________________
विवेकाष्टकम्
या सर्व सुखरद्धिविस्मयनीयाऽपि साऽनगारद्धेः। नार्घति सहस्रभागं कोटिशतसहस्रगुणिताऽपि ।।"
- “પ્રશમરતિ પ્રકરણ” ગા. ૨૫૬, ૫૭ (ભાવાર્થ : શુદ્ધ પરમ ભાવોને નહીં ઇચ્છતો જીવ વિવેકરૂપી પર્વતથી નીચે પડે છે. પરમ ભાવોને શોધતો જીવ અવિવેકમાં ડૂબતો નથી.)
અર્થ : શુદ્ધ ભાવોને ગ્રહણ કરીને (પરમભાવગ્રાહક) નયસંમત શુદ્ધ ચૈતન્યભાવને નહિ ઇચ્છનારો અર્થાત્ તેને ટાળનારો અને બીજા જે સાત્ત્વિક, રાજસિક, તામસિક ભાવો છે તેને ઇચ્છનારો (જીવ) વિવેકગિરિના અપ્રમત્તતા નામના શિખર ઉપરથી નીચો પડે છે. જ્યારે સર્વ વિશુદ્ધ આત્મભાવની શોધ (અન્વેષણ) કરતો સાધક અવિવેકમાં ડૂબતો નથી (નિમગ્ન થતો નથી), એટલે કે એવો સાધુ અપૂર્વકરણે અનંત ઋદ્ધિ પામે છે, પણ તેમાં સંગ (આસક્તિ) ધરતો નથી. ક.
અન્ય પ્રાણીઓને દુર્લભ એવી ઋદ્ધિ-લબ્ધિની વિભૂતિને પામીને [પણ] સાતાગારવ, ઋદ્ધિગારવ અને રસગારવથી રહિત મુનિ પ્રશમરતિના સુખમાં મગ્ન થાય છે, પરંતુ તે ઋદ્ધિના સુખમાં આસક્તિ રાખતો નથી.
જે વિસ્મય પમાડે તેવી સર્વ દેવોની ઋદ્ધિ છે તેને લાખવાર કોટી ગુણી કરીએ તો પણ કદી સાધુની આત્મિક સંપત્તિના હજારમાં ભાગે તે આવે નહીં.
- “પ્રશમરતિ', ગા. ૨૫-૨૫૭ आत्मन्येवात्मनः कुर्यात् यः षट्कारकसंगतिम् ।।
क्वाविवेकज्वरस्यास्य वैषम्यं जडमज्जनात् ।। ७ ।। बा०- आत्मन्येव क० आत्मानिं विषई ज । आत्मन: क० आत्मानी । कुर्यात् क० करई। यः क० जे । षट्कारकसंगतिं छ कारकना अर्थानुगम प्रति । क्व क० किहां । अविवेकज्वरस्य क० अविवेकरूप ताव- । अस्य क० एहनइ । वैषम्यं क० विषमपणुं। जडमजनात् क० पुद्गल प्रसंगथी । अविवेकी ज्वरीनई ते जलमज्जनथी विषज्वर होइ ते श्लेषछाया',
आत्मा तेह ज स्वतंत्रपणइं ज्ञप्ति क्रिया करई छई ते माटिं आत्मा तो कर्ता ।
૨. 6 ન છે, બીજમાં નથી. | ૨. 2, 4, 6 સામાન્યઃ ધાર’ શબ્દો નથી, બીજી પ્રતોમાં છે પણ અહીં પ્રસ્તુત નથી તેથી લીધા નથી. રૂ. 2, 7 માં આ લખાણ નથી. . ૪. 1, 4, 5, 6, 11 માં તો; 3 માત્માનો; 6 માં ફર્તા, í વગેરેને ૧, ૨, ૩, ૪, ૫ એમ નંબર આપી કારકો સ્પષ્ટ કર્યા છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
