________________
१५०
उक्तं च
“अपरिच्छियसुयनिहस्स केवलमभिन्नसुत्तचारित्तस्स । सव्वुज्जमेण वि कयं अन्नाणतवे बहु पडई ।""
-‘ઉપદેશમાલા’, ગા. ૪૧૫
इति क० ए प्रकारइं । सर्वनयज्ञता क० सर्व नय जाणपणुं होई सर्व स्याद्वा एह ज कहई छ । ३
અર્થ : સર્વે વચનો (કે જે) વિશેષરહિત હોય તો તે એકાંતે (જાતે) અપ્રમાણ પણ નથી અથવા એકાંતે પ્રમાણ પણ નથી. અન્ય સિદ્ધાંતમાં (સમયમાં) પણ રહેલું સદચન તેના વિષયની કાળજીભરી તપાસથી (પરિશોધક) પ્રમાણ ઠરી શકે છે.
ज्ञानसार
કહ્યું છે,“ તેના વિષે (અન્ય શાસ્ત્રના વિષે) પણ દ્વેષ કરવા યોગ્ય નથી, પરંતુ તેના વિષયને પ્રયત્નથી વિચારવો. જે પ્રવચનથી ભિન્ન છે તેનું પણ બધું સચન નથી” “ષોડશક ૧૬, ગા ૧૩
વિશેષિત એટલે વિષયપરિશોધક નયથી યોજિત હોય તો તે પ્રમાણ છે. એ ઉપલક્ષણથી વિચારીએ તો સ્વસમય(સ્વસિદ્ધાંત)નું વચન પણ અનુયોગના અભાવથી (અર્થાત્ ચોક્કસ સંદર્ભજ્ઞાનના અભાવથી) વિશેષિત હોય તો તે અપ્રમાણ જ ગણાય.
કહ્યું છે,
“જેણે શ્રુત-સિદ્ધાંતનું રહસ્ય જાણ્યું નથી અને કેવળ સૂત્રના અક્ષરને અનુસરીને ચાલે છે, તેનું સર્વ ઉદ્યમ વડે પણ કરેલું ઘણું ક્રિયાનુષ્ઠાન અજ્ઞાન તપમાં આવે છે.” ‘ઉપદેશમાલા’, ગા. ૪૧૫
એ કારણે સર્વસ્યાદ્વાદયોજનાથી સર્વ નયોનું જાણપણું હોવું ઘટે, એ જ કહે છે.૩ लोके सर्वनयज्ञानां' ताटस्थ्यं वाऽप्यनुग्रहः ।
स्यात् पृथग्नयमूढानां स्मयार्तिर्वाऽतिविग्रहः ।। ४।
૨.1, 4, 5, 7, 11 માં “જેવજીમુાિળસુત્તરિસ્સ" આ પાઠ છે, બીજામાં નથી. 6 માં આ અવતરણ નથી. ॥ ૨. 1, 4, 5, 7 “તિ . . .....સ્વાદાયોનનાથી" એ લખાણ નથી. | રૂ. 1, 4, 5, 7 સર્વનયજ્ઞાનં। ૪. 1, 4, 5, 7 વાઽવ્યનુપ્રહ:; 3 વાઽષ્યનુપ્રદન્
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
