________________
૯૧
વર્ષો પહેલાં શ્રી મહાવીર સ્વામીએ આપેલાં મહાવ્રતો (પાંચ)માં અપરિગ્રહનું વ્રત દર્શાવ્યું છે. પોતાના માટે અને પરિવાર માટે જે જરૂરી છે એટલું જ રાખવું - એટલી જ સામગ્રીનો સંગ્રહ કરવો એ અપરિગ્રહ છે. ‘પરિગ્રહ' એટલે સંગ્રહ કરવો, ભેગું કે એકઠું કરવું. તેથી જ શ્રી મહાવીરસ્વામીએ પોતાને દેવ તરફથી અપાયેલું વસ એટલે કે જે દેવદૃષ્ય મળ્યું હતું તેમાંથી અડધું વસ્ત્ર એક ગરીબ બ્રાહ્મણને આપી દીધું હતું. નિયમપાલનમાં અડગ શ્રમણ-શ્રમણી ભગવંતો અને શ્રાવક-શ્રાવિકાઓ પણ આ સિદ્ધાંતનો રોજિંદા જીવનમાં અમલ કરે છે.
આજે ઘણા લોકો ‘ચારે બાજુથી ભેગું કરવું' એ સિદ્ધાંતમાં માને છે અને તેની દોડાદોડીમાં જ જીવન પૂરું કરી નાખે છે. મળ્યા પછી છૂટે નહીં એવું બને છે. જે જરૂરી છે તે રાખવું પરંતુ આસક્તિભાવ નહીં, તે અપરિગ્રહ. અસંતોષ, સ્વાર્થ, અધિરાઈપણું, અશાંતિ, મોહ જેવી બાબતોથી પરિગ્રહવૃત્તિ જન્મે છે. પરિગૃહવૃત્તિથી અને લઈ લેવાની - પડાવી લેવાની વૃત્તિથી વેર-ઝેર અને અશાંતિ જન્મે છે. ઓછામાં ઓછી જરૂરિયાતોથી ચલાવી લેવામાં ન માનવાવાળામાં લૂંટારુવૃત્તિ પણ જન્મે છે. અપરિગ્રહ એ મનને પણ શાંતિનો અનુભવ કરાવે છે. રાત્રે નિરાંતે ઊંઘ આવે છે.
જેના ઘરમાં સાધનસામગ્રીનો પાર નથી, તેઓ સલામત નથી. તેઓ પર લેભાગુની નજર મંડાયેલી હોય છે.
અપરિગ્રહથી સંતોષ સાધવાની ટેવ પડે છે. આથી પરિવારમાં પણ સૌ સંપીને રહી શકે છે. આ રીતે અપરિગ્રહ એ વ્યક્તિને પોતાના માટે અને પરિવારથી માંડીને રાષ્ટ્ર અને વિશ્વના સંદર્ભે ખૂબ જ મહત્ત્વનું બળ છે. તમામ ઝઘડા કે વેરવૃત્તિનું શમન ત્યારે જ થાય
