________________
૧૭૪
સંગીતના તેરે, જીવન-વ્યવહાર ચાલ્યા કરે તેમાંથી અનેક સદ્ગુણે પ્રગટે ખીલે અને વ્યાપક બને
યક્તિના નૂરમાંથી સમાજનું નૂર ઘાટું બને. સમાજ દિવ્ય બનતા દેશ સ્વર્ગ બને. સ્વર્ગમાં શું શું સુંદર ન મળે? માટે “ભાવ” “સદ્દભાવ” “સદુભાવના જે કમૂડી નાખવામાં આવી છે, મારી નાખવામાં આવી છે તેને જ જાગૃત કરવાની જરૂર છે.
તપ-ત્યાગ પ્રત્યેની જે ઉદાત્ત ભાવના ભારતવર્ષની અણમિલ મુડી હતી, છે અને રહેશે તેને વેગથી વિસ્તાર વાની જરૂર છે. ખરેખર તે અનંત સુખની કાયમી પ્રાપ્તિ માટે. પણ દેશની આબાદી અને સંસ્કૃતિ રક્ષણ માટે પણ એક અમેઘ ઉપાય છે. બે પગે ચાલતા વિચારક માનવી આ વાતને તરત જ બિરદાવી લેશે. કારણ કે એની આર્ય નરોમાં આર્ય ત્વનું ખમીર ભર્યું લોહી વહી રહ્યું છે.
આજે આર્યાવર્તની આ દશા કેમ? ભારતની ભવ્ય ભેમ કેમ પિકાર કરી રહી છે? છાશવારે આત્મહત્યાના સમાચાર સવારના પહોરમાં? ભૂખમરાને ભેંકાર રેજ ઉઠીને ? દાનની ગણાતી આ દિવ્ય ધરતી પર ? “સુજલામ્ સુફલામેનું મધુર સંગીત સ્વપ્નમાં પણ નહિ? પિલી “પિશાચિન-બેકારી હાથે કરીને જ સજીને? આડમાગે પ્રજાને આકર્ષીને, મૂળ માર્ગમાંથી ચૂત કરીને જ ને? વેપારીના વેપાર ગયા ખેડૂતેની ખેતી ગઈ. ભરવાડની ભારે ડાંગ દેખાતી બંધ થઈ ગઈ. પેલો ભગલે હરિજન આખા ગામને પ્યારે એને તંબુરે અને મંજીરા ? કઈ ગામની ભાગોળે હવે રણકતા નથી. અને મીરા અને નરસૈયાના
