________________
( ૪૫ ) ભરતક્ષેત્રના મથે પૂર્વ પશ્ચિમ દિશાએ સમુદ્રપતિ લાંબો - તાઠય પર્વત છે. તે ૨૫ પેજન ઉચો છે, ને ૬ જન જમીનમાં અવગાહ (અવગાહી રહેલો) છે. મૂળમાં ૫૦ જન વિસ્તારે છે. દરેક પર્વતો પોતાની ઉચાઈના ચેથા ભાગે જમીનમાં અવગાહી રહેલ છે.
મહાવિદેહ ક્ષેત્રને વિષે નિષધ પર્વતની ઉત્તરે અને મેરૂની - ક્ષિણે સે કાંચનગિરિ અને ચિત્રકૂટ અને વિચિત્રકૂટ શોભિત દેવફરૂ નામની ભોગભૂમિ (અકર્મભૂમિ) છે. તેને ૧૧૮૪ર યોજનને વિષ્કમ છે. એ પ્રકારે મેરની ઉત્તરે અને નીલવાનની દક્ષિણે ઉત્તરકુરૂ નામની ભેગભૂમિ છે. એટલું વિશેષ કે તેમાં ચિત્રકૂટ અને વિચિત્રકૂટને બદલે એ યમક પવીતે છે. દક્ષિણ અને ઉત્તરના વૈતાઢયે લંબાઈ, વિષ્કભ, અવગાહ અને ઉંચાઈમાં બરાબર છે; તેવી રીતે હિમવત અને શિખરિ, મહાહિમવત્ અને રૂમિ, નિષધ અને નીલવાનું પણ સમાન છે.
ધાતકીખડ અને પુષ્પરાધના ચાર નાના મેરૂપવતે મોટા મેરૂપવત કરતાં ઊંચાઇમાં ૧૫ હજાર જન ઓછા છે એટલે ૮૫ હજાર યોજન ઉચા છે. પૃથ્વીતલમાં સો જન ઓછા એટલે ૯૪૦૦ જન વિસ્તારે છે. તેને પ્રથમ કાંડ મહામેરૂ તુલ્ય ૧૦૦૦ જન છે. બીજો કાંડ સાત હજાર જન હીન એટલે પ૬૦૦૦ યોજન છે અને ત્રીજો કાંડ આઠ હજાર જન હીન એટલે ૨૮૦૦૦ યોજન ઊંચો છે, ભદ્રશાળ અને નંદન વન મહામંદર (મેર) તુલ્ય છે. ત્યાંથી પાપા હજાર યોજને સામનસ વન પાંચશે જનના વિસ્તારવાળું છે. ત્યાંથી ૨૮ હજાર જેને ૪૯૪ જનના વિસ્તારવાળું પાંડક વન છે. ઉપરને વિષ્ક તથા અવગાહ મહામંદર તુલ્ય છે. ચૂલિકા પણ મહામંદરની ચૂલિકા જેવી છે.
