana ke binA nahIM cala sktaa| niyamita kAryavAhI se hI strI ko svatantratA mila sakatI hai / Arambha meM zrImatI kAIyA ne sorbona vizvavidyAlaya meM laiTina va grIka yoropIya zAstrIya bhASAoM kA adhyayana kiyA / ina viSayoM kI uccatama parIkSAoM meM saphalatA ke bAda unhoMne mAdhyamika zikSAlayoM meM adhyApana kiyaa| isI bIca zrImatI kAiyA kA vivAha eka bhautika vaijJAnika se huA / paDhAte-paDhAte unhoMne sorbona vizvavidyAlaya meM saMskRta tathA hindI bhASAoM kA adhyayana prAraMbha kiyA / isa samaya laiTina va grIka bhASAoM ke vidyArthiyoM ko jJAna huA ki ina bhASAoM kA saMskRta se pAsa kA sambandha hai| pariNAmasvarUpa ve bhI bhAratIya zAstrIya bhASA saMskRta kI ora AkRSTa hue / yadyapi aise vidyArthiyoM kI saMkhyA sImita rahI hai| prophesara lui ranu aura prophesara jUla bloka (Jules Bloch, 1880-1953) zrImatI kAiyA ke do mukhya guru the / prophesara bloka ke vidyArthI na kevala saMskRta balki pAli-prAkRta tathA marAThI bhASAeM bhI sIkhate the| isI prakAra zrImatI kAiyA kI ruci bhI bhAratIya bhASAoM meM baDhatI gaI / pAlI-prAkRta nAmavyutpatti ke viSaya para unhoMne saMzodhana prArambha kiyA / kintu jaina dharma se paricita binA prAkRta sAhitya kauna paDha sakatA hai| usa samaya phrAMsa meM jaina dharma kA vizeSajJa na hone ke kAraNa prophesara ranu ne zrImatI kAiyA ko haimaburga vizvavidyAlaya ke prophesara vAlTara zUbiMga (Walther Schubring, 1881-1969) ke pAsa adhyayanArtha bheja diyaa| profesara zUbriga jaina Agama sAhitya aura prAkRta vidyA ke zIrSastha vidvAna the| vizeSata: ve AcArAGgasUtra, sUtrakRtAGgasUtra tathA chedasUtroM kA adhyayana, anuvAda va sampAdana karate the / haimaburga meM hI zrImatI kAiyA profesara alsdorpha (Ludwig Alsdorf, 1904
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 71 1978) ke samparka meM bhI AyIM / unhIM kI preraNA se ve kriTikal pAli DikzanarI ke kAma meM bhI sahayoga dene lagIM / san 1965 meM unakA DI. liTa. upAdhi kA nibandha pUrA ho gayA thA aura phrAMsIsI bhASA meM pustakarUpameM chapA thaa| chedasUtroM ke AdhAra para (vizeSataH vyavahArasUtra evaM bhASya ke AdhAra para) jaina sAdhusaMgha kI vyavasthA kA varNana baDI spaSTatA se isa pustaka meM diyA gayA hai / aura vistAra se dasa prAyazcittoM kA gahana vizleSaNa kiyA gayA hai / isa apUrva adhyayana kI khyAti ke kAraNa zrImatI kAiyA jaina dharma va sAhitya kI vizeSajJa ke rUpa meM pratiSThita huI / san 1975 meM isa mUlabhUta grantha kA aMgrejI anuvAda lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRta vidyAmandira ahamadAbAda kI granthamAlA meM prakAzita huA / vyavahArasUtra ke adhyAya kA phrAMsIsI anuvAda isa grantha kA pariziSTa mAnA jA sakatA hai / unakA anya pramukha grantha 'jaina kausmolojI' jaina dharma aura sAhitya kSetra kI advitIya kRti hai / zrImatI kAiyA ne zvetAmbara AgamoM ke prakIrNaka granthoM ke viSaya meM bhI bahumUlya yogadAna diyaa| unhoMne candAvejjhaya prakIrNaka kA bhI sampAdana, anuvAda evaM bhASAvaijJAnika adhyayana kiyaa| isake atirikta prakIrNakoM meM vizeSatayA varNita sallekhanA tathA maraNasamAdhi para unhoMne vividha zodhapatra prakAzita kie| 4. C. Caillat, Atonements in the Ancient Ritual of the Jaina Monks, Ahmedabad, 1975. 