________________
સર્ગ - ૧૩
પાંડવ ચરિત્રમ્
૨૮૬
તીક્ષ્ણ બાણના બહાનાથી યમરાજા હજાર જીભ કરીને બધા સુભટોને ચાટતો ન હોય ! ખેચરની સાથે ખેચરો, ભૂચરની સાથે ભૂચરો, રથવાળા સાથે રથવાળા, તલવારવાળા સાથે તલવારવાળા, હાથીવાળા સાથે હાથીવાળા, પાયદલ સાથે પાયદલ પરસ્પર યુદ્ધ કરે છે. હાથીઓ હાથીઓની સામે દોડતા ભયંકર (વાવાઝોડા) પવને ઉડાડેલા પર્વત જેવા શોભે છે. યુદ્ધશૂરા ઘોડાઓ કવચથી યુક્ત પાંખ વગરના પક્ષી રાજા (ગરુડ)ની જેમ શોભે છે. રથોની પંક્તિઓમાં રહેલી પવનથી ઉડતી ધજાઓ શત્રુના રથોને લડવા માટે બોલાવતી (આહ્વાન કરતી) ન હોય તેમ ફરકે છે. શૌર્યથી ઉપર ઉઠેલા વાળવાળા ક્રોધથી લાલ આંખવાળા યમરાજના નોકરોની જેમ પરસ્પર બંને સૈન્યના સૈનિકો વળગીને લડતા હતા.
અત્યંત બળવાળા સુભટોથી યુક્ત એક બાજુ દ્રૌપદીનો ભાઈ ધુષ્ટદ્યુમ્ન છે. બીજી બાજુ ગંગાનો પુત્ર ગાંગેય છે, બંનેય સેનાથી યુક્ત સેનાનાયકો યોદ્ધાઓને લડવા માટે પ્રેરણા કરે છે. શૌર્યશાળી પ્રવાલના અંકુરા જેવા લાલ થયેલા નૂતન ભુજાશાલી એવા વીકુમારો, અભિમન્યુ, ઉત્તરકુમાર, ઘટોત્કચ, દ્રૌપદી, પુત્રાદિએ યુદ્ધભૂમિ પર કુરુસેનાને પકડી લીધી.
૨થ ઉપર રહેલા મદ્રદેશના રાજા શલ્યનું અને હાથી પર બેઠેલા વિરાટ રાજાના પુત્ર ઉત્તરકુમારનું પરસ્પર યુદ્ધ થવા લાગ્યું. ઉત્તરકુમારે દુર્વાર બાણો વરસાવીને શલ્યરાજાનો તિરસ્કાર કર્યો. વાદળ જેમ સૂર્યનો તિરસ્કાર કરે છે તેમ.
તેથી અત્યંત ક્રોધિત થયેલો, અનેક યુદ્ધ જીતેલો અને ક્રોધથી લાલ આંખવાળા શલ્કે, વિરાટ પુત્ર કુમારને પોતાની શક્તિ (બલ) વડે નીચે પાડ્યો. ઉત્તરકુમાર હણાયેલો જાણીને પાંડવ સૈન્યમાં અત્યંત હાહાકાર મચી ગયો. પછી ધનુર્ધારી યુધિષ્ઠિરે ભીષ્મ સેનાની સાથે યુદ્ધ કર્યું. ભીષ્મ પરાક્રમી, રથમાં બેઠેલા અત્યંત બળથી યુક્ત, ભીષ્મ પાંડવસેનાની અંદર જાતે જ ઘૂસી ગયા. તે સેનામાં ગયેલા ગાંગેયે કેટલાકના મસ્તક છેદ્યા, કેટલાકના અભિમાન સાથે બાણો તોડી નાખ્યા. કેટલાક ધનુર્ધારીઓની ધનુષ્યની દોરીઓ છેદી નાખી. કેટલાકના બાણો સાથે હાથ-પગ કાપી નાખ્યા. કેટલાકના હાથમાંથી તલવારને, કેટલાક સારથિઓના બખ્તરોને, કેટલાકના મસ્તક રક્ષક ટોપાઓને, કેટલાકના છત્રોને, કેટલાકના ચામરોને, કેટલાકના તેજ વડે ચમકતા શસ્ત્રોને ખતમ કર્યા.
કેટલાક રથમાં જોડાયેલા ઘોડાઓ જીવ લઇને ભાગી ગયા. કેટલાકના વસ્ત્રો ફાડ્યા, કેટલાકના પ્રાણો હરી લીધા, એ પ્રમાણે ખેર–વિખેર થયેલા પાંડવ સૈન્યમાં કેટલાક મહાવત વિનાના હાથીઓ અહીંતહીં ફરે છે. એ પ્રમાણે સારથિ સુભટ હણાતાં રથો અહીં-તહીં ફરે છે. એ રીતે ઘોડાના રક્ષકો હણાતાં ઘોડાઓ અહીં—તહીં ચારેબાજુ ફરે છે. એ રીતે ગાંગેયે પાંડવસેનાને અત્યંત બેચેન બનાવી. ગાંગેયની જેમ શત્રુના પરાક્રમને જીતનાર ધુષ્ટદ્યુમ્ને પણ કૌરવની સેનામાં હજારો રાજાઓનો સંહાર કર્યો.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
