________________
( ૧૩ )
મિક ભાવવાળા હોય, તેથી ક્ષાયિક અસંખ્યય ગુણ, ક્ષાયોપથમિક તેથી પણ અસંખ્યય ગુણ અને સમ્યગદ્રષ્ટિ તો અનંતા [કેવળી અને સિદ્ધિ મળીને અનંતા છે માટે ].
ए मतिश्रुतावधिमनःपर्यायकवलानि झानम् ।
મતિ, શ્રત, અવધિ, મન:પર્યાય અને કેવલ એ પાંચ જ્ઞાનના ભેદ છે, જેનું વર્ણન આગળ કહેવામાં આવશે.) १० तत्प्रमाणे ।
તે [પાંચ પ્રકારનું ] જ્ઞાન [બે] પ્રમાણમાં વહેંચાયેલું છે११ याद्ये परोदम् । પહેલાં બે મતિ-શ્રુતજ્ઞાન પરોક્ષ પ્રમાણ છે.
આ બંને જ્ઞાનને નિમિત્તની અપેક્ષા હેવાથી પરોક્ષ છે કેમકે અતિજ્ઞાન ઇન્દ્રિય નિમિત્તક અને અનિંદ્રિય (મન) નિમિત્તક છે અને મતિપૂર્વક તથા પરના ઉપદેશથકી કૃતજ્ઞાન થાય છે. १२ प्रत्यदमन्यत् ।
પૂવક્ત બે જ્ઞાનથી અન્ય ત્રણ જ્ઞાન [ અવધિ, મન પર્યાય અને કેવલ ] એ પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ છે.
ઇંદ્રિયના નિમિત્તવિના આત્માને પ્રત્યક્ષ હોવાથી આ ત્રણ જ્ઞાન પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ છે. જેનાવડે પદાથી જાણી શકાય તે પ્રમાણુ કહેવાય છે. અનુમાન, ઉપમાન, આગમ, અર્થોપત્તિ, સંભવ અને અભાવ એ પ્રમાણે પણ કેઇ માને છે પણ અહીં તેને ગ્રહણ નહીં કરતાં ફક્ત બેજ પ્રમાણે કહ્યાં છે તેનું કારણ એ છે કે એ સવ ઇંદ્રિય અને પદાર્થના નિમિત્તભૂત હોવાથી મતિ-શ્રુત જ્ઞાનરૂપ પક્ષ પ્રમાણમાં અંતતિ થાય છે.
