________________
ભાગાકારની મૂળ ભૂમિકા
૧૪૯
પ્રથમ ભાગ ચલાવ્યા પછી ભાન્યની રકમમાંથી જે આંકડા નીચે ઉતારવામાં આવે તેના માથે ઊભી લીટી મૂકાય છે. કેટલાક ઝીણુ ટપકું પણ મૂકે છે. એથી દરેક આંક ક્રમશઃ નીચે ઉતારવામાં અનુકૂળતા રહે છે અને કોઈ આંક ભૂલી જવાતા નથી. વિશેષ અભ્યાસ થયા પછી આવું ચિહ્ન ન મૂકીએ તે પણ ચાલે, પરંતુ ભાગાકાર માટે હોય ત્યાં આવું ચિહ્ન અવશ્ય મૂકવું નેઈ એ.
સરવાળાનું ચિહ્ન (+) ઊભી ચેાકડી છે, માદખાકીનુ ચિહ્ન ( ~) આડી લીટી છે, અને ગુણાકારનું ચિહ્ન ( × ) આડી ચેાકડી છે; તેમ ભાગાકારનું ચિહ્ન (-) આડી લીટી તથા તેની ઉપર અને નીચે એ ટપકાં છે.
જ્યારે એ સ’ખ્યાઓની વચ્ચે આવું ચિહ્ન મૂકાય, ત્યારે સમજવાનું કે પ્રથમની રકમને બીજી રકમ વડે ભાગવાની છે. જેમકે ૨૭૧૯ એટલે ૨૭ એ ભાજ્ય છે અને ૯ એ ભાજક છે. તેની આગળ ઘણી વાર ખરાખરનું – આવુ' ચિહ્ન કરવામાં આવે છે. તે એટલા માટે કે ત્યાર પછી તરત જ તેને જવાબ લખેલેા હાય છે • જેમકે ૨૭ - ૯ = ૩. -
સરવાળા અને ગુણાકારની જેમ ભાગાકારની પણ ટૂંકી અને સહેલી રીતેા છે, તે હવે પછીના પ્રકરણમાં આપેલી છે.
5
