________________
૪૨
આદર્શ હતા. એ હતા ત્યાં સુધી આખાદી અને જાહા
જલાલી રહી. સભ્યજ્ઞાન અને શ્રધ્ધાયુકત પવિત્ર આત્માએ જે દેશ કે નગર-ગામમાં વસતા હાય, ત્યાંની પ્રજાને સદા આશ્વાસન જ હાય છે કે આપણા સુખ-દુ:ખને ખેલી આપણી સાથે જ છે. આર્યાવ્રતનું આ સુલક્ષણ હતું. આથી ગરીબને માલદાર પ્રત્યે માન રહેતું. અદેખાઈ નહિં. શ્રીમત તે સહાયક જ હાય. કદી ઉન્મત્ત નહિં.
બધા પરસ્પરના આ ધર્મ પ્રત્યે સહિષ્ણુ હતા. ટીકાખાર કે નિંદાખેાર નહિ. ધ વાદ જરૂર થતા પણ પ્રમાણિક રીતે, આજ તા ધ વાદને બદલે પ્રાંતવાદ-ભાષાવાદ અને જાણે બધુ વાદમય હૈયાહેાળીનું જ વાતાવરણ, પ્રેમના પ્રલય અને દ્વેષના દ્વાર ખુલ્લા. પછી શુ ધર્મ કે સાચા વ્યવહારની તે પડી જ કેાને હાય ! અને ત્યાં ઉચ્ચ કેટિના સંયમ-ધમની, પાંચ ઇંદ્રિયાના નિગ્રહની, કે શરીર પરના મેહત્યાગની વાતા-અણુને વાયડી લાગે તેમાં શી નવાઈ ?
છતાં બધુ જ સારૂં સાફ નથી થઈ ગયું, બીજકા પડેલા જ છે. પરમ સત્યને સમજાવનાર અને સમજનાર પણ છે જ. ભલે અતિ અલ્પ સખ્યામાં. એ ખીજને અંકુશ લાવી-પુષ્પ ફળ પાંગરે તેવી સુયુકિતપૂવ કની ચેાજનાની જરૂર છે. ફકત એક જ પંચવર્ષીય. સમાચાર પત્રો કે માસિકા પોતાના અગ્રલેખમાં આ વાતને સ્પશે. વિનીત ડાહ્યા નાયકે વાણીમાં વાસ્તવિકતાને વેગ આપતા થાય. આયાવના સંતમા જરા મૂળસ્થાને પાછા ફરે,