5. In: W. Schubring, C. Caillat, Drei Chedasutras des Jaina-Kanons, Ayaradasao, Vavahara, Nisiha, Hamburg, 1966. 6. C.Caillat, Ravi Kumar,Jain Cosmology, New Delhi, 1981; new edition, Ravi Kumar Publisher, New Delhi, 2004. 7. Candavejjhaya, La Prunelle-Cible. Paris, De Boccard, 1971. 8. Fasting unto Death according to Ayaranga-sutta and to some Painnas, Mahavira and his Teachings (ed. A.N. Upadhye et alii), Bombay, 1977, pp. 113-118; Interpolations in a Jain Pamphlet or the Emegence of one more Aturapratyakhyana, Wiener Zeistschrift fur die Kunde Sudasiens, 36, 1992, pp. 35-44; On the Composition of the Svetambara Tract Maranavibhatti/Maranasamahi-Pannayam, Jain Studies, Delhi, Motilal Banarsidass, 2008; etc. For a bibliography of C. Caillat's works, see Bulletin d'Etudes Indiennes 22-23, 2004-2005, published in 2007 and Indologica Taurinensia (forthcoming), or contact - nalini.balbir@wanadoo.fr
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 2008 san 1962-1963 meM aneka vyaktiyoM va bhArata sarakAra ke utsAhana aura sahAyatA se zrImatI kAiyA ko bhArata yAtrA kA sarvaprathama avasara prApta huaa| taba se hI ve bhArata ke jaina dharma ke pramukha vidvAnoM ke samparka meM AyIM / ahamadAbAda meM lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmandira ke nidezaka paNDita dalasukhabhAI mAlavaNiyA (1910-2000) aura unake parivAra ke sAtha zrImatI kAiyA kI ghaniSThatA ho gaI / unake vAtsalya ke vAtAvaraNa meM zrImatI kAiyA ne pUrNatayA lAbha uThAyA / prajJAcakSu paNDita sukhalAlajI saMghavI (1880-1978) kI saralatA aura gambhIratA se bhI ve atyanta prabhAvita huI / prophesara harivallabha bhAyANI ( 1917-2000) ke sAtha prAkRta aura apabhraMza bhASAoM para vizeSa carcA hotI / AgamaprabhAkara AcArya zrIpuNyavijayajI ( 1895-1971) ke vyaktitva tathA kRtitva kA una para atyanta prabhAva paDA / unhoMne frA~sIsI pAThako ke lie munijI kI jIvanakathA kA varNana kiyA / antimavarSoM meM AcArya zrIvijayazIlacandrasUrijI mahArAja se bheMTa hone ke bAda se unakA darzana pAnA zrImatI kAiyA ke lie anivArya thA / digambara vidvAnoM ke sAtha bhI unakA bahuta acchA samparka rhaa| ve DAkTara AdinAtha neminAtha upAdhye (1906-1975) ko apanA bhAratIya guru mAnatI thIM / unhIM ke sAtha rAmasiMhakRta dohApAhuDa tathA joindukRta paramAtmaprakAza paDhakara zrImatI kAiyA ne apabhraMza ke ina donoM pAvana granthoM kA anuvAda prakAzita kiyA / san 1981 meM unhoMne bhAratavarSa ke bAhara sarvaprathama antarrASTrIya jaina sammelana kA Ayojana kiyA aura paNDita dalasukhabhAI mAlvaNiyA tathA prophesara nathamala TATiyA ko Amantrita kiyA / I 9 72 san 1942 se 1950 taka zrImatI kAiyA rASTrIya vaijJAnika anusandhAna kendra ke adhIna gaveSaNA karatI rahIM aura tatpazcAt unakA sArA bauddhika jIvana vizvavidyAlaya kI sevA meM arpita ho gayA / pahale ve lyoM (Lyon) nagara 9. The Offering of Distics (Dohapahuda) : Sambodhi 5, 1976, pp. 176199; Lumiere de l' Absolu [Yogindu's Paramatmaprakasa], Paris, Payot, 1999. 10. Proceedings of the International Symposium on Jaina Canonical and Narrative Literature, Torino, 1983.
