________________
ગુણાકારની ચકાસણી
૧૩૭
કારકુન, ગુમાસ્તા આદિ પણ ભૂલ કરે છે, તેથી જ હિંસાએની ચકાસણી કરવાની પદ્ધતિ રાખવી જોઈ એ.
સરવાળાની ચકાસણી કેમ કરવી ? તે અમે પાંચમા પ્રકરણમાં વિસ્તારથી વર્ણવ્યું છે અને માદબાકીની ચકાસણી કેમ કરવી ? તેની સૂચનાએ સાતમા પ્રકરણમાં આપી છે. હવે ગુણાકારની ચકાસણી કેમ કરવી ? તે આ પ્રકરણમાં દર્શાવીએ છીએ.
એક વાર એક મિત્રે ચકાસણી માટે નીચેને ગુણાકાર અમારી સામે ધર્યાં :
૮૮૮૮૮૮૮૮૮૨ = ૭૯૦૧૨૩૪૪૮૦૯૮૭૬૫૪૪. અહીં ૮ ની ઉપર ૨ ચડાવ્યા છે, તે વર્ગના સંકેત છે. એને અર્થ એ છે કે એ રકમને એ રકમે જ ગુણવાની છે, અર્થાત્ ૯ આઠેડાને ૯ આડાથી ગુણવાના છે આ ગુણાકાર જોઈ ને અમે બે સેકન્ડમા જ કહ્યું કે, આમાં • ભૂલ છે. તરત જ સામેથી પ્રશ્ન થયા કે આ વસ્તુ તમે અંતઃસ્ફુરણાથી કહેા છે કે ગણિતના આધારે કહેા છે ?” અમે કહ્યું: ‘ગણિતના આધારે કહીએ છીએ.’ ફ્રી સામેથી પ્રશ્ન થયે કે એટલી વારમાં તમે ગણ્યુ શું ? આ વાત ધ્યાનમાં બેસતી નથી.’
*
અમે કહ્યું. આ દાખલામાં ગુણ્ય રકમ ૯ આકની છે અને ગુણુક પણ ૯ આંકના છે. વળી તેની ડાખી ખાનુ ૮ જેવા ભારે આક છે, એટલે આ ગુણાકારના જવામ
