________________
(૧૨) અશુચિ ભાવના-નિશ્ચય કરીને આ શરીર અપવિત્ર છે. કરરણ કે આ શરીરનું આદિ કારણ શુક્ર અને લેાહી છે, તે ઘણા અપવિત્ર છે. પછીનું કારણ આહારાદિકને પરિણામ તે પણ અત્યંત અપવિત્ર છે. નગરની ખાળ પેઠે પુરૂષના નવ દ્વારમાંથી અને સ્ત્રીના બાર દ્વારમાંથી નિરંતર અશુચિ વહ્યા કરે છે, એવું ચિંતવવું તે.
આશ્રવ ભાવના-મિથ્યાત્વાદિકે કરીને કર્મનું આવવું થાય છે તેથી આત્મા મલિન થાય છે. દયા, દાનાદિકે શુભકર્મ બંધાય છે, વિષય કષાયાદિકે અશુભ કર્મ બંધાય છે, એવું ચિંતવવું તે.
સંવર ભાવના-સમિતિ, ગુપ્તિ આદિ પાળવાથી આશ્રવને રોજ થાય છે, એવું ચિંતવવું તે.
નિર્જરા ભાવનાબાર પ્રકારના તપવડે કમને ક્ષય થાય છે એવું ચિંતવવું તે.
લકસ્વભાવ ભાવના-કેડ ઉપર હાથ મૂકી પગ પહોળા કરી ઉભા રહેલ પુરૂષના આકારે ધર્માસ્તિકાયાદિ ષ દ્રવ્યાત્મક ચિદ
જલક ઉત્પત્તિ, સ્થિતિ અને લયના સ્વભાવવાળો છે; ઈત્યાદિ સ્વરૂપ વિચારવું તે.
બાધિદુર્લભ ભાવનાઓ અનાદિ સંસારને વિષે નરકાદિક ગતિમાં ભ્રમણ કરતાં અકામ નિર્જરા વડે પુણ્યના ઉદયથી મનુષ્ય જન્મ, આર્ય દેશ, ઉત્તમ મૂળ, નિરોગી કાયા, ધર્મ શ્રવણની સામગ્રી ઇત્યાદિ પામી શકાય છે. પરંતુ અનંતાનુબંધી કષાય મેહનીયના. ઉદયથી અભિભૂત જીવને સમ્યગ દર્શન પામવું અતિ દુર્લભ છે એવું ચિત્તવવું તે.
ધર્મ ભાવના-દુસ્તર સંસાર સમુદ્રમાંથી તરવાને વહાણ સમાન શ્રી વીતરાગ પ્રણીત શુદ્ધ ધર્મ પામવો અતિ દુર્લભ છે તથા ધર્મના સાધક અરિહંતાદિકને પણ વેગ પામવો અતિ દુર્લભ છે, એવું ચિત્તવવું તે.
