________________
કરી સાધકને સાધનામાર્ગથી વિચલિત કરવા માટેનો એ પ્રયત્ન હોય એવું જ લાગે. આવા સંયોગોમાં આત્મજ્ઞાની મહાત્માઓ મોહની દરેકેદરેક ચાલ નકામી કરે છે.
રાગ કે દ્વેષના પ્રસંગે રાગાદિને આધીન બન્યા વિના મુનિભગવન્તો કર્મનિર્જરાના સાધનામાર્ગથી સહેજ પણ ચલાયમાન થતા નથી. રાગ કે દ્વેષને આધીન બની અનન્તાનન્ત કાળથી ચિકાર કર્મબન્ધ કર્યો છે, તેથી તેનાથી છૂટવા માટે રાગાદિને દૂર કરવા સિવાય બીજો કોઈ જ ઉપાય નથી.... ઈત્યાદિનો જેમણે પરિચય કર્યો છે, એવા સમર્થજ્ઞાની ભગવન્તો મોહના પ્રહારોને પાછા વાળે છે. કોઈ પણ રીતે તેઓશ્રી રાગાદિને પરવશ બનતા નથી. સમર્થજ્ઞાની અજ્ઞાનને આધીન બની કઈ રીતે પ્રવર્તે ?
મોહની કરામત જ એ છે કે જ્ઞાનીનું જ્ઞાન નાશ પામે-એવું કરી નાંખે. જ્ઞાનનો નાશ થયા પછી તો મોહને કાંઈ જ કરવાનું રહેતું નથી. જ્ઞાની પોતે જ અકાર્ય કરવા માંડે છે. સમર્થજ્ઞાની ભગવન્તો મોહની ચાલ બરાબર સમજે છે. તેથી તેની ચાલમાં સહેજ પણ આવતા નથી. જ્ઞાનનું બખ્તર ખૂબ મજબૂત હોવાથી મોહનાં શસ્ત્રો નિષ્ફળ બને છે. મોહનાં શસ્ત્રો તો આ રીતે નકામાં બને જ છે. મોહના આઘાતથી જ્ઞાની ભગવન્તો તસુભાર પણ પોતાના સ્થાનથી ખસતા નથી - તે જણાવાય છે. અર્થાદ્ જ્ઞાની ભગવંતને હણવાનું સામર્થ્ય તો મોહમાં નથી જ, પણ તેમને પોતાના સ્થાનથી ખસેડવાનું સામર્થ્ય પણ મોહમાં નથી.... તે જણાવાય છે :
तुलवल्लघवो मूढा, भ्रमन्त्यभ्रे भयानिलैः।
नैकं रोमापि तै निगरिष्ठानां तु कम्पते ।।१७-७।। : “મોહને આધીન થયેલા જીવો રૂની જેમ હલકા (તુચ્છવૃત્તિવાળા) બનીને ભય સ્વરૂપ પવન વડે આકાશમાં ભમ્યા કરે છે. પરંતુ જ્ઞાનથી શ્રેષ્ઠ એવા મહાત્માઓનું એક પણ રૂંવાડું ભયસ્વરૂપ પવનના કારણે હલતું નથી.” મૂઢ માણસો વિવેકથી રહિત હોય છે. મોહને આધીન થઈને તેઓ અત્યન્ત તુચ્છ બુદ્ધિવાળા બને છે. હેયને ઉપાદેય માનીને અને ઉપાદેયને હેય માનીને આ સંસારમાં પ્રવર્તનારા માણસોની મૂઢતા, તેમની બુદ્ધિમત્તાના અસ્તિત્વમાં શક્કા ઉપજાવે છે.
એવી મૂઢતાને કારણે તેમને જ્યાં પણ અનુકૂળતા જણાય છે, ત્યાં તેઓ દોડી જાય છે અને જ્યાં પણ થોડી પ્રતિકૂળતા દેખાય છે, ત્યાંથી તેઓ ભાગી જાય છે. ક્યાંય પણ તેઓને સ્થિરતા પ્રાપ્ત થતી નથી. સુખ મળશે નહિ અને દુઃખ આવ્યા
(૭)
