________________
સરવાળામાં ઝડપ કેમ આવે?
છે
છે
ર
અહીં બે ત્રણ પાંચ, પાંચ દશ; સાત ત્રણ દશ, અને એક નવ
દશ; એમ ઝડપથી ગણના ૩ . થઈ શકે છે અને ટપકાને ૯ જોતાં જ તેને સરવાળે ૩૦ છે,
૧ . એમ કહી શકાય છે. પરંતુ આવું બહુ ઓછું બને છે; કારણ કે સરવાળાની બધી રકમે ૧૦નાં જૂથ બતાવતી નથી. તેમાં આવતું પરિણામ બતાવનારી સંખ્યાઓ અવશ્ય હોય છે. આમ છતાં તેમાં દશ કે તેથી વધારે બતાવનારી સ ખ્યા આગળ ટપકું મૂકી સરવાળાને ઝંડપી બનાવી શકાય છે. તેમાં જે છેલ્લે આંક વધે તેને એકમને સમજ અને જેટલાં ટપકાં મૂકાય તેટલે આંક દશકને સમજ. નીચેનો દાખલો એ રીતે ગણે, એટલે તેની અસરકારક્તા સમજાશે –
૧ અહીં એક ચાર પાંચ, પાંચ દશ ૪ એમ સરવાળો આવતાં ૫ ની . . સામે ટપકું મૂકયું. પછી પાંચ છ પ અગિયાર થતાં ૬ ની સામે ટપકું ૬ . મૂછ્યું અને ૧ ને લઈ આગળ ચાલ્યા. ૭ પછી એક સાત આઠ, આઠ સેળ થતાં ૮ . ૮ ની સામે ટપકું મૂક્યું અને ૬ ને ૩ લઈ આગળ ચાલ્યા. પછી છ ત્રણ
ع
