________________
*
૭૦
રાજમહેલમાંથી તેમની શોધ કરતાં ઘોડેસવારો આવી પહોંચ્યાં અને તેમના વિશે પૂછપરછ કરી. કોઢિયાઓએ કહ્યું : “ો રૂહાં કાવ્યો નથી રે” (ભાગ-૧ પ્રથમ ખંડ, ઢાળ-૧૦, ગાથા-૨૧) અહીં પ્રશ્ન થાય કે કોઢિયાઓએ મૃષાવાદનો સહારો લીધો એ યોગ્ય છે ? અનુપ્રેક્ષામાં આ બાબત સ્પષ્ટ થઈ છે. દ્રવ્યથી અસત્ય હોવા છતાં ભાવથી સત્ય છે. શાસ્ત્રાર્થ પ્રમાણે જોતાં જેનાથી નિષ્કારણ ષકાયની હિંસા થાય તે ભાષા દ્રવ્યથી અસાવદ્ય હોવા છતાં તે ભાવથી સાવદ્ય કહેવાય છે. અહીં અનુપ્રેક્ષાનાં અનેક સુંદર ઉદાહરણો જોવા મળે છે. ખાસ તો એ બાબત નોંધનીય છે કે વિવિધ વિષયોની ગહનતાને સ્પષ્ટ કરવા માટે તેને અનુરૂપ સંદર્ભોથી આ વિભાગ જ્ઞાનસભર બન્યો છે. આથી કહેવું છે કે જૈન સાહિત્યનું આકાશ તેજસ્વી રચયિતાઓના પ્રદાનથી સુશોભિત છે, પરંતુ શ્રી પ્રેમલભાઈના આ પ્રદાનથી તે અધિક અલંકૃત બન્યું છે. રસભોગ્યતા
પ્રારંભમાં વિદ્યાદેવીને પ્રાર્થના, હૃદયના ઉદ્ગારોથી તેમની સાથે થતું અનુસંધાન અને પરિણામ સ્વરૂપે પ્રાપ્ત થતાં અલૌકિક ફળ વિશે જણાવાયું છે. આથી સિદ્ધ થાય છે કે આ મહાકાર્ય અન્ય કરતાં કાંઈક વિશેષ છે. આચાર્ય શ્રી અભયશેખરસૂરિજીના શબ્દો : “આ પ્રકાશન પાછળની ઇચ્છા “જીવો વધુને વધુ ઉપાસ્ય તત્ત્વો પ્રત્યે આકર્ષાય” એ રહી છે. એ અનુસાર આ સંશોધન-સંપાદન ઘણું જ ઉપકારક નીવડ્યું છે.”
વાચક માત્ર કથાપ્રસંગો વાંચીને મૂકી દેશે નહીં. તેનું મુખ્ય કારણ આ સર્જનમાં રહેલી રસભોગ્યતા છે. શ્રીપાળ-મયણાની શ્રી સિદ્ધચક્રજીની સાધનાનું અને એ પછી શ્રીપાળના જુદી જુદી રાજકુમારી સાથેના લગ્નની પૂર્વશરતોનું રોચકશૈલીમાં નિરૂપણ થયું
