________________
* દશવૈકાલિકસૂર ભાગ-૪ ( હુ એ ચૂલિકા-૧ નિયુક્તિ-૩૬૨-૩૬૩ બુક है अनादृत्य द्रव्यभावरत्यभिधित्सयाऽऽह
दव्वे दुहा उ कम्मे नोकम्मरई अ सद्ददव्वाई। भावरई तस्सेव उ उदए एमेव अरईवि ॥३६२॥ ..
તેમાં પણ પહેલી રતિવાક્યચૂડા છે. અત્યાર સુધી બંને ચૂડાનું સામાન્યથી નિરૂપણ કે ક, કર્યું. હવે વિશેષથી પહેલી ચૂડાનું નિરૂપણ કરે છે...)
આના અનુયોગદારોનો ઉપન્યાસ પૂર્વની જેમ ત્યાં સુધી જાણવો કે યાવત્ = નામનિષ્પન્ન નિક્ષેપમાં “રતિવાક્ય' એ બે પદવાળું નામ આવે. તેમાં રતિનો નિક્ષેપ , ન કહેવાય છે. તેમાં પણ નામસ્થાપનાનો અનાદર કરીને દ્રવ્યરતિ અને ભાવરતિને કહેવાની તક ઈચ્છાથી કહે છે.
નિ.૩૬૨ : દ્રવ્યમાં બે પ્રકારે કર્મમાં અને શબ્દદ્રવ્યાદિ એ નોકર્મરતિ. ભાવરતિ - તેના જ ઉદયમાં, એજ પ્રમાણે અરતિ પણ.
द्रव्यरतिरागमनोआगमज्ञशरीरेतरातिरिक्ता द्विधा-कर्मद्रव्यरति!कर्मद्रव्यरतिश्च, तत्र - कर्मद्रव्यरती रतिवेदनीयं कर्म, एतच्च बद्धमनुदयावस्थं गृह्यते नोकर्मद्रव्यरतिस्तु |
शब्दादिद्रव्याणि, आदिशब्दात् स्पर्शरसादिपरिग्रहः रतिजनकानि-रतिकारणानि ।। । 'कायैव छ रनिवेदनीयस्य कर्मण उदो भवति, एवमेवारतिरपि द्रव्यभावभेदभिन्ना यथोक्तरतिप्रतिपक्षतो विज्ञेयेति गाथार्थः ॥
ટીકાર્થ : દ્રવ્યરતિ આગમ, નોઆગમથી જ્ઞશરીર, ભવ્યશરીર... તથ્યતિરિક્ત બે જ - પ્રકારે છે. કર્મદ્રવ્યરતિ અને નોકર્પદ્રવ્યરતિ. તેમાં કર્મરૂપી દ્રવ્યરતિ એટલે રતિમોહનીય . કર્મ. આ કર્મ તરીકે બંધાયેલું અને ઉદયમાં નહિ આવેલું અનુદયાવસ્થાવાળું કર્મ લેવું.
નોકર્પદ્રવ્યરતિ એટલે શબ્દાદિ દ્રવ્યો. (જે કર્મરૂપ નથી, પણ દ્રવ્ય છે...) આ શબ્દથી સ્પર્શ, રસ વગેરે લેવા. આ બધા રતિના કારણો છે, માટે દ્રવ્યરતિ છે. ભાવરતિ તો તેજ રતિવેદનીયકર્મના ઉદયમાં થાય.
આ જ પ્રમાણે અરતિ પણ દ્રવ્ય અને ભાવ એમ બે ભેદવાળી ઉપર જણાવેલી રતિના પ્રતિપક્ષથી - ઉલ્ટી રીતે જાણી લેવી. । उक्ता रतिः, इदानीं वाक्यमतिदिशन्नाह
वक्कं तु पुव्वभणिअं धम्मे रइकारगाणि वक्काणि । जेणमिमीए तेणं रइवक्केसा हवइ चूडा ( રૂદ્રા ,
45
=
=
=
=
