________________
( ૮ ) २४ शब्दबन्धसौदम्यस्थौल्यसंस्थाननेदतमश्लायातપોદ્યોતવત્તા
શબ્દ, બંધ, સૂક્ષ્મતા, સ્થલતા, સંસ્થાન, ભેદ (ભાગ થવા), અંધકાર, છાયા, આતપ (તડકો) અને ઉદ્યાતવાળા પણ પુદગલ છે.
શબ્દ છ પ્રકારે છે–તત (વીણદિને), વિતત (મૃદંગાદિને), ઘન ( કાંસી-કરતાલાદિને ), શુષિર (વાંસળી વગેરેને ), ઘર્ષ (ઘર્ષણ થવાથી ઉત્પન્ન થયેલ) અને ભાષા (વાણુને). બંધ ત્રણ પ્રકારે છે–પ્રોગબંધ (પુરૂષ પ્રયત્નથી થયેલ), વિશ્રસાબ (ઈન્દ્ર ધનુષ્યની પેઠે સ્વત: થયેલ) અને મિશ્રબંધ (સ્નિગ્ધ અને રૂક્ષ પુદગલને પરસ્પર બંધ). સૂક્ષ્મતા બે પ્રકારે છે–અન્ય અને આપેક્ષિક; પરમાણુમાં અંત્ય અને પ્રયકાદિમાં સંઘાત પરિણામની અપેક્ષાએ આપેક્ષિક. જેમ આંબળા કરતાં બેર નાનું છે. સ્થૂળતા પણ સંઘાત પરિણામની અપેક્ષાએ બે પ્રકારે છે–સર્વ લેકવ્યાપિ મહાત્કંધને વિષે અંત્યસ્થૂળતા અને બેર કરતાં આમળું મોટું તે આપેક્ષિક સ્થૂળતા. સંસ્થાન અનેક પ્રકારે છે. ભેદ પાંચ પ્રકારે છે
તકારિક (કાષ્ટાદિ ચિરવાથી થાય તે), ચિણિક (ચણ–બૂકે કરવાથી), ખંડ (ટુકડા કરવાથી), પ્રસર (વાદળાદિના વિખરાવાથી ) અને અનુતટ (તપાવેલા લેટાને ઘણવડે ટીપવાથી કણીયા નીકળે તે).
२५ अणवः स्कन्धाश्च ।
અણુઓ અને સ્કન્ધો એ બે પ્રકારે પુદ્ગલ છે. २६ संघातन्नेदेन्य उत्पद्यन्ते ।
