________________
ગણિત અને ગણતરી
૧૮૭ પણ મને એટલું જ કે ૧૬,૦૦,૦૦૦ માણસોને કામે લગાડીએ તે એ ખેતર કેટલા વખતમાં ખેડાય?”
ગણિત પ્રમાણે તે પ્રેફેસર સાહેબે 7 મીનીટ એટલે ૨૭ સેકન્ડ કહેવી જોઈએ, પણ તેઓ એનો જવાબ આપ્યા વિના જ પ્લેટફોર્મ પરથી નીચે ઉતરી ગયા. તાત્પર્ય કે આમાં ગણિત સાચું હતું, પણ ગણતરી છેટી હતી. એક ખેતરમાં બમણ માણસે કામે લગાડીએ એ તો ઠીક, પણ ચાર ગણ–આઠ ગણ કામે લગાડીએ તેમાં કેટલાં સાધન જોઈએ? અને તે પૂરાં પાડી શકાય ખરાં? અને ૧૬,૦૦,૦૦૦ સેળ લાખ માણસ ભેગા થાય તે ઊભા ક્યાં રહે છે તેને સાધન કેટલાં જોઈએ? અને તેની વ્યવસ્થા શી રીતે થાય ? એટલે કે આવી ગણતરી વ્યવહારમાં ચાલી શકે નહિ. | ક્યારે કઈ પ્રક્રિયાને ઉપયોગ કરે, તે પણ જાણવું જોઈએ, નહિ તો ભગા પટેલ જેવા હાલ થવા સંભવ છે.
ભગા પટેલ ગણિત ભણ્યા હતા તેમને સરવાળા, બાદબાકી, ગુણાકાર, ભાગાકાર, ત્રિરાશિ, પચરાશિ, વ્યાજ, ટકાવારી, સરેરાશ બધુ બરાબર આવડતું હતું. તેઓ એક વખત પિતાના કુટુંબ સાથે પ્રવાસે નીકળ્યા વચ્ચે એક નદી આવી અહીં પ્રશ્ન થયે કે “આ નદી આપણાથી પાર કરી શકાશે કે નહિ ? ”
તેમણે લોકેને આડાઅવળા પ્રશ્નો પૂછી માહિતી મેળવી તે જાણી શકાયું કે પ્રારંભમાં પાણી ૨ ફુટ ઊંડું છે, પછી ૪ ફુટ ઊંડું આવે છે, પછી ૫ ફુટ ઊંડું આવે છે, ત્યાર બાદ ૭ ફુટ ઊંડું આવે છે, ત્યાર બાદ ૫ ફુટ
