________________
૮૩
ચરિતાત્મક, લોકકથાત્મક અને સંગ્રહરૂપ એમ ચાર વર્ગો પડે છે. દેવપ્રભસૂરિકૃત “પાંડવચરિત્ર', શુભચંદ્ર રચિત “જૈન મહાભારત' ઉપરાંત બાહુબલિ, નાગકુમાર, સુલોચના વગેરે પાત્રોની કથાઓનું આલેખન થયું છે. અભુતરસિક અને પ્રેમકથાત્મક અંશો ધર્મસંસ્કાર પામીને આલેખાયાં છે. લુપ્ત થયેલી પ્રાકૃતમાં લખાયેલી પાદલિપ્તકૃત તરંગલોલા અને સંસ્કૃતમાં લખાયેલી “તરંગવતી આ પ્રકારનાં ઉદાહરણો છે.
મધ્યકાલીન ગુજરાતી જૈન સાહિત્યમાં પૂર્ણ ગદ્યકૃતિ ઓછી જોવા મળે છે. સંસ્કૃત – પ્રાકૃત ધર્મગ્રંથોના અનુવાદો થયા છે. તેને “ટબાસ્તબકો” કહી શકાય. “બાલાવબોધો વધારે પ્રમાણમાં લખાયા છે. મેરૂતુંગસૂરિનું “વ્યાકરણ ચતુષ્ક બાલાવબોધ' (૧૪૧૫), સાધુરત્નસૂરિનું “નવતત્ત્વવિવરણ બાલાવબોધ' (૧૪૫૬ આસપાસ), સોમચંદ્રસૂરિનું “ભક્તામરસ્તોત્ર બાલાવબોધ' સારી પ્રસિદ્ધિ પામ્યા છે. “સંગ્રહણી', કલ્યાણ મંદિર, કલ્પસૂત્ર', “શત્રુંજયસ્તવન બાલાવબોધ', “ક્ષેત્રસમાસ', “પડાવષ્યક' વગેરે બાલાવબોધ બહુ વિપુલ સંખ્યામાં લખાયાં છે. - ઈ. સ. ૧૪૨૨માં લખાયેલ “પૃથ્વીચન્દ્રચરિત' એ માત્ર જૈન સાહિત્ય નહીં, પરંતુ ગુજરાતી સાહિત્યની એક પ્રશિષ્ઠ ગદ્યકૃતિ છે. માત્ર કથારસ નહીં, પરંતુ ગદ્યછટા પણ આકર્ષે છે. કથા લિખિત હોવા છતાં તે કહેવાતી હોય એવું અનુભવાય છે. પાંચ ઉલ્લાસમાં લખાયેલી આ રચના પૃથ્વીચન્દ્ર અને રાણી રૂપલતાનાં કથાનકને આલેખે છે. કલાપૂર્ણ વર્ણન અને વિપુલ શબ્દરાશિથી અલંકૃત આ કૃતિ મધ્યકાલીન જૈન સાહિત્યની સુંદર રચના બની છે. ઉપસંહાર * મધ્યકાલીન ગુજરાતી જૈન સાહિત્યની ઉપરોક્ત ચર્ચાના આધારે કહી શકાય કે એ સાહિત્યમાં એ સમયનાં ચરિત્રપાત્રો વિષયક
