Lexicographical Studies In Jaina Sanskrit

Author(s): B J Sandesara, J P Thaker
Publisher: Oriental Institute

Page 189

मुण्ड [ ण्डि ] क
V मुत्कल्
मुस्कल
मुत्कलापन
मुग
मुद्गल
मुद्रा
n.
183
[3] ( causal) to cause to be released, to liberate. अहमेनं जनं मुञ्चापयामि । III. 14, जनो मुखापितः । 15.
cf Guj . मूकवुं in all these senses. Vide PK.
a tax levied per head, especially at places of pilgrimage. अत्र वस्त्रपथतीर्थे पद्याप्रत्यासन्ने मुण्डिके जनं २ प्रति द्रम्माः पञ्च २ याचन्ते । तान् भवतां कः प्रदास्यति १ । ... .. भरटकैरुक्तम् - मुण्डकं दत्त्वा व्रजत । तैरुक्तम् — मुण्डे केशाः सन्ति । 60.20-24. cf. Guj . मूडकुं. Vide PK for another meaning.
m.
[ 1 ] (-causal) to take leave of, to bid adieu. मुत्कलापयामि 2.31; मुत्कलाप्यसे 2.32; 106.25, 30; मुत्कलाप्य 4.32; 17.29; 25.26; 31.29; 43.31; 47.29; 60.13; 66.2, 31; 68.9, 23; 70.27; 94.14; Int. 27.22; मुत्कलापित: 17.16; 68.28; मुत्कलापिता : 101.32; मुत्कलापयितुम् 19.27; मुत्कलापयामास 25.25 ; 68.12; मुत्कलापय 42.9; मुत्कलापनीया: 106.9.
[2] (causal) to tender one's resignation. रुद्रादित्येन नृपो वारितः । यावद्वित्तं (द् हितं ? ) न शृणोति तावद्रुद्रा [ दित्यो ] मुत्कलाsप्य स्थितः । 14.5-6.
cf. adj. [1]
Guj. मोकळा थवुं. Vide मुत्कल, मुत्कलापन; also vide PK. free. एकैकवृत्तपाठे एकैकनिगडभने निगडसङ्खयया वृत्तभणनम् । सूरयो मुत्कला जाताः । 16.20.
[2] ear-marked for giving free, i.e., as donations. fao आभटेन पूर्वे निर्धनेन ९ लक्षाः परिग्रहपरिमाणे मुस्कलाः कृताः । 132.31. [3] free from restraints, unbridled त्वां महान्तं विधास्ये चिन्ता न कार्या । प्रातर्मालवेशमुकेरको वातप्रेरितो मुत्कलः समेष्यति । 102.6–7. cf. Guj. मोकळु (adj.) in all these senses. Vide V मुत्कल्, मुत्कलापन, मोकल; also vide PK.
n. bidding good bye. 60.8; 61.3. Vide Vमुत्कल, मुस्कल; also vide
PK.
a type of goblin. 134.16. Vide झोटिङ्गचेट for quotation. Also vide धूंसक, मोग, व्यन्तर.
m.
a Muslim ; lit. : — a Mughal’. 80.12; 85.10. Vide PK. f. [1] minister-ship. मन्त्रिन् ! मुद्रां गृहाण | 31.27-28 ; तं भाग्यवन्तं ज्ञात्वा स्वमुद्रा दत्ता भूपेन, राणिमा च । 32.23 ; राजा क्रुद्धः । मन्त्रिणा मुद्रार्पिता । अपरो व्यापारी जात: । अस्वास्थ्यं चौरबाहुल्यम् । 35.28; तदा गृह्णामि यदि मुद्रां तेजः पालो गृह्णाति । ...... किं मुद्रया । यदि ददात्येव तदेति वक्तव्यम् – यट्टिप्पां कारयत । ...... इत्युक्ता मुद्रा समर्पिता । व्यापारो
जातः। 54.33-35; 55.1, 2; स राजकुले गतः । सर्वमुद्राधिकारी कृतश्च । • स महात्यागी नित्यं ब्राह्मणानामष्टादशसहस्रमग्रासने भोजयति । 88.15-16.