________________
દેવી
શાપ આપ્યો કે તમે બધી ભેંશ થઈ જાઓ. શાપ એમની આજ્ઞાથી શિવ, બ્રહ્મા અને બધા દેવોએ સાંભળતાં જ તેમને પિતાના કુતૂહલનું દુઃખભર પિતાપિતાના નયન અને મુખમાંથી ક્રોધાગ્નિ ઉત્પન્ન ફળ અને પિતાની મૂર્ખાઈનું ભાન થયું. એમને કર્યો. આ ક્રોધાગ્નિ એટલે બધે હતા કે તેને બહુ પશ્ચાત્તાપ થયો અને મુનિની બહુ ક્ષમા માગી. મોટે પર્વત થયે. ક્રોધાગ્નિના આ પર્વતમાંથી ઋષિને ક્રોધ પણ સહેજ શાંત થયો હતો, અને “કાત્યાયની દેવી' ઉદ્દભવ્યાં. એમની પ્રભા સહસ્ત્ર કન્યાના કાલાવાલા ઉપરથી કૃપાળુ થઈ તેમણે સૂર્યના સરખી હતી. તેમને ત્રણ નયન હતાં. તેમની શાપને અનુગ્રહ કર્યો કે જાઓ માહિષ્મતીને પુત્ર- કેશકલાપ અંધારી રાત્રિના જે શ્યામ હતો. પાડો થાઓ. પછી બધાં પિતાનાં મૂળરૂપને પ્રાપ્ત તેમને અષ્ટાદશ ભુજા હતી. આ દેવીને શિવે થશે. ભેંશ બની ગયેલી માહિષ્મતી ઘણાં વર્ષ ત્રિશૂળ, વિષ્ણુએ ચક્ર, વરુણે શંખ, અગ્નિએ વીતી ગયા પછી એક કાળે નર્મદા કિનારે ચરતી તીર, યમે દંડ, વાયુએ ધનુષ, સુયે ભાથા અને હતી. દેવયોગે સિંધુદ્વીપમુનિ પણ ત્યાં જઈ ચઢયા બાણ, ઈદ્ર વા, કુબેરે છડી, બ્રહ્માએ માળા અને હતા. મુનિએ ઈંદુમતી નામે અસરાને ત્યાં આગળ કમંડળ, કાળે ઢાલ તલવાર, વિશ્વકર્માએ કુહાડી આકસ્મિક દીઠી. જોતાં જ મુનિ તેના પ્રેમમાં અને બીજાં આયુધે અને અલંકાર આપ્યાં. પડી ગયા. પણ એ અપ્સરા મુનિને અલભ્ય હિમવાને સિંહ આવે. બીજા દેવોએ પણ જુદી હોવાથી, તેમનું સ્મલિત થયેલું વીર્ય નર્મદામાં જુદી જાતનાં આયુધ અને અલંકાર આપ્યાં. આ પડ્યું. નર્મદાના પાણી સાથે એ વીર્ય માહિષ્મતી પ્રમાણે અલંકાર ધારણ કરી આયુધથી સજજ પાણી પીવા આવી હતી એના ઉદરમાં ગયું. થઈ કાત્યાયની દેવી વિંધ્યાચળ ઉપર વાસ કરવાને આથી માહિષ્મતીના ગર્ભમાંથી શિંગડાવાળો પુત્ર ગયાં. ત્યાં ચંડ અને મુંડ નામના બે અસુરોએ મહિષાસુર જો .' આ પ્રમાણે મહિષાસુરના એમને જોયાં. દેવીને જોઈ અને એમની અલૌકિક જન્મનું વૃત્તાંત કહીને દૂતે એનાં પરાક્રમ, બુદ્ધિ સુંદરતા નિહાળી તેઓએ દેડતા પિતાના રાજા વગેરેનાં વખાણ કર્યા. એ સાંભળીને દેવીની જયા મહિષાસુરને ખબર કરી કે વિંધ્યાચળ ઉપર એક નામની કન્યાએ જવાબ આપ્યો કે મંદાર પર્વત અત્યંત સુંદર દેવીએ એકાકી સ્થાન કર્યું છે. ઉપર કોઈ પણ કન્યાને લગ્નને અભિલાષ જ નથી, ચંડ અને મુંડને મુખેથી દેવીના સ્વરૂપની સ્તુતિ માટે કૃપા કરીને પાછા સિધાવો. દૂતના ગયા સાંભળીને મહિષાસુરને દેવીને પ્રાપ્ત કરવાની પ્રબળ પછી થોડીવારે નારદે આવીને દેવીને કહ્યું કે ઇરછા થઈ. પોતે મોટું લશ્કર લઈ વિંધ્યાચળ પાસે મહિષાસુરે દેવોને જીતી લીધા છે અને પિતે તમને ગયા. પર્વતની તળેટીમાં એક ભવ્ય માંડવામાં બલાત્કારે પકડી લઈ જવા અહીં આવે છે. નિવાસ કરીને માયાના પુત્ર દુદુભિને દેવીને પિતાની એટલામાં તે ઘણું સૈન્ય લઈ અસુર જાતે જ આવી હજુરમાં તેડી લાવવાની આજ્ઞા કરી. દુંદુભિએ દેવી પહોંચે. દેવી અને તેમની કન્યકાઓએ સૈન્ય પાસે જઈ માનપુરસર દૂર ઊભા રહી કહ્યું કે એ સુદ્ધાંત એને નાશ કર્યો.
કુમારિકા ! હું અસુરોના રાજાએ મોકલાવેલ દૂત વામન પુરાણમાં વળી મહિષાસુર વધનું વર્ણન છું. કાત્યાયનીએ કહ્યું કે ભલે, પાસે આવ, બોશ જુદી જ તરેહનું આપવામાં આવ્યું છે. એમાં નહિ. તું જે સંદેશ લાવ્યું હોય તે બેલાશક નારદને ઉદ્દેશીને પુલત્ય મુનિ કહે છે કે, મહિ- કહે. દેવીનાં આવાં વચનોથી નિર્ભય થયેલ. પાસુરથી હાર પામેલા દેવ પિતાનાં સ્થાન મૂકીને દુંદુભિ બોલ્યો કે અસુરરાજ મહિષે કહાવ્યું છે કે નાઠા; તેઓ બ્રહ્મા પાસે ગયા અને પિતામહને “મેં ત્રિલોકને જીત્યા છે, હાર પામીને દેવતાઓ આગળ કરીને વિષ્ણુને શરણે ગયા. વિષ્ણુ અને નીરસત્વ અને નિરાધાર થઈને પૃથ્વી ઉપર રખડતા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
