________________
પંચવટી
૩૧૮
પંચાલ
બંધાવી તેમાં સીતા સહવર્તમાન રહેતા હતા. ત્યાં આવ્યો. એણે સીતાને છોડાવવાને રાવણની અહીં રહ્યું ઘણું મુદત થઈ તેવામાં એક સમય સાથે યુદ્ધ કરી પિતાને પ્રાણુ માત્ર , (જટાયુ શુર્પણખા એમની પાસે આવી અને કપટથી શબ્દ જુએ.) રામને પિતાને વરવાને આગ્રહ કરવા લાગી. રામે મારીને મારીને રામ પંચવટીએ પાછા આવ્યા તું લક્ષમણને પણ કહી તેની પાસે મોકલવાથી તે માર્ગમાં એમને દુશ્ચિહન થવા લાગ્યાં. આથી ત્યાં ગઈ. એટલે લમણે એનું નાક કાપી નાખીને વિમનસ્ક થઈને ચિન્તા કરતાં કરતાં ચાલ્યા. એમણે વિરૂપ કરી દીધી. (શપણખા શબ્દ જુઓ.) આમ લક્ષ્મણને પોતાની તરફ આવતે દીઠે. લક્ષ્મણ વિરૂપ થવાથી દુઃખી થઈ તે ખર નામના રાક્ષસ આવી પહોંચતાં કહ્યું કે અરે, સીતાને એકલી મૂકીને પાસે ગઈ. આ ઉપરથી ખર પિતાના અનુચરો તું અહીં કેમ આવ્યો ? લક્ષ્મણે સીતાએ કહેલાં સહિત રામ ઉપર ચઢી આવે અને બધા અનુ વચને કહ્યાં અને કહ્યું કે મારી વિનંતી કેવળ નિરુચર સહિત માર્યો ગયે. (૧. ખર શબ્દ જુએ.) પાય થવાથી જ હું અહીં આવ્યા. રામ કહે કે એ આગળ જતાં રાવણની આજ્ઞાથી મારીચ નામે
તે ઠીક કર્યું નહિ. હશે, જે થયું તે થયું, બન્ને રાક્ષસ મુગનું રૂપ ધરીને રામ પાસે આવ્યા. રામે
ભાઈ આશ્રમે આવી જુએ છે તે સીતા મળે નહિ. એને મારી નાખે. મારીચે કપટથી લક્ષમણ દેડ
આથી શેક કરતાં, પશુપક્ષીઓને પૂછતાં અરણ્યમાં એવી બૂમ પાડીને પ્રાણ તન્યા. સીતાએ લક્ષમણને
ભમવા માંડયું. રામની સહાયે જવાનું કહ્યું પણ એણે કહ્યું કે એ
રામ અને લક્ષમણ પંચવટીમાંથી નીકળી પ્રસવણુ ઘાંટો રામને ન હોય. પણ સીતાને એ સાંત્વના
પર્વતની બાજુએ સીતાની શોધ કરતાં કરતાં દક્ષિણમાં રુચ્યું નહિ અને એણે દુસહ વાબાણ વડે વધી
ગયા. /વારા અરણ્ય. સ. પ૭–૬૪,૦આ સ્થળમાં નાખે. તેથી સીતાની નિર્ભ ના કરીને લક્ષ્મણ
ઘણું જુના અને મોટા પાંચ વડ હોવાથી એનું રામ પાસે ગયે. / વા૦ ર૦ આર૦ સ૦ ૪૪-૪૫ | દરમ્યાન ભિક્ષને વેશધારી રાવણ સીતા પાસે
આ પંચવટી નામ પડયું છે. આવ્યો. એનું કપટ ન કળવાથી સીતાએ એને
આ પંચશિખ એક બ્રહ્મર્ષિ. એ કપિલા નામની સત્કાર કર્યો. રાવણે કહ્યું કે તું આવી સુંદર હોઈ
બ્રાહ્મણીને પુત્ર હતો માટે એને કપિલેય પણ કહેતા. આ રાક્ષસોથી ભરેલા અરણ્યમાં કેમ રહી છે?
જનદેવ નામને જનક તે આને બ્રહ્મવિદ્યા સંબંધે સીતાએ સંક્ષેપમાં ઉત્તર આપ્યા પરથી રાવણે તેને
અત્યંત ઉત્કૃષ્ટ શિષ્ય હતા. એ શાંખ્યદર્શનને
આચાર્ય હતે.. કહ્યું કે તું મારી જોડે લંકામાં ચાલ. અહીં રામની સાથે રહીશ નહિ. મારું અશ્વર્ય ઘણું હે ઈ હું
* પંચશિરા અથવા શીર્ષક એક બ્રહ્મર્ષિ લંકાને રાજ છું અને તને લેવાને જ આવ્યે પચાયન શિવનું નામાન્તર. છું. સીતાએ કહ્યું કે પરસ્ત્રીનું હરણ એ નિઘ કમ પંચાસરસ દડકારણ્યમાં આવેલું તીર્થ વિશેષ. છે. માટે તારે આ વિચાર અપવિત્ર છે. અને બળરામ તીર્થયાત્રા વખતે અહીં આવ્યા હતા. / એ તારે પ્રાણઘાતક થઈ પડશે. માટે સાર એ છે ભાગ ૧૦-૭૯-૨૮. કે એ વિચાર છોડી દઈ તું તારે લંકામાં ચાલ્યો પંચાબ્દપતર વત્સર, સંવત્સર, પરિવત્સર, ઇડવત્સર જા. પરંતુ સીતાનું કહેવું રાવણને રુચિકર નહેતું. અને અનુવત્સર એ રુદ્ર, અગ્નિ, સૂર્ય, સોમ અને એણે પોતાનું ઘર રૂ૫ પ્રકાસ્યું અને સીતાને રથમાં વાયુ એ પાંચ દેવતાઓને અનુક્રમે આ પાંચ નાખી દક્ષિણ દિશા તરફ ચાલે. સીતાએ ઘણું નામો છે. આક્રંદ કર્યું અને રામ અને લક્ષ્મણને ઘણું હા પંચાલ ભર્યાશ્વ શબ્દ જુઓ. હિલખંડ-પાંચાળમારી. એની બૂમ સાંભળી જટાયુ નામને ગીધરાજ ના ઉત્તર પાંચાળ અને દક્ષિણ પાંચાળ એમ બે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
