________________
निस्पृहाष्टकम्
ગાથા : “તૃણના સંથારા ઉપર બેઠેલા અને જેણે રાગ, મદ અને મોહનો નાશ કર્યો છે એવા મહામુનિ જે મુક્તિ-નિઃસ્પૃહતાનું મહાસુખ પામે છે તેને ચક્રવર્તી પણ ध्याथी मे?”
छिंदंति ज्ञानदात्रेण स्पृहाविषलतां बुधाः ।
मुखशोषं च मूच्छां च दैन्यं यच्छति यत्फलम् ।। ३ ।। बा०- छिंदंति क० छेदइ छई । ज्ञानदात्रेण क० ज्ञानरूपदातरडइ । स्पृहा क० लालच ते रूप जे । विषलतां क० विषनी वेलि ते प्रति । बुधाः क० अध्यात्मना जाण पंडित । मुखशोषं क० मुहर्नु सूकावू ते प्रतिं । मूर्छा क० मुंझावं । च पुनः। दैन्यं क० दीनपणुं । यच्छति क० देइ छइ । यत्फलम् क० जे स्पृहा-विषलतानुं फल' । ३
અર્થ : અધ્યાત્મના જાણકાર પંડિતો જ્ઞાનરૂપ દાતરડા વડે સ્પૃહા એટલે લાલચરૂપ વિષલતા એટલે વિષની વેલીને છેદે છે. આ સ્પૃહારૂપ વિષલતાનાં ફળ મોંનું સુકાવું, મૂચ્છ એટલે મૂંઝાવું (કે આસક્તિ) અને દીનપણું છે. ૩
नि:काशनीया विदुषा स्पृहा चित्तगृहाद् बहिः ।।
अनात्मरतिचांडालीसंगमगीकरोति या ।। ४ ।। बा०- नि:काशनीया क० काढवी । विदुषा क० पंडितइ । स्पृहा क० वांछा । चित्तगृहात् क० चित्तरूप घरथी । बहिः क० बाहिर । अनात्मरति क० आत्मविरुद्ध पुद्गलनी रति ते रूप जे। चांडाली तेहनो । संग क० सहवास ते प्रति । अंगी करोति क० आदरइ छइ । या क० जे । ४
અર્થ : જે સ્પૃહા એટલે વાંછા આત્મવિરુદ્ધ પુદ્ગલની રતિરૂપ ચાંડાલીનો સહવાસ આદરે છે (કરે છે), તે સ્પૃહાને પંડિતે ચિત્તરૂપ ઘરથી બહાર કાઢવી. ૪
स्पृहावंतो विलोक्यंते लघवस्तृणतूलवत् ।
महाश्चर्यं तथाप्येते मज्जति भववारिधौ ।। ५ ।। बा०- स्पृहावंत: क० लालचिवंत । विलोक्यंते क० देखीइ छइ । लघवः क० हलुआ । तृणतूलवत् क० तृण अनि अर्कतूल तेहनी परि ।
१. 8 लालच; 1, 2, 6 लालचि; 3 लालिच। २. 6 ते लालच विषवेलिनुं फल । ३. 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 10, 11 बंधी ४ प्रतीमा संगने पहले 'प्रसंग' श६ ४ छ । ४. 1 आकतूल
Jain Education Intecnational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