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 ke vizvavidyAlaya meM 1960-66 saMskRta aura tulanAtmaka vyAkaraNa kI zikSA detI thIM / san 1966 meM prophesara ranu ke Akasmika nidhana ke bAda ve sorbona vizvavidyAlaya meM bhAratavidyA kI prophesara niyukta huIM aura 1989 taka sevAnivRtta hone ke samaya taka isa pada para banI rahIM / darjanoM vidyArthiyoM ko unhoMne bhAratIya saMskRti aura pAli-prAkRta bhASAoM kI zikSA dI aura bhAratIyaparatA kA pathapradarzana kiyA / vividha chAtroM ko pI.eca.DI. kI zodha upAdhi ke lie nirdezana kiyA / profesor zrImatI kAiyA ne vizva ke vividha dharmasambandhI prakAzanoM me aneka nibandhoM aura prakRtiviSayaka jaina ghoSaNA ke anuvAda se phrAMsa kI sAmAnya janatA ko jaina dharma se avagata kiyA / usa kSetra kI antarrASTrIya vizeSajJa hone ke nAte phrAMsa ke bAhara bhI prakAzita vizvakozoM aura sAmAnya granthoM meM unhoMne aneka lekha prakAzita kie| udAharaNataH dekhie kauleTa kAiyA, e. ena. upAdhye aura bAla pATila dvArA prakAzita jainijm (Jainism; dehalI 1974-75) bhArata vidyA ke vividha viSayo para prakAzita pustakoM kI samarthaka aura udAratApUrNa samAlocanA karanA zrImatI kAiyA ke kRtitva kA mahatvapUrNa bhAga thA / phrAMsa kI esiyATika sosAiTI kI patrikA meM (Journal Asiatique) unhoMne niyamita rUpa se mahatvapUrNa granthasUciyoM ke saMkalana prakAzita kie| jarmana vizeSajJa prophesara vAlTara zUbriga aura bhAratIya vidvAna muni puNyavijayajI ke dehAvasAna para unhoMne mahAnubhAvoM para mArmika lekha chApe / vidvattA, kartavyaparAyaNatA aura sarala svabhAva ke kAraNa zrImatI kAiyA zIghra hI antarrASTrIya saMsthAoM meM prasiddha ho gayIM / bhArata ke jaina saMsthAnoM aura videzI saMsthAnoM meM sammAna puraskAroM se alaMkRta huIM / zrImatI kAiyA kA jIvana aura athaka zodha kRtitva jaina dharma aura sAhitya ke hI nahIM apitu vizvasevAparaka svabhAva mAnavatA ke nirantara Adarza rheNge| c/o. sorbena nuvela vizvavidyAlaya perisa, phrAMsa
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 vihaMgAvalokana upA. bhuvanacandra 'jaina AgamomAM mAMsAhAra' e viSaya para AjathI soeka varSa pUrve cAlelI carcAnA be-traNa lekha anu. nA 41mA aMkamAM pragaTa thayA che. jemAM eka bAjU jarmana pro. harmana jekobInI vidvattA dekhAI Ave che to bIjI bAjU jainAcAryoMnI AhAraviSayaka mImAMsA dRDha svarUpe tarI Ave che. pro. jekobIe AcArAGga sUtranA temanA jarmana anuvAdamAM keTalAka AlApaka ane zabdonA mAMsaparaka artha karyA hatA, jenA pratyAghAta / parihAra rUpe paM. gambhIravijayagaNI ane muni nemivijaya (vijayanemisUri) - muni AnandasAgara (sAgarAnandasUri ) nA patro / lekho ane Do. jekobIno saMskRta patra vagere sAmagrI saMkalita rUpe ahIM mUkAI che. A sAmagrImAMthI upasI AvatI vicAraNIya-preraka vAto sampAdaka zrIe bhUmikAmAM tAravI ApI che. AgamanA amuka zabdonA artha paratve jaina AcAryo / vidvAnomAM pravartatA be bhinna abhiprAyo pAchaLanI apekSAo samajAvI che. paM. gambhIravijayajI temanA lekhamAM Agamika zabdonA vanaspatiparaka artha karanAra pArzvacandrasUrine utsUtrabhASI ane asatyabhASI kahe che. temAM anyanI