________________
કલ્યાણ :
પણ કલ્પકના જીવનમાં એવો એક અણુચિ બનાવ કઈ અજાણી રીતે ભવિતવ્યતાના બળે બની ગયે, કે જેના વેગે સંસારથી અલિપ્ત, નિરાળાં અને એકાન્ત જીવનની મોજ માણવાની કલ્પકના મનોરથે તે દિવસથો સાવ ભાંગીને ભૂકાં થઈ ગયા. સંગેમરમરના એકાદ પાષાણના સ્વચ્છ ટુકડા પર કલાને જીવન્ત કરી જવાની જેમ કાઈ શિલ્પીની કેટકેટલી અભિલાષાઓ જીવનની કેઈક અસાવધ ઘડિપળે ટાંકણાની અણીથી તૂટી પડતા ટુકડાની સાથે શતધા થઈ જાય તેમ કલ્પક માટે પણ બન્યું.
અને ત્યારથી કલ્પક સંસારી બન્યા. એક બ્રાહ્મણ કન્યાનું પાણિગ્રહણ કરવાની આપત્તિમાં એ મૂકાયે. એકાન્ત જીવનની એની કલ્પનાઓ સ્વપ્નવત બની ગઈ. કલ્પકને જ્યારે એ યાદ આવતું ત્યારે પિતાનાં જીવનવહેણની આ બદલાતી જતી–પલટાતી જતી દિશા માટે ઘડિભર એનું ગંભીર હૃદય પણ સંક્ષેભના આઘાત-પ્રત્યાઘાત અનુભવતું.
એના સંસારપ્રવેશનાં જીવનની પૂર્વ ધટના આમ બની ગઈ
એની પાડોશમાં એક બ્રાહ્મણનું ઘર હતું. એ બ્રાહ્મણને એકની એક રૂપવતી દીકરી જ્યાં યૌવનના ઉંબરે પગ મૂકવાની સ્થિતિમાં આવી તે અવસરે તે જળદરના રોગથી પીડિત બની. મોટા પેટવાળી તે બ્રાહ્મણ કન્યા ચાલી શકવાને માટે કે ધરતી પર પગ મૂકવાને માટે તદ્દન લાચાર હતી. કન્યાને પિતા દીકરીના આ દુઃખથી દુઃખિત બન્યો. દિન–પરદિન કન્યાનું વય વધતું ચાલ્યું. શહેરમાં બ્રાહ્મણની આ રેગપીડિત કન્યાને હાથ ગ્રહણ કરવાને કઈ ઈચ્છતું ન હતું. તેના બાપની ચિતા આ રીતે વધતી ચાલી.
કલ્પકની ભદ્રિકતાને લાભ લેવાની મુસદિતા, કન્યાના પિતાના હૃદયમાં એક વેળાયે ઘેરાવા લાગી. મુત્સદિ માનવો ભલ–ભલા ચતુર માણસોની હુશિયારીને કકળા છળી જાય છે. મુત્સદ્દીતાનાં ક્ષણે ક્ષણે પલટાતાં માયાવી રંગે સહૃદય માનવોની સરળ ચક્ષુધારા નથી આવી શકતા.
એક દિવસે કલ્પક જ્યારે તે રસ્તેથી પસાર થતો હતો. ત્યારે તે બ્રાહ્મણે, પિતાની કન્યાને બાજુના એક ઊંડા ખોદી રાખેલા ખાડામાં
