________________
પર
કલ્યાણ :
આદર્શને અનુકૂળ નથી,” એમ અમારે કહેવું જોઈએ.
હિન્દુ સમાજની આ દીપમાળા પ્રગટાવવાની પ્રથાના મૂળમાં લગભગ ૨૪૭૧ વર્ષથી ચાલ્યો આવતા જૈન સંસ્કૃતિ સાથેનો ગાઢ પરિચય અને સંબન્ધ રહેલો છે.
જૈન ઈતિહાસની તવારીખ બોલે છે કે, આજથી ૨૪૭૧ વર્ષ પહેલાની આસો વદી અમાસની રાત્રીના છેલા પ્રહરની એ ઘટના છે કે, તે સમયે જેને સંસ્કૃતિના મહાન સંદેશવાહક દેવાધિદેવ ચરમ તીર્થપતિ શ્રમણ ભગવાન શ્રી મહાવીર પરમાત્મા, જગતની–સમસ્ત સંસારની આસપાસથી વિદાઈ થઈ શાશ્વત સુખના અનન્ત-અવ્યાબાધ સ્થાનમાં સિધાવ્યા. ભારત વર્ષના સમસ્ત ધર્મરસિકોએ એ વેળાએ પ્રકમ્પ અનુભવ્યું. નિરાધારની જેમ ભારતભૂમિએ એ પ્રસંગે શેકપૂર્ણ વાતાવરણમાં રડી લીધું. જ્ઞાનના અનન્ત પ્રકાશની ન્યાત બૂઝાઈ અને અજ્ઞા નને અંધકાર ચોમેર ગાઢ બને.
આ અંધકારને ઉલેચવાના પ્રતીકરૂપ, ભક્ત હૃદયના ધર્માત્માઓએ ઘેર ઘેર દીવા પ્રગટાવી, એ જગદુ વંદનીય મહાન વિભૂતિને પિતાની શ્રદ્ધાભરી અંજલી અપી. આજની દીવાળી પર્વની ઉત્પત્તિનો ટૂંક ઈતિહાસ જેને તવારિખના પાનાઓમાંથી નેંધાયેલે આજે આ રીતે આપણને મળી રહે છે. * દીપપૂજા, ધનપૂજા કે શારદાપૂજા એ દીવાળીના દિવસોમાં જૈન-જૈનેતર હિન્દુ સમાજની દીવાળીને ઉજવવાની રિવાજ મુજબની ચાલુ પ્રથા છે. પણ આ બધી પૂજાઓની પ્રવૃત્તિએની પાછલ એને સાચો પ્રાણ જે આપણે નહિ જાળવી શકીએ તે આ દિવસોમાં થતાં આ સમારંભે, કેવળ ક્ષણિક આનન્દ
