________________
११०
ज्ञानसार ___ बा०- पुरस्थितानिव क० जांणिइ आगलि ज रहिआ नहि एहवा । उर्ध्वलोक सौधर्मादिक। अधोलोक नरकादिक । तियक्लोक जंबूलवणादिक तिहां । विवर्तेनः क० विपरिणमता एहवा जे। सर्वान् भावान् क० सर्व भाव पदार्थ ते प्रति । अवेक्षते क० साक्षात् देखइ छइ। ज्ञानिनः क० ज्ञानवंत पुरुष । शास्त्रचक्षुषा क० शास्त्ररूप आंखि करीनइ। २.
અર્થ : જ્ઞાનવંત પુરુષ શાસ્ત્રરૂપ આંખોથી સૌદ્ધર્માદિક ઊર્ધ્વલોક, નરકાદિક અધોલોક અને જંબૂલવણાદિક તિર્યલોકમાં નવા નવા રૂપાંતર પામતા (વિપરિણમતા) સર્વ ભાવ પદાર્થોને જાણે સામે જ રહેલા હોય તેમ સાક્ષાત્ દેખે છે. ૨
शासनात् त्राणशक्तेश्च बुधैः शास्त्रं निरुच्यते ।
वचनं वीतरागस्य तत्तु नान्यस्य कस्यचित् ।। ३ ।। बा०- शासनात् क० हित सीखवाथी । त्राणशक्ते क० राखवानी शक्तिथी । च पुनः । बुधैः पंडितें । शास्त्रं क० शास्त्र । निरुच्यते क० व्युत्पादीइ शास्त्र शब्दइ । वचनं क० वचन। वीतरागस्य क० वीतरागर्नु, एतलइ केवलज्ञानमूल । तत्तु क० ते सर्व गुणइ सहित तो नान्यस्य कस्यचित् क० बीजा कोइनुं वचन ते शास्त्र न कहीइ । ३.
"शासनसामर्थ्येन च संत्राणबलेन चानवद्येन । युक्तं यत् तच्छास्त्रं तच्चैतत् सर्वविद्वचनम्" ।।
'प्रशभरति ५४२९', सो. १८८ अर्थ : पंडितो 'शास्त्र' (२०)नी व्युत्पत्ति हित शिम[१]पाथी (शासनाच्याथी) અને રક્ષણ કરવાની (રાખવાની) શક્તિથી કરી છે. તે અર્થાત્ તેવા સર્વ ગુણોથી યુક્ત શાસ્ત્ર વીતરાગનું વચન એટલે કેવલજ્ઞાનરૂપ મૂળવાળું વચન (જ) છે, બીજા કોઈનું વચન નહિ. (અર્થાત્ સાચું શાસ્ત્ર વીતરાગ દ્વારા પ્રરૂપિત વચન જ હોય.) ૩
પ્રશમરતિ માં કહ્યું છે કે, “શાસન કરવાની શક્તિથી અને નિર્દોષ રક્ષણ આપવાની શક્તિથી જે યુક્ત હોય તેને શાસ્ત્ર કહેવાય એવું સર્વજ્ઞ(તીર્થકર)નું વચન છે.”
१. 1 रहिआ एहवानइ। २. 6, 10 विपरिणमता; 3 विपरिमता। ३. 6 सर्व पदार्थ ४. 1, 4, 5, 7, 8, 9, 11 सीखवानी। ५. 5, 7 केवलज्ञानरूपमूल ६. 2 ते बे गुणइ ७. 2 सहित तो; 3 सहित ते 1 सहिते ८. 1, 4, 5, 7, 8 मा अवत२९१ नथी.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
