________________
દશને પાયે બલવાને પ્રસંગ ભાગ્યે જ આવતો, કારણ કે તેમની દુનિયા પચાસ, સે કે બસ માઈલના વર્તુલની બનેલી હતી, ઘણું ખરું કામ વિનિમય પદ્ધતિથી ચાલતું હતું અને વ્યાપાર વણજ અતિ મર્યાદિત હતા. તેઓ બહારના લેકે સાથે સંપર્કમાં બહુ ઓછા આવતા. આજે પણ આક્કિા, દક્ષિણ અમેરિકા આદિ દેશના આદિવાસી લેકે આ પાંચના પાયાનો જ ઉપગ કરે છે.
દશના પાયાની શોધ થઈ તે પહેલાં કેટલાક દેશોમાં ૨૦ના પાયાનું ગણિત ચાલતું. તે તેમણે હાથ અને પગની મળી ૨૦ આંગળીઓના આધારે રડ્યું હશે, એમ વિદ્વાનોનું ધારવું છે.
આપણે દેશમાં આજે પણ કેઈ ભરવાડને તેના બકરાં કે ઘેટાંની સંખ્યા પૂછીએ તે કહેશે કે મારી પાસે અમુક વિસું ને અમુક બકરાં છે અને અમુક વીસું ને અમુક ઘેટાં છે. દાખલા તરીકે તેની પાસે ૬૭ બકરા હોય તો તે એમ કહેશે કે મારી પાસે ત્રણ વીસું ને સાત બકરા છે. અથવા ૮૪ ઘેટાં હોય તે તે એમ કહેશે કે મારી પાસે ચાર વીસું ને ચાર ઘેટાં છે મતલબ કે તે સંખ્યાની ગણનામાં મુખ્યવે ર૦ને જ ઉપયોગ કરશે, કારણ કે પરંપરાથી તે એ જ' રીતે ગણતાં શીખે છે. નીચલા થરના અન્ય લેકે પણ આ વીશના પાયાનો આધાર લે છે.
બેબીલેનિઆના લેકે ખગાળમાં આગળ વધેલા હતા. તેમણે ખગળની કેટલીક ગણતરીઓના આધારે ૬૦ના પાયાનું
