________________
કયાણું : નિરર્થક વસ્તુ દેહ બહાર કાઢે છે, પરંતુ દેહયંત્રને કામ કરવા કરતાં વધારે પડતો ખોરાક એરાયા જ કરે છે તે નિરર્થક વસ્તુઓને ઢગ થાય ને રોગ જન્મે છે. કુદરતની રચના જ એવી છે કે દેહ પોતે જ પિતાને નીરોગી રાખવાનાં સર્વ પ્રયત્ન કરે છે ને તે માટેનાં સર્વ સાધને તેને મળેલાં હોય છે. માત્ર એ સાધને પહોચી વળી ન શકે તેટલા વિરોધનો તેને સામનો કરવો પડે ત્યારે તે નિરુપાય બને છે. એટલે એવાં કેટલાંય દ્રષ્ટાંત છે કે જેમાં સામાન્ય ઉધરસ, તાવ, અપ ને બીજા હાના રોગો કઈ પણ જાતની દવા વિના અમુક સમયને અંતરે મટી જાય છે.”
“ઉચ્ચ વર્ગનાં લેકે ઘણી વખત નીચા વર્ગના ને નિષ્કિચન તથા ગામડાના લોકો દવા વિના કેવી રીતે ચલાવી શકતા હશે તેની વિમાણસમાં પડે છે; પરંતુ તેમાં વીમાણસમાં પડવાનું કોઈ કારણ નથી. કારણ કે તેમનું રાગ નીવારણ તે દેહ પિતે જ કરે છે. એટલે દવાની તેમને જરૂર નથી.”
આ કુદરતી સત્યને લક્ષ્યમાં લઈને જ “કુદરતી રોગોપચાર” નામને એક તબીબી પંથ નીકળે છે. જે પંથ કોઈ પણ જાતની દવાની હિમાયત કરતું નથી. તે દરેક રોગને કુદરત જ સાનુકૂળ સંગો હોય તે મટાડે છે એ હકીકતને લક્ષમાં લઈને તે કુદરતી સાનુકૂળતાઓ દરેક રોગ માટે શું જોઈએ તેને નિર્ણય કરે છે. ને તે સિદ્ધાંતમાં કશું ખોટું નથી.”
“ ત્યારે દવા તે માત્ર ધતીંગજ છે ને?” મેં પૂછયું.
“જે ખરૂં પૂછીએ તે તે ધતીંગ જ છે, છતાં દવાની તરફેણમાં બે બાબતે છે. એક તે એ કે જે રોગનું નિદાન થયું હોય અને જો તે રેગને જ અકસીર સિદ્ધ થયેલી એવી દવા આપવામાં આવે છે તે રોગને નાબૂદ કરવા શરીર જે યુદ્ધ ખેલી રહેલ હોય છે તેને કુમક મળે છે ને એ રીતે દવા શરીરને સહાયરૂપ બને છે, પરંતુ ગમે તેવી દવા હેવા છતાં માત્ર દવાથી જ કઈ રોગ મટતું નથી તે હકીકત છે.”
