________________
ગયો. કપિલના કુટુંબમાં આ હકીકત ત્યારથી ચિરસ્મરણીય બની ગઈ એનાં બાળકનાં ઉધડતા ભાવી માટે ત્યારથી કપિલને ખૂબ જ આશાઅભિલાષા પ્રગટી.
ક૯ય અને પવિત્ર જળથી પીડામુક્ત થયેલા કપિલને આ બાળક ત્યારથી પ્લેક-કપકના નામથી પ્રસિદ્ધ થયો.બાળક કલ્પકની ભાગ્યરેખા હવે પલટાવા લાગી. ધીરે ધીરે એ હમજણ થયે, અને યોગ્ય વયે વિદ્યા, વિજ્ઞાન તેમજ વિદ્વત્તામાં એણે કુશલતા પ્રાપ્ત કરી. તે પિતાના પિતા કપિલના માનનીય સ્થાને આવ્યું. સારાયે પાટલીપુત્ર શહેરમાં કલ્પકની પ્રતિષ્ઠા સારી જેવી વ્યાપક બનતી ગઈ. કલ્પકની નમ્રતા, ધર્મશ્રદ્ધા અને સંતોષવૃત્તિ એને એકાન્ત જીવન તરફ દોરી જતી જ્યારે લેકપ્રતિષ્ઠા, વિદત્તા, અને કુશલતા કલ્પકને બલાત્ નંદના રાજ્યમાં ઊંચા અધિકારો પ્રત્યે ખેંચી જતી.
કેટલાયે વર્ષો સુધી કલ્પકના જીવનમાં આ પ્રકારનાં બન્ને વિજાતીય ઘર્ષણે ચાલુ જ રહ્યા.
સુશ્રાવક કલ્પકના આંગણે, કુલીન ઘરની કળા, લાવણ્ય અને રૂપથી રતિ જેવી કન્યાઓના તેના વડિલે તરફથી પાણિગ્રહણ માટે કહેશે આવતા. પણ અલ્પપરિગ્રહી અને સદાચારી કલ્પકનું મન, સંસારની જંજાળમાં પડવાને તૈયાર ન હતું. બ્રહ્મચારી વિદ્યાર્થીઓથી વીંટાયેલ યુવાન કલ્પક, તેજસ્વી સૂર્યની જેમ પાટલીપુત્ર શહેરમાં હંમેશા લટાર મારત. એની પવિત્રતાથી લેકે એને દેવની જેમ પૂજતા. નગરના લેકમાનસમાં એનું સ્થાન ખૂબ ગૌરવવાળું બન્યું હતું. નંદના રાજકુલમાં એને મોભે, મર્યાદા ધીરે ધીરે વધતા ચાલ્યા. પણ ધર્માત્મા કલ્પક, આ બધાથી તદ્દન દૂર-સુદૂર રહેતા. એને આ બધા માન-સન્માનની ભૂતાવળે અવાર–નવાર કંટાળે આપતી. પહેલેથી જ જૈન સાધુઓની પવિત્ર સાધુતાના વાતાવરણમાં ઉછરેલા કલ્પકને આ બધું ઉપાધિમય ભાસતું.
