________________
(૨) શ્રી અજીતનાથ સ્વામી
૧૯
સંક્ષેપાર્થ :– આજ સુધી હું ઇન્દ્રિય વિષયસુખનો ગ્રાહક હતો. તેના કારણે ધન, સ્ત્રી આદિમાં સ્વામીપણું કરતો હતો, તેમાં વ્યાપેલો હતો, અને તેનો જ ભોક્તા હતો. પણ અવ્યાબાધ સુખના સ્વામી એવા પ્રભુને જોઈ હવે તે સ્વાભાવિક સુખનો અને તેના સાધનો દેવ-ગુરુની ભક્તિ, તત્ત્વ શ્રદ્ધા આદિની ઉપાસનાનો ગ્રાહક બની, તેમાં જ વ્યાપક એટલે ઓતપ્રોત થઈ તેનો ભોક્તા થયો છું.
આટલા સમય સુધી મારો આત્મા આઠ કર્મરૂપ ઉપાધિનું કારણ હતો, અને કર્મબંધનરૂપ કાર્યદશાનો કર્તા હતો. પણ શુદ્ધ સ્વરૂપી નિષ્કર્મા એવા વીતરાગ પરમાત્માની ઓળખાણ થયા પછી મારો આત્મા પોતાના શુદ્ધ સ્વરૂપપ્રાપ્તિનું ઉપાદાન કારણ તથા કર્મના સંવર અને નિર્જરારૂપ કાર્યનો કર્તા થયો. ।।૮।।
શ્રદ્ધા ભાસન રમણતા રે, દાનાદિક પરિણામ;
સકલ થયા સત્તા૨સી રે, જિનવર-દરિસણ પામ. અ૯
સંક્ષેપાર્થ ઃ- વીતરાગ પરમાત્મા મળ્યા પહેલા શાતાવેદનીય જે પુણ્યપ્રકૃતિ છે તેને સુખદ માનતો હતો એવી શ્રદ્ધા હતી; પણ હવે અવ્યાબાધ એવા આત્માના સુખની શ્રદ્ધા થઈ. અત્યાર સુધી શાસ્ત્રોની વિગતોને જ્ઞાન માનતો હતો; પણ હવે સહજાત્મસ્વરૂપ એવું સિદ્ધ પદ એ જ મારે સાધ્ય છે, એનું ભાસન અર્થાત્ જ્ઞાન થયું. તેમજ અત્યાર સુધી પુદ્ગલ પદાર્થના રૂપ, ૨સ, ગંધ, સ્પર્શમાં રમણતા હતી; પણ હવે સ્વભાવસ્વરૂપ ક્ષમાદિક ગુણોમાં રમણતા થઈ. દાનાદિક પણ પૂર્વે પુદ્ગલાદિના થતા હતા; પણ હવે તે સ્વઆત્મસત્તાના રસિક બન્યા છે. એ સર્વે થવાનું કારણ પ્રભુ આપના વીતરાગ દર્શનનો જ પ્રતાપ છે. માલ્યા
તિણે નિર્યામક માહણો રે, વૈદ્ય ગોપ આધાર;
દેવચંદ્ર સુખ સાગરુ રે, ભાવ ધરમ દાતાર. ૧૦
સંક્ષેપાર્થ – હે પરમાત્મા ! આપ નિર્યામક છો. નિર્યામક કહેતા સંસાર સમુદ્રથી પાર ઉતારનાર જહાજના ચાલક સમાન છો. માહણ=પરમ અહિંસા ધર્મનો ઉપદેશ આપનાર હોવાથી આપ માહણ છો. માહણો માહણો એવા શબ્દના કરનાર છો. વૈદ્ય=સંસારરૂપી રોગના નિષ્ણાત વૈદ્ય છો. ગોપ=સર્વ જીવોની રક્ષા કરનાર હોવાથી ગોપ એટલે ગોવાળ સમાન છો. આધાર=સંસારના દુઃખોમાં સાંત્વના આપનાર હોવાથી અમારે આધારરૂપ છો. દેવચંદ્ર એટલે
૨૦
ચૈત્યવંદન ચોવીશી ભાગ-૧ દેવોમાં ચંદ્ર સમાન એવા આપ સાચા સુખના સાગર છો. તેમજ ભાવધર્મ એટલે રત્નત્રયરૂપ સમ્યક્દર્શનાદિ આત્મધર્મના દાતાર પણ આપ જ છો. ।।૧૦।। માટે હે અજિતનાથ ભગવાન ! આ ભીષણ ભવસાગરથી તારી મારો જરૂર ઉદ્ધાર કરો, ઉદ્ઘાર કરો.
