________________
ज्ञानसार
અર્થ : તપ, શ્રત વગેરેથી મદવંત એટલે અભિમાનવાળો ક્રિયાવંત પણ (ક્રિયા કરતો હોવા છતાં પણ) કર્મથી લેવાય છે. ભાવનાજ્ઞાન એટલે તત્ત્વજ્ઞાનથી સંપૂર્ણ હોય, પણ ક્રિયારહિત હોય તો પણ તે લપાતો નથી. ૫
अलिप्तो निश्चयेनात्मा लिप्तश्च व्यवहारतः ।
शुध्यत्यलिप्तया ज्ञानी क्रियावान् लिप्तया दृशा ।। ६ ।। बा०- अलिप्तः क० नथी लिंपाणो। निश्चयेन क० निश्चयनयइं करी। आत्मा क० जीव । लिप्त: क० लिंपाणो । च क० पुनः। व्यवहारत: क० व्यवहारनयथी। शुध्यति क० शुद्ध थायइ। अलिप्तया क० अलिप्त दृष्टिं । ज्ञानी क० ज्ञानयोगी शुद्ध ध्यानथी । क्रियावान् क० क्रियावंत। लिप्तया दृशा क० लिप्त दृष्टिं शुद्ध थाइ । लेप टालवा अभ्यासनइ अवलंबइ छइ । ६
અર્થ : નિશ્ચયનયથી જીવ લેપાયેલ નથી (એટલે કે આત્મા કર્મથી બંધાયેલ નથી) અને વ્યવહારનયથી લેપાયેલ છે (એટલે કર્મથી બંધાયેલ છે). જ્ઞાનયોગી અલિપ્ત દૃષ્ટિથી અર્થાતુ શુદ્ધ ધ્યાનથી શુદ્ધ થાય છે (અને) લિપ્ત દૃષ્ટિથી (યુક્ત જીવ) ક્રિયાવંત [બનતો] શુદ્ધ થાય છે. અર્થાત્ લેપ ટાળવા અભ્યાસને અવલંબે છે, એટલે વારંવારનો પ્રયત્ન કરે છે.
ज्ञानक्रियासमावेश: सहैवोन्मीलने द्वयोः । __ भूमिकाभेदतस्त्वत्र भवेदेकैक मुख्यता ।। ७ ।। बा०- ज्ञानक्रियानो। समावेश क० एकीभाव ते। सहैव क० साथि ज। उन्मीलने क० उघाडवइ। द्वयोः क० बे दृष्टिनइ। भूमिकाभेदतः गुणस्थानभूमिना भेदथी। तु पुनः। अत्र क० ज्ञानक्रियामां । भवेत् क० होइ । एकैकमुख्यता क० एक एकनुं मुख्यपणुं । ध्यानदशाई ज्ञान मुख्य, व्यवहारदशाइ क्रिया मुख्य। ७
અર્થ : બંને દૃષ્ટિ સાથે જ ઉઘડતા (અર્થાત્ બંનેના સાથે પ્રગટનને કારણે) જ્ઞાન અને ક્રિયાનો એકીભાવ (એકતા) હોય છે, પણ ગુણસ્થાનકરૂપ ભૂમિકાના ભેદથી અહીં જ્ઞાન અને ક્રિયામાં એક એકનું મુખ્યપણું હોય છે. ધ્યાનદશામાં જ્ઞાન મુખ્ય અને વ્યવહારદશામાં ક્રિયા મુખ્ય હોય છે. ૭
१. 1 जीव ते आत्मा कहाइ । २. 1 ध्यानदशाइ; 3 ध्यानदिशाइ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