apekSAne samajhavA svIkAravAnI tatparatA khUTatI lAge. pArzvacandrasUrie AcArAGga stabakamAM A sandarbhamAM lakhelA udgAra ahIM joie : ihAM vRttikAra lokaprasiddha mAMsa-macchAdikanA bhAva vakhANyA chaI paraM sUtrasyauM viruddha thakI e artha ima na saMbhavai, pache valI zrIjinamatanA jANa zrIgItArtha je artha karaiM te pramANa... "asthinaiM zabdinaM 'kuliyA' - guThalI bolI chai, maMsa zabdi mAMsa mAMhilau gira saMbhAvIyai chai "vRtti mAMhi apavAdamArga kahyo chai " A vidhAnomAM anAgraha ane sApekSa dRSTi taravarI rahe che, te dhyAnamAM na letAM utsUtrabhASI, asatyabhASI jevAM vidhAno thAya to te pUrvagrahanuM ja pariNAma hoI zake. saMzodhana kSetramAM pUrvagraha, pakSIya dRSTithI bacavuM Avazyaka che e ja A nirIkSaNano sAra che. " -- mArca 2008 syAdvAdakalikA nAmaka kRti abhyAsanI sAmagrI lekhe noMdhapAtra che. anu. 42mAM A kRti pUrve prakAzita thayAnI noMdha mUkAI che, tema chatAM A
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 kRtinI bhUmikAmAM sUcita saMzodhano agatyanAM che. dravyaSaTake (zlo.39) nA sthAne dRSTiSaTke evo sudhAro sUcavAyo che te mahattvano che. zlo. 37mAM dIpa (pi)kA ema sudhAro sUcavAyo che te thoDo vicArapreraka che. hastapratimAM syAdvAdadIpakA evo pATha maLe che ane A antima zloka nathI - e hakIkatane dhyAnamAM letAM A zabda kRtinuM nAma sUcavato hoya evaM phalita nathI thatuM. zlokagata sandarbhane jotAM syAdvAdadIpakAH evo pATha yathArtha jaNAya che. kartA kRtinA upasaMhAra rUpe "A badhAM syAdvAdanA dIpaka prayogo-udAharaNo che." - ema kahetA jaNAya che. AthI vastutaH puSpikAmAM darzita syAdvAdakalikA ja kRti, mULa nAma hovAthI saMbhAvanA vizeSa che, syAdvAdadIpikA nAma bhramavaza kalpI levAmAM AvyuM jaNAya che. nigodathI mokSa sudhI nAmaka lekha nigodanA viSayamA aneka binduo tulanAtmaka rIte rajU kare che. DaoN. padmanAbha jainInA eka lekhano A sArAnuvAda che. anuvAda suvAcya che. aMgrejI sAhityamAMthI viziSTa sAmagrI A rIte gujarAtI vigere bhASAomAM anUdita thAya e aneka dRSTie icchanIya che. ___anu.42 nI prathama ane prakRSTa kRti 'zrIpaJcasUtra stabaka' A mahAna zAstra para racAyelI gambhIra kRti tarIke, eka zrAvakanI kRti tarIke, kaccha ane koDAya gAme thayelI sadAgama pravRtti nA eka pradAnanA svarUpe- ema vividha rIte viziSTa che. koDAya gAma kacchanA kAzI tarIke vikhyAta thayuM enA mULamAM zrIhemarAja bhImazI nAmanA saMzodhaka vidvAne tyAM sthApela jJAnabhaNDAra, 'sadAgama pravRtti' nAme jJAnavardhaka saMsthA tathA 'avaThaMbhazALA' arthAt nivAsI vidyAlaya hatA. A zALAmAM aneka strI-puruSo jaina zAstro tathA saMskRta prAkRtanuM zikSaNa pAmyA hatA. emAMnA eka zrIvelajI bhAramala hatA. emanA haste lakhAyelI aneka pratio jovA maLe che. emanI svatantra kRti A sarvaprathama prakAzita thaI che. velajIbhAInI vidvattA tathA zAstrIya viSayamA gati kevA ucca staranA hatA tenAM darzana A racanAmAM thAya che. sampUrNa Tabo hAribhadrIya TIkAnA AdhAre lakhAyo che. TabAmAM zloko che te paNa e TIkAmAM uddhRta thayelA zloko ja che. vizeSa abhyAsIo mATe TIkAkAre TIkAnI paMktio vacce vacce uddhRta karI che. TIkAnA AdhAre mULa .