(૨) શ્રી અજિતનાથ સ્વામી
શ્રી યશોવિજયજીકૃત વર્તમાન ચોવીશી સ્તવન
(નિદ્રડી વેરણ હોઈ રહી—એ દેશી)
અજિત જિણંદશું પ્રીતડી, મુજ ન ગમે હો બીજાનો સંગ કે;
માલતી ફૂલે મોહીઓ, કિમ બેસે હો બાવલ તરુ ભંગ કે. અન્ય
અર્થ :– મને શ્રી અજિતનાથ ભગવાન સાથે સાચી પ્રીત થઈ છે. તેથી
-
બીજાનો સંગ મને ગમતો નથી; શું માલતીનાં પુષ્પમાં મોહ પામેલો એવો ભૃગ એટલે ભમરો તે વળી બાવળના ઝાડ ઉપર જઈ બેસે ? ન જ બેસે.
-
ભાવાર્થ :– ઉપસર્ગ પરિષહાદિ વડે નહિ જીતાયેલા એવા શ્રી અજિતનાથ પ્રભુની સ્તુતિ કરતાં ઉપાધ્યાય મહારાજ ભવ્યજનો સમક્ષ અથવા પોતાને કહે છે કે મને ખરો પ્રેમ શ્રી અજિતનાથ પરમેશ્વર સાથે જાગ્યો છે. તેથી
એ પ્રભુ વિના અન્ય હરિહરાદિ દેવોની સંગતિ અર્થાત્ મિથ્યાત્વી દેવોની સંગતિ મને ગમતી નથી; કારણ કે પ્રીતિ ઉત્પન્ન થવાનાં જે નિમિત્ત કારણો શ્રી અજિતનાથ પ્રભુમાં છે તેવાં હરિહરાદિક અન્ય મિથ્યાત્વી દેવોમાં નથી. જ્યાં ગુણ હોય ત્યાં જ સ્વાભાવિક પ્રીતિ થાય છે. ગુણની હીનતા હોય અને દોષો વર્તતા હોય ત્યાં પ્રીતિ કેવી રીતે થાય ? આ બાબતના સમર્થનમાં અત્ર દૃષ્ટાંતો આપે છે કે—જે ભ્રમર માલતીના પુષ્પની સુગંધથી આકર્ષિત થઈ તેમાં લુબ્ધ થયેલો હોય તે બાવળના ઝાડ ઉપર બેસે ? બાવળના ઝાડમાં માલતીના ફૂલની જેમ ભ્રમરને આકર્ષવા જેવો સુગંધ ગુણ જ ક્યાં છે ? કે જેથી ભમરો ત્યાં વિશ્રાંતિ લેવા લલચાય ? ન જ લલચાય. જેથી અજિતનાથ ભગવાનના ગુણોમાં જ મારું મન તો સ્થિર થયું છે. ।।૧।।
ગંગાજળમાં જે રમ્યા, ક્રિમ છીલ્લર હો રતિ પામે મરાળ કે; સરોવર જળધ૨ જળ વિના, નવિ ચાહે હો જગ ચાતકબાળ કે, અ૨
અર્થ :- શું ગંગાના જળમાં રમેલો મરાળ એટલે રાજહંસ તે
:
