________________
૩૩
એક ઝાંઝર કાઢી લીધું. છેવટે પ્રપંચોથી તેણે બચવાનો પ્રયત્ન કર્યો. કલંક દૂર થયું. લોકો તેને નૂપુરપંડિતાથી ઓળખવા લાગ્યા. અંતે વ્યંતરદેવના કારણે તેણે દીક્ષા લીધી.
દત્તદુહિતા (શૃંગારમંજરી)નું દૃષ્ટાંત પણ શીલભ્રષ્ટ સ્ત્રીમાં ગણાવી શકાય. એક જ ભવમાં અનેક પ્રકારનાં પાપનું આચરણ કરી શીલખંડન કરવાથી ભયંકર ભોગાવલી કર્મો આચરીને ભવોભવ ભ્રમણ કરનાર તરીકે ઘણા કાળ સુધી યાદ રહેશે.
કવિ શ્રી જયકીર્તિસૂરિ જણાવે છે કે જેમ બિલાડી ઉંદરોના ક્ષયનું કારણ છે, તેમ બ્રહ્મચર્યવ્રતરૂપ શરીરનાં ક્ષયનું કારણ સ્ત્રીનો સંગ છે. આવી સ્ત્રીકથાઓમાં અન્ય ચરિત્રો પણ આ માળામાં ગૂંથ્યાં છે. પ્રદેશી રાજાની રાણી પણ આવું જ ઉદાહરણ છે. વિવિધ ઉપમાઓ દ્વારા આ દષ્ટાંત પણ વાચકને છેક સુધી જકડી રાખે છે. રચયિતા છેવટે પોતે જીવને ઉપદેશ આપે છે.
रे जीव समयकप्यिय निमेस सुहलालसो कह मूढ ॥ सासयसुहमसमतमं हारसि ससिसोयरं च जसं ॥ ७५ ।।
અરે જીવ ! વિષયસુખના કાલ્પનિક ક્ષણિક સુખ માટે ચંદ્ર સમાન ઉજ્જવળ મોક્ષસુખને શા કારણથી હારી જાય છે ? આ રીતે દષ્ટાંતો આગળ ચાલે છે. નિરૂપણશૈલીની દૃષ્ટિએ શીલોપદેશમાલા
કોઈ પણ કથાનક વાચકને પહેલેથી છેલ્લે સુધી જકડી રાખે તે એની નિરૂપણ શૈલીનો પ્રભાવ છે. આચાર્ય શ્રી જયકીર્તિસૂરિની શીલોપદેશમાલા” આ ખાસિયત ધરાવે છે. પ્રવાહીશૈલીમાં આલેખાયેલું પદ્ય અને તેમાંથી છૂટ થતી રચનાશૈલી વાચકને વાંચવામાં રસ પ્રેરે છે. આમ તો મહારાષ્ટ્ર પ્રાકૃત મૂળ ભાષા હોવા છતાં તેમાંથી સરળ અર્થ કથાનકને રસપ્રદ બનાવવા માટે ઉપયોગી છે.
