________________
२६
ज्ञानसार दीवा । क्व क० किहां। उपयुज्यंते क० उपयोग पामइं । तमोघ्नी क० अंधकारनी हरनारी । दृष्टिरेव क० नजरिंज । चेत् क० जो । ६
અર્થ : કારણમાં કાર્યનું આરોપણ કરીને જ્ઞાનને ગ્રંથિભંગરૂપ કહ્યું છે. જો ગ્રંથિભેદથી ઊપજેલું વિષયપ્રતિભાસદલવિકલ (એટલે અનાત્મરૂપ ઇંદ્રિયવિષયોના પ્રતિબિંબરૂપ પાસાંથી રહિત) આત્મપરિણામવંત (આત્મપરિણતિવાળું) જ્ઞાન છે તો વિવિધ પ્રકારના શાસ્ત્રબંધને કરી શું? (અર્થાતુ શાસ્ત્રબંધનનું શું કામ છે?) આ જ અભ્યાસના પરિપાકે તત્ત્વસંવેદન થાય ત્યારે ભાવચારિત્ર પરિણમે. ત્યાં પરસાધન(શાસ્ત્ર જેવા)ની અપેક્ષા નથી. અહીં દૃષ્ટાંત, જો દૃષ્ટિ જ અંધકારને હરનારી છે તો દીવાઓ કયાં ઉપયોગ पामे (ममा आवे)? अर्थात् उपयोगमा न सावे. ५
मिथ्यात्वशैलपक्षच्छिद ज्ञानदंभोलिशोभितः ।
निर्भयः शक्रवद् योगी नंदत्यानंदनंदने ।। ७ ।। बा०- मिथ्यात्व रूप जे । शैल क० पर्वत तेहनूं। पक्ष क० पांखनो । छिद् क० छेदहनहार जे । ज्ञानदंभोलि क० ज्ञानरूप वज्र तेणिं करी । शोभित क० विराजित । निर्भय: क० भयरहित । शुक्रवत् क० इंद्रनी परिं । योगी क० योगमार्गस्थ । नंदति क० नंदइ छई, क्रीडा करई छई। आनंदनंदने क० आनंदरूप नंदनवननइं विषइं । ७
અર્થ : મિથ્યાત્વરૂપ પર્વતની પાંખને છેદનાર એવા જ્ઞાનરૂપ વજથી વિરાજિત (શોભાયમાન), ભયરહિત યોગી ઇંદ્રની જેમ આનંદરૂપ નંદનવનને વિષે ક્રીડા કરે છે. ૭
पीयूषमसमुद्रोत्थं रसायनमनौषधम् ।
अनन्यापेक्षमैश्वर्यं ज्ञानमाहुर्मनीषिणः ।। ८ ।। ज्ञानाष्टकम् ।। ५ ।। बा०- पीयूषं क० अमृत केहबुं । असमुद्रोत्थं क० समुद्रथी उपनुं नहीं । रसायनं क० जरामरणहरण रसायन पणि । अनौषधं क० औषधरहित, बीजं रसायन औषधजनित होइं । अनन्यापेक्षं क० अन्य जे हाथी-घोडाप्रमुख तेहनी अपेक्षा नहीं जिहां एहवं । ऐश्वर्यं क० ठाकुरपणुं, बीजूं तो अन्यापेक्ष हुइं । ज्ञान क० ज्ञान । आहु क० कहिं छे । मनीषिण क० मोटा पंडित। ८
ए ज्ञानाष्टक पूरुं थयुं ।। ५।।
१. 2, रमई छई; 1,4, 5, 6, 7, 11 'कीडा करई छई' शो
नथी.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
