________________
કલ્યાણ
કોઈપણ એક વ્યક્તિ સિદ્ધ થતી નથી તે અનુમાનથી તે સિદ્ધ થવાની વાત જ ક્યાં રહી ? કારણ કે અનુમાન પ્રમાણની તે ત્યાં પ્રવૃતિ થાય છે કે જ્યાં બે પદાર્થોનું એક ઠેકાણે દર્શન છે અને વળી દરેક ઠેકાણે એ રીતે બન્ને પદાર્થો દેખાતા હોય એવા સ્થળમાં એક પદાર્થનું પ્રત્યક્ષ થાય એટલે બીજા પદાર્થની કલ્પના કરાવે જેથી ધૂમની સાથે દરેક ઠેકાણે વહિ દેખાય છે અને પછી કઈ ઠેકાણે ધૂમ જોઈએ તે વનિનું જ્ઞાન થાય છે. સર્વજ્ઞ વ્યક્તિની સાથે કોઈ વસ્તુ દષ્ટ હોય તે તે વસ્તુના દર્શનથી સર્વજ્ઞ વ્યક્તિની
કલ્પના કરાય ? ૮ વળી તમો આગ્રહથી કદી અનુમાનથી સર્વજ્ઞ વ્યક્તિ સિદ્ધ કરતા
પણ હશે તે છતાં જૈન દર્શનાભિમત અહત સર્વજ્ઞ વિશેષ તે કદી
પણ અનુમાનથી સિદ્ધ નહિ થાય. ૮ સર્વજ્ઞ સદશ કોઈ વ્યક્તિ પ્રત્યક્ષ નથી કે જે વ્યક્તિને જોઈએ એટલે
ઝટ જ્ઞાન થઈ જાય કે, “ આ વ્યક્તિ સર્વાના સરખી છે કે જેથી
આના જેવી બીજી કોઈ સર્વજ્ઞ વ્યક્તિ હોઈ શકે.” ૧૦ સર્વત્તવાદી એમ કહે કે આગમ પ્રમાણથી સર્વજ્ઞ સિદ્ધ છે તે તે પણ
તેનું કહેવું યુક્તિથી અસંગત છે; કારણકે સર્વજ્ઞવાદિ આગમને પ્રમાણિક તે સર્વજ્ઞકથિત છે માટે માને છે. પણ સર્વજ્ઞ સિદ્ધ ન હેય તે તતકથિત આગમ પ્રમાણિક કઈ રીતે હોય અને તતકથિત આગમ પ્રમાણિક નથી એ નિશ્ચિત થયું એટલે પછી સર્વજ્ઞપ્રતિપાદક વાકયમાં શ્રદ્ધા તે હોય જ ક્યાંથી ?
આ રીતે જ્યારે કોઈપણ પ્રમાણથી સર્વજ્ઞ સિદ્ધ નથી થતો માટે જ માનવું જ જોઈએ કે સર્વજ્ઞ જેવી કેાઈ વ્યક્તિ નથી. અને સર્વજ્ઞ જેવી કેઈ વ્યક્તિ સિદ્ધ ન થઈ તે પછી તતકથિત આગમ ઉપર વિશ્વાસ રાખી તપાદિ કરી કાયા શેકવવી, ભોગથી અલગ રહેવું, દુનિયાની મોજમજાક ન માનવી, એ બંધુ આત્મવંચના છે.
