________________
[ ૧૧ ] ગુણાકારની ટૂંકી અને સહેલી રીતો
[ ગુચ્છ પહેલું ]
૧–પાંચ વડે ગુણવાની રીત આપણું વ્યવહારમા ૫ ને ઉપગ ખૂબ જ થાય છે અને તેના વડે સ ખ્યાઓને ગુણવાનો પ્રસંગ અનેક વાર આવે છે, તેથી પ વડે ગુણાકાર કેમ કરે છે તે પ્રથમ વિચારીએ.
કે ૪૮ ને ૫ વડે ગુણવાના છે, તો ચાલુ પદ્ધતિએ ગુણાકાર કરતાં પ્રથમ ૮ને પ વડે ગુણ પડશે, તેમા 2 નીચે ઉતારી ૪ વૃદ્ધિ બાજુએ રાખવી પડશે અને ત્યાર પછી ૪ ને પ વડે ગુણી તેમા ૪ વૃદ્ધિ ઉમેતાં ૨૪ નો આક આવશે, તે લખવો પડશે. આ રીતે તેને જવાબ ૨૪૦ આવશે, પરંતુ આ દાખલે અન્ય રીતે બહુ સહેલાઈથી ગણી શકાય એવો છે.
૫ એ ૧૦ ને અર્ધો ભાગ છે, એટલે ૪૮ને ૧૦ થી ગુણીએ અને તેને ૨ થી ભાગીએ તે પણ એ જ પરિણામ. આવે. જેમ કે –