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 mArca 2008 sUtrano anuvAda je rIte sarala - subaddha thayo che temAM kartAnI vidvattA tathA maulikatA jaNAI Ave che. ma. vinayasAgarajIe keTalIka laghu kRtio vistRta bhUmikA sAthe sampAdita karI che. nAnI chatAM noMdhapAtra vigato AvI prakIrNa racanAomAMthI maLI AvatI hoya che tethI AvI laghukRtio paNa mUlyavAna bane che. kRtionA pAThamAM vAcanabhUlo rahI che. neminAtha bhAsa-1, kaDI 6mAM 'hama bilavati' che, paNa ahIM 'ima bilavati' hovU ghaTe. bhAsa-2 mAM ka. 3 - 'mudi' nahIM paNa 'mujha', ka.6 mAM 'soca na' nahi paNa 'sovana' vAMcaveM joie. ullekha sonAnI jIbhano che. ka. 7 mAM 'mukha' nahi paNa 'sukha' joie. ___'anantahaMsa gaNi svAdhyAya'mAM ka.5 mAM 'mANa' zabda be vAra che te eka vAra ja hovo joIe, lahiyAnI bhUlathI be vAra lakhAyo haze. ka. 7mAM 'saya saMvaya' che tyAM 'saya' lahiyAnI bhUlathI vadhArAnuM lakhAyuM che. sampAdake AvA nirarthaka pATho nakkI karI dUra karavAnA hoya che. vijayadAnasUribhAsa - azuddha kakhAya kaSAya ka.13 parakha yo parakhayo ka.16 naDiyAi naDiyAda jaya (vadhArAnuM che.) ka.22 bahu rasi vahurasi (vahoraze) ka.23 viNa ju viNaju (vANijya) ka.28 revANautra re vANautra ! dAnalakSaNa athavA dAnazAsana nAmaka saMskRta racanA rasaprada che. AmAM dAnanA ATha prakAra darzAvavAmAM AvyA che. ATha prakAronI sUci jemAM che te chaThTho zloka ha.pra.mAM bhraSTa rUpe lakhAyo che. A zloka Ama hovo ghaTe - zuddha ka.8 ka.19
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 77 sAmAnyaM doSadaM dAna-muttamaM madhyamaM tathA / jaghanyaM sarvasaGkIrNaM kAruNyAccetthamaSTadhA / / upasaMhAranA chaThThA zlokamAM 'Asanne' che, paNa zuddha pATha 'Asane' sandarbha anusAra saMbhavita jaNAya che. jaina derAsara nAnI khAkhara - 370435 ji. kaccha, gujarAta noMdha : 1. ApaNo jainono madhyakALa paraspara uparanA pUrvagrahaprerita AkSepa-pratiAkSepothI bharelo che. navI prarUpaNA ke AcaraNA karanAra potAne yathArtha mAnIne anyone zithilAcArI kahIne vagove, to navI prarUpaNA-AcaraNA karanArane nihnava jevA zabdothI rUDhivAdIo navAje; parantu anekAnta dRSTithI vicArIne vividha ke vibhinna mAnyatAmAM saMtAyelA satya-tathyane koI zodhe-svIkAre nahi, A to sarva gacchone tathA sarva gacchonA sarva vidvAnone lAgeluM samAna dUSaNa che. dUranI vAta javA daIe, ne 20mA zatakamAM tapagaccha tathA pAyacaMdagacchanA dhurandharo vacce saMvatsarI tathA anya muddAonA thayela vivAdo, carcApatro vagerene lakSyamAM laIe to A bAbata supere samajAya tema che. ApaNe, Adhuniko, pUrvajonAM caritra tathA lakhANomAMthI-AvAM badhAM vAnAMne gALI-cALI nAkhIne, samanvaya tathA saMvAditAne sAdhanAruM tattva ja pakaDatAM zIkhIe, e ja Ano bodhapATha hoI zake. - zI.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 pustaka paricaya nAma : Nani Rayan (The Mystery unveiled) le. : Do. pulina vasA, mAMDavI (kaccha) pra. : ka.sa. hemacandrAcArya navama janma smRti saMskAra zikSaNa nidhi, amadAvAda, I. 2007 mArca 2008 sAmAnya rIte vijJAnanA viSayonAM saMzodhanAtmaka pustako bhArekhama bhASA ane TekanIkala zabdone kAraNe nIrasa ane aruci pedA karanArA hoya che. paraMtu purAtattvanA saMzodhananuM pustaka "Nani Rayan" The Mystery unveiled anI zailI ane saraLa bhASAne kAraNe navI ja bhAta pADe che. philADelphIA yunivarsiTI (amerikA) nA purAtattvanA prAdhyApakanA zabdomAM A pustaka purAtattva viSayanuM pAThyapustaka banavAne lAyaka hovA chatAM sAmAnya jJAnamAM rasa dharAvanArI koI paNa vyakti mANI zake tevuM saraLa che. A pustaka kalikAla sarvajJa zrIhemacaMdrAcArya navama janma zatAbdI smRti saMskAra zikSaNanidhi, amadAvAda dvArA prakAzita karavAmAM AvyuM che. lekhake 22 varSanA lAMbA gALA daramyAna, temaNe karelA saMzodhanane kacchanA bhaugolika, autihAsika ane purAtattvIya pariprekSyamAM vaNI lIdhuM che. ATha prakaraNa ane be pariziSTa dharAvatA A pustakanA prathama prakaraNamAM lekhaka A saMzodhana kaI rIte zarU thayuM, temAM temane keTalI muzkelIo paDI ane teNe kaI kAryapaddhati apanAvI, tenuM varNana kare che. bIjA prakaraNamAM, kacchanI bhaugolika racanA ane chellAM pAMca hajAra varSanA mAnava itihAsane ujAgara karavAmAM Avyo che, sAmAnya rIte karAtA rAjAonA itihAsanuM varNana karavAnI ceSTAne bAjuo mUkI, lekhake te samayanA loko, temanI rItabhAta, rItarivAja, dharma ane hunnaranuM rasaprada varNana kartuM che. trIjA prakaraNamAM, kacchamAM thayelA purAtattvIya utkhanana ane te daramyAna maLelI mAhitInuM varNana karavAmAM AvyuM che. cothA prakaraNamAM siMdhukALathI cAlI AvatA vahANavaTA ane vepAranI mAhitI ApavAmAM AvI che. .
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 79 ____ nAnI rAyaNamAMthI maLelI, romana ane madhyapUrvamAM banelI vastuone kAraNe temaja A sthaLa yuropa ane madhya pUrva sAthe vahANavaTA dvArA joDAyekheM hovAthI A prakaraNa mahattvanuM bane che. te samayanA jahAjo, temanA dvArA levAmAM Avato mArga ane vyApArI pavanono teo kaI rIte upayoga karatA tenuM varNana A prakaraNamA karavAmAM AvyuM che. pAMcamA prakaraNamA saMzodhana sthaLa - nAnI rAyaNa varNana karavAmAM AvyuM che. chaThThA prakaraNamAM lekhake zodhelA purAvazeSonuM vistRta varNana karavAmAM AvyuM che. 2 mI.mI.nA, pAMca hajAra varSa jUnA maNakAthI mAMDIne 400 kilo anAja rahI zake tevI moTI koThI ane romathI AyAta thayelA dArU (surA) nAM vAsaNo, anAja daLavAnI romana ghaMTI jevI asaMkhya nAnI-moTI vastuornu vivaraNa karavAmAM AvyuM che. A tamAma purAvazeSonI raMgIna tasavIro paNa ahIM darzAvavAmAM AvI che. sAtamA prakaraNamAM gujarAta temaja samagra bhAratamAM thayela samakAlIna saMzodhana sAthe temaNe potAnA saMzodhananI sarakhAmaNI karI che. AThamA ane chellA prakaraNamA lekhaka A saMzodhananI, temane maLelA purAvazeSo ane tihAsika mAhitInA pariprekSyamAM mUlavaNI kare che. lekhake saMzodhana ane pustaka lakhatI vakhate, khyAtanAma itihAsakAro ane purAtattvavidonAM pustakono abhyAsa karyo che. ane Ano saMdarbha, dareka mAhitI sAthe apAyelo jovA maLe che. suMdara pAnA, cIvaTabharI chapAI ane utkRSTa raMgIna tasavIrovALu A pustaka, itihAsa, purAtattva, sAmAnya jJAna ane bhAratanA bhavya bhUtakALamAM rasa lenArA tamAma lokone vAMcavU game tevU che. __ A pustaka meLavavA mATe Do. pulIna vasA, mAMDavI (kaccha) no 09825564444 A naMbara para saMparka karI zakAya.