________________
સર્ગ - ૧૦
પાંડવ ચરિત્રમ્
૨૪૮
જેમાં કાચબાના માથા જેવાં માથાઓ છે. વળી તેમાં હાથ-પગરૂપ માછલાંઓ તરી રહ્યા છે. સાથે વળી પંજારૂપ કમળ ડોલી રહ્યાં છે, તેવી લોહીની નદી વહી રહી છે, એવું યુદ્ધ જામ્યું.
સમુદ્રોના તરંગો વડે નદી પાછી ફરે તેમ વિરાટની સેનાથી સુશર્માના સૈનિકો પીછેહઠ કરવા લાગ્યા અને વળી સુશર્માના કેટલાંક બળવાન સુભટો તૈયાર થઈ વિરાટના સુભટો સાથે જોરદાર યુદ્ધે ચડ્યા. સુશર્માના સુભટો વડે ત્રાસ પામેલા મત્સ્યરાજા કંપાયમાન (ધ્રુજવા લાગ્યા) બન્યા. પછી સુભટોથી પરિવરેલ સુશર્માએ વિરાટને ઘેરી લીધો. ફરી વળી વિરાટ રાજાએ સુશર્મા સાથે યુદ્ધ કર્યું. બંનેનું યુદ્ધ ચાલતાં મર્મભાગમાં બાણથી વિંધાયેલો વિરાટ ભૂમિ પર પડી ગયો. તેથી સુશર્મા વિરાટ રાજાને બાંધીને રથમાં નાખીને જ્યાં પોતાના સૈનિકો જાય છે, ત્યાં કંક પુરોહિતે વલ્લવને કહ્યું : “હે વત્સ ! એની સહાયથી અમે એક વર્ષ પસાર કર્યું છે, તો તું આ રાજાની કેમ ઉપેક્ષા કરે છે ?’’
આ ક્રૂર કર્મ કરનારા સુશર્માને હણીને વિરાટ દેશના રાજાને છોડાવ. તેવી યુધિષ્ઠિરની વાણી સાંભળીને સુશર્માને હણવા માટે ભાઈઓની સાથે ભીમ દોડ્યો. ભયંકર મુખાકૃતિવાળા ભીમને સામે આવતો જાણી સુશર્માના સૈનિકો બધી દિશાઓમાં પલાયન થઈ ગયા. પછી ભાઈઓથી પરિવરેલા ભીમે દોડતા જતા ગદાના પ્રહાર વડે સુશર્માના રથને ભેદી નાંખ્યો. મુખમાં આંગળીઓ નાંખતા શરણાગત બનેલા સુશર્માને છોડી દીધો. વિરાટ રાજાને બંધનથી મુક્ત કરીને સુશર્માને બાંધીને પોતાના રથમાં બેસાડીને સંપૂર્ણ ગાયોને પાછી વાળીને જય પ્રાપ્ત કરેલો તે મત્સ્યરાજા વિરાટ દેશ તરફ પાછો વળ્યો. વલ્લવનું આ લોકોત્તર ચરિત્ર જોઈને રાજા વિરાટ ચિંતવે છે: કૌતુકથી શું દેવો પૃથ્વી પર આવ્યા છે ? કારણ કે આમના જેવું પરાક્રમ વર્તમાનમાં કોઈની પાસે નથી.
હે વલ્લવ ! આ લક્ષ્મી, આ રાજ્ય તેમજ આ મારું જીવન આજે મારું છે, તે બધું તારૂં જ છે. કારણ કે તું મારો પ્રાણ આપનારો છે. રાજાએ કહેલા આવા વચન સાંભળીને વલ્લવે કહ્યું : “હે રાજેન્દ્ર ! આ તમારો જ પ્રભાવ છે કે જેથી અમે તો તમારા શત્રુને જીતનારા થયા છીએ.” એ પ્રમાણે પરસ્પર પ્રશંસા કરતાં વિરાટ દેશ તરફ જવા લાગ્યા. કંક આદિ બધા લોકોને બહાર બેસાડીને રાજાએ જાતે જ રાજમહેલમાં પ્રવેશ કર્યો. ત્યાં સુદેષ્ણા રાણીને કંઈક શ્યામ મુખવાળી જોઈને પૂછ્યું : “હે પ્રિયે ! જય પ્રાપ્ત કરીને હું તારી પાસે આવ્યો છું, તું કરમાઈ ગયેલા (વિલખા) મુખવાળી કેમ દેખાય છે ?”’ તેણીએ કહ્યું : “હે સ્વામિન્! સાંભળો દેવ ! તમારી દક્ષિણ દિશાની ગાયના ગ્રહણ કરવાના કારણે પાછળ દોડ્યે છતે મધ્ય દિન આવતાં કોઈક ગોપાલ મોટા અવાજે પોકાર કરવા લાગ્યો.’
ઉત્તર દિશામાં દ્રોણ, ભીષ્મ, કર્ણાદિની સાથે દુર્યોધને જાતે જ આવીને ગાયોનું હરણ કર્યું.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
