________________
૧૮
અસતી ચરિત્ર નુપૂરપંડિતા, દત્તદુહિતા, મદનમંજરી, પ્રદેશી
રાજાની રાણીની કથા સારણી-૧માં જણાવ્યા અનુસાર વિવિધ કથાનકોમાં શીલની બાબત કેન્દ્ર સ્થાને છે.
કેટલાંક કથાનકો જેવાં કે દ્વૈપાયન, વિશ્વામિત્ર, નારદ, સૂર્ય, ચંદ્ર વગેરે હિન્દુપુરાણકથાઓના આધારે લખ્યાં છે. બાકીનાં જૈન આગમિક સાહિત્ય, ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર, જ્ઞાતાધર્મકથા, રાજપ્રશ્રીય સૂત્ર, વસુદેવહિંડી, સમરાઈઐકહાના આધારે આલેખાયાં છે. મહારાષ્ટ્રી પ્રાકૃત કથાસાહિત્યમાંથી પલ્લવિત થયાં છે. કેટલાંક કથાનકો ઘણાં નાના છે, જેવા કે દ્વૈપાયન, વિશ્વામિત્ર, નારદ મુનિ, હરિ, સૂર્ય, ચન્દ્ર, બ્રહ્મા, ઈન્દ્ર વગેરે. એટલે કે મૂળ ગ્રંથના બાલાવબોધ કે ગુજરાતી અનુવાદમાં કથાનકો નવપલ્લવિત થયાં છે. વિષયનિરૂપણ
મંગલાચરણના રૂપે તત્ત્વના ઉપદેશરૂપ અમૃતના સમૂહને એકઠું કરનાર શ્રી જિનકીર્તિસૂરિ પુણ્યરૂપી વેલના પલ્લવને પ્રફુલ્લિત કરવાને જેમ મેઘનું આગમન ઉપકારક બને એમ શીલોપદેશમાલા'માં શીલના ઉપદેશનું પ્રયોજન દર્શાવે છે. મૂળ શ્લોક - નિમ્નદિયસયતદીનં ૩૬વસ્તીમૂનનરાળકીનં .
___ कयसिवसुहसमीलं, यालह निद्य विमलसीलं ॥ २ ॥ વિશેષાર્થ કરતાં આ શ્લોકને નીચે પ્રમાણે વર્ણવી શકાય ? - “હે ભવ્યજીવો ! જે રીતે દહીંને મંથન કરીને સર્વ પ્રકારની નિંદાને મંથન કરનાર (રવૈયાની પેઠે) દુઃખરૂપી વેલના મૂળને ઉખેડી નાખવાને ખીલા સમાન અને મોક્ષસુખ આપનાર એવા નિર્મળ શીલવ્રતનું પાલન કરો.”