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 . mArca 2008 navAM prakAzano 1. triSaSTizalAkApuruSacaritram kartA : vimalAcArya; saM. muni jinezacandravijayaH; pra. rAndera roDa jaina saMgha, sUrata; i. 2008, vi. 2064 sambhavataH 13mA zatakamAM vidyamAna, maladhAragacchIya zrIvimalasUrinI A gadyAtmaka racanA che. tenI upalabdha be tADapatra-prationA AdhAre thayenu A sampAdana prakAzita thatAM eka mahattvapUrNa caritragrantha sulabha bane che. A grantha apUrNa upalabdha thayo che. 19mA jina mallinAthanA caritravarNana AgaLa te aTakI gayo che. alabatta, grantha to pUrNa racAyo ja hovo joIe, parantu tenI pothI adhUrI prApta thaI che tema lAge che. abhyAsapUrNa bhUmikA lekha temaja sandarbhAtmaka pariziSTo dvArA granthane vadhu upayukta banAvavAno sampAdakano prayatna prazasya che. 2. vaibhava aura vairAgya : le. rAkeza pANDeya, pra. prakAzana vibhAga, sUcanA aura prasAraNa mantrAlaya, bhArata sarakAra, nyu dillI;I. 2007 jaina dharmanA 24 tIrthaGkaronAM jIvanacaritro tathA aitihAsika - paurANika tathyotuM hindI bhASAmAM sarasa pratipAdana karato grantha. maLatI jANakArI pramANe, jaina dharmaviSayaka koI pustaka, bhArata sarakAra dvArA prakAzita thavAno A prathama prasaMga che. jainonI zvetAmbara - digambara e banne dhArAone nyAya ApavAno samucita tathA vivekapUrNa prayAsa e A pustakanI vizeSatA jaNAya che. 3. maGgalavAdasaGgrahaH saM. muni vairAgyarativijaya; prakA. pravacana prakAzana, pUnA; I. 2007 judA judA jaina - ajaina naiyAyika grathakAroe lakhela 'maGgalavAda'no saGgraha A granthamA karavAmAM Avyo che. prArambhe vistRta abhyAsAtmaka prastAvanA ghaNI upayukta sAmagrI pUrI pADe che. upAdhyAya siddhicandragaNie 'maGgalavAda' nAmaka svatantra grantha ja racyo
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 43 che. tenI kartAnA svahaste lakhAela pratinA AdhAre thayenu sampAdana anusandhAna nA koI aGkamA prakAzita che. te A saGgrahamAM prathama sthAna pAmela che. te pachI upAdhyAya yazovijaya gaNInI tathA upAdhyAya samayasundara gaNInI maGgalavAda - viSayaka carcA ahIM udhdhRta che. temaja harirAma tarkavAgIza tathA gaGgeza upAdhyAyanA granthono maGgalavAda paNa AmAM Apela che. abhyAsakramo mATe eka sarasa saGkalana. 