________________
૨૫
હવે સર્વજ્ઞો જે “વાસ્તવિકતાને આત્મસાત્ કરી શકયા તેને જ ઓળખવા પ્રયત્ન કરી રહ્યોને? અમલ યાને જીવનમાં આચરણની વાત આપણે આ તબકકે નથી કરવી. તત્વજ્ઞાનની કોટી વાત કરતા-તત્વજ્ઞાનની ઝાંખી જીવનમાં અનુભવાય, એ જ માનવ જીવનને લ્હાવે છે. માનવ સૌંદર્ય કહેને.
માણસ જન્મતા પહેલા નવ માસ માતાના ગર્ભમાં રહે છે, ઉધે મસ્તકે અશુચિથી ભરપૂર ગટરમાં અશુચિ પદાર્થને ખાતે પીતે અને દેહને પિતા. આ હકિકત કહેવામાં વાસ્તવિકતા નથી શું ? જન્મતી વખતના દુઃખનું વર્ણન તે કેવી રીતે કરાય. ભીમકાય માનવીને એક ફુટની બારીમાંથી નીકળતા કેવી ભયંકર યાતના. બસ એથી કંઈ ગણી. અને મરણ વખતે? એ વાત જ ઉચ્ચારશે મા.
બાલ્યકાળ, યૌવનકાળ, વૃદ્ધાવસ્થા, ભયંકર માંદગીઓ, પૈસા પ્રાપ્તિ માટેની કારમી વ્યથા, કીતિ આબરૂની રેવડી વિ. વિ. કેણે નથી અનુભવ્યા? પ્રેયસી કે પ્રેમપાત્રની અપ્રાપ્તિ અને પ્રાપ્તિ પછીને જન્મતે દ્વેષ અને ઉકળાટ. આ બધું આંખ સામે. અનિચ્છયું આવે ઈર્યું ના મળે. ન કરવું હોય તે કરવું જ પડે. કરવું હોય તે ન જ થાય, ભયંકર અપમાન કરનારને સલામ ભરવી પડે. આની પાછળનું વાસ્તવિક કારણ શું ? કારણ વિના કાર્ય બને નહિ. માનવ જે માનવ સર્વ જંતુગણથી પ્રાણીગણથી ઉંચે ગણાતે માણસ અને આ દશા !
સર્વજ્ઞોએ આવી વાસ્તવિક જડ દુનિયાને સ્પષ્ટ રીતે
