________________
પાંડુ
૩૨૬
પાપાશિની
આપવાથી કુંતીએ યમ-ધર્મ, વાયુ અને ઈદ્ર એમના પાંડવેના સમયમાં આ દેશ ઈદ્રપ્રસ્થની દક્ષિણે મંત્ર વડે વર્ષે વર્ષે એક, એમ ત્રણ વર્ષમાં ક્રમે આવેલી કિષ્કિધા નગરીની આ બાજુએ હતે. કરીને યુધિષ્ઠિર, ભીમ અને અર્જુન એમ ત્રણ ત્યાં સાગરધ્વજ નામે રાજા હતા. આ દેશના એ પુત્રો ઉત્પન્ન કર્યા. બાકી રહેલ એક મંત્ર પોતાની જ દિશામાં આવેલા એક ભાગને આ ગ્રંથમાં શાક્ય માદ્રીની ઈચ્છાથી એને આપો. એ મંત્ર દક્ષિણ અપર પાંચ નામ કહ્યું છે. તે ભાર૦ સભા બે વખત જપવાથી માદ્રીને નકુળ અને સહદેવ અ૦ ૩૧. એમ બે પુત્ર થયા. આમ ત્રણ અને બે, પાંચે પાંડવ્ય (૨) પાંડવ પક્ષને એક રાજા. | ભાર૦ કર્ણ૦ પુત્રો દિવસાનદિવસ ઊછરતા અને બળ અને અ. ૨૦, તેજવાન થતા જોઈને પાંડુ, રાણુંઓ અને બીજા પાંચ (૩) ચિત્રાંગદાને પિતા. દ્રાવિડને રાજા, તાપસને ઘણે હર્ષ થવા લાગ્યો. | ભાર આદિ. એને અશ્વત્થામાએ માર્યો હતો. એનાં પ્રવીર, અ૦ ૧૧૮, ૧૨૪.
ચિત્રવાહન અને મલયધ્વજ એવાં બીજું નામ હતાં. એક વખત એમ બન્યું કે પાંડુને પોતાને પાણિક એક ઋષિ. (૩. અંગિરા શબ્દ જુઓ.) શાપની વિસ્મૃતિ થઈ અને માદ્રીએ ઘણે પ્રકારે પાણિખાત ભારતવર્ષીય તીર્થ. મના કરી છતાં તેની સાથે બળાત્કારે સમાગમ કર્યો. પાણિનિ કપુત્ર નાગોમાંને એક. એમ થતાં જ તે તત્કાળ મરણ પામે. એ જોઈને પાણિનિ (૨) એક ઋષિ. (૧. વિશ્વામિત્ર શબ્દ વર્ણ વાય નહિ એટલે સર્વેને શોક થયો પણ જુઓ.) એ જ વ્યાકરણકર્તા હે જોઈએ. નિરુપાય. પિતાને વેગથી રાજાનું મૃત્યુ થયું પાણિગાન વરુણ લોકમાંને નાગવિશેષ.
એથી માદ્રીને પણ બહુ જ દુઃખ થયું. માદ્રીએ પાતાલ ભૂમિની નીચે જે સાત લેક છે તેમાંને પિતાના અને પુત્રો કુતાને સોંપ્યા અને પોતે પાંડુની સાતમ. બાકીનાને પણ સાધારણ રીતે એ જ સાથે સહગમન કર્યું. | ભાર આદિ અ૦ ૧૨૫ નામ કહેવાય છે. નાગ, દૈત્ય, દાનવો, યક્ષ વગેરે
પાંડુને પુત્ર થયાની હકીક્ત હસ્તિનાપુરમાં ભીષ્મ ત્યાં રહે છે. વિષ્ણુપુરાણ પ્રમાણે અતલ, વિતલ, વગેરેને પૂવે જણાવી હતી. થડે કાળે પાંડુના નિતલ, ગભસ્તિમત, મહાતલ, તલ અને પાતાલ મરણના સમાચાર પણ એમના જાણવામાં આવ્યા. એમનાં નામે છે. પદ્મપુરાણ પ્રમાણે તેમનાં નામ કુંતીને અને એના પુત્રને નગરમાં આણવાનો અતલ, વિતલ, સુતલ, તલાતલ, મહાતલ, રસાતલ વિચાર ભીમે કર્યો, એટલામાં તે તપસ્વીઓએ અને પાતાલ એવાં છે. શિવપુરાણમાં આઠ નામ એમને હસ્તિનાપુરમાં પહોંચાડ્યાં. આથી ભીષ્મને કહ્યાં છેપાતાલ, તલ, અતલ, વિતલ, તાલ, આનંદ થયે. તપસ્વીઓએ એને માનપૂર્વક સત્કાર વિધિપાતાલ, શર્કરાભૂમિ અને વિજય. નારદે પોતે કરી વિદાય કર્યો અને કુંતી તથા કુમારોને ત્યાં ત્યાં જઈ આવ્યા પછી તેનું ઘણું સુંદર વર્ણન રાખી લીધાં. પાંડુ (૨) એક ક્ષત્રિ. ત્રગડાની સંજ્ઞાવાળા જન્મને પાદપ એક બ્રહ્મર્ષિ. (૩. વસિષ્ઠ શબ્દ જુઓ.) પુત્ર. ધૃતરાષ્ટ્રાદિ એને સાત ભાઈઓ હતા. પાન પંચાવન હજાર શ્લેકના પૂરનું મહાપુરાણ. પાંડુર એક ઋષિ. (૩. અંગિરા શબ્દ જુઓ.) પદ્મપુરાણ તે જ. પાંડુરાષ્ટ્ર ભારતવષય દેશવિશેષ. / ભાર૦ ભીષ્મપાપમોચની ફાગણ વદ ૧૧. અ૦ ૯.
પાપહર ભારતવર્ષીય તીર્થ. પાંડુરોચિ એક બ્રહ્મર્ષિ. (૩, ભગુ શબ્દ જુઓ.) પાપહરા ભારતવષય નદી, પાંડવ્ય ભારતવર્ષીય દેશ. ભાર૦ વન અ૦ ૨૫૪.૦ પાપાશિની ભારતવર્ષીય નદી.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
