________________
ભાગાકારને સંક્ષેપ અને ચકાસણી
પરંતુ ચકાસણુની આ રીતને ટૂંકી કરવી હોય તો કરી શકાય છે. તે આ રીતે ? (૧) પ્રથમ એક ઊભી ચોકડી કરવી. (૨) તેમાં જ્યાં લખ્યું છે, ત્યાં ભાજકની રકમને એકાંકી
સરવાળે મૂકવે, રસ લખ્યું છે ત્યા ભાગને એકાંકી સરવાળે મૂક, જે લખ્યું છે ત્યાં શેષસંખ્યાને એકાંકી સરવાળો મૂકે અને ઘ લખ્યું છે, ત્યા ભાજ્ય
સંખ્યાનો એકાકી સરવાળે સૂકવે. (૩) પછી શું અને ર ને ગુણાકાર કરી તેમાં શેષસંખ્યાને
ઉમેરવી અને તેનો એક અંક કરવો (૪) તેને અંક ભાજ્યના અંક મુજબ મળી રહે તે સમજવું કે ભાગાકાર સાચે છે. અહીં ચિત્રને અનુસરવાથી વધારે સ્પષ્ટતા થશે.
ख
१
+
૫
૧૧ = ૨
ભાજ્ય ૨ ભાગાકાર બરાબર છે.
