________________
૧૫૪
ગણિત-સિદ્ધિ કે પંદર તેરી પીસ્તાલીશ” અહીં પણ આંક ઘણા ઉપયોગી. નીવડે છે.
૩–સાડાસાત વડે ભાગવાની રીત કોઈ પણ સંખ્યાને છડુ વડે ભાગવી હોય તે તેના અપૂર્ણાંક ૧પ કરી તેને અવળી કરવામાં આવે છે, તેનો અર્થ એ છે કે ભાજ્ય રકમને ૨ વડે ગુણવી અને ૧૫ વડે ભાગવી, એટલે તેને જવાબ ૭ થી ગુણ્યા બરાબર આવે. જેમકે—–
૩૦ - ૭
= = ૪ ૫ = = ૪ પરતુ આવો દાખલો ગણવાની સહેલી રીત એ છે કે ભાજ્ય સંખ્યાને ૪ વડે ગુણવી અને તેને ૩૦ વડે ભાગવી. તેનું પરિણામ ૭ વડે ભાગ્યા બરાબર જ આવે. આ રીતે અહીં ૩૦ ૪૪ == ૧૨૦ - ૩૦ = ૪ એ મૌખિક જવાબ ઘણું ઝડપથી આપી શકાશે.
ધારે કે ૧૩૩પ ને વડે ભાગવા છે, તે બમણુ. કરીને પંદર વડે ભાગવામાં મહેનત છે. જેમકે ૨૬૭૦ - ૧૫. આને મૌખિક ભાગાકાર કરતાં ત્રણ પદ માંડવા પડે અને તેમાં ઘણું સાવધાની રાખવી પડે. તેના કરતાં પ૩૪૦ કરીને ૩૦ થી ભાગવા શું ખાટા ? એમાં ખરી રીતે તે પ૩૪ ને ૩ વડે જ ભાગવાના છે અને તે સહેલાઈથી ભાગી શકાય છે. એ રીતે તેને જવાબ ૧૭૮ આવવાને.
