________________
r
E
-
IE
હુ દશવૈકાલિકસૂર ભાગ-૪ હુ છુ ગ્રંથઉપસંહાર, જ્ઞાનનય ૩ " तस्माज्ज्ञानमेव प्रधानमैहिकामुष्मिकफलप्राप्तिकारणमिति स्थितम्, 'इति जो उवएसो सो , णओ णामं ति 'इति' एवमुक्तेन न्यायेन य 'उपदेशो' ज्ञानप्राधान्यख्यापनपरः स नयो नाम, ज्ञाननय इत्यर्थः, अयं च ज्ञानवचनक्रियारूपेऽस्मिन्नध्ययने ज्ञानरूपमेवेदमिच्छति, | ज्ञानात्मकत्वादस्य, वचनक्रिये तु तत्कार्यत्वात्तदायत्तत्वान्नेच्छति गुणभूते चेच्छतीति गाथार्थः ।। I am જ્ઞાનના:,
અનુગમ કહેવાઈ ગયો. હવે નયો.. તે નૈગમ, સંગ્રહ, વ્યવહાર, ઋજુસૂત્ર, શબ્દ, | સમભિરુઢ, એવંભૂત આ ભેદથી સામાન્યથી સાત છે.
આ બધાનું સ્વરૂપ પૂર્વે આવશ્યકમાં સામાયિકઅધ્યયનમાં વિસ્તારથી કહેવાયેલું છે. એટલે અહીં વિસ્તારાતું નથી. અહીં તો સ્થાન શૂન્ય ન રહે એ માટે આ ૭ નયોનો જ્ઞાન | અને ક્રિયા નયમાં સમાવેશ કરવા દ્વારા આ ૭નયો સમાસથી=સંક્ષેપથી કહેવાય છે.
જ્ઞાનનય અને ક્રિયાનય. તેમાં જ્ઞાનનયનું દર્શન = મત = વિચારણા આ છે.
જ્ઞાન જ ઐહિક અને આમુમ્બિક = પારલૌકિક ફલોની પ્રાપ્તિનું પ્રધાનકારણ છે. 1 કેમકે એ યુક્તિયુક્ત છે. કહ્યું છે કે “ગ્રાહ્ય અને અગ્રાહ્ય અર્થો જણાયે છતે જ યત્ન કરવો આ પ્રમાણે જે ઉપદેશ, તે નય છે.” જ્ઞાતિ- સારી રીતે જણાયેલ. ત્રેિ ઉપાદેય..
ળે = અનુપાદેય = હેય. ર શબ્દ ગ્રહીતવ્ય અને અગ્રણીતવ્ય એ બંનેમાં FR જ્ઞાતત્વ ધર્મને ખેંચવા માટે = જોડવા માટે છે. એટલે કે ઉપાદેય અને હેય બંને પદાર્થ વિના ને જ્ઞાત બને ત્યારે... એમ દર્શાવવા માટે છે. અથવા તો ઉપેક્ષણીય નામના ત્રીજા પદાર્થનો 1 ના સમુચ્ચય = સંગ્રહ કરવા માટે શબ્દ છે. પૂર્વ કાર અવધારણ અર્થવાળો છે. તેનો આ ના E પ્રમાણે વ્યવહિતપ્રયોગ જોવો = કરવો. જ્ઞાતે પર્વ. પણ ન જ્ઞાને તેમાં ઐહિક ગ્રાહ્ય અર્થ - માળા, ચંદન, સ્ત્રી વગેરે.
” અગ્રાહ્ય અર્થ - ઝેર, શસ્ત્ર, કાંટા વગેરે.
” ઉપેક્ષણીય અર્થ - ઘાસ વગેરે. પારલૌકિક ગ્રાહ્ય અર્થ - સમ્યગ્દર્શનાદિ.
” અગ્રાહ્ય અર્થ - મિથ્યાત્વાદિ
” ઉપેક્ષણીય અર્થ - વિવક્ષાએ સ્વર્ગાદિ, (મોક્ષની અપેક્ષાએ સ્વર્ગ ઉપેક્ષણીય છે, ' છે. એમ વિચક્ષા પ્રમાણે તે ઉપેક્ષ્ય છે.)
• * *
