________________
૪૫
દેવ ભગવાન મહાવીર જ્યાં કાઉસગ્ગ ધ્યાને સ્થિર હતા, ત્યાં આવી પહોંચ્યો. પોતાની મહાનતા સાબિત કરવા તેણે શરૂઆતમાં ધૂળનો વરસાદ વરસાવ્યો. પ્રભુ એ સમયે શ્વાસોશ્વાસ બંધ કરી દે એવી પરિસ્થિતિ સર્જી, પરંતુ પ્રભુ જરા પણ ચલિત ન થયા. એ પછી પ્રભુ પર તેણે ભયાનક કીડીઓ છોડી, આથી પ્રભુના આખા શરીર પર લોહીની ધારા વહેવા લાગી. છતાંય પ્રભુ એ જ ભાવમાં સ્થિર હતા. એ પછી તેણે ડાંસ અને મચ્છરો છોડ્યા. સંગમ જેમ વધુ ભયાનક બનતો હતો, એમ શ્રી વીરપ્રભુ શાંત ચિત્તે એવી જ મુદ્રામાં સ્થિર હતા. આ જોઈ તે વધુ ગુસ્સે થયો. વીંછી, નોળિયા, સાપ વગેરના ઉપદ્રવથી પણ તેને સંતોષ ન થયો. આગ, વંટોળ અને ભયંકર તોફાન ઉત્પન્ન કર્યું છતાંય તેને નિષ્ફળતા મળી. છેવટે તેની અંદરનો ક્રોધ જ્વાળામુખી બની વિસ્ફોટિત થયો ત્યારે તેણે મેરુપર્વતને પણ તોડી ચૂરા કરી નાખે એવું કાળચક્ર પ્રભુ પર છોડ્યું. આ સમયે દેવોનું હૃદય પણ પળવાર ધબકવું ચૂકી ગયું. નદીનું વહેતું પાણી સ્થિર થઈ ગયું, વૃક્ષોનાં પાંદડાં હાલતાં બંધ થઈ ગયાં, છતાંય પ્રભુ પર તે ચક્રની કોઈ અસર નહીં ! એક તરફ આગની જ્વાળાઓ જેવો જ્વાળામુખી સંગમ અને બીજી તરફ પ્રસન્નતાના પુષ્પો જેવા પ્રભુ !
એક જ રાત્રિમાં વીસ જેટલા ઉપસર્ગો કરનાર સંગમ કે માસ સુધી પ્રભુની ગોચરીને દૂષિત કરી છ માસના ઉપવાસ છતાં ચિત્તની પ્રસન્નતામાં લેશમાત્ર ફેર ન પડ્યો. અંતે સંગમ થાક્યો. પોતાના કૃત્ય બદલ પસ્તાવો થયો. પ્રભુ પાસે માફી માગવા લાગ્યો. તેનો અહંકાર ઓગળી ગયો. ક્રોધાગ્નિ શાંત થઈ ગયો. શ્રી વીરપ્રભુની કરુણાનો વિજય થયો. આટલા ઉપસર્ગો પછી પણ ભગવાને કહ્યું, “સંગમ, તારો મારા પર ઉપકાર છે, જેથી મારાં કર્મોના બંધ તૂટી જશે.” સંગમનો આત્મા પ્રાયશ્ચિત્તના પવિત્ર જળમાં વિશુદ્ધ બન્યો.
