________________
૫૮. અને તેથી વિશેષ તત્કાલીન ગાદીપતી શ્રી પૂની સ્વછાપૂર્વકની આજ્ઞા ખાસ કારણરૂપ લેખાય. દા. ત. આનદસૂરિગચ્છ પુર્ણિમાની વૃદ્ધિએ એકમની વૃદ્ધિ કરવામાં માનતે અને તેને આધાર રૂપે “ત્રદશ્ય વિસ્મૃતી તુ પ્રતિપઘપતિ પાઠને ઉપયોગ થતે (આ પણ એક આશ્ચર્ય ગણાય ને?) બીજી બાજુ દેવસૂરગચ્છના યતિઓ બે પુનમને સ્થાને બે તરસની વૃધિના આગ્રહવાળા બન્યા. આ ખેંચ તાણને અંત આણવા ૧૮૬૯માં સુરત મુકામે લેખ કર્યો કે ૩૬૫બની ઉદયાત્મક તિથિ માનવી. ત્રણ ચોમાસીની પુનમને હાય હાય તે બારસ તેરસ એકઠા કરવા. બીજા માસની પુનમને ફાય હોય તે પડવાને ફાય કરે’ આની સામે પણ પૂર્ણિમા ચૌદશમાં મળેલી દેખાય છે પણ પ્રતિપદામાં દેખાતી નથી? વિ. ચર્ચા શરૂ થઈ સાથે જ પૂર્ણિમા ક્ષયે તેરસના ફાયને વિરોધ પણ શરૂ થયે.
આમ ઓગણીસમી સદીના પ્રાયઃ છેલ્લા ચરણમાં “તિથિ પ્રકરણ” ના ગણેશ મંડાયા એમ કહી શકાય. ભલે સંવિગ્ન સાધુઓ તે વખતે હતા. વિદ્વાન અને ત્યાગી પણ હતા. જૈન સંઘમાં પૂજનીય હતા. પણ સંખ્યા કેટલી? વિહારના ક્ષેત્રે કેટલા? જ્યારે બીજી બાજુએ શ્રી પૂનું સામ્રાજ્ય હતું. તેઓ પરિગ્રહધારી અને સાધ્વાચારમાં શિથિલ હતા. એ તે હકીકત છે સંખ્યાબળ ઘણું. સંવિને પણ શ્રી પૂની આજ્ઞામાં રહી ચાતુર્માસ કરવા પડતા. ધાર્મિક કાર્યો–માન્યતાઓમાં શ્રી પૂને બેલ તે જ છેલ્લે નિર્ણય. આ પરિસ્થિતિ પ્રાયઃ વીસમી સદીને પ્રથમ ચરણ સુધી ચાલુ રહી. દા. ત. :
