________________
ગુણાકાર અંગે વિશેષ
૧૩૧ અને ગુણકની રકમ મેટી હોય તે તેમ જ રહેવા દેવામાં આવે છે, કારણ કે તેમાં ગુણાકાર કરવાની અનુકૂળતા હોય છે. દાખલા તરીકે ૧૮ ને ૨૫ વડે ગુણવાના હોય તે ત્યાં ગુય–ગુણકનું પરિવર્તન કરવાની જરૂર નહિ. એક તો બંને રકમ બે આંકડાની છે અને બીજું “અઢાર પા સાડાચાર’ એમ ગણી અહીં સીધે જવાબ ૪૫૦ મૂકી શકાય છે, તે ર૫ ૪૧૮ કરીએ તો મૂકી શકાતો નથી. ત્યાં ચાલુ પદ્ધતિએ ગુણાકાર કરવો પડે અથવા ૨૫ ૪૨૦ = ૫૦૦ – ૫૦ = ૪૫૦ આ રીતે જવાબ લાવવો પડે.
મુખ્ય વાત એ છે કે જે જરૂર હોય તે ગુણ્યનું ગુણક તરીકે અને ગુણકતું ગુણ્ય તરીકે પરિવર્તન કરી શકાય છે. તે કરવું જ જોઈએ, એ સિદ્ધાંત નથી.
૩–વિભાગ પદ્ધતિ ગુણાકારની ક્રિયાને સહેલી કે સરલ બનાવવા માટે ગુણકના વિભાગો કરી નાખવા તેને વિભાગપદ્ધતિ (Break down method) કહે છે. દાખલા તરીકે ૩૬ ને ૧૭ થી ગુણવા હોય તો આ પદ્ધતિ અનુસાર નીચે પ્રમાણે ગુણી શકાય?
૩૬ ૪ ૧૦ = ૩૬૦ ૩૬ ૪ ૭ = ઉપર
૬૧૨
૧૦+ ૭ = ૧૭ થાય છે, એટલે અહીં ૧૦ અને ૭