4. maNidhArI zrIjinacandrasUri, 5. dAdA zrIjinakuzalasUri le. agaracaMda va bhaMvaralAla nAhaTA, saM. ma.vinayasAgara; pra. prAkRta bhAratI, jayapura; parimArjita saMskaraNa : I. 2008 donoM pustakoM meM zIrSaka meM batAye gaye kharataragacchIya do mahAn AcAryoM ke jIvanaviSayaka lekha-sAmagrI saMJcita kI gaI hai / aitihAsika jAnakArI ke lie upayukta prakAzana / 6. AcArAGgasUtra : saTIka : prathama vibhAga; saMzodhaka : paM. amRtalAla mohanalAla bhojaka; saM. muni jambUvijaya; pra. siddhi bhuvana manohara jaina TrasTa, amadAvAda; I. 2008 zrIzIlAcAryaviracita vRttiyukta AcArAGgasUtranA prathama zrutaskandhanAM prathama cAra adhyayana jeTalA aMzanu, vividha aneka hAthapothIonA AdhAre thayela sampAdana. TippaNIomAM pAThAntaronuM vaividhya dhyAnArha che. sampAdaka munirAje jaNAvyu cha ke-TippaNIgata pAThAntaromAM ghaNA pATho upara mUkavA yogya jaNAyA che, parantu ame TippaNImAM ja te rahevA dIdhA che. . mArA namra mate Ama karavAne badale vadhu zuddha-sArA lAgatA pATha upara lIdhA hota to temanI vidvattApUrNa dRSTino lAbha maLyo hota, ane sampAdaka tarIke temanuM lakheluM nAma sArthaka Tharata. vaLI, temane AcArAGga-vRttinuM sampAdana karavAnI icchA che, te apekSAe paNa temanuM thoDaMka kAma haLavU thayuM hota. ___ mArI jANakArI pramANe, puNyavijayajIe A TIkAgranthanI pratilipi
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArca 2008 karAvI haze pachI potAnI kAyamI padhdhati pramANe vibhinna abhyAsIo dvArA vividha pratinA pAThAntaro temaNe levaDAvyA haze tyArabAda tenuM sampAdana svayaM karIne, pAThanirdhAraNanuM kAma teo hAtha para levAnA haze, paNa daramyAnamAM svAsthya Adi kAraNavaza te kAma rahI gayuM hoya to te banavAjoga che. parantu te bAkI kAma pUjya jambUvijayajInA hAthe thAya to temAM aucitya paNa hatuM ane tema thavuM Avazyaka paNa hatuM. tema thayA vinA ja A prakAzana thayuM che, je svAdhyAya pUratuM khapamAM AvI zake. 7. zrIcatuHzaraNaprakIrNaka (bRhadvivaraNa- saMkSiptavRtti- avacUri- bAlAvabodha- anuvAdAdi sametam ) saM. A. kIrtiyazasUri; pra sanmArga prakAzana, amadAvAda; saM. 2064, I. 200 82 jainAgamomAM daza prakIrNaka ( payannA) sUtra nAme eka vibhAga che. temAM catu: zaraNaprakIrNaka eka Agama sUtra che, je jaina saGghamAM saikAothI pracalita che, jeno svAdhyAya tathA ArAdhanA jaina saMghamAM nirantara pravartatAM hoya che. te ja kAraNe tenAM sampAdana- prakAzano paNa aneka thayAM che. temAM mahAvIra jaina vidyAlayanI sampAdita - samIkSita vAcanA te adhikRta gaNAI che. A prakIrNaka para ajJAtakartRka vivaraNa tathA vividhakartRka laghu vivaraNonuM saGkalana A prakAzanamAM thayuM che. AmAMthI bRhadvivaraNa ahIM prathama vAra prakAzita thAya che, ane anya vivaraNo pUrva - prakAzita che, tevuM jaNAya che. AmAM mUkavAmAM AvelAM pariziSTomAM keTalAMka upayogI che, keTalAMka binajarUrI ane pustakanuM daLa vadhAravAnAM AzayathI na mUkAyAM hoya tevuM lAge che. prArambhanAM pRSThomAM 'prakIrNaka sAhitya, eka adhyayana' zIrSaka dharAvato hindI lekha (atulaprasAda siMha ) 'zramaNa' sAmayikamAMthI uddhRta karavAmAM Avyo che, te abhyAsu jano mATe khAsa upayogI che. AvA lekhonuM parizIlana UMDANapUrvaka thAya to sampAdakomAM sampAdananI sajjatA vikasI zake temaja AgrahI saGkucita vicAradhArA, udAra valaNamAM, kadAca, pheravAI zake.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jan Education International